Wykład II- 14.101.2010
Psychopatologia
Proces diagnostyczny:
Rozmowa diagnostyczna i kontakt z pacjentem:
Wywiad rodzinny
Biografia pacjenta
Wywiad chorobowy (anamneza psychiczna i somatyczna)
Badanie stanu psychopatologicznego
Diagnoza psychologiczna (metody kliniczne, metody diagnostyki sprawności, metody diagnozy osobowości)
Wywiad rodzinny:
Sytuacja psychospołeczna rodziców, dziadków: wiek. Zawód, sytuacja finansowa, daty i przyczyny ewentualnych zgonów
Rodzeństwo: liczba, wiek, stan rodzinny, pozycja pacjenta w kolejności urodzin
Atmosfera w rodzinie: struktura osobowości, specyfika interakcji rodziców i najważniejszych osób z otoczenia, stosunek rodziców do rodziny, wychowania, seksualności i inne istotne sfery
Obciążenie rodzinne zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi, samobójstwa, próby samobójcze, uzależnienia, zachowania przestępcze i inne odstępstwa od normy
Biografia pacjenta:
Okoliczności ciąży, porodu, wczesnego połogu
Okres wczesnodziecięcy
Przedszkolny i szkolny
Dojrzewanie i wczesny wiek dojrzały
Rozwój zawodowy
Związki partnerskie, małżeńskie, rodzinne i dzieci
Status społeczne ekonomiczny
Wywiad chorobowy:
Wcześniejsze choroby psychiczne i somatyczne: rozwój i rodzaj choroby/diagnozy, umiejscowienie w czasie, czas trwania i przebieg, przebieg leczenia, konsekwencje psychospołeczne
Aktualna choroba: chronologiczny rozwój dolegliwości i objawów, subiektywne znaczenie/ odczuwanie schorzenia, sytuacje wyzwalające i należące do niej układy konfliktów. Rodzaje efekty dotychczasowych prób leczenia (psychoterapia, farmakoterapia, uzdrowiciele itp.), motywacja do terapii, oczekiwania wobec leczenia, komplikacje (samouszkodzenia, samobójstwo, zachowania przestępcze, nadużywanie substancji psychoaktywnych)
Badanie stanu psychopatologicznego:
Należy uwzględnić fenomeny i objawy psychiczne, które są typowe dla charakterystyki danego aktualnego zaburzenia psychicznego
Fenomeny psychopatologiczne są ujmowane w różny sposób, rozstrzygnięcie czy dany fenomen jes psychopatologiczny, czy tez nie zależy od osoby badającej
Zakres fenomenów psychopatologicznych na podstawie systemu AMDP:
Wygląd zewnętrzny- ubranie, higiena osobista, gestykulacja, mimika, fizjonomia
Zachowanie w sytuacji badania- gotowość do udzielania informacji, współpraca, symulacja, dysymulacja, zachowanie interakcyjne
Zachowanie werbalne u niewerbalne- intonacja, modulacja, zaburzenia mowy (bełkot, jąkanie się), rozumienie mowy, zdolność ekspresji
Świadomość- zmiany ilościowe (obniżenie świadomości), zmiany jakościowe (zamącenie, zawężenie, wypaczenie świadomości)
Orientacja- w czasie, przestrzeni, sytuacji i w stosunku do własnej osoby
Zaburzenia uwagi i pamięci- zaburzenia rozumienia, koncentracji, pamięć natychmiastowa, krótko- i długotrwała
Formalne zaburzenia myślenia- zwolnienie, zahamowanie, rozwlekłość toku myślenia, zawężone myślenie, perseweracje, roztrząsanie, natłok myśli, przelatywanie myśli, mówienie mimo otamowania, urywanie myśli, brak spójności/roztargnienie, neologizmy
Zaburzenia treściowe myśli: nieurojeniowe (przymus, hipochondria, fobie, idee nadwartościowe), formalne i treściowe fenomeny urojeniowe
Zaburzenia spostrzegania- złudzenia i omamy
Zaburzenia Ja- derealizacja, depersonalizacja, rozgłaszanie, pozbawianie i narzucanie myśli, inne odczuwanie obcych wpływów
Afekt- bezradność, uczucie zobojętnienia, zubożenie afektu, zaburzenie uczuć witalnych, przygnębienie/depresyjność, brak nadziei, lękliwość, euforyczność, dysfotyczność, pobudzenie, wewnętrzny niepokój, narzekanie, płaczliwość, uczucie niedomagania, podwyższone poczucie własnej wartości, poczucie winy, zubożenia, ambiwalencja, paratymia, chwiejność, nietrzymanie afektu, niezmienność , sztywność afektu
Zaburzenia napędu i zaburzenia psychosomatyczne- słaby/wzmożony napęd, niepokój ruchowy, para kinezy, hiperkinezy, akineza/hipokinezja, stupor, raptus, manieryzmy/dziwaczne ruchy, teatralność, mutyzm, słowotok
