J. Macquet- francuski badacz, posługuje się pojęciem „estetyczna antropologia”

Postmodernizm - narcyzm antropologiczny (nie nauka a literatura, twórczość, antopolog autorem)

Estetyka filozoficzna - dział filozofii, filozofia nie jest ścisła

Tak samo nie ma uniwersalnej pankultury.

Kategorie formalne w postrzeganiu sztuki (afrykańska rzeźba, harmonia, proporcje itp.)-> porównanie z podobnymi wytworami kultury europejskiej

W większości kultur, języków, pojęcie sztuki nie istnieje - jest to wymysł europejski, tak samo jak estetyka. Mimo to dzieła sztuki są wszędzie.

Estetyka służąca do komunikacji - pielęgnowanie wartości kulturowych, kontakt z bóstwem

A. Gell - całą sferę sztuki sprowadza do stosunków społecznych

Każdy z nas uprawia jakąś formę sztuki (estetyczny wygląd itp.)

Estetyzacja codzienności - współczesna moda

Estetyka wiązana raczej z kulturą wysoką, pomijanie reklamy, grafiki, popkultury

Sztuka jako system kulturowy

Antyesencjalizm - nie da się przenieść zjawisk do jednej sfery: zależność od czasu, przestrzeni

Angelitaryzm, europocentryzm, socjocentryzm badacza

Badacz jako tabula rasa, dyktafon, nie idzie w teren z pojęciem sztuki

Jedność aksjologiczno – semantyczno - społeczna

Panovsky - historyk sztuki, sztuka sakralna, synteza wartości estetycznych i religijnych

Estetyka - pojęcie stworzone w XVIII wieku za sprawą Baumgartena i Kanta, dziedzina wyodrębniona z życia, atrybuty lojalności, racjonalność; wrażliwość na piękno ma charakter aprioryczny (daje się poznać rozumowi), z góry nadany, narzucający się ze swoją oczywistością; istnieje pewien kanon (dowody - kultura popularna)

Pierwotnie estetyka nie wiązała się z pięknem

Aisthesis - odczucie

Glassie - estetyka to sfera komunikacji z wrażeń (wrażenia mocy, przyjemności, słabości, brzydoty, uniesienia)

Zróżnicowanie międzykulturowe w kwestii posługiwania się zmysłami

Różny wymiar przeżycia estetycznego, typy wrażliwości zmysłowej

Holistyczne podejście do fenomenów kulturowych

Rock, reggae, punk - pierwotność przejawiająca się w tym, że przeżycie w pełni muzyki wymaga czynnego uczestnictwa

Wzajemne warunkowanie

Muzyka Bacha dawniej służyła oprawie Mszy

Nie ma znaczenia sama muzyka i teksty, lecz scena, kontekst historyczny, mitologiczny, moralność, strój, makijaż itp.

Synkretyczność doświadczenia estetycznego

Sfera estetyczności jest nade wszystko sferą codzienności

Izolowanie tych doświadczeń od siebie prowadzi do spłycenia postrzegania

Ogrody japońskie wzorowane na porządkach kosmosu

Ogrody na Wersalu - porządek, harmonia

Ogrody angielskie - romantyczny styl

Kultura japońska - duże znaczenie zmysłu dotyku

Pojęcie estetyki dużo szersze, użyteczniejsze od sztuki

Sztuka trudna do określenia, wytyczenia granic, co nią jest, a co nie

Sfera wartości estetycznej (duży kontekst kulturowy - dziś piękne Tatry, w XIXw. wielkie kominy fabryczne) i artystycznej (dzieła sztuki)

M. Duchamp „Fontanna”- dzieło sztuki ze względu na oryginalność, a nie estetykę

Oderwanie od estetyki, estetyka wywołująca złe skojarzenia, niechęć do nazywania dzieł sztuki estetycznymi

Sfery estetyki nie da się zamknąć w formalnych kryteriach

Subiektywnie rzeczywiste - obiektywne dla danej grupy

Kryteria się mieszają, poglądy (teoretyków, krytyków, artystów) różnicują

„przednowoczesność”- oświecenie, między odrodzeniem a oświeceniem

Wcześniej: malarz w swym fachu był równy kowalowi, skrybie

Wielofunkcyjność sztuki - niewyodrębniona jako byt niezależny

Podstawowa funkcja - religijna, sztuka sakralna

Katedra gotycka, biblia ludowa (obrazki)

