Zachowanie się głosu i mowy u dzieci z jednostronnym niedosłuchem

Dodano: 31.03.2008 | Autor: prof. dr med. Grażyna Niedzielska

Jedną z podstawowych zdolności człowieka jest możliwość komunikacji. Mowa polega na porozumiewaniu się ludzi za pomocą języka i od tysięcy lat odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju człowieka. Funkcja ta ma ogromne znaczenie dla procesów poznania i twórczości. Porozumiewanie się słowne wymaga nie tylko sprawnego narządu głosu i mowy, ale również prawidłowo funkcjonującego narządu słuchu. 
Upośledzenie słuchu powoduje zaburzenia głosu i mowy ograniczając możliwości intelektualne niedosłyszącego człowieka. Nasilenie zaburzeń głosu i mowy zależy od stopnia niedosłuchu, jego charakteru, jak i od okresu, w którym ta wada wystąpiła.

U dziecka niedosłyszącego od urodzenia rozwój mowy jest opóźniony i obarczony licznymi nieprawidłowościami. Obserwuje się związane z brakiem kontroli słuchowej zaburzenia artykulacji oraz czynników muzycznych mowy (rytm, dynamika, melodia). Ze względu na ubogi dopływ informacji struktury językowe - takie jak wszelkiego rodzaju powiedzenia, gry słowne, formy poetyckie - mają charakter odmienny, niż te, które formują się u osób prawidłowo słyszących. Dziecko niedosłyszące wytwarza głos szorstki, piskliwy, o skróconym czasie fonacji i zawężonym zakresie. Cechą charakterystyczną dysfonii audiogennej są nieprawidłowości w utrzymaniu wysokości tonu. Kształtowanie się czynników muzycznych jest uwarunkowane ontogenetycznie. Liczne prace badawcze wskazują na wzmożoną wrażliwość słuchową w okresie wczesnego rozwoju dziecka. Zatem nie tylko stopień upośledzenia słuchu, ale przede wszystkim czas jego wystąpienia jest istotny dla powstania zaburzeń głosu i mowy. Informacje te są szczególnie ważne dla wczesnego wdrożenia postępowania rehabilitacyjnego.

Patofizjologia

Dane doświadczalne wskazują, że zniszczenie receptora słuchowego u zwierząt powoduje atrofię w obrębie jąder pniowych oraz zmiany w synapsach ośrodka słuchu na poziomie kory mózgowej. Wydaje się, że ten fakt pozostaje w związku zarówno z uszkodzeniem ślimaka, jak i brakiem dopływu impulsów przez drogi słuchowe. Bock i inni wykazali bowiem, że stymulacja elektryczna nerwu słuchowego u głuchych myszy zmniejsza zaburzenia międzysynaptyczne na wyższych piętrach drogi słuchowej. Przeprowadzono również badania polegające na ograniczeniu lub zniesieniu dopływu bodźców akustycznych do zwierząt doświadczalnych. W ich wyniku stwierdzono (Webster i Webster) powstanie częściowej atrofii neuronalnej na poziomie jąder ślimakowych. Inne badania wykazały, że przy obustronnym uszkodzeniu ślimaka stymulacja wzrokowa prowadzi do pewnej aktywności pola słuchowego. Rebillard i Pujeol uważają, że kora mózgowa pola słuchowego nie reaguje na bodźce wzrokowe, jeśli uszkodzenie narządu słuchu nastąpi po okresie płodowym oraz przy jednostronnym uszkodzeniu słuchu.

Możliwość utraty lub ograniczenia zdolności ośrodkowego układu nerwowego w zakresie percepcji dźwięków powinna być brana pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o wczesnym protezowaniu, zarówno przy użyciu aparatów słuchowych, jak i implantów ślimakowych.

