Temat : Życie społeczne i jego podstawy

1.Pojęcie życia społecznego

2.Biologiczne wyznaczniki życia społecznego

3. Geograficzne uwarunkowania życia społecznego

4.Demograficzne determinanty życia społecznego

5. Ekonomiczne podstawy życia społecznego

Pojęcie życia społecznego

Określeniem od dawna używanym w analizach socjologicznych życie społeczne określa się nim ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbiorowości przebywających na odpowiednio wyodrębnionej przestrzeni. Tak pojmowane „życie społeczne" ma szeroki zakres i odnosi się tylko do świata ludzkiego, ale również do świata roślinnego i zwierzęce

Życie społeczne ludzi różni się od życia społecznego roślin i zwierząt tym, że opiera się na więzi społecznej czyli względnie trwałych zależnościach i stosunkach.

|Na życie społeczne świata ludzkiego składa wiele różnorodnych zjawisk, zachodzących w rodzinie, szkole, mieście, gminie, województwie czy kraju. Jednostki i różne zbiorowe ludzkie, tworzące odpowiednie całości społeczne na ograniczonej przestrzeni, muszą wzajemnie przystosowywać swoje, zachowania oraz współdziałać ze sobą.

Synonimami „życia społecznego" są pojęcia „życie zbiorowe" i „ stosunki społeczne" oraz pojęcie bardziej psychologiczne niż socjologie zwane „interakcją międzyosobniczą", będącą wzajemnym oddziaływań na siebie jednostek i zbiorowości.

Dynamikę i intensywność zjawisk i procesów określanych mianem życia społecznego wyznacza, zwłaszcza w przypadku świata ludzkiego, zespół różnorodnych czynników. Czynniki te nazywamy podstawami życia społecznego, które dzielą się na: przyrodnicze ( biologiczne, geograficzne, demograficzne), ekonomiczne i kulturowe.

Biologiczne wyznaczniki życia społecznego

Funkcjonowanie każdej jednostki ludzkiej, czyli jej udział w życiu społecznym, zależy przede wszystkim od cech i budowy jej organizmu, od zachodzących w nim procesów fizjologicznych, mechanizmu dziedziczenia cech, popędów i potrzeb, odruchów i skłonności.

W życiu społecznym czło­wieka najbardziej istotne są takie cechy jego organizmu, jak:

1. wypro­stowana postawa;

b) chwytliwe ręce;

3. wzrok skierowany naprzód;

4. du­ży mózg i złożony system nerwowy, umożliwiający wysoki rozwój intelek­tu i życia psychicznego;

5. złożony mechanizm głosowy;

6. długa zależ­ność dziecka od rodziców, czyli długi etap „wchodzenia do społeczeństwa" i uczenia się;

7. popędy i potrzeby;

8. trwałość popędu seksualnego wpły­wająca na kształt i funkcje rodziny oraz na szereg innych zjawisk spo­łecznych, które zostają wywołane represją bądź sublimacją, tego istotnego popędu.

Geograficzne uwarunkowania życia społecznego

Na przyrodnicze podstawy życia społecznego, oprócz czynników bio­logicznych, składa się zespół czynników geograficznych. Należą do nich między innymi: klimat, ukształtowanie terenu^ rodzaj gleby i roślinności, świat zwierzęcy, nawodnienie, rzeki i inne składniki środowiska geogra­ficznego. Szczególne znaczenie dla występowania różnych zjawisk i pro­cesów społecznych, składających się na życie społeczne) mają eksploato­wane bogactwa mineralne. Czynniki geograficzne, zwane również geo­fizycznymi, wyznaczają, dynamikę i kierunki rozwoju społeczno- gospodarczego kraju, mają bezpośredni wpływ na kształt struktury zawodowej i na różne procesy zachodzące w społeczeństwie. Niektóre z czynników geograficznych dawniej wywierały większy; wpływ na życie społeczne niż obecnie. Pewnej deprecjacji uległa między innymi społeczna ranga rzeki. W odległych epokach historycznych była najważniejszym czynnikiem wyznaczającym lokalizację miast. Stanowiła ważny szlak komunikacyjny, podstawę fortyfikacji i naturalną zaporę obronną, a przede wszystkim źródło zaopatrzenia w wodę i ryby. Wraz z rozwojem cywilizacji zmalało komunikacyjne i militarne znaczenie rze­ki, ale stała się ona ważnym źródłem energii i pozyskiwania wody dla przemysłu. Wpływ tego czynnika geograficznego na życie społeczne uległ bardziej modyfikacji niż deprecjacji. Specyfika środowiska geograficznego współwyznacza główne zajęcia ludności i odpowiadające im zawody, a zwłaszcza te związane z górnic­twem, leśnictwem, pasterstwem, rolnictwem czy rybołówstwem.

Demograficzne determinanty życia społecznego

Analizowane w poprzednim punkcie czynniki geograficzne wieloaspek­towo wpływają na życie społeczne. Dotyczy to głównie gęstości zaludnie­nia i cech biologicznych ludności zamieszkującej określony region, kraj a nawet kontynent. Gęstość zaludnienia jakiegoś obszaru zależy najbardziej od klimatu. We współczesnej cywilizacji przemysłowej w poważnej mierze zależy ona również od zasobów i skali eksploatacji bogactw mineralnych, które obec­nie są podstawowymi czynnikami miastotwórczymi. Do innych czynników demograficznych, oprócz gęstości zaludnienia, należą takie cechy biologiczne ludności, jak: płeć, wiek, płodność, przy­rost naturalny, przeciętne trwanie życia ludzkiego i zdrowotność popula­cji zamieszkałej w obrębie jakiejś jednostki administracyjnej bądź regio­nu. Wszystkie te czynniki warunkują odpowiednie zjawiska i procesy spo­łeczne oraz zachodzące w społeczeństwie, jak kulturowe, gospodarcze, poli­tyczne itp.

Czynniki te są podstawą planowania i prognozowania społecz­nego, czyli przewidywania i dokonywania intencjonalnych przekształceń określonych struktur społecznych i mechanizmów ich funkcjonowania.

Wpływ tych wszystkich czynników na życie społeczne jest zarówno bez­pośredni, jak i pośredni.

Ekonomiczne podstawy życia społecznego

Człowiek mający odpowiednie cechy biologiczne żyje w określonym środowisku geograficznym i ludzkim. Uczestniczy w procesach i zjawiskach społecznych przede wszystkim dlatego, że dysponuje zespołem czynników ekonomicznych.

Stanowią one bardzo ważną podstawę egzystencji ludzkiej i życia zbiorowego. Na zespół ten składają się między innymi sposoby użytkowania zaso­bów środowiska geograficznego, narzędzi i maszyn niezbędnych do wy­konywania pracy produkującej środki zaspokajania potrzeb oraz umiejęt­ności i sprawność ludzi uczestniczących w procesach produkcyjnych, etc.

Istota ludzka tym między innymi odróżnia się od osobników innych gatunków, że w toku pracy, zwanej procesem produkcyjnym, uniezależ­nia się od naturalnych warunków swego otoczenia, którego zasoby prze­kształca w środki zaspokojenia potrzeb.

Na proces produkcji składa się:

1. celowa działalność człowieka, czyli sama praca;

2. przedmiot, który człowiek w trakcie pracy przekształca;

3. zespół narzędzi, którymi w pracy się posługuje.

Wszystkie te elementy są ważne dla efektywności procesu produkcyjnego. Najbardziej istotną funkcję spełniają w nim narzędzia pracy i sposoby ich wykorzystania. Od nich przede wszystkim zależy dynamika rozwoju i doskonalenie procesu produkcji oraz jego społeczne konsekwencje. Narzędziem produkcji jest taki przedmiot, za pomocą którego czło­wiek przekształca składniki środowiska geograficznego na dobra (środki) zaspokajające ludzkie potrzeby.

5

---