Zagadnienia z dydaktyki

1.Cel lekcji – swiadome kierunki dążeń które powinien osiagnac nauczyciel lub instytucja. W dydaktyce najczęściej wyróżniamy dwa rodzaje celów:

a) cele ogolne – wyrazaja to co ma być produktem efektem końcowym nauczyciela( np. zapoznanie z 4 porami roku, uświadomienie co dzieje się podczas jesieni w przyrodzie, pokazanie ubioru na jesienna pogode)

b) cele szczegolowe- opisują kierunki osiagniec ucznia oraz jego szczegółowych zachowan (wiekiedy zaczyna i konczy się jesien, zna zmiany zachodzące w przyrodzie, potrafi wymienić wszystkie pory roku)

2. Ogniwa lekcji wg. Okonia:

a) uświadomienie uczniom celów i zadań kształcenia w celu wytworzenia pozytywnej motywacji do nauki,

b) zaznajamianie z nowym materiałem (może przybierać postać poznawania bezpośredniego lub pośredniego rzeczywistości. Treścią nowego tematu są nazwy (słowa, które oznaczają dany przedmiot lub zjawisko, fakty, informacje o zdarzeniu) i umiejętności, aby je przyswoić trzeba rozumieć pojęcia i prawidłowości (zasady i reguły), c) kierowanie procesem nabywania pojęć, kształtowania pojęć (zadaniem nauczyciela jest kształtowanie pojęć jasnych, wyraźnych, operatywnych (włączamy je w język czynny, potrafimy się nimi posługiwać),

d) kierowanie procesem poznawania prawidłowości (systematyzowanie i utrwalanie wiedzy),

e) proces przechodzenia od teorii do praktyki oraz kształtowanie umiejętności i nawyków,

f) zajęcia praktyczno ? wytwórcze w celu wytwarzania przedmiotów oraz zmian w otoczeniu,

g) sprawdzanie i ocena osiągniętych przez ucznia kompetencji.

3.Zasady nauczania wg. Kupisiewicza:

a) zasada poglądowości-   ma na celu pozbycie się werbalizmu,uczniowie najlepiej poznają to, co sami zmieniają

b) zasada przystępności w nauczaniu- nauczyciel musi brać pod uwagę przystępność materiału, a także dostosowywać metody nauczanie do poziomu materiału, aby umożliwiły uczniom samodzielną pracę, zarówno na lekcji, jak i podczas zajęć pozalekcyjnych

c) zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania – uczenia się - nauczyciel powinien odpowiednio ukierunkować aktywność ucznia, aby mogła ona być wykorzystana do urzeczywistnienia zawartych w programie celów i zadań, uwzględniając potrzeby społeczne i indywidualne każdego ucznia

d) zasada systematyczności - złożona jest ze ściśle powiązanych ze sobą ogniw,przebiega płynniej i zapewnia lepsze wyniki im mniej występuje przerw i dezorganizujących czynności

e) zasada trwałości wiedzy uczniów- należy wytworzyć pozytywne motywy uczenia się,uczniowie muszą brać aktywny udział w poznawaniu nowych treści

f) zasada operatywności- nauczyciel stwarza sytuacje wymagające nie tylko przyswajania i odtwarzania, ale wiadomości i umiejętności zaleconych przez program, posługiwania się nimi w pracy szkolnej i pozaszkolnej

g) zasada wiązania teorii z praktyką - przygotowuje do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną, przekształcania rzeczywistości

4.Zajęcia pozalekcyjne – to dobrowolne zajecia dla dzieci i mlodziezynorganizowane przez szkole przy czynnym udziale uczniów.

a) głowne cele zajec pozalekcyjnych: rozwijanie zainteresowan z roznych dziedzin, wyrobienie umiejetnosci nawykow, stosowanie wiedzy w praktyce, rozwijanie aktywności i samodzielności oraz umiejetnosci zycia w szkole

b) rodzaje zajec pozalekcyjnych : prace masowe- pogadanki odczyty, prace grupowe – kola zainteresowan, zajecia indywidualne- wykonywanie albumow oraz pomocy dydaktycznych lub referaty

5.Wady mowy i wymowy:

a) wady mowy:

*alalia- brak mowy która nigdzy wcześniej się nie rozwinela,

*afazja- brak mowy który wcześniej się nie wyksztalcil ale z powodu roznych wypadkow, operacji, wylewow

*mutyzm- krotkotrwaly brak mowy spowodowany sytuacja lub przedmiotem.

B) wady wymowy:

*reranie- zla wymowa gloski r i zamiana jej na l lub j

*seplenienie- zla realizacja szeregu głosek: s,z,c,dz,sz,ż,cz,dż,si,zi,ci,dzi,szi,zi,ci,dżi

*jąkanie- zla wspolpraca układu oddechowego z aparatem mowy lub sytuacje stresogenne

*kapsacja- zla realizacja gloski k i g lub zamiana na t lub d

*nosowanie- wyróżniamy dwa typy: nosowanie zamknięte polega na wymawianiu głosek otwartych jako zamknięte i nosowanie otwarte wymawianie głosek zamkniętych jako otwarte

*mowa bezdzwieczna- wymawianie głosek dzwiecznych jako bezdzwieczne

6.Praca domowa (sposoby zadawania, rodzaje) – jest uzupełnieniem pracy lekcyjnej,umozliwia pogłębienie i utrwalenie wiedzy ucznia.

a) sposoby zadawania : zadawanie mechaniczne, zadawanie z objaśnieniem, zadawanie w postaci cwiczen wdrazajacych ucznia do wykonywania pracy

b) rodzaje prac domowych: prace pozalekcyjne- utrwalające opracowany na lekcji material, prace uzupelniajace- rozszerzające przerobiony na lekcji material, prace przedlekcyjne- przygotowujące do nowej lekcji

7.Trudności dydaktyczne :

a) lateralizacja- zburzenie stron lewej i prawej i orientacji w przestrzeni,

b) legastenia- specyficzne trudności dydaktyczne związane z opanowaniem wszystkich przedmiotow czyli tzw minimum programowe

c) dyspraksja- specyficzne trudności z opanowaniem roznowagi

d) dyspinksja- trudności z plastyka

e) dyskalkulia-tudnosci z opanowaniem matematyki

f) dusmuzia- trudności z opanowaniem muzyki

g) dysgrafia- trudności z opanowaniem czytelnego pisma

h) dysortografia- trudności z opanowaniem ortografii

i) dysleksja czynna- nie rozumienie czytanego tekstu

j) dyskeksja- trudności dydaktyczne z czytaniem

8.Systemy dydaktyczne: Dewey, Herbart (charakterystyka obu i różnice):

a) Dewey : nauczanie problemowe poprzez samodzielne doskonalenie do wiedzy, wychowanie demokratyczne,wspolpraca,nauczanie skorelowane, szkola-jedno zmiejsc nauczania ale nie jedyne, nauka dla motywow wewnętrznych, brak schematow- dopuszcza się prowadzenie lekcji w inny sposób, nauczyciel i uczen mogą planować i podejmowac wspólne działania w procesie kształcenia

b) Herbart: nauczanie encyklopedyczne,wychowanie autokratyczne,wspolzawodnictwo, nauczanie przedmiotowe, szkola-jedyne miejsce nauczania, motywacja do nauki zewnetrzna, schematyzm stosowany przez nauczyciela, dominuje w nauczaniu i narzuca planowość nauczyciel

9.Metody nauczania (definicja), warunki doboru metody nauczania (wymień i opisz np. wykład) - to sposób postępowania nauczyciela z uczniami, w celu osiągnięcia zamierzonego celu.

A) Dobór metod nauczania zależy od:wieku uczniów;treści nauczania;celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawczej;organizacji i środków, których zamierza użyć nauczyciel.

B) Wykład – służy przekazywaniu uczniom jakiś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.

10.Środki dydaktyczne - są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziaływujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp. (ławki, ksiązki, mapy, TV) ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

11.Program nauczania – jest to podstawowy dokument który jest realizowany w szkole, stanowi opis sposobu realizacji zadań edukacyjnych, ustalonych w podstawie programowej

a) modele programu

*analityczny-uczyc się by przyswoić,

*hermeneutyczny- uczyc się by znaleźć odpowiedz

*krytyczny- uczyc się by zmieniac

b) układ treści:

*liniowe- treści nauczania sa organizowane wg zasady przechodzenia od prostego do skomlikowanego

*koncentryczne- te same treści powtarza się co jakiś czas

*spiralne- w układzie tym do tych samych wiadomości uczen wraca kilkakrotnie na coraz wyższym poziomie

12.Plan nauczania- dla danej szkoły obejmuje zakres przedmiotów, liczbę godzin określoną dla danego przedmiotu, w poszczególnych klasach, ich rozkład na poszczególnych latach nauki (rejestr organizowanych przedmiotów)

a) roczny- Nauczyciel , przygotowując się do realizacji zadań dydaktycznych czekających go w nowym roku szkolnym , sporządza dla każdej klasy , w której ma uczyć roczny plan nauczania w zakresie swojej specjalności , zwany także rozkładem materiału

b) śródroczny - W okresowych planach dydaktycznych eksponuje się tematy poszczególnych lekcji .

c) dzienny - Obejmuje on Następujące punkty : Temat; Założone do zrealizowania cele dydaktyczne i wychowawcze wyrażone najczęściej w kategoriach czynności , jakie w wyniku lekcji mają być opanowane przez uczniów ; Porządek lekcji .