Wahania dobowe- rano gorsze, wieczorem gorsze, wieczorem lepiej
Inne fenomeny- agresywność, samouszkodzenia, skłonności samobójcze, przekonanie o chorobie, poczucie choroby, wycofanie społeczne, manipulowanie
W przebiegu każdej rozmowy oceniamy:
Wygląd zewnętrzny pacjenta
Zachowania niewerbalne w sytuacji badania
Zachowanie werbalne
Na podstawie tych fenomenów nie można dokonać psychopatologicznego rozpoznania, natomiast pozwalają one na określenie: integracji psychospołecznej pacjenta, jego umiejętności interpersonalne, zachowania związane z chorobą, poziom inteligencji i uzdolnień
Zaburzenia świadomości
Ilościowe (obniżenie świadomości):
-uwarunkowane przez zaburzenia przytomności (które mają etiologię organiczną):
- przedsenność (presomnolepsja- trudności z zachowaniem przytomności, spowolnienie, odtwarzania i przetwarzania informacji jest ograniczone)
-senność patologiczna- (somnolpesja- pacjent jest senny ale można go wybudzić)
-Półśpiączka (sopor- pacjent śpi, można go wybudzić ale tylko przy użyciu silnych bodźców)
Śpiączka (koma- pacjent jest nieprzytomny, ale nie daje się wybudzić)
Jakościowe (zmiany stanu świadomości):
-zamącenie świadomości (niewystarczająca jasność lub splątanie myśli i działań)
Zawężenie świadomości (zawężenie treści myślowej i przeżyć, przy zachowaniu w znacznym stopniu zdolności do podejmowania działań i jednoczesnej obniżonej wrażliwości na bodźce zewnętrzne, odczucia są zmienione urojeniowego)
-wypaczenie lub rozszerzenie świadomości (wzmożone natężenia wyrazistości przeżyć, wzmożenie stanu czuwania, powiększenie pola świadomości)
9. zaburzenia orientacji- mogą być wykryte w czasie rozmowy, a częściowo można je zbadać dotyczą zdolności do odnajdowania się w:
Zaburzenia orientacji allopsychicznej (zaburzenia poczucia otoczenia, czasu, miejsca, sytuacji, derealizacja)
-czasie (pytamy i datę, dzień tygodnia, rok, porę roku)
-przestrzeni (znajomość miejsca, którym aktualnie się znajduje)
- w własnej aktualnej sytuacji (zdolność do rozpoznawania aktualnej sytuacji i jje śledzenia)
Zaburzenia orientacji autopsychicznej- dezorientacja w zakresie postrzegania własnej osoby, zaburzenia schematu ciała, depersonalizacja
- w stosunku do własnych cech i powiązań biograficznych
10. zaburzenia uwagi i koncentracji:
Nadmierna lub niedostateczna przerzutowość uwagi’
Zaburzenia skupienia uwagi/koncentracji
Niedostateczna trwałość uwagi
Nadmierna lub niedostateczna podzielność uwagi
Niedostateczna rozpiętość uwagi (zakres)
Zaburzenia uwagi i koncentracji można sprawdzić przez:
-ciągłe odejmowanie od określonej liczby tej samej wartości
-wymiana dni tygodnia w odwróconej kolejności
-wymiana miesięcy w odwrotnej kolejności
11. zaburzenia rozumienia:
Dotyczące zdolności pojmowania odbieranych wrażeń i powiązania ich z wcześniejszymi doświadczeniami
Możemy sprawdzić poprzez wyjaśnienie przez pacjenta znaczenia przysłowia lub krótkiej przypowieści
12. zaburzenia pamięci:
Ujawniają się w trakcie rozmowy
Zdolność zapamiętywania jest procesem złożonym, których poszczególne etapy, czyli:
-odbieranie i odszyfrowywanie informacji
-przechowywanie informacji
-przywoływanie starych i nowych treści zapamiętanych
- wszystkie te etapy mogą być zaburzone
13. rodzaje pamięci:
Pamięć ultrakrótka- natychmiastowa- bezpośrednie odebranie i natychmiastowe odtwarzanie informacji
Pamięć krótkotrwała- odtwarzanie informacji po około 5-10 min
Sprawdzamy podanie kilku pojęć lub opowiedzenie krótkiej historyjki id odtworzenie ich po pewnym czasie
Pamięć długotrwała- zdolność do otworzenia informacji lub zdarzeń odległych w czasie
Ilościowe zaburzenia pamięci- dusmnezja dzielimy na:
-hipermnezja (wzmożona zdolność do przypominania sobie faktów, np. w stanie gorączkowym)
-hipomnezja- pamięć osłabiona, ograniczona, zdolność przypominania sobie faktów
-amnezja- całkowite lub wyspowe tzn. ograniczenie czasowo lub treściowo, luki w pamięci, jest to utrata możliwo ści przechowywania w pamięci nowych informacji, lub odtwarzania informacji wcześniej zmagazynowanych; może być spowodowana chorobą mózgu lub czynnikami o charakterze stresorów emocjonalnych. W zależności od czasu jakiego dotyczy: amuzja wsteczna albo amnezja następcza
Ekmnezja- zaburzenie współczesnych przeżyć i struktury czasowej na skutek czego następuje przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości, tradycyjnie tym terminem określa się też znaczne ograniczenie pamięci wydarzeń niedawnych przy dość dobrze zachowanie pamięci wydarzeń wcześniejszych
Zaburzenia jakościowe dzielimy na:
-pseudomenzje: omamy pamięciowe (fałszywe wspomnienia przeżywane jao rzeczywiste) i konfabulacje (luki pamięciowe, które są wypełniane wtrętami lub fałszywymi wspomnieniami traktowanymi jako rzeczywiste wspomnienia
-allomnezje:
Złudzenia pamięciowe (czyli iluzje pamięci- zniekształcone wspomnienia)
Kryptomnezja (wspomnienia bez świadomego poczucia ich dotwarzania, bez rozpoznawania ich wtórności np. nieświadomy plagiat)
Paramnezje- czyli złudzenia utożsamiające, złudzenia pamięciowe, iluzje pamięciowe lub symulowane wspomnienia pojawiające się w ramach urojeniowo zmienionych wspomnień w przebiegu schizofrenii lub jako przeżycia związane z błędna identyfikacją w czasie aktualnie przezywanej sytuacji np. deja vu- już widziałem, deja vecu- już przezywałem, jamais vu- nigdy nie widziałem, jam ais vecu- nigdy nie przeżywałem, odmienna obcość
Są najczęściej zasadniczymi objawami uwarunkowanymi zaburzeniami funkcji mózgu
Mogą występować w postaci „objawów pseudodemnecyjnych” jako subiektywna niedomoga u pacjentów z ciężką depresją
Lub mogą się ujawnić w przebiegu każdego zaburzenia psychicznego
12. w psychopatologii odróżnia się:
Formalne zaburzenia myślenia (zaburzenia toku myślenia)- dotyczą „obiektywnych” lub subiektywnych zmian w szybkości, spójno śc i zwięzłości przepływu lub biegu myśli
Zaburzenia treści myślenia- obejmują zaburzenia psychotyczne, ale również mogą występować w natręctwach i jako nieurojeniowe zaburzenia treści myślenia
13. formalne zaburzenia myślenia:
Spowolnienie myślenia- zwolnienie toku myślenia z utrudnionym odpływem myśli
Zahamowanie myślenia- subiektywne odczucie zahamowanie myślenia, jak by wbrew sobie
Rozwlekłość myślenia- w rozmowie sprawy drugorzędne nie są oddzielane od spraw ważnych; związki treściowe pozostają zachowane
Perseweracje- wplatanie wcześniej używanych słów lub stwierdzeń które nie mają sensu w aktualnej rozmowie
Ruminacje- ustawiczne zajmowanie się nieprzyjemnymi tematami, które nie są odczuwane przez pacjenta jako obce
Natłok myśli- pacjent zmaga się z naporem pomysłów lub myśli
Przelatywanie myśli- zwielokrotnienie liczby pomysłów niewyprowadzonych z poziomu wyobrażenia celu, cel myśli ciągle się zmienia lub jest stale tracony w związku z napływającymi skojarzeniami
Mówienie mimo woli- zamiast odpowiadać na zadane pytanie, mówi coś niezwiązanego z jego treścią chociaż widoczne jest zrozumienie zadanego pytania
Otamowanie/urywanie myśli- nagłe porzucenie toku myślowego bez rozpoznawalnych przyczyn, co jest odczuwane przez pacjenta (urywanie myśli) lub obserwowalne przez rozmówcę (otamowanie)
Brak spójności/roztargnienie- myśli i mowa pacjenta tracą dla badającego zrozumiały związek (pojedyncze, pozornie przypadkowo pomieszane zdania, grupy zdań lub strzępy myśli)
Kontagminancja- połączenie heterogenicznych stanów rzeczy
Neologizmy- tworzenie nowych słów, często niezrozumiałych
Urojenia- fałszywe sądy i przekonania niezgodne z rzeczywistości/a lub niezgodne z obowiązującymi w danym środowisku poglądami i normami, które chory wypowiada z głębokim przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje mimo oczywistych dowodów błędności. Istotną cechą jest chorobowy kontekst, tj, występowanie zawsze z innymi objawami psychopatologicznymi (czym róznią się od omyłki kłamstwa, niewiedzy itp.)
