Racjonalność - wychowaniu intencjonalnym (rola doświadczenia wychowanka to informacja zdobyta w bezpośrednim kontakcie z rzeczywistością która ma potencjalny wpływa na jego zachowanie

Analiza definicji

• Informacja to wiedza dotycząca określonego aspektu rzeczywistości na który wychowanek jest zorientowany (drugi człowiek, relacje, postrzeganie świata z perspektywy wartości, norm, postrzeganie siebie, tradycje, zwyczaje).

• bezpośredni kontakt z rzeczywistością wychowanek musi być aktywny, chcieć zdobyć wiedzę. Owa aktywność jest warunkiem konstytutywnym dla powstania doświadczenia.

• potencjalny wpływ wiedza zdobyta w wyniku własnej aktywności wychowanka nabiera charakteru emocjonalnego i może orientować na obiekt doświadczenia (motywacja dodatnia) ale może także powodować wycofanie się wychowanka z relacji z obiektem doświadczania (motywacja negatywna).

Warunki kształtowania się doświadczenia:

1. Warunek świadomości – wychowanek musi mieć pełen wgląd w sytuację, którą doświadcza. Jeżeli zadziałają czynniki ograniczające ową świadomość proces zostanie zaburzony.

2. Warunek myślenia – zdolność wychowanka do koncentrowania się na obiekcie doświadczenia (uwaga) oraz do postrzegania i kojarzenia. Wychowawca organizując sytuację doświadczania musi wziąć pod uwagę specyfikę procesów myślowych wychowanków

3. Warunek pamięci – zdolność wychowanka do zapamiętywania wiedzy będącej efektem doświadczenia.

4. Warunek działania – wychowanek musi być aktywny doświadczając. Dzięki swojej aktywności może nabywać wiedzę oraz przeżywać w ramach relacji z określonym obiektem bezpośredni kontakt wychowanka z obiektem doświadczania.

8.04.2014 c.d.

Doświadczenia ludzkie zdaniem R.Kwaśnicy funkcjonuje na 2 poziomach:

1.Mieści się na nim wiedza do której odwołujemy się bezpośrednio opisując wyjaśniają wartościując rzeczywistość i określając normy działania. Jest tzw. wiedza podręczna.

Przykład

Przemoc fizyczna ucznia wobec nauczyciela.

- uczeń może dopuszczać się przemocy wobec nauczyciela

Uzasadnienie

- takie zachowanie nie jest społecznie akceptowane- nie mieści sie w normach społecznych

dlaczego?

- bo jest szkodliwe

- szkodliwe dla nauczycieli

cierpi; narusza jego autorytet, prywatność; nie dopuszczalna przemocy fizyczna w relacjach międzyludzkich

2. Głęboka struktura doświadczenia w której zawierają się kategorie z założenia i procedury interpretacyjne na mocy których to co wiemy o rzeczywistości wydaje się pewne, rzeczywiste i nienaruszalne. Owa głęboka struktura doświadczenia to tzw. racjonalność. Racjonalność zatem to swoisty sposób usensawiania świata, utrwalonych w doświadczeniu jednostki (uzewnętrznienia się w postaci poglądu, przekonań, postaw).

Elementy składowe racjonalności:

1. Wartości znaczące dla danej jednostki ( właściciela doświadczenia) - wartości zinternalizowane (uwewnętrznione) przez jednostkę i włączone do jej podmiotowego systemu wartości.
   Przykład
   rodzina miłość przyjaźń wiara (Bóg)

2. Wartości znaczące przesądzają o:
   - podstawowych ważnych dla jednostki sferach funkcjonowania
   - są źródłem motywacji jednostki
   - struktyalizują podmiotowe orientacje aksjologiczne
   - celach przyjmowanych przez jednostkę (wartości pełnią funkcję kierunkową)
   - wobec środków i warunków realizacji celów (pełnią funkcję instrumentalną)
   - uzewnętrzniają się w postaci: zachowań, deklaracji, oczekiwań, przekonań, poglądów, postaw
   Owe wartości stanowią aksjologiczny wymiar racjonalności.

3. Kategorie opisu rzeczywistości - wymiar i kryteria interpretacyjne według których człowiek rozpoznaje i ocenia:
   - obiekty tworzące rzeczywistość kulturową (tradycyjne, materialne i symboliczne dziedzictwo kulturowe [materialne - sztuka, architektura; symboliczne - wartości, tradycje, obrzędy]
   - inni ludzie- odmiennych kulturowo (wyznaniowo, narodowo, etnicznie) odmiennych rasowo, fizycznie, grupowo, doświadczenia
   - własna osoba - ja tzn. kto?
   - gromadzonej przez jednostkę wiedzy. Co wiem? Czy rzeczywiście wiem?
   Kategorie opisu rzeczywistości to wymiar epistemologiczny racjonalności.

4. Zdarzenia interpretacyjne

W jaki sposób istnieje ludzka rzeczywistość? W jaki sposób jest ona dostępna doświadczeniu ludzkiemu? (co jest obiektywne a co subiektywne)

Założenia interpretacyjne to inaczej wymiar ontologiczny racjonalności.

Wyróżnione wymiary racjonalności wzajemnie się warunkują tworząc pole życiowe człowieka oraz organizują nabywanie nowego doświadczenia. Racjonalność winna zatem swoje odzwierciedlenie w wychowaniu intencjonalnym - wychowanie odwołujące się do racjonalności wychowanka i wychowanie kształtujące racjonalność wychowanka.

15.04.2014 WYCHOWANIE AUTORYTARNE BAZUJĄCE NA RACJONALNOŚCI ADAPTACYJNEJ

Wychowanie autorytarne jest specyficzne dla pierwszych 3 etapów teorii wychowania 45-89. Wychowanie to orientuje się na określone cele wychowania treści wychowania czerpie z określonej ideologii politycznej- socjalistycznej. Kultura przesądza o treści wychowania intencjonalnego.

Ideologia -> kultura -> wychowanie intencjonalne

Istota kultury w kontekście ideologii socjalistycznej.

Definicja

Kultura to ponad indywidualny zobiektywizowany i względnie trwały system wytworów materialnych i symbolicznych, które są nośnikami wspólnych wartości oraz wspólnych znaczeń które musza być zakorzenione w społecznej praktyce modelując ludzkie zachowania tworząc ich abstrakcyjny wzorzec którego przestrzeganie wiąże sie ze społeczną kontrolą.

Analiza definicji

• ponad indywidualny zobiektywizowany i względnie trwały system -system ma charakter uniwersalny zewnętrzny w stosunku do jednostki.

• wytworów materialnych i symbolicznych - w procesie wychowania intencjonalnego (także w procesie socjalizacji, inkulturyzacji) Dokonuje się kulturowa autoindyfikacja jednostki.

• wspólnych wartości oraz wspólnie przypisanych znaczeń

• społeczna praktyka - uznane wartości muszą sie przejawiać w indywidualnych zachowaniach ludzi (codziennych). W przypadku przejawiania zachowań niezgodnych z wartościami ma miejsce kontrola społeczna weryfikująca zachowanie.

Skutkiem wychowania intencjonalnego zachodzącego w perspektywie tak rozumianej kultury jest adaptacja wychowanka w tak zastanej rzeczywistości.

Wychowanie intencjonalne autorytarne to świadome organizowana działalność której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Oddziaływania te obejmują:

1. stronę poznawczo – instrumentalną - wyposażenie wychowanka w wiedzę o rzeczywistości i sposobach skutecznego działania.

2. Strona aksjologiczna - wyposażają wychowanka w określone wartości przesądzające o jego stosunku do rzeczywistości i siebie samego wyrażające się w postaci postaw, przekonań, poglądów i światopoglądów.

Powyższe ujęcie wychowania intencjonalnego lokuje wychowanka w roli przedmiotu oddziaływań wychowawczych.

Cechy specyficzne wychowania autorytarnego:

1) U podstawy wychowania lokuje się racjonalność adaptacyjna

2) cel wychowania kształtowanie tożsamości konwencjonalnej u podstaw której jest rozwój wychowanka jako adaptacja do zastanych warunków życia. Kształtowanie tożsamości wychowanka dokonuje się w oparciu o przyjęty wzorzec zewnętrzny w stosunku do wychowanka.

3) Zadaniem wychowania jest kształtowanie wychowanka według pożądanych i nienaruszalnych wzorców osobowych, kierowanie jego rozwojem, urabianie określonych cech.

