Metodyka�ukacji polonistycznej w�ukacji wczesnoszkolnej wykłady SEMESTR II

Pobierz cały dokument Metodyka�ukacji polonistycznej w�ukacji wczesnoszkolnej wykłady SEMESTR II.docx Rozmiar 22,7 KB

Polski 15.10.2013r.

Temat: Zasada profilaktyki, czyli jak zapobiegać błędom ortograficznym uczniów.

1. Normatywność

• Norma użytkowa- akcentuje komunikatywność, zrozumiałość, prostotę i wyrazistość, w mniejszym stopniu zgodność z tradycją i systemem językowym. (można posługiwac się gwarą itd. Ma to sprawiać radośc- mowa )

• Norma wzorcowa- zakłada zgodność stosowanych form z tradycją językową, regułami gramatycznymi i semantycznymi oraz tendencjami rozwojowymi języka polskiego. (język pisany, w każdym domu powinny być 3 słowniki: ortograficzny (po 98r.), języka polskiego- znaczenia i kontekst użycia słow np. czy mozna użyć słowa „przystojna kobieta” wg słownika j. polskiego istnieje w użyciu; poprawnej polszczyzny- mówi o formach językowych, kiedy jak odmieniamy jakiś wyraz „dzieci gwiżdżą, czy gwizdają”) <- kiedy sięgamy po jaki słownik? Z czasów Reja i Kochanowskiego.

1. Zasady polskiej ortografii (Edward Polsński- slownik ortografii)

• Fonetyczna- Jest historycznie najstarsza zasada ortograficzna. „Opiera się na związku pisma z mową, na całkowitej i stałej odpowiedniości między głoskami i literami: każdemu dźwiękowi składającemu się na dany wyraz, każdej głosce odpowiada zawsze jeden i ten sam znak graficzny. Nauczanie ortografii wg zasady fonetycznej opiera się na powszechnym sformułowaniu: „pisz jak słyszysz”.

Np. woda sodowa, samolot, agrafka, dom.

• Morfologiczna- W wyrazach i formach wyrazowych zachodzą upodobnienia, które stwarzają oboczności fonetyczne rdzeni, przedrostków i przyrostków (cząstek morfologicznych wyrazów). Zachodzi wtedy różnica między pisownią a wymową. Jest ona warunkiem zachowania tożsamości cząstek wyrazowych pod względem znaczeniowym i morfologicznym.”

Np. lód- lody, bródka- broda, ławka- ława (mała ławka ale duża ława), prośba- prosić

Stosowanie koła ratunkowego!

Kura nie wymienia się do kogut! Bo nie ma między nimi tożsamości znaczeniowej i morfologicznej.

• Historyczna- opiera się ona n atradycji, bo zachowała pisownię z dawnej mowy, bądź etymologii wyrazu. Pisowni wyrazów, wynikających z tej samej zasady nie wyjaśnia ani zasada fonetyczna ani morfologiczna. Nauka wyrazów wywodzących się z tej zasady musi być utrwalana przez dzieci w sposób pamięciowy. W pamięci powinien pozostać poprawiony wzorzec graficzny wyrazu. Wyrazy mozna wspierać ilustracjami, w celu szybszego i trwalszego przyswojenia przez ucznia, a także jak najbardziej zaleca się stosowanie kolorów czy podkreślanie litery w wyrazie sprawiającym trudność.

Np. Bohater, córka, tchórz, żółw itd.

Kiedyś ó było o długim, podobnie z ch i h, były to dwie różne głoski- dźwięczne i bezdźwięczne. Np. huśtawka (h gardłowe). Rz i ż- zjawisko mazurzone, zaba (ż) rzeka (rz).

• Konwencjonalna- inaczej zwana umowną, w zasadzie tej występuje polecenie „pisz jak widzisz” lub „ [isz zgodnie z przyjętym zwyczajem”. Zasada konwencjonalna wywodzi się z tradycji, a także z przyjętej umowy. Jej zapis nie znajduje uzasadnienia ani w fonetyce ani w morfologii, jedynie sporadycznie może być tłumaczopny regułą historyczną. Przyswojenie materiału opartego na zasadzie konwencjonalnej to użycie dwuznaków, trójznaków, pisownia łączna i rozdzielna, pisownia wielką i małą literą.

Np. spoz, znad, na pewno, naprawdę, codziennie, na co dzień.

1. Kolejny tekst do poprawienia: Darek lat 9

• Potrafi układać zdania (7)

• Znaki interpunkcyjne stosowane poprawnie.

