Szanowni państwo

Temat mojej prezentacji brzmi ,,Analizując i interpretując odpowiednie teksty wybranych artystów, przedstaw wpływ miłości na ich życie i twórczość’’. Wypowiedź chciałabym rozpocząć od analizy wyrazu miłość. Słownik języka polskiego podaje następującą definicję. Miłość jest to głębokie przywiązanie do kogoś lub czegoś, namiętne uczucie sympatii do drugiej osoby połączone z pożądaniem jej. Miłość jest najpiękniejszym z uczuć i ma różne oblicza, dlatego też ma duży wpływ na życie i twórczość artystów.

Nad istotą miłości zastanawiał się Francesco Petrarca, włoski poeta. Momentem przełomowym w jego życiu było spotkanie tajemniczej, jak się okazało, Laury. W 1327 r. zobaczył w kościele dziewiętnasto letnią dziewