Temat: Tok metodyczny wprowadzania litery.
Wprowadzanie litery powinno trwać około 2 godz.
Każdą literę wprowadza się w nowy sposób. W szkole nie ma obowiązku wprowadzenia liter. Mamy 8-10 miesięcy na wprowadzenie tych liter.
Stworzenie sytuacji dydaktycznej dopr4owadzającej do zapoznania ze słownictwem zawartym w tekście elementarza, wywołanie wyrazu podstawowego:
- rozmowa, opowiadanie, spotkanie z gościem np. policjant, dziadek grający na waltorni (egzotyczny dziadek :))
- ilustracje, zdjęcia, filmy (materiały poglądowe)
- Gry i zabawy dydaktyczne typu: krzyżówki, domina, zagadki, rebusy, kolorowanki nie wolno w tych zabawach wstępnych demonstrować ową literę, którą będziemy wprowadzać.
- zajęcia artystyczne (muzyczne, plastyczne, techniczne) jakieś roboty itd.
- zajęcia środowiskowe (spacer, wycieczka, praca badawcza) <- eksperymenty; zabawa z woda , powietrzem itd., wyjścia ze szkoły np. biblioteka, piekarnia itd.
- Rekwizyty, wykorzystanie wystroju klasy.
Np. wprowadzając literkę „c”, przyniosła tacę z np. cukier, cytryny, cebulę, klocki, pajac, Pytanie: co wspólnego mają ze sobą te przedmioty? Myślenie semantyczne: chciały znaleźć jakieś wspólne cechy: może do jedzenia? Do zabawy? (ale np. cukrem nie można się bawić). Mózg się gotował. Wymagane myślenie strukturalne- a tego dzieci nie potrafią. Ten rodzaj myślenia dopiero rozwijamy. Podpowiedzi. Co może leżeć na tacy, a co nie: np. piórnik- nie może stać na tacy, ale Celinka mogłaby.
Ma być „gotowanie mózgu”! ten element jest ważny.
Analiza i synteza wzrokowo-słuchowa
- jest ona niezbędna do właściwej nauki czytania i pisania
- prawidłowa wymowa wyrazu podstawowego i wybrzmiewanie kolejnych głosek w izolacji np. „narty” klasa powtarza a potem wyliczamy na palcach ile głosek
- układanie schematu okienkowego(białe nakrywki) (np. 5 nakrywek – „ci”- jedna gloska
- Wyszukiwanie samogłosek i zastępowanie ich czerwonymi nakrywkami
- wyszukiwanie spółgłosek i zastępowanie ich niebieskimi nakrywkami
Podział wyrazu na sylaby i dokonywanie syntezy
- zastępowanie nakrywek znanymi literami
- wyodrębnianie nowej głoski, zastępowanie jej symbolem graficznym, układanie modeli do innych wyrazów zawierających nową głoskę
- jeden kartonik to jedna GŁOSKA czyli „cz”, ni, dzi, sz itd. Są jedna głoską
Oś literowa-> bierzemy elementarz i wypisujemy litery kolejno w takiej kolejności jak w elementarzu. Literka przez nas opracowana zaznaczona i korzystamy tylko z tych literek, które już znamy.
Nauka pisania nowej litery
- pokaz litery małej i wielkiej drukowane i pisane
- analiza kształtu, porównywanie z innymi literami
- demonstracja sposobu pisania bez linii w liniaturze (tacka z piaskiem, pisanie mokrym paluchem po tablicy, układanie liter z dzieci )
- Przygotowanie do pisania (ćwiczenia dłoni, pisanie „na niby” w powietrzu lub na ławce z otwartymi lub zamkniętymi oczami, modelowanie z plasteliny, pisanie kredą na tablicy, pisanie na dużych arkuszach papieru, pisanie po śladzie kropek lub linii ,pisanie przez kalkę, należy chwalić dzieci!
- pisanie w zeszycie ćwiczeń i zeszycie przedmiotowym liter w izolacji, połączeń literowych i wyrazów po uprzedniej demonstracji sposobu pisania przez nauczyciela.
Nauka czytania tekstów z nową literą:
- przygotowanie do czytania ( wyszukiwanie nowej litery, w starych gazetach, książce do matematyki, dowolnym tekście elementarza, czytanie wyrazów w ramce elementarzowej, odczytywanie umieszczonych na tablicy trudniejszych wyrazów wykorzystanych w teście elementarzowym
- wytworzenie motywacji do czytania , samodzielne próby czytania (kilkakrotne odczytanie np. usypiamy braciszka, jesteśmy pogodynką)
- odczytanie tekstu przez nauczyciela (można przeczytać razem)
- praca z tekstem: ćwiczenia w mówieniu, wyszukiwanie wyrazów, zdań fragmentów, wiązanie tekstu z ilustracją
Doskonalenie techniki pisania i czytania:
- ćwiczenia słuch fonematycznego na bazie nowej litery (krzyżówki, rebusy, łamigłówki, loteryjki itd. ) Czytanie od końca; metoda wertykalna czytanie w poziomie różnym od prawej do lewej, z góry na dół itd. – czytanie normalne będzie prostsze
- układanie, porządkowanie, i zapisywanie zdań ( z rozsypani wyrazowej, jako odpowiedź do zagadki , na pytania itd.
- ćwiczenie w czytaniu tekstów
Wykorzystanie tekstu i zdobytych umiejętności do dalszej pracy
- czytanie z podziałem na role (dzieci to lubią)
- teatralizacje
- improwizacje
- gry i zabawy itp.
Wykład 25.04.2013r.
Temat: Spotkanie dorosłego z dzieckiem na drodze poszukiwania wartości, czyli o walorach tekstów literackich dla najmłodszych.
Zdaniem
Literatura dla dzieci powinna rozbudzać ich ciekawość. Ma przykuć uwagę dziecka, wzbogacać jego życie i pomóc dziecku w rozwijaniu inteligencji, musi się odnosić jednoznacznie do wszystkich aspektów dziecięcej osobowości i niczego przy tym nie bagatelizuje. Winna traktować trudne dylematy dziecięce całą powagą, a zarazem budzić w dziecku wiarę w siebie i swoją przyszłość a [Bettelheim,1985].
Joanna Jędrzejewska- Wróbel „Lucjan- lew jakiego nie było”,
Wojciech Widłak „Pan kuleczka”, „Dwa serca anioła”, „Opowieści do poduszki”
Grzegorz Kazdepke „Co to znaczy?”
Małgorzata Strzałkowska „Gimnastyka języka i polaka i anglika”
Dobrze dobrany tekst dla dzieci otwiera pole do dyskusji, aby porozmawiać z dziećmi o rzeczach ważnych.
Wpływ literatury na rozwój osobowości dzieci:
Daje ujście emocjom
Kształtuje wyobraźnię i uczucia
Promuje pozytywne, godne do naśladowania wzorce zachowań
Sprzyja dojrzewaniu pożądanych postaw społeczno-moralnych
Przedstawia myśli, uczucia i refleksje innych ludzi
Buduje pozytywny stosunek do świata, wiarę w siebie
Uczy szacunku wobec ludzi, innych istot, norm i zasad społecznych
Skłonność do naśladowania i identyfikowania się z postaciami literackimi sprzyja rozwojowi określonych obszarów osobowości.
Korneli Nitsch- bajki poruszające trudne tematy (o śmierci bliskich, zwierzątek, rozwodzie rodziców itd.)
Rozumienie czytanego tekstu według J. Bałachowicz
- poziom konkretny
Wystarczy dzieciom znajomość treści o odnalezienie związków między przedstawionymi zdarzeniami o bez wyjaśniania ich w świetle posiadanej wiedzy. Uczniowie nie wychodza w procesie myślenia poza fakty przedstawione w utworze (np. bohaterowie, miejsce, czas, itd. Dziecko potrafi w nim wskazać właściwy fragment)
- poziom wyjaśniający
Wyjaśnienie przyczyn zachowania bohaterów lub przebiegu wydarzeń. Następuje wtedy dopełnienie treści własnym doświadczeniem, próba jej wyjaśnienia, za pomocą przyjętych pojęć i norm, chociaż dziecko nie odkrywa jeszcze tego wyjaśnienia do konkretnego bohatera czy zdarzenia.
- poziom wyjaśniająco- uogólniający
Jest to wynik takiego przetworzenia informacji płynący z tekstu i własnej wiedzy, który daje rozwiązanie zadania postawionego przez autora. Dziecko świadomie rozpatruje przez pryzmat znanych jej pojęć i norm społeczno-moralnych przedstawione zdarzenia, znajduje dla nich wyjaśnienie, a nawet wyprowadza ogólna refleksję o charakterze humanistycznym: morał, motto, konkluzje, wniosek (jaki morał płynie z tego tekstu? Co my z tego bierzemy dla siebie?).
Wnioski
Tekst literacki przedstawiany dzieciom przemawia do nich językiem emocjonalnym, pobudzającym procesy uczuciowe i wywołujące bogate wyobrażenia
Zmusza także do refleksji i ustosunkowania się do przedstawianych wydarzeń i postaci
Dokonując oceny postępowania postaci literackich dziecko kształci umiejętności samooceny
Uczy się rozpoznawać dobro od zła
Staje się wrażliwe na potrzeby innych
Pozbywa się egoizmu
Wykład 06.06.2013r.
Schemat kompetencji bazowych i docelowych w edukacji polonistycznej
Mówienie z akceptacją form
Język mówiony i pisany
Świat głosek i liter
Mówienie z korelacją z wzorem
Czytanie (technika)
Analiza tekstu literacka i językowa
Mówienie jako aktywność werbalna w aktach mowy
Mówienie jako przygotowanie do pisania
Pisanie (technika)
Analiza tekstu pisanego
Poziom graficzny
Poziom gramatyczny
Poziom semantyczny
Poziom pragmatyczny
Modele kształcenia językowego
Komunikacyjny
Np. Czupryńska, Czelakowska -> opanowanie pełnej sprawności wypowiadania się dzieci najmłodszych następuje drogą wykonań językowych. Systematyczne uczenie gramatyki i ortografii uznaje się za zbędne i przesuwa na etap klas IV-VI.
Systemowy
Np. Polański Edward, Jerzy Podradzki, Helena Synowiedz -> uznają, iż opanowanie prawidłowej wymowy i pisowni wymaga funkcjonalnej wiedzy o języku. Do niej zaliczać będziemy (tej wiedzy) celowo dobrane reguły i przepisy ortograficzno-gramatyczne. (Nie można nie wiedzieć, że zdanie zaczynamy od wielkiej litery, wiedzieć, co to samogłoski itd. Podstawowych części mowy.
Ocena tekstu dziecięcego.
Poziom graficzny
Oceniamy czytelność, pisemność i estetykę pisma dziecięcego, poprawności pod względem: konstrukcji liter, łączenia, proporcjonalność, pochylenia pisma.
Poziom gramatyczny
Zależy on od wiedzy i umiejętności w zakresie budowy systemu językowego, jak również funkcjonalnego wykorzystania jego składników. Ocenie podlega również poprawność: leksykalna (unikanie wulgaryzmów, potocznego języka), składniowa (umiejętność budowy zdań, umiejętność wyróżniania elementów, łączenie zdań), fleksyjna (umiejętność odmieniania wyrazów, błędy w odmianie- błędy osób dorosłych- a organizacji tekstu)( „bałwanki wyszli” to nie błędny fleksyjne! Takie wyrazy występują w słowniku języka polskiego), słowotwórcza (umiejętność tworzenia nowych wyrazów), oraz organizacja tekstu (umiejętność chronologicznego uporządkowania zdarzeń w tekście, połączenie związkami przyczynowo-skutkowymi, coś musi kończyć i zaczynać tekst)( formy czasowników nie kompatybilne z rzeczownikiem). Istotna jest także ortografia i interpunkcja.
Do tekstu o bałwankach:
Całość komunikacyjna, która rozpoczyna się wielką literą i zakończona kropką. Nie ma żadnych znaków interpunkcyjnych. Nie można tej wypowiedzi nazwać zdaniem wielokrotnie złożonym, gdyż występują w niej czasowniki w różnych formach. Nie ma wśród nich zgodności ani czasu, ani liczby itd. Wszystkie czasowniki formy ich są pomieszane. Są to błędy organizacji tekstu.
Wypowiedź świadczy o nieumiejętności zamykania myśli w obrębie zdania i trudnościach w ujmowaniu związków przyczynowo-skutkowych. Brak elementów konstytutywnych zdań. Brakuje podmiotu . Brakuje akomodacji pomiędzy podmiotem a orzeczeniem. Niepoprawne użycia zaimka zwrotnego „się”. Mowa niezależna nie została odpowiednio wydzielona.
Błędy w zapisie, polegające na opuszczaniu litery
Jeden błąd ortograficzny
Poziom semantyczny
Ocenie podlega wiedza o znaczeniach słów i uporządkowaniu ich w taki sposób, by wypełniały zadany w tekście temat. Istotny jest także związek treści z tematem.
Poziom pragmatyczny
Poprawnie zbudowany tekst powinien reprezentować gatunek wypowiedzi. Na tym poziomie oceniana jest sprawność komunikacyjna ucznia i umiejętność posługiwania się określonymi rodzajami tekstów od użytkowych po szkolne formy wypowiedzi.
Rozwój językowy dziecka to ciąg przekształceń następujących po sobie systemów.
„Dzieci dają dowody odkrywania gramatyki, gdyż wchodzą w intelektualny kontakt z systemem, bezpośrednio „dotykają” i doświadczają wspomnianej substancji”. [Kowalikowa J.]
Swoistość języka dziecka, wielość funkcji jakie spełnia, jak również dziecięce widzenie świata przez język powinny być szanowane i wykorzystywane w praktyce szkolnej.
Wnioski dydaktyczne:
Na sprawność językową dzieci w wieku wczesnoszkolnym znaczący wpływ ma język ludzi dorosłych, należy zatem dołożyć wszelkich starań, aby język ów był jak najbliższy w swej realizacji – poprawnościowej normie wzorcowej.
Należy już na etapie edukacji wczesnoszkolnej, zadbać o kształcenie sprawności systemowej, która winna stanowić podstawę (…)
Istotny jest świadomy wybór pakietu edukacyjnego (kształcenie językowe !!!!!!!)
Łączenie kształcenie językowego z formami gier i zabaw o charakterze językowym
Sprawności językowej służy obserwacja materiału językowego i naśladowanie poprawnych wzorów.