Renesans - rzeczywistość zbiorowa zaczyna ustępować tej jednostkowej, wyodrębnianie się nauk, intensywna zmiana stylistyki

Kant - przypieczętował projekt rozdziału na piękno, dobro i prawdę

- porządek smaku

- sfera moralności

- porządek spekulatywny, rozmowy

Jedna z ważniejszych postaci, ostatni z wielkich pragmatystów: John Dewey - wyzwolenie sztuki ze sfery egalitaryzmu

Zlane całości: poznanie i wartość, podmiot i przedmiot, fakt i wartość

Przeciwko egalizmowi (fakty są drugorzędne), pozytywizmowi (tylko fakty się liczą)

Prawda jest wypadkową intelektu i uczuć

Gombrich - sztuka to jest umiejętność (ars, techne)

Sztuka - wytwór estetyka - przeżycie, doświadczenie

Ingarden- przedmioty intencjonalne

Bereś - XX wiek, awangarda

J. Austin - performatywna funkcja języka

Antropologia estetyczna a estetyka antropologiczna

Antropologia jest uprawniona do badania estetyki - jest uprawniona do badania estetyki - jednym z elementów kultury

Estetyka antropologiczna ma na celu wypracowanie nowego spojrzenia na sztukę, która do tej pory była postrzegana z europocentrycznego punktu widzenia

Estetyka antropologiczna jeszcze nie istnieje, poniekąd nakłada się na estetykę transkulturową, stanowić ma jej pogłębienie. ( sztuka „egzotyczna” analizowana wg kryteriów europejskich), podczas gdy tam nieznane jest nawet pojęcie sztuki (w większości kultur poza Europą)

Dążenie do zdefiniowania sztuki jako takiej (tej antropologicznej i egzotycznej), szukanie wspólnego mianownika. Wg Maqueta tym wspólnym mianownikiem jest cel - komunikacja. Poprzez wytwory materialne ludzie komunikuja się z sobą i z bóstwami.

Alfred Gell - w duchu antropologii społecznej - sztukę postrzega jako regulator życia społecznego

Estetyka jest obecna we wszystkich sferach życia: życie jako dzieło sztuki

Estetyzacja - adaptacja ideałów piękna, formy, narastający nacisk na estetykę w codzienności, styl życia, modę.

Estetykę potocznie kojarzy się z kulturą wysoką, ale w rzeczywistości obejmuje też inne sfery sztuki - nie profesjonalną, popkulturę, kicz, folklor.

Sztuka jako system kulturowy, pojmowany ogólnie bez podziałów na wysoką czy niską.

Dążenie do dekonstrukcji pojęcia sztuki, estetyki.

Podejście całościowe – holizm (właściwe dla antropologii), wielofunkcyjność estetyki, kontekstualizm (rozpatrywanie w konkretnym kontekście) antyesencjalizm, antyelitaryzm, odrzucenie eurocentrycznego spojrzenia, ale i socjocentrycznego w przypadku badacza

Początkowo estetyka służyła przekazowi moralnemu; obrazy przedstawiane wyrażały zasady i normy jeszcze zanim skonceptualizowano je (np. Biblia dla ubogich) , synteza wartości estetycznych i teologicznych.

Z tym samym spotykamy się w życiu codziennym - sprzęty mają wymiar praktyczny, ale też symboliczny, estetyczny

Pojęcie estetyki powstało za sprawą Aleksandra Baumgartena i Immanuela Kanta - podejście racjonalne - wrażliwość na piękno ma charakter aprioryczny i rozumowy, istnienie kanonu. Spuścizną kanonu jest właśnie podział na sztukę wyższą i niższą.

Pierwotnie estetyka oznaczała uczucie wszelkich wrażeń i percepcji, nie dotyczyła tylko sztuki, harmonii i piękna. Przedrefleksyjna wrażliwość na świat.

H. Glassie - estetyka to sfera komunikacji z tych wrażeń (różnie wartościowanych i wynikających z rożnych doświadczeń.

estetyka jako sfera ludzkich wrażeń kształtowanych przez kulturę- odczucie wynikłe z eksponowania na np konkretny widok. To jak je odbieramy determinuje kultura. Codziennie doznania mieszczą się w sferze estetyki.

Kant- dzieli estetykę na:

wzniosłość- indywidualne, potoczne, zmysłowe postrzeganie, gust (poprzez zmysły np. zapachy), są one wartościowane, waloryzowane

Piękno- autoteliczne, bezinteresowne, niezależne od naszych subiektywnych gustów, aprioryczne i niekwestionowalne (kryterium obecnie podważane - nie ma obiektywnego, absolutnego kanonu estetycznego)

piękno jest efektem zabiegów umysłowych (forma, symetria, harmonia i inne formalne kryteria), nie ma tu miejsca na postrzeganie zmysłowe. Kant stawia piękno powyżej wzniosłości.

Podobnie piękno, harmonia może być częścią doświadczeń życia codziennego. Kant je rozdzielał, ale w rzeczywistości jest to kwestia proporcji. Bardziej postrzegamy coś zmysłami bądź rozumem.

W każdym z obydwu przypadków (postrzegania zmysłowego bądź umysłowego) udział ma też wyobraźnia

Elementem postrzegania niezależnie od sposobu jest doznanie przyjemności lub nieprzyjemności.

Sami używając określeń typu „pasuje”, „nie pasuje” wchodzimy w sferę estetycznego wartościowana estetyki piękna (umysłowej) i wzniosłości (zmysłowej)

Częściej w wyborach dążymy do przyjemnych niż nieprzyjemnych doznań. Jednak to, co dla nas jest przyjemne, jest zdeterminowane kulturowo

Fakt, że nie istnieje sztuka, która nie niesie innych elementów poza estetyką, treści pozaestetycznie, świadczy przeciw koncepcji Kanta o pięknie uniwersalnym

Czystość, porządek, dopasowanie, proporcja, harmonia - kryteria piękna są też zdeterminowane kulturowo. Na tych podstawowych kryteriach ukształtowany został kanon piękna europejskiego

W sztuce XX w. potoczność, wzniosłość spotyka się z pięknem “wysokim”. Przedmiot codziennego użytku wykorzystywany jest do celów artystycznych.

A więc - doświadczenie estetyczne jest połączeniem zmysłów i umysłu

J. Maquet - obydwie jakości naraz występują zmysły i wyobraźnia. Ma to formę przeżywania (zbiorowego lub indywidualnego, wpływa na kształtowanie konwencji) i refleksji.

Body Art: Orlan (ur. 30 maja 1947 w Saint-Étienne) - francuska artystka współczesna. Zajmuje się fotografią, instalacją, rzeźbą, sztuką wideo, performance i in. realizowała projekt pod nazwą The reincarnation of St Orlan (ang. reinkarnacja świętej Orlan). Projekt był serią pokazów performance, podczas których twarz Orlan ulegała metamorfozie przy pomocy chirurgii plastycznej. Artystka uczyniła ze swego ciała materiał rzeźbiarski. Dotąd jako jedyna uczyniła operacje plastyczne środkiem wyrazu artystycznego. Każda z operacji była dokumentowana fotograficznie, a od 1993 roku transmitowany i emitowany na żywo performance można było zobaczyć w galeriach sztuki. Swoją sztukę określiła Orlan utworzonym przez siebie terminem carnal art (ang. sztuka cielesna).

Tego typu praktyki mają długą historię (tatuaże, skaryfikacje - tworzenie odkształceń, rytualnego kaleczenia ciała)

Sztuka ciała jest przykładem praktyki o wieloaspektowym znaczeniu, odwiecznej praktyki związanej z ciałem

A. Gell - antropolog (teoria sztuki)

Zajmował się tatuażem (jako rodzaj praktyki tożsamościowej służący pracy nad własnym wizerunkiem oraz jako działanie znaczące, współcześnie również jest pewnym zwierciadłem osobowości)

Performance (z ang.: przedstawienie, wykonanie) – sytuacja artystyczna, której przedmiotem i podmiotem jest ciało performera w określonym kontekście czasu, przestrzeni i własnych ograniczeń.