Wielu badaczy wskazuje na gorsze rezultaty osiągane w rozwoju mowy u tych dzieci, które we wczesnym dzieciństwie chorowały na wysiękowe zapalenie uszu. Mimo, że choroba ta powoduje uszkodzenie słuchu w stopniu lekkim lub średnim, to w oparciu o wspomniane wyniki badań dbałość o profilaktykę i prawidłowe leczenie wysiękowego zapalenia uszu jest w pełni uzasadniona.

Niedosłuch jednostronny

Pozostaje otwartym pytanie, czy jednostronna głuchota u człowieka ma podobne następstwa jak na to wskazują eksperymenty na zwierzętach. Znane są trudności w protezowaniu pacjentów z jednostronnym głębokim niedosłuchem. Nie jest wyjaśnione, czy problemy te mają podłoże psychogenne czy somatyczne. Interesujące jest również, czy jednostronny niedosłuch powoduje zaburzenia głosu i mowy, a jeśli tak, to o jakim charakterze?

	Ryc. 1. Komputerowy zestaw do badania głosu w pracowni audiologiczno-foniatrycznej kliniki AM w Lublinie.

Na te ostatnie pytania próbowaliśmy znaleźć odpowiedź. W Klinice Otolaryngologii Dziecięcej Foniatrii i Audiologii AM przeprowadzono badania foniatryczne i logopedyczne u dzieci z jednostronnym ubytkiem słuchu. Objęto nimi 39 pacjentów z kliniki oraz poradni przyklinicznej. Badanie foniatryczne obejmowało ocenę aparatu głosu i mowy oraz analizę akustyczną głosu. Jak pokazują to ryciny 2 oraz 3, oceniano parametry głosu istotne dla oceny jego jakości.

Ryc. 2. Okno programu komputerowego do analizy głosu podczas nagrania (angielska wersja językowa).	Ryc. 3. Komputerowa ocena wyników badań głosu (angielska wersja językowa).

Wyniki badań porównywano z uzyskanymi w grupie kontrolnej. W badaniu logopedycznym oceniano motorykę narządów artykulacyjnych, wymowę oraz tzw. słuch mowny.

Wyniki badań

Zaburzenia mowy stwierdzono u 13 osób, co stanowi 33,3% badanych. Dotyczyły one nieprawidłowej wymowy głosek szczelinowych i zwarto-szczelinowych (deformacje, substytucje, elizje). U trzech osób stwierdzono nieprawidłowości w zakresie słuchu mownego. Na podstawie przeprowadzonej analizy akustycznej stwierdzono obniżenie wartości jittera i amplituda-tremor w porównaniu z grupą kontrolną. Wyniki badań akustycznych zestawiono w tabeli I.

 

Tabela I: Badanie analizy akustycznej głosu u dzieci z jednostronnym niedosłuchem w odniesieniu do grupy kontrolnej.
Grupa badana
Grupa kontrolna
Różnica (w %)

