Zestawienie nerwów czaszkowych[edytuj]

Nr	Nazwa	Typ włókien	Lokalizacja perykarionów	Przebieg	Funkcja/unerwienie
I	Nerw węchowy (n. olfactorius)	SVA	Nabłonek węchowy	Aksony przebijają blaszkę sitową kości sitowej, docierając do opuszki węchowej (przełączenie w kłębuszkach węchowych)	Odpowiedzialny za zmysł węchu
II	Nerw wzrokowy (n. opticus)	SSA	Warstwa zwojowa siatkówki	Aksony zbiegaja się ku tarczy n. wzrokowego, gdzie przechodzą do czaszki drogą kanału wzrokowego. Włókna tworzą skrzyżowanie wzrokowe, potem jednoimienne pasma, kończące się w ciałach kolankowatym bocznym	Przekaz (i przetwarzanie) wrażeń wzrokowych
III	Nerw okoruchowy (n. oculomotorius)	GVE, GSE	jądro Westphala-Edingera (GVE); jądro okoruchowe (GSE)	Aksony opuszczają śródmózgowie poprzez dół międzykonarowy, biegną w ścianie zatoki jamistej, do oczodołu dostając się szczeliną oczodołową górną	m. zwieracz tęczówki, m. rzęskowy (GVE); mm. zewnętrzne gałki ocznej (GSE)
IV	Nerw bloczkowy (n. trochlearis)	GSE	jądro bloczkowe	Aksony krzyżują się na poziomie wzgórków dolnych, wychodzą z mózgu grzbietowo, owijając się woków odnóg mózgu, przekracza (w ścianie) zatokę jamistą i dostaje się do oczodołu szczeliną oczodołową górną	m. skośny górny
V	Nerw trójdzielny (n. trigeminius)	SVE, GSA	jądro ruchowe n. trójdzielnego (SVE); zwój trójdzielny, jądro śródmózgowiowe n. trójdzielnego (GSA)	Włókna ukazują się między mostem a konarem środkowym móżdżku, na swej drodze wytwarzają zwój trójdzielny, będący początkiem nerwów: ocznego, szczękowego i żuchwowego	mm. żucia, m. napinacz błony bębenkowej (SVE); czucie protopatyczne z obszaru twarzy, zatok, jamy ustnej czy nosowej oraz cz. opony twardej mózgu (GSA)
VI	Nerw odwodzący (n. abducens)	GSE	jądro odwodzące	Aksony opuszczają most przy jego dolnym brzegu, biegną wewnątrz zatoki jamistej, wchodzą do oczodołu szczeliną oczodołową górną	m. prosty boczny
VII	Nerw twarzowy (n. facialis)	GVE, SVE, GSA, SVA	jądro ślinowe górne (GVE); jądro twarzowe (SVE); zwój kolankowy (GSA, SVA)	Aksony (dążące ku pasmu n. trójdzielnego czy jąder pasma samotnego) wychodzą w kącie móżdżkowo-mostowym, wkraczają do przewodu słuchowego wewnętrznego; włókna ruchowe leżą w kanale twarzowym, wychodząc otworem rylcowo-sutkowym i dzieląc się na końcowe gałęzie wewnątrz przyusznicy; włókna smakowe tworzą strunę bębenkową i łączą się z n. językowym	gruczoł łzowy, ślinianki: podjęzykowa, podżuchwowa (GVE); mm. wyrazowe twarzy, m. strzemiączkowy (SVE); czucie w okolicy małżowiny usznej (GSA); Wrażenia smakowe z przednich 2/3 języka (SVA)
VIII	Nerw przedsionkowo-ślimakowy (n. vestibulocochlearis)	SSA	zwój przedsionkowy, zwój spiralny	Nerwy: przedsionkowy i ślimakowy łączą się w przewodzie słuchowym wewnętrznym, do pnia mózgowia wkraczają przez kąt móżdżkowo-mostowy; projekcje do jąder przedsionkowych i płatu kłaczkowo-grudkowego móżdżku, jąder ślimakowych	Czucie równowagi i słuch
IX	Nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus)	GVE, SVE, GSA, GVA, SVA	jądro ślinowe dolne (GVE); jądro dwuznaczne (SVE); zwój górny n. językowo-gardłowego (GSA); zwój dolny n. językowo-gardłowego (GVA, SVA)	Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego wchodzą przez otwór szyjny, przesuwa się wzdłuż m. rylcowo-gardłowego; projekcje wewnątrzmózgowe do pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma samotnego	Ślinianka przyuszna (GVE); m. rylcowo-gnykowy (SVE); czucie w uchu zewnętrznym (GSA); wrażenia smakowe z tylnej 1/3 języka (SVA)
X	Nerw błędny (n. vagus)	GVE, SVE, GSA, GVA, SVA	jądro grzbietowe (GVE); jądro dwuznaczne (SVE); zwój górny n. błędnego (GSA); zwój dolny n. błędnego (GVA, SVA)	Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego wchodzą przez otwór szyjny, unerwia m.in. serce, płuca, przewód pokarmowy do lewego zgięcia okrężnicy; projekcje daje do pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma samotnego	Unerwienie przywspółczulne trzewi (GVE); mięśnie gardła i krtani (SVE); czucie w uchu zewnętrznym (GSA); enterorecepcja z trzewi (GVA)
XI	Nerw dodatkowy (n. accessorius)	SVE	jądro dwuznaczne (cz. czaszkowa), rogi przednie segmentów C1-C6 rdzenia (cz. rdzeniowa)	Aksony cz. czaszkowej uchodzą bruzdą tylno-boczną łącząc się z n. błędnym; aksony cz. rdzeniowej opuszczają rdzeń kręgowy wstępując przez otwór wielki do czaszki, którą opuszczają otworem szyjnym, wychodzi zza m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zmierzając ku m. czworobocznego	Mm. wewnętrzne krtani (poprzez n. błędny), mm.: mostkowo-obojczykowo-sutkowy i czworoboczny
XII	Nerw podjęzykowy (n. hypoglossus)	GSE	jądro podjęzykowe	Aksony uchodzą bruzdą przednio-boczną i wybiegają z czaszki kanałem n. podjęzykowego, łukiem zdążając do języka	Mięśnie języka

Nerwy czaszkowe a rdzeniowe[edytuj]

Obydwa rodzaje nerwów różni nie tylko odmienna lokalizacja, ale także szczegóły budowy i pełniona funkcja. Informacje odbierane przez nerwy czaszkowe z narządów zmysłów służą integracji organizmu jako całości; nie można do nich stosować zasady metamerycznego uporządkowania, charakterystycznego dla nerwów rdzeniowych. Nerwy rdzeniowe odchodzą dwoma korzeniami (przednim i tylnym), gdy tymczasem nerwy czaszkowe ukazują się z zasady jako pojedynczy pień albo zbiór pęczków. Te drugie układają się wyraźnie ponadto w dwa szeregi: przyśrodkowy i boczny.