Artysta występujący przed publicznością jest zarówno twórcą jak i materią sztuki. Czasami przedmiotem performance staje się też publiczność i jej interakcja z performerem. Elementem performance może być właściwie każdy przedmiot, pojęcie, obiekt lub temat wskazany czy zasugerowany przez artystę w trakcie wystąpienia. (Richard Schecher - sprzeciwia się idealizowaniu estetyki, zwolennik całościowego ujmowania rzeczywistości. Antropologia w swoim podejściu jest nie do przecenienia)

Happening (z ang. "dzianie się", "zdarzenie") – zorganizowane wydarzenie o charakterze artystycznym, ograniczone czasowo, mające swoją dramaturgię, narrację, tworzącą logiczną narrację, lub jako zestaw znaków: haseł, obrazów, gestów, przedmiotów, postaci w przestrzeni.

- fakt aktywizacji widza

- widz jest wciągany w akcję

- sztuka w życiu (np. „pomarańczowa alternatywa”)

Turowski wyróżnia definicję instytucjonalną, nominatywną i tautologiczną sztuki.
Instytucjonalna definicja sztuki pokrywa się z poglądem Dickiego i skupia się na instytucjach, które weryfikują przedmioty aspirujące do miana sztuki.
Nominatywna definicja pokrywa się z definicją Mondelbauma i kładzie nacisk na zamysł artysty, jako twórcy, które ma prawo decydować o tym co jest dziełem sztuki.
„Tautologiczna definicja sztuki (...) skupia swe zainteresowanie na pojęciach czy systemach pojęciowych, za pomocą których instytucje artystyczne (sztuka kontestacyjna) i artyści (sztuka konceptualna) wyróżniali sferę sztuki.” [ Ibidem. s. 37 ] W tej definicji aby coś się stało dziełem sztuki musi jako sztuka zostać zinterpretowany; a żeby móc coś zinterpretować musimy posiadać choć minimalną wiedzę z zakresu historii i teorii sztuki. Definicja ta każe nam szukać sztuki nie w wytworach, a w ich interpretacjach.

Maffesoli - estetyka jako antidotum na relatywizm etyczny

Pierre Bourdieu - Społeczne uwarunkowania upodobań estetycznych, wielość estetyk.

W wymiarze oficjalnym, instytucjonalnym i intersubiektywnym, o wartości dzieła decyduje „art world” („świat sztuki”, określenie wprowadzone przez Artura C. Danto, amerykańskiego krytyka i filozofa sztuki), przypisując przy pomocy różnych zabiegów i działań artefaktowi określone miejsce w hierarchii.

Grounded aesthetics: Paul Willins - commenculture, kultura rozumiana w sensie antropologicznym

Estetyka egzystencjonalna - na ogół nie jest przedmiotem refleksji

Aspekty folklorystyczne (nieustanna ingerencja odbiorcy w treści artystyczne)

Flashmob

Sztuka ziemi - land art. - działalność artystyczna, której obszarem działania (tłem, kontekstem czy tworzywem) jest przestrzeń ziemi, obszar środowiska naturalnego. Działania tego typu często są ingerencją w pejzaż, przekształceniem jego fragmentu, lub wykorzystaniem naturalnych procesów (erozja, czynniki atmosferyczne) dla stworzenia działania, obiektu o charakterze artystycznym.

K. Winkoszewska - „Sztuka jako znak życia”

1) odrzucenie przedmiotu artystycznego, zastąpienie przez happening, performance

2) zniesienie granic między sztuką a życiem, sztuka wykracza poza granice tego, co artystyczne

3) sztuką jest sam proces tworzenia

4) przemieszanie ról twórcy i odbiorcy

5) neoawangarda - porzucenie wartości estetycznych, zwrot ku wartościom życia

6) znaczenie cały czas tkwi w religiach, staje się

7) bunt przeciw sztuce muzealnej