Zaburzenia mowy u dzieci mają wielorakie podłoże. Ważnym czynnikiem jest niedosłuch i ośrodkowa dysfunkcja słuchowa. Istnieją dowody na odmienną aferentną organizację dróg słuchowych u niektórych dzieci nadpobudliwych, z trudnościami w czytaniu i pisaniu oraz z zespołem Downa. Badania Miličića i innych wykazały odmienną organizację dróg słuchowych u dzieci z dyslalią. W grupie dzieci praworęcznych (popełniających błędy niesystematyczne) zaobserwowali oni zaburzenia przewodnictwa na poziomie dróg mostowych i wzgórzowo-korowych. Uważają, że u dzieci z zaburzeniami mowy badania ABR i MLR powinny być przeprowadzane rutynowo.
Testy oceniające wpływ niedosłuchu u osób dorosłych na fonację, artykulację oraz czynność zwieracza podniebienno-gardłowego były prowadzone przez Higginsa i współpracowników. Na podstawie własnych obserwacji autorzy ci postawili hipotezę, że ciśnienie podgłośniowe może wzrastać w odpowiedzi na zmniejszenie słuchowego sprzężenia zwrotnego. Badania prowadzone u pacjentów niedosłyszących z aparatem słuchowym przed i po jego wyłączeniu wykazały, że mówiący głusi przy zmniejszonym słuchowym sprzężeniu zwrotnym z reguły polegają na czuciowym sprzężeniu zwrotnym. Wskazuje na to wzrost ciśnienia wewnątrzustnego i redukcja przepływu nosowego podczas wyłączenia aparatu słuchowego. Spostrzeżenia te można przenosić na dzieci, które mają słabą komunikację językową.
Perkell i inni stwierdzili zmiany w zachowaniu się częstotliwości podstawowej u dzieci po założeniu implantu ślimakowego. Wartości Fo ewoluowały w kierunku normalizacji. Zaburzenia językowe mogą mieć również podłoże w zmianach patologicznych w ośrodkowym układzie nerwowym. Istnieją potwierdzone przez badania histopatologiczne teorie na temat redukcji ilości neuronów w ośrodkowej części narządu słuchu. Zmiany te mogą wpływać na obniżenie zdolności dekodowania bodźców słuchowych i powodować wzrost szumu neuronalnego.

Uzyskane wyniki nie upoważniają nas do zdecydowanego stwierdzenia, że jednostronny niedosłuch powoduje określone zaburzenia głosu i mowy. Dla wyjaśnienia tego problemu konieczne są jeszcze dalsze badania. Dane przytoczone z literatury wskazują na niezwykle złożony charakter tych zmian. Jednakże nie można równocześnie wykluczyć wpływu stymulacji jednousznej na powstawanie zaburzeń głosu i mowy.

PIŚMIENNICTWO:

1. Gordon-Salant S., Fitzgibbons P. J.: “Comparing Recognition of Distorted Speech Using and Equivalent Signal-to-Noise Ratio Index”. J. of Speech and Hearing Res., 1995, 38, 706-713.

2. Higgins M. B., Corney A. E., Schulte L.: “Physiological Assessment of Speech and Vioce Production of Adults with Hearing Loss”. J. of Speech and Hearing Res., 1994, 37, 510-521.

3. Leder S. B., Spitzer J. B.: “Longitudinal Effects of Single-Channel Cochlear Implantation on Voice Quality”. Laryngoscope, 1990, 100 (4), 395-398.

4. Miličić D., Alçada M. N. M. P., Pais Clemente L., Večerina-Volić S., Jurković J., Pais Clemente M.: “A Study of Auditory Afferent Organization in Children with Dyslalia”. Int. J. of Ped. Otorhinolaryngol., 1998, 46, 43-56.

5. Most T.: “Production of Emotions by Hearing-Impaired and Normal-Hearing Children”. Scand. Audiol., 1994, 23 (3), 147-151.

6. Perier O.: “Biological Consequences of Early Auditory Deprivation”. Biul. Audiofonol., 1991, III (1-4), 5-17.

7. Perkell J., Lane H., Svirsky M., Webster J.: “Speech of Cochlear Implant Patients: A Longitudinal Study of Vowel Production”. J. of the Acoustic. Soc. of Am., 1992, 91, 2961-2978.

8. Schönweiler R., Ptok M., Radü H. J.: “A Cross-Sectional Study of Speech-and Language-Abilities of Children with Normal Hearing, Mild Fluctuating Conductive Hearing Loss, or Moderate to Profound Sensoneurinal Hearing Loss”. Int. J. of Ped. Otorhinolaryngol., 1998, 44, 251-258.

9. Weatherley C. C., Worrall L. E., Hickson L. M.: “The Effect of Hearing Impairment on the Vocal Characteristics of Older People”. Folia Phoniatr. Logop., 1997, 49 (2), 53-62

11. 

12. 

13. 

14. - reklama -

15. Fitomed
    kosmetyki ziołowe

16. 

17. - reklama -

Kompendium pielęgniarstwa	Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych	Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych