Upośledzenie w stopniu znacznym i głębokim
Charakterystyka:
Upośledzenie nie dotyczy jedynie funkcjonowania intelektualnego osoby ale także wszystkich innych sfer rozwoju (emocji, uspołecznienia, sprawności psychomotorycznej)
Jest stanem, który można (dzięki różnym zabiegom) poprawić, lecz nie można go wyeliminować -> osoby z upośledzeniem muszę nauczyć się z nim żyć
Powstaje w okresie rozwojowym (do 18 roku życia) i spowodowane jest wieloma czynnikami -> im głębsze tym bardziej odpowiedzialne są czynniki biologiczne (prowadzące do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego)
To istotne obniżenie sprawności intelektualnej i możliwości zachowania przystosowawczego
Upośledzenie określa się na postawie badania psychologicznego poziomu inteligencji (iloraz inteligencji I.I.), mierzonej za pomocą specjalnych testów.
Etiologia upośledzenia
Czynniki genetyczne - postać kliniczna upośledzenia dotyczy zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego
Zespoły spowodowane przez nieprawidłowości genowe (stwardnienie guzowate, fenyloketonuria, zwyrodnienie mózgowo-plamkowe, maszkaronizm, matołectwo itd.)
Aberracje chromosomalne (zespół Downa - trisomia chromosomu 21, zespół Turnera, zespół Klinefeltera, zespół kociego krzyku, zespół Pataua - trisomia chromosomu 13, i inne)
Czynniki egzogenne
Urazy, infekcje, zatrucia
Uszkadzają OUN dziecka w rozwoju płodowym, okresie okołoporodowym lub po urodzeniu
Osoby z głębszym i głębokim upośledzeniem są grupą, u której można zaobserwować sprzężone obciążenia kliniczne i zaburzenia zachowania.
Pierwsze próby wychowania i usprawniania upośledzonych umysłowo - XIX w. - J. M. Itard i Wiktor.
Kościelska uważa, że upośledzenie to stan względnie trwały, powstały wskutek nieprawidłowo przebiegającego rozwoju, głównie organizowania się osobowości (wiodąca struktura JA). Wyróżnia stadium wstępne i 3 fazy:
Stadium wstępne - okres przed poczęciem dziecka, zbiór biologicznych, psychologicznych, społecznych czynników, związany z rodzicami i środowiskiem ich życia, które może już na wstępie źle rokować z punktu widzenia rozwoju dziecka.
Faza 1 -
zaistnienie bezpośrednich biologicznych, psychologicznych lub społecznych zagrożeń w czasie życia płodowego lub po urodzeniu dziecka
reakcje psychofizyczne dziecka i otoczenia na przezwyciężenie skutków uszkodzenia. Skuteczne -> normalny rozwój, nieskuteczne -> faza 2. Dlatego w fazie 1 konieczna jest wczesna interwencja i zapobieganie szkodliwym czynnikom rozwoju dziecka (oddział dla noworodków, wspomaganie rodzin w wychowaniu i rehabilitacji „dziecka ryzyka”)
Faza 2
patologizacja rozwoju - zaburzone funkcjonowanie biologiczno-psychiczne dziecka -> widoczne opóźnienie tempa rozwoju i objawy psychopatologiczne, a także zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny. Konieczna specjalistyczna interwencja terapeutyczna w celu zahamowania procesu patologizacji.
Faza 3
strukturalizacja defektu - powstanie układów biologicznych, psychicznych i społecznych, podtrzymujących patologię funkcjonowania osoby z upośledzeniem. Nie rokuje wyleczenia, lecz wymaga akceptacji stanu rzeczy i pomocy terapeutycznej tym osobom.
Pomocy wymaga nie tylko dziecko, ale i jego rodzice.
Proces kształcenia osób upośledzonych musi być dostosowany do ich indywidualnych uwarunkowań i być najbardziej komfortowych, jak to tylko możliwe. Pedagog powinien kierować się zasadami w swojej pracy
Zasada akceptacji dziecka
Zasada podmiotowości i indywidualności
Zasada refleksyjności
Zasada systematyczności i konsekwencji
Zasada komfortu psychicznego
Zasada liczenia się z innymi osobami uczestniczącymi w realizacji programu wychowawczego.