13.05.2014 c.d.

Akceptacja autonomii indywidualności podmiotowości wychowanka i wychowawcy - najważniejsza

Metody, środki i formy wychowania

1. Współdziałanie, partnerstwo nieoceniające nastawione do wychowanka

2. Odformalizowanie wychowania, elastyczna edukacja

3. Edukacja- cenią się takie stosowanie wiedzy, która wymaga samodzielnego przełożenia jej na osobiste reguły działania.
   Wiedza jest pośrednio użyteczna, wymaga dostosowania przez wychowanka do określonej sytuacji.

4. Pomoc jako oferowanie - wychowawca podejmuje oddziaływania wobec wychowanka biorąc pod uwagę dwa założenie:

1. Prawo do ingerowanie w świat wychowanka może przyznać wychowawcy, sam wychowanek prosząc go o pomoc. (wychowawca wspomaga wychowanka, wychowanek jest otwarty i otwiera sie na pomoc)

2. Wychowawca decyduje o formie i treści pomocy ze względu na samego wychowanka w pełni szanując jego autonomię.

Cechy wychowania antyautorytarnego:

• autonomia wychowanka

• empatia

• wsparcie

• uczciwość

• współdziałanie

• stymulowanie wychowanka jako podmiotu

• rozumienie

• motywowanie

• sprawiedliwość

• poszanowanie godności wychowanka

Efektem wychowania intencjonalnego (autorytarnego i antyautorytarnego) jest kształtowanie postaw wychowanków wyznaczonych przez

- autorytarne wychowanie -> wiedza, zasady skutecznego działania i wartości

- antyautorytarnego -> racjonalność wychowanka (aksjologiczny, ontologiczny, epistemologiczny)

Rola postaw wychowanka

Istota postawy - strukturalna teoria postaw

Definicja

Postawą pewnego człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalne go na nim reagowanie oraz ewentualne towarzyszących tym dyspozycjom względnie trwała wiedza o tym przedmiocie oraz zachowania na ten przedmiot zorientowane.

Komponenty postawy

1. Komponent emocjonalno-oceniający. Jednostka pozostaje zawsze w określonej relacji emocjonalnej wobec określonego przedmiotu (emocje pozytywne i negatywne) to inaczej wartościowanie, przypisywanie znaczenia określonego przedmiotu

2. Komponent poznawczy. Wiedza o przedmiocie postawy

3. Komponent behawioralny. Zachowanie działania podejmowanie przez jednostkę zorientowane na określony przedmiot. Rodzaj zachowania zależy od stosunku emocjonalno-oceniającego przejawianego wobec określonego przedmiotu.

Postawa ma charakter względnie trwały "oraz ewentualnie towarzyszący" oznacza iż komponentem konstytutywnym dla postawy (zawsze musi wystąpić) jest komponent emocjonalno-oceniający. Zaś towarzyszący mu (nie muszą) komponent poznawczy i behawioralny. Układ komponentów postawy decyduje o rodzajach postaw.

Rodzaj postawy	Komplement emocjonalno-oceniający	Komplement poznawczy	Komplement behawioralny
Asocjacja afektywna	+	-	-
Postawa poznawcza	+	+	-
Postawa behawioralna	+	-	+
Postawa pełna	+	+	+

3.06.2014

I. Przedmioty postawy
Przedmiotem postawy mogą być:

• konkretni ludzie z którymi podmiot aktualnie wchodzi w relacje (rodzice; Tusk-media-my; postacie historyczne- osoby znaczące żyjące w przeszłości- Piłsudski, Hitler, Jaruzelski, pradziadowie; postacie fikcyjne)

• sytuacje konkretne doświadczone przez osobę prezentowane przez daną postawę (egzamin; kłótnia i bójka między kobieta mężczyzną)

• zjawiska wyobrażone (koniec świata)

• przedmioty materialne (zabytki kultury, budowle, dzieła natury)

• przedmioty symboliczne (wartości, normy, tradycje, moralność)

• istoty żywe przynależne do świata przyrody (zwierzęta, rośliny)

W procesie wychowania intencjonalnego wychowawca winien kształtować wszystkie rodzaje postaw nie mniej jednak w odniesieniu do przedmiotu postawy której warunkują efektywne funkcjonowanie wychowania -> w perspektywie podmiotowej, społecznej, kulturowej - winien orientować się na postawy pełne.

II. Wartości w wychowaniu intencjonalnym

Użytecznym dla wychowania intencjonalnego są teorie wartości:

• obiektywistyczne (autorytarne)

• subiektywistyczne (antyautorytarne)

1) Obiektywistyczne

- wartości są autonomiczne w stosunku do ocen dokonywanych przez jednostkę (są źródłem ocen)

- wartości urzeczywistniają sie w życiu człowieka ale są od niego niezależne (w wyniku procesu internalizacji)

- wartości istnieją niezależnie od aprobaty człowieka ( wartości te ulokowane są w tzw. uniwersum kulturowym z którego człowiek czerpie wartości)

- wyobrażenie i doznanie emocjonalne jednostki nie mają dla wartości mocy konstytutywnej (utrwalaniu tej, że wartości) [religia- dekalog, Koran]

2) Subiektywistyczna

- wartości są wynikiem ocen jednostki

- wartości są, więc wytworem ocen dokonywanych przez człowieka są wtórne za ten do aktów świadomości

- wartości nie istnieją same w sobie (nie mają charakteru autodelicznego)są, bowiem efektem subiektywnych ludzkich doznań

- świadomość wartości jest tożsama ze światem wartości.

Biorąc pod uwagę regulacyjny charakter wartości, wartości winny znaleźć odzwierciedlenie w procesie wychowania gdyż:

1. istnieją wartości które są ważne ze społecznego punktu widzenia. Wartości te powinny być wysoko cenione prze wszystkich członków społeczeństwa.

2. Włączenie wartości ważnych dla społeczeństwa do indywidualnego systemu wartości nie dokona się samoistnie (wynik naturalnej socjalizacji) lecz wymaga intencjonalnych oddziaływań wychowawczych.

3. Akceptacja wartości przez jednostkę które są pożądane społecznie, warunkuje jej społeczne funkcjonowanie.

Proces dzięki któremu następuje włączenie wartości do indywidualnego systemu wartości jest proces internalizacji.

III. Etapy procesu internalizacji

1. Informacja, wychowanek poznaje teść wartości i specyficzne dla niej sposoby przejawiania się.

2. Transformacja, rozumienia wartości przez wychowanka dokonywane przez pryzmat jego racjonalności.

3. Zaangażowanie, (akceptacja bądź odrzucenie wartości). W efekcie czego wychowawca musi mieć świadomość czy warości zostały zaakceptowanie i włączone do indywidualnego systemu wartości czy też odrzucone i funkcjonuje na poziomie wiedzy o niej.

4. Inkluzja, włączenia zaakceptowanej wartości w podmiotowy system wartości.

5. Dynamizacja, wprowadzenie zmian

1. dynamizacja interioryzująca - wprowadzenie zmian w obrębie własnego 'ja"

2. dynamizacja eksteriuoryzująca - wprowadzenie zmian w obrębie otoczenia zewnętrznego jednostki

W efekcie dynamizacji jednostki wartość zinternalizowana

- wyznacza kierunek działania jednostce (bliski, daleki cel)

- dynamizuje działania jednostki (wyzwala energię) moc regulacyjna wartości zależy od siły znaczenia jej przypisanego, im ważniejsza wartość dla jednostki tym silniejsza jej moc regulująca

- wartość powoduje większą lub mniejszą elastyczność działania w kierunku zgodności z nią

W kontekście powyższego w ramach wychowania intencjonalnego wychowawca winien kształtować:

1. wrażliwość wychowanka na wartości (dostrzeganie, rozumienie, akceptacja)

2. kompetencje do osiągania wartości

3. umiejętność wybierania wartości (pryzmat własnej racjonalności)

4. umiejętność kierowania wartościami

10.06.2014 PODMIOTOWOŚĆ W WYCHOWANIU INTENCJONALNYM

Dyscyplinarne usytułowanie kategorii podmiotowości (nie ma jednego oglądu człowieka – wielość definicji):

1. Filozofia w jej ujęciu podmiotowość to fundamentalna cecha człowieczeństwa umożliwiająca subiektywne doświadczenie i przeżywanie świata. Filozoficzna idea.

2. Ideologiczna przedmiotowość to wartość postulat wysuwany ze względu na interes społeczny (demokratyczna- człowiek)

3. Socjologiczna podmiotowość to istotny aktywny wpływ działań ludzkich na kształt społecznej kultury

4. Psychologiczna podmiotowość to jednostka aktywna, samodzielna i odpowiedzialna za kierowanie własnym życiem oraz zdolna do decydowania o sobie.

Rozumienie podmiotowości w wychowaniu podmiotowości zasadza się na jej psychologiczny wymiar

Pojęciami budującymi zakres podmiotowości są:

• aktualizacja (psych. A. Maslow) jest cyklem, procesem któremu w każdym momencie można nadąć nową jakość [racjonalności i czynników]

• samoaktualizacja (Rogers) człowiek spostrzega świat w sposób niepowtarzalny a owe spostrzeżenia tworzą jego pole fenomenologiczne [racjonalność, doświadczanie doświadczenia]. Podmiotowość zatem pojmowana jest podmiotowo bo jest to poczucie własnej tożsamości [Ja to Ja] oraz przedmiotowa, stanowiąc wiedzę o jednostce [ jaki jestem]

Owe perspektywy podmiotowości [podmiotowości i przedmiotowości] konceptualizują tożsamość jednostki. Która jest złożonym całościowym procesem poznawczym ukierunkowanym na autoidentyfikację ów proces możne jest zakorzeniony w racjonalności.

Podmiotowość uzewnętrznia się w poczuciu indywidualnego istnienia:

• poczucie podmiotowości podmiotowość uzewnętrznia się w poczuciu indywidualnego istnienia:

-poczucie odrębności od otoczenia, zdolność rozumienia tego co przynależne lub nie przynależne do Ja w sensie psychologicznym i fizycznym

- poczucie ciągłości (względnej niezmienności pomimo upływu czasu i dokonujących się zanim jednostka ma poczucie Ja)

- poczucie wewnętrznej spójności odnosi się do cech centralnych wyznaczających indywidualny styl funkcjonowanie (zysk dla siebie)

- poczucie posiadania wewnętrznej treści, brak wewnętrznej pustki

W efekcie na podmiotowość składają się: specyficzna tożsamość człowieka, indywidualność różniąca go od innych ludzi, poczucie iż jego własna działalność w znacznym stopniu zależy od niego samego.

Powyższe implikuje korelaty podmiotowości (M. Czerepaniak- Walczak)

1. Moc sprawcza jednostki jest przyczyną lub współprzyczyną zdarzeń i wywiera wpływa na ich tok (motywacja wewnętrzna- jednostka)

2. Realizacja własnych preferencji wybór wartościowych subiektywnie stanów, zdarzeń, zjawisk

3. Ponoszenie konsekwencji, przyjmowanie odpowiedzialności za własne działanie

Wychowanie intencjonalne zorientowane na kształtowanie poczucie podmiotowości winno zatem:

1. Kształtować przyczynowość osobista

2. Kształtować poczucie sprawstwa

3. Swobodę wyboru

4. Umiejętność podejmowania decyzji o ponoszenia odpowiedzialności za nie

W konsekwencji wychowawca w procesie wychowania winien kształtować następujące właściwości wychowanka:

1. generatywność - skłonność do spontanicznej emisji zachowań oraz testowania nowych schematów myślenia i działanie [burza mózgów]

2. optymizm - nastawianie jednostki na zdarzenia pozytywne, oczekiwanie pozytywne, sukces, powodzenie

3. zaufanie do siebie- stosunek do własnych preferencji i możliwości (wiara we własne siły)

4. selektywność - zdecydowane wartościowanie, ukierunkowywanie uwagi tylko na pewne aspekty, selektywny odbiór i przetwarzanie informacji

5. poszukiwanie przyczynowości - nastawienie na ryzykowanie związków przyczynowo-skutkowym, zwłaszcza między własnym zachowaniem a jego skutkami [od ok. 6 kl.]