4) Istota zmian edukacyjnych udoskonalenie, ulepszenie świata, według jego definicji. Wiedza bezpośrednio użyteczna

5) Istota oddziaływań wychowawczych

1. Bezpośredni wpływ na wychowanka

2. Przekazywanie gotowej wiedzy i gotowych wzorców zachowań

3. Zdyscyplinowany wysiłek – działanie według przyjętej, określonej procedury

4. Podporządkowanie się wychowanka woli wychowawcy i zasadą wychowawczym

6) Metody, środki i formy wychowania

- Kary i nagrody oraz rywalizacja między wychowankami

- rygorystycznie określana formuła organizująca wychowania (system klasowo-lekcyjny) lekcje wychowawcze- godzina wychowawcza

7) Wychowanie to jako sterowanie:

- Wychowawca ma prawo ingerować w sprawy wychowanka według własnego zamysłu

- wychowawca decyduje co jest ważne dla wychowanka (również w zakresie jego rozwoju)

- wychowawca żąda od wychowanka podporządkowania się jego woli

- "wychowawca chroni wychowanka przed popełnianiem błędów"

dowodzi o nieudolności wychowawcy, brak czegoś u wychowanka czyli znowu wina wychowawcy

brak odpowiedniego wychowania

29.0402014 WYBRANE KONCEPCJE WYCHOWANIA INTENCJONALNEGO

I Sosiński

Troisty naczelny cel wychowania - kształtowanie właściwości charakteru socjalistycznego poprzez

1. Właściwości odnoszące się głównie do własnej osoby.

2. Kształtowanie właściwości związanych ze stosunkiem jednostki do otoczenia

3. Kształtowanie właściwości związanych z życiem jednostki w grupie społecznej

Cele wychowania intencjonalnego były formułowane w oparci o ideologię socjalistyczną. Eksponowany charakter socjalistyczny jako cel warunkował konieczność kształtowania światopoglądu socjalistycznego oraz adekwatnych doń postaw.

II Heliodor Muszyński lata 70

Źródłem celów wychowania była ideologia socjalistyczna na podstawie której określony został ideał wychowania - wszechstronny rozwój osobowości wychowanka.

Ideał wychowawczy w procesie wychowania osiągany był poprzez kształtowanie postaw. (względnie trwała struktura osobowości)

Wyróżniał 6 naczelnych cech wychowania:

1) Stosunek do świata wartości - cele ideowe

2) Cele społeczne- stosunek do społeczeństwa

3) Intrapersonalne - postawy zorientowanie na wychowanka. Perfekcjonizm, odpowiedzialność za siebie, optymizm, osobista godność, osobista odwaga, dzielność.

4) Interpersonalny - stosunek do drugiego człowieka. Szacunek do życia i zdrowie, tolerancja, opiekuńczość, poszanowanie własności, rzetelność informacji, współodczuwanie, poszanowanie autonomii jednostki.

5) Cele kulturowe stosunek do świata kultury. Stosunek do wartości kulturowych, zainteresowanie życiem kulturowym, twórcza kulturowa ekspresja.

6) Kształtowanie stosunku do świata przyrody. Umiłowanie piękna przyrody, troska o zapewnienie harmoni człowieka z przyrodą.

Cechy systemu wychowania Heliodora:

• Symbolika szkolna- zniesienie mundurków szkolnych na rzecz ubioru klasowego

• Utworzenie grup uczniowskich- (początkowe) pacholęta, (4-6) sztubaki, (7-8) żaki. Każda z grup posiadała swój emblemat.

• Ceremoniał dnia szkolnego- każda klasa miała swój hymn, totem, kronikę klasową, gimnastykę śródlekcyjną

• Samorządność uczniowska - samorząd szkolny, uczniowski, ocena sprawowania ucznia

III Główne kierunki i zadania wychowawcze opracowanie przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania lata 80 (tzw. Pomarańczowa książeczka). Naczelny cel wychowania to wszechstronność rozwoju osobowości wychowanka.

