Środowisko lokalne to gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium, posiadających wspólną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.
Cechy:
tożsamość etniczna, religijna, kulturowa,
poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków.
-Poczucie przynależności, więzi, względna jednolitość ekonomiczna i zawodowa.
Cele pracy w metodzie organizowania środowiska lokalnego :
Celem zasadniczym organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju. Otoczenie powinno stwarzać możliwości i warunki, aby każdy człowiek mógł w nim realizować określone racjami rozumu aspiracje. Wtórne cele organizacji środowiska- to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków czyli kompensacja.
Różnica między wspólnotą a stowarzyszeniem :
wspólnota ma charakter zbiorowości pierwotnej ; jest takim typem zbiorowości społecznej , która powstaje w sposób "naturalny" , spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe , stosunki pokrewieństwa , związki rodowe , więź sąsiedzka ;
stowarzyszenie ma charakter zbiorowości wtórnej ; jest grupą celową , powołaną świadomie dla zrealizowania określonych zadań .
Stowarzyszenie - grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca własną strukturę organizacyjną: członkowie grupy podejmują wspólne zadania i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do tej grupy ma charakter dobrowolny. Tworzą je ludzie działający na mocy prawa. Podejmują oni określoną działalność dobrowolną, świadomą i bezpłatną.
| STOWARZYSZENIE | WSPÓLNOTA |
|---|---|
| 1) Przynależność jest dobrowolna | 1)Przynależność jest zdeterminowana urodzeniem |
| 2)Jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych | 2) Organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna |
| 3)Posiada określone cele | 3)Cele są nieartykułowane i nie mają postaci pisanej. |
| 4)Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków | 4)Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności |
| 5) Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań | 5) Rządzą w niej uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm |
| 6) Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków | 6) Istnieje system kontroli społecznej |
Miasto jest wtórną formą przestrzennego bytowania człowieka . Stanowi specyficzne środowisko społeczne i wychowawcze .
Cechy charakterystyczne dla społeczności miejskiej (wg J. Ziółkowskiego) :
- uczestnictwo mieszkańców , a szczególnie młodzieży w wielkiej liczbie grup celowych ;
- dominacja więzi rzeczowych w życiu społecznym i powierzchowny charakter stosunków międzyludzkich ;
- obniżenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetów ; brak społecznych autorytetów osobowych;
- bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna ; dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych ;
- anonimowość życia i działania ; powszechne poczucie braku przynależności ; nikłe postawy patriotyzmu lokalnego ;
- zanik instytucji sąsiedztwa ; życie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niż terytorialnymi ;
- tolerancja wobec różnic , racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych ;
- wielka ruchliwość przestrzenna i możliwości dla awansu i przemieszczeń społecznych ;
- ogromne zróżnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego ;
- przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych .
Koncepcja poznawania i opisu miasta (stworzona przez S. Rychlińskiego) wymienia cztery obszary istnienia społeczności miejskiej :
przestrzeń ,
ekonomikę ,
demografię ,
kulturę .
Na tych płaszczyznach tworzy się istota miasta , jego czasowe i terytorialne odmienności , jego istotne przeobrażeń.
Wieś stanowi lokalną społeczność zupełną , tzn. zamkniętą w sobie , obejmującą wszystkie prawie funkcje życia zbiorowego swoich członków , przeciwstawiającą się społecznościom podobnym i wsiom innym , a także grupom i organizacjom istniejącym poza nią lub ponad nią (S. Czarnowski) .
Cechy , składniki , funkcje i przemiany charakterystyczne dla wsi :
- mała zbiorowość i ograniczenie przestrzenne ;
- poczucie jedności i poczucie względnej izolacji ;
- dominacja rolniczego charakteru pracy i instytucji ;
- społeczny charakter instytucji obsługi i kultury ;
- specyficzny układ autorytetów osobowych i instytucjonalnych ;
- podział pracy i usług ;
- dominacja przyrody i przyrodniczy rytm życia zawodowego ;
- kultura ludowa i folklor jako ważne składniki świadomości ;
- presja zewnętrznego świata informacji i kultury ;
- postępująca dezintegracja więzi pod wpływem czynników migracyjnych , urbanizacyjnych i kulturowych ;
- narastające konflikty wewnętrzne międzypokoleniowe ;
- szczególna rola szkoły i nauczyciela .
- Wieś jest żywym eksponatem środowiska lokalnego .