• Problem z ortografią- w II kl. Wprowadzamy reguły: pisz uważnie, nie zawsze piszemy tak jak słyszymy. Na wszelki wypadek zastosował to tam gdzie nie trzeba.

• Kżesnego i kszesnej- 2x napisał inaczej to znaczy, że mu nie zależy.

• Zaburzona organizacja tekstu- obiad wylądował na początku?

Zaczął kombinować- cieszmy się:)

1. Integracja nauczania ortografii z innymi działami nauki o języku:

• Fonetyką (podowna wymowa, ale inna pisownia)

• Słownictwem (nowe słowa, nowa pisownia- nazwy zbórz itd. Wprowadzamy zapis)

• Słowotwótstwem (tworzenie rodzin wyrazów: góra – wszystko powiązane z góra pisze się przez ó, jakaś cząstka schowała sie w innym wyrazie)

• Fleksją (co jest l. poj. Aa co mn. Idę z książką , przygladam się książkom.)

• Składnią

• Organizacją tekstu

1. Zasady nauczania ortografii

• Systematyczności- dbamy na każdym kroku, zawsze starając się wprowadzać poprawną pisownię, nigdy nie mamy wolnego od ortografii- nawet odpowiedź w zeszycie od matematyki). Pisanie szlaczków ortograficznych- umowa z dziećmi, że codziennie będziemy ozdabiać zeszyt szlaczkami. Mówimy o wiośnie, lekcja, temat. I pod lekcją dwie linijki kolorowych wyrazów np. tulipan, żonkil. Rozrzucone w czasie. Przy każdej lekcji 2 wyrazy zapisane kilkanaście razy. Dyktanda ze szlaczków- te słowa, które były wprowadzone.

• Stopniowanie trudności- Kiedy wprowadzamy przepis, regułę musimy porządnie wyćwiczyć zanim wprowadzi się wyjątki. Najpierw utrwalamy regułę a potem jak już opanuja to wprowadzamy wyjątki.

• Profilaktyki- zapobieganie błędów. Dzieci nie powinny spotykac się z błędami. Metoda okienkowa- k_ra , np. pisząc wypracowanie i jak skończą to wracają do kratek. Następnie pytają nauczyciela lub sprawdzają ze słowinikiem jak to się pisze. Zastanawiały się. Wiem to piszę, nie wiem to robię kratkę.

• Integracji-

• Poglądowości- Użycie środków dydaktycznych- ilustracje, rymowanki, stosowanie gier dydaktycznych (ortograficzne pranie).

• Aktywności- uczeń powinien być zaangażowany w naukę. Powinien miec wysoką motywację do nauki ortografii. Powinien szanować język ojczysty.

• Kontroli i oceny-

Hoinka- podkreślenie i piszą i góry ch

Hoinka- dopicują c

Hoinka- skreślenie całego wyrazu i napisanie u góry poprawnie

Hoinka- zakreślenie w kółko

Hoinka- zamalować i napisać że ch

Hoinka- podkreślenie i ort

Hoinka- wklejamy karteczkę i u góry piszemy choinka

Hoinka- przekreślić tylko h i napisac poprawnie

Pamiętać!

Dziecko ma nie widzieć błędu, linearny układ zapisu. Krateczka- najlepsza. Najczęściej dobry pomysł, żeby przekreślić wyraz zły i napisać cały u góry.

Dopisanie literki lub isanie na literce . Na pewno nie podkreslamy błędów i nie bieżemy w kółko.

1. Etapy kształcenia kompetencji ortograficznej uczniów:

• Odwzorowywanie- wodzenie po śladzie, przepisywanie z tablicy

• Przepisywanie- z tablicy do zeszytu, z podręcznika, druku. Przepisywanie z utrudnieniami. Wymazywanie jakiś liter i wstawianie kratek, lub wyrazów i wstawianie obrazków.

• Pisanie z pamięci- zapisujemy na tablicy albo zdanie, albo pojedyncze wyrazy

Np. Hania ma różową sukienkę. Zaczynamy z klasą zapamiętywanie zdania. Dzieci czytają głośno. Potem poszczególne dzieci.Czytamy razem z zasłonięciem jakiś wyrazów. Zasłaniamy całe zdanie i pytamy o poszczególne wyrazy ze zdania. Powtarzamy wielokrotnie zdanie. Zamykamy tablicę i dzieci piszą z pamieci. Nie podpowiadamy!

• Pisanie ze słuchu- Dyktando. Różne rodzaje a) wprowadzające/ diagnostyczne- robione bez żadnej zapowiedzi. By dowiedzieć się czego trzeba się jeszcze nauczyć. Nie dajemy niskich ocen. b) Autokontrolne- piszemy, a potem każdy sobie sam poprawia.Każdy poprawia zawsze swoje. c) klasówka- sprawdzające.

Dyktujemy coś i zatrzymujemy się przy jakimś wyrazie i pytamy jaka zasadę tutaj zastosować.

• Pisanie samodzielne-

1. Wnioski

• Uczenie poprawnej pisowni wmaga konsekwencji, dlatego nauczyciele powinni podejmować szereg działań ułatwiających uczniom zapamiętywanej właściwej formy wyrazów.

• Poprawianie błędów ortograficznych powinno polegać na całkowitym usunięciu wyrazu błędnie napisanego, a forma poprawna powinna zachowywać linearny zapis ortogramu.

• Warto przyzwyczajać uczniów do pracy ze słownikiem ortograficznym i korzystania z pomocy dorosłych podczas korekty wypowiedzi pisemnuch.

• Poprawnej pisowni służy także metoda okienkowa, dzięki której uczniowie dokonuja refleksji nad swoją sprawnością ortograficzną, uczą się odróżniania wyrazów, których pisownię znają od tych których zapisu nie są jeszcze pewni.

• Warto wykorzystywać ćwiczenia polegające na naśladowaniu poprawnych wzorców i obserwacji materiału językowego np. pisanie z pamięci.

• Uczniów najmłodszych uczyc ostrożnoiści w pisaniu, tym samym szanować bogactwo kulturowe jakim jest język ojczysty i stopniowo je poznawać.

29.10.2013r.

Temat: W poszukiwaniu sposobów efektywnego nauczania ortografii....

1. Metody nauczania ortografii:

• Indukcji

Polega na gromadzeniu nowego materału językowego, jedgo obserwacji, następnie na stopniowym dochodzeniu do uogólniejń w postaci reguły ortograficznej. Do sformułowania reguły uczniowie dochodzą sami bądź z pomocą nauczyciela.

Np. lód- lody, mróz- mrozy itd. Dzieci czytają wyrazy. Pytamy, czy coś w tych wyrazach dzieci zainteresowało. Dzieci widza, że są one podobne. Wniosek i reguła podana.

Wychodzimy od praktycznego przykładu do reguły.

• Dedukcji

Polega ona na podaniu reguły ortograficznej, a nastepnie wyszukiwaniu wyrazów z tą samą zasadą ortograficzną (porównywanie, analizowanie) oraz ich zapisu.

Np. Podanie zasady: Po spółgłoskach: p,b,g.... piszemy rz;

Przygotowane wyrazy i dzielenie na wzory, tabela itd. Wyszukiwanie wyrazów ze słownikiem ewentualnie, aby uniknąć wyjątków!; Poćwiczyć można wyszukiwanie czasowników np.

Wychodzimy od teorii do praktycznych ćwiczeń.

• Analogii

Najczęściej stosowana metoda nauczania ortografii w klasie I. Nauka nowej pisowni opiera się na porównywaniu nowych ortogramów z grupa już znanych a podlegających tej samej zasadzie ortograficznej. Szczególne podobieństwo materiału językowego umożliwia przenoszenie reguł i twierdzeń o jednym zjawisku językowym ana inne.

Np. Ania, Iza, Ewa piszemy wielką literą to imiona, jak napiszesz Wojtek?

Najpierw imiona z klasy, a potem imię którego nie ma w klasie i pyt. Np. Czy to też napiszemy wielka literą?

• Programowane

Programowanie opiera się na podziale materiału na „mikroinformacje”, które są warunkiem programowania. W tej metodzie obowiązuje zasada zapobiegania błędom i stykania się jedynie z poprawną formą zapisu.

Wyróżnia się:

• Programowanie liniowe (Skiner- postać tekstów z lukami i wyrazy w ramce-)

• Programowanie rozgałęzione (Zamiast zasady małych kroczków obszerne elementy; nie martwimy się, że dziecko może popełnić błąd; Rozbudowana tabela; np 1) reguła po stronie zadania. 2) ćwiczenia sprawdzające, czy dzieci rozumieją

• Algortytmiczne

Algorytmy to przepisy wykonania określonego zadania. Ortografia polska jest jednak trudna do zalgorytmizowania, gdyż zawiera wiele wyjątków. Cechuje ją jednoczesność masowość i skuteczność.

Zabawa: Rysujemy duż parking, gdzie stoja samochody. Na dole autko; W autku mieszkają wyrazy np. wyraz wr[]cić. Autko wjeżdża na parking z drogami. Są znaki z np. ch/h, u/ó, rz/ż. Pytamy czy brakuje Ci ch/h? Nie. Czy u/ó? Tak- mozna pojechać tą drogą. Rozstaje dróg z u i ó. Czy brakuje Ci u? Nie. Czy ó? Tak i jedzie żeby tam zaparkować. Może być jeszcze droga z zasadami: ó w końcówce ówka; wymienne na o? Wymienne na a?

• Mnemotechniczne (wyobrażeniowe i werbalne)

Mnemotechnika to sztuka szybkiego i skutecznego zapamiętywania. Opiera się na wykorzystaniu wyobraźni, wizualizacji i skojarzeń. Nasz mózg myśli obrazami, a każdy może stać się swoistym hakiem, który przywołuje na myśl inny obraz.

1. Zasady efektywnego uczenia się:

• Skojarzenia powinny wywoływać pozytywne emocje.

• Tworzone w wyobraźni skojarzenia powinny być jak najbardziej żywe, barwne, wyraźne, szczegółowe

• Obrazy powinny byc dynamiczne i pełne ruchu

• Skojarzenia powinny być absurdalne, zabawne i nonsensowne.

• Obrazy powinny uruchamiać różne kanały zmysłowe.

1. Metody mnemotechniczne:

• Metoda rysunkowych ogniw ortograficznych (plaża, leżak, żelazko)

Rysujemy cos co pod postacią rysunku obejmuje trudnosc ortograficzną. Może być też rysowanie różnych sytuacji związanych z jakąś literką np. hipopotam Hipolit huśtał się na huśtawce np. mógł jechać do Hiszpanii ale do Chin już nie.

• Wierszyki i rymowanki

• Metoda wykorzystywania zakładekABC mądrego rodzica- skuteczna nauka ortografii. Jolanta Gajda

- Graficzne prezentacje ortogramów

- Słowa klucze

• Metoda lokacji

1. System dydaktyczny Kolorowa ortografia ORTOFRAJDA

• Polega na przypisaniu poszczególnym ortogramom (tzn. Ż, rz, ó, u i wyjątkom itd.) stałych kolorów i jest jedynym bezstresowym, pamięciowo-wzrokowym sposobem uczenia się pisowni. Kolorowa ortografia, w skład której wchodzi cały pakiet słowników książek, gier i zabaw. Opiera się na nauce ortografii za pomocą kolorów i jest wielokrotnie przetestowanym sposobem na skuteczne uczenie się i łagodzenie skutków dysortografii u dzieci.

• Np. Ortograficzne pranie

• Wg ocen specjalistów, pamięciow- wzrokowe formy nauczania ortografii uzupełniają, a także zastępują dotychczasowe metody. Podstawowym walorem systemu jest zaangażowanie pamięci wzrokowej (a także słuchu) do procesu edukacji. Takie rozwiązanie wpływa również dodatnio na rozwój kreatywnego myślenia i poszerzenia wyobraźni. Proponuje się dzieciom kolorowe gry, które stają się głównym bodźcem do uczestnictwa w tej nauce- zabawie.

1. Pomoc w zapamiętywaniu kolorów.

Ó różowe od dziś będzie,

Granatowe rz wszędzie

Ż zielone niezawodnie

H brązowe bardzo modne

U zwyczajna i ch czarny kolor ma

Wyjątki na czerwono.

1. Gry i zabawy ortograficzne:

• Rebusy, krzyżówki, plątaninki, przeskakiwanki, logogryfy ( oparty na bazie krzyżówki- dzieci dostają paseczki z wyrazami które posłużą do ułożenia krzyżówki; np. np. abażur, ważka, Halinka itd. Zaznaczona jest potrzebna literka i trzeba ułożyć wyrazy tak by zaznaczone były w linii pionowej), domina, lizaki ortograficzne (6 lizaków z ó, u itd. Nauczyciel mówi np. król dzieci pokazują odpowiedni lizak, Wojtuś się pomylił zapisuje na tablicy), kaszta z literami (np. mieszkanie dla samochodu ... garaż), karty ortograficzne typu Piotruś.

• Gry komputerowe

• Gry planszowe

• Ukladanki typu PUS

• Kolekcjoner ortograficzny- zbieramy kart na których są ilustracje wyrazów z ta sama trudnością.np. karta z Choinką

1. Podsumowanie

Dobieranie różnorodnych metod

Pobierz cały dokument Metodyka�ukacji polonistycznej w�ukacji wczesnoszkolnej wykłady SEMESTR II.docx