1. Kształtowanie ogólnoludzkich i zasad postępowania (przedmiot wychowania)

2. Kształtowanie powinności obywatelskich

3. Naczelne wartości socjalizmu

4. Kształtowanie świadomego i odpowiedzialnego stosunku do pracy

5. Czynne uczestnictwo w kulturze i aktywność

6. Dbałość o własny rozwój fizyczne, zdrowie i higienę psychiczną

7. Kształtowanie świadomości wychowawczej funkcji rodzinny

Koncepcja ta nie została wdrążona do praktyki edukacyjnej. W 1989r. straciła prawomocność pedagogika socjalistyczna. Kultura jako źródło wychowania intencjonalnego traci na swych ponad indywidualnym i zobiektywizowanym charakterze staje się efektem aktywności podmiotu. Jest zbiorem poglądów, postaw i ocen obecnych w świadomości społecznej wynikających z określonego systemu wartości- stanowi swoistą projekcję poszczególnych jednostek. Kulturze towarzyszy w efekcie proces obiektalizacji i obiektywizacji.

6.05.2014 c.d.

Proces obiektalizacji to przypisywanie znaczeń określonym obiektom przez indywidualne podmioty - człowieka. Źródłem owych znaczeń jest racjonalność przedmiotu.

Każdy człowiek zatem w sposób specyficzny dla siebie wartościuje określone obiekty w obrębie rzeczywistości w której on funkcjonuje.

Proces obiektywizacji to wspólne podzielenie przez podmioty oceniające wartości danego obiektu. Powszechne uznanie danej wartości i jej akceptacja czyni ją tzw. wartością uniwersalną. Wartość uniwersalna zyskują odzwierciedlenie w zachowaniu poszczególnych podmiotów jak i całych wspólnot.

Definicja

Istota wychowania antyautorytarnego to byt społeczny będący, wytworem przynajmniej 2 os. po między którymi zachodzi relacja, wyrażająca się przekraczaniem przestrzeni między podmiotowej za pomocą obranej formy kontaktu, w ramach którego podmiot wychowania (działający) kieruje się powszechnie uznanym dobrem umożliwia podmiotowi wychowywanemu (doznającemu) osiągnąć wzrost własnej tożsamości.

Analiza definicji

• byt społeczny wychowanie jako zjawisko społeczne angażuje podstawowe dla wychowanka środowisko (rodzina, szkoła, inne instytucje, środowisko lokalne, grupa wyznaniowa, społeczność sąsiedzka, krąg kulturowy, grupa rówieśnicza).

• relacje przynajmniej 2 os. wychowujący i wychowywany

• przekraczanie przestrzeni między podmiotowej w wychowaniu intencjonalnym mamy do czynienia z 2 różno prawnymi podmiotami - wychowawca i wychowanek- którzy w procesie wychowania włączają swoje doświadczenie (racjonalność).

Konieczne jest w związku z tym wprowadzenie konsensualnej przestrzeni, skutkującej akceptację wychowanka, który jest podstawą dla oddziaływań wychowawczych.

• forma kontaktu - dialog jako podstawowa forma oddziaływań wychowawczych

• podmiot wychowujący (działający) - wychowawca planujący i organizujący proces wychowania

• podmiot wychowywany - wychowanej uczestniczący w procesie wychowania. Skutkiem tego uczestnictwa jest kształtowanie się doświadczenia

• powszechnie uznane dobro - wartości uznane za znaczące i akceptowane w środowisku społecznym funkcjonowania wychowanka

• wzrost własnej tożsamości - podmiotowa tożsamość autonomiczna - tożsamość postkonwencjonalna

Cechy charakterystyczne wychowania antyautorytarnego:

1. Cel wychowania- rozwój wychowanka rozumiany jako samorozwój, samowychowanie. Źródłem wszelkiej motywacji do działania zorientowanego na określone cele jest sam wychowanek- samowiedza wychowanka o nim samym. A więc kształtowanie tożsamości postkonwencjonalnej ( tożsamości osobowej).

2. Zadania wychowania - promowanie szeroko pojętej zmiany człowieka i świata, bezinteresowne wspieranie swobodnego rozwoju wychowanka. Źródłem celów wychowania jest sam wychowanek.

3. Istota zmian edukacyjnych - rewizja obowiązujących definicji świata, wkraczania poza dotychczasowe wyobrażenia o tym co możliwe, pożądane - transgresja przekraczanie granic. [blok na jednej nodze- Wrocław; Solidarność; poszukiwanie nieoszlifowanych diamentów]

4. Istota oddziaływań pedagogicznych

• pośredni wpływ na wychowanka polegający na tworzeniu sytuacji sprzyjających doświadczaniu

• umożliwianie wychowanką samopoznani [karuzela buziami do siebie- powiedzieć coś o czym Twój kolego nie wie]