13.Formy nauczania :

a) forma indywidualna – to najstarsza z form pracy, polega na indywidualnym przekazywaniu uczniowi treści przez nauczyciela.

b) forma zbiorowa- została nazwana systemem klasowo- lekcyjnym na który skladaja się cztery aspekty: nauczyciel, uczniowie, miejsce i program nauczania

c) forma grupowa- kiedy stwierdzno mala przydatność wcześniej wspomnianych form organizacyjnych Celestyn Freinet wprowadzil forme grupowa

14.5 kroków metodycznych

15.Lekcja- podstawowa jednostka zinstytucjonalizowanej formy organizacyjnej procesu dydaktycznego. Podczas której nauczyciel z klasa realizuje treści określone w podstawach programowych

16.Typy lekcji- to taka odmiana która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych w toku procesu kształcenia oraz z pracy na lekcji zastosowanych metod i srodkow dydaktycznych

a) typy lekcji wynikające z realizacji funkcji dydaktycznych: wprowadzajaca i zaznajmujaca uczniów,utrwalajaca,sluzaca opracowaniu poznanego materialu, powtorzeniowa systematyzujaca,korektywno-uzupelniajaca,zawierajaca wszystkie ogniwa procesu kształcenia, sprawdzajaca postępy uczniów,sluzaca uksztaltowaniu postaw

b) typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji: dyskusyjna,wycieczkowa,uczenia pod kierunkiem,laboratoryjna,referatowa,pracy zespołowej,samodzielnej pracy uczniów, w warsztatach szkolnych

17.Rodzaje lekcji – to taka jej odmiana której układ odpowiada ogolnym zasadom systemu dydaktycznego lub określonym przez w. Okonia strategiom nauczania

a)lekcja problemowa- ma na celu rozwiązanie jakiegoś problemu: zatkniecie uczniów z trudnoscia i uświadomienie,określenie trudności i sformuowanie problemów,ustalenie pomysłu rozwiązania,wykonanie zadania,sprawdzanie i poprawki

b) lekcja podajaca-ma na celu zapoznanie uczniów z nowymi treściami: podanie nowych treści,zrozumienie,opracowanie i zebranie nowego materialu

c) lekcja mieszana- uwazana za najwlasciwsza i najbardziej wartosciowa, ponieważ sklada się z wielu wyżej wymienionych rodzajow lekcji

d) lekcja utrwalajaca: powtórzenie wiadomości wg. Określonego planu, uzupełnianie luk przez nauczyciela

e) lekcja eksponujaca- rozwija wyobraznie: ekspozycja utworu,interpretacja,podsumowanie naszych rozwiazan,korekta bledow

f) lekcja cwiczeniowa- kształtowanie umiejetnosci i nawykow: uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu, wprowadzenie nowego materialu, omówienie zasad i regul, nauczyciel pokazuje jak wzorcowo powinno być wykonane zadanie,próbne ćwiczenia uczniów, korekta i dodatkowe objaśnienia,ćwiczenia wdrazajace, kontrola i korekta wykonywanych cwiczen

18.Struktura lekcji:

a) wg. Sośnickiego:

*powtarzajaca- sluzu przypomnieniu

*postepujaca- obejmuje podanie tematu i planu całego zagadnienia oraz jego opracowaniu

*zbierajaca- jej zadaniem jest zebrac w calosc i uporzadkowac wiadomości uzyskane przez uczniów

b) wg. Kupisiewicza: *czynności przygotowawcze- sprawdzanie pracy domowej lub kontrola i ocena wynikow niektórych uczniów

*czynności podstawowe- odpowiedni rodzaj który jest uzależniony od funkcji lekcji

*czynności końcowe- utrwalenie nowego materialu,zadanie pracy domowej

c) wg. Okonia:

*wstepna- sprawdzanie listy obecności, sprawdzanie pracy domowej, wprodzenie do tematu lekcji, *glowna- stosujemy odpowiedni rodzaj lekcji

*koncowa- powtórzenie, zadanie pracy domowej

d) wg. Klemensiewicza:

*wstepna-okreslenie celu lekcji,przygotowanie warunków do pracy na lekcji,ustalenie planu wykonania zadania

*wlasciwa-wystepuje tutaj proces uczenia się

*kontrolna- porównanie uzyskanych wynikow pracy uczniów z celem i planem nauczyciela,wprowadzenie korekty