Treściowe objawy urojeniowe:
-urojenia prześladowcze
-ksobne (odnoszące)
-oddziaływania
-wpływu
-odsłonięcia
-owładnięcia
Niewierności małżeńskiej
-urojenia depresyjne (grzeszności, winy, poniżenia, zubożenia, hipochondryczne, nihilistyczne)
-wielkościowe
-symbiotyczne
-fantastyczne
Idee nadwartościowe- wyizolowane, usystematyzowane przekonania czeto dotyczące własnej osoby, jej szczególnej roli lub misji do spełnienia, którymi towarzyszy silna tendencja do ich realizacji przy dużym zaangażowaniu emocjonalnym, zachowanie jest mało elastyczne i dysfunkcjonalne.
Natrętne myśli (obsesje)- uporczywe narzucające się wbrew woli wyobrażenia, myśli, wspomnienia lub impulsy do działania z towarzyszącym, przekonaniem o ich niedorzeczności, ocenianie krytycznie u traktowane jako własne
14. zaburzenia struktury i funkcji myślenia:
Myślenie paralogiczne- odstępstwa od obowiązujących reguł logiki, łączenie nieracjonalnymi związkami pewnych zdarzeń, niezrozumiałe stosowanie przez pacjenta zasady relacji logicznych (równoważności sprzeczności, wynikania)
Przykłady myślenia paralogicznego
-myślenie nadmiernie konkretne/nadmiernie abstrakcyjne
-nieprawidłowe gospodarowanie pojęciami
-niewłaściwe wnioskowanie
-Myślenie magiczne (przekonanie, ze słowem, spojrzeniem, gestem można wpływać na bieg wydarzeń)
-Myślenie symboliczne (przypisywanie pewnym znakom szczególnego znaczenia)
Myślenie derealistyczne: skrajnie oderwane od rzeczywistości
Myślenie autystyczne- skoncentrowane na własnych przeżyciach wewnętrznych
Rozkojarzenie- różnego stopnia dezorganizacja myślenia, niekomunikatywność, nieskładność, brak logiki, wątki nie są ze sobą powiązane, wypowiedzi porozrywane, niegramatyczne, w skrajnych przypadkach stanowią zlepek słów lub głosek
Splątanie- zupełnie porozrywane wątki myślowe, wypowiedzi niekomunikatywne, nieskładne
15. diagnoza psychologiczna: cele:
Ułatwia porozumienie
Ułatwia etiologii zaburzeń
Dostarcza wskazówek terapeutycznych
Służy badaniom naukowym
Umożliwia opłacenie leczenia przez kasę chorych/towarzystwa ubezpieczeniowe
16. diagnoza psychologiczna:
Dobór narzędzi musi spełniać dwa warunki:
Badanie musi być rzetelne, czyli dawać te same wyniki przy powtórzeniach
Badanie musi być trafne, czyli oceniać to, do czego zostało przeznaczone
17 metody kliniczne:
Ujmują specyficzne aspekty zaburzeń psychicznych np. depresyjności
Rozróżnia się procedury jedno- (np. Skala depresji Hamiltona, HAMD, Skala Depresji Becka- BDI, Edynburska Skala Depresji Poporodowej- EPDS) i wielowymiarowe (systemy AMDP)
Procedury badawcze mogą opierać się ba samoocenie lub ocenie za pośrednictwem innych osób, profesjo lanie do tego przygotowanych
18. psychologiczna diagnostyka sprawności:
Metody badania sprawności umysłowej badające:
-Inteligencję
-Uwagę i koncentrację
-Zdolności zapamiętywanie (spostrzegania) i pamięć
-Metody badania neuropsychologicznego:
-Uwaga
-Pamięć
-Myślenie
19. diagnoza osobowości
Ze względu na cel wyróżnia się grupy metod:
-Określające osobowość we właściwym znaczeniu
-Określające osobowość przedchorobową
20. diagnoza osobowości
Inwentarze (kwestionariusze) osobowości testy ściśle strukturalizowanie zawierają różne stwierdzenia, do których pacjent musi się ustosunkować według określonych reguł (czy te stwierdzenia pasują do nie czy nie). Główna zaleta- duża rzetelność.
Testy projekcyjne wykorzystują wieloznaczne bodźce jak plamy atramentowe lub obrazki, minimalizują ograniczenia rzeczywistości pobudzają wyobraźnię, umożliwiają ujawnianie się procesów konfliktowych lub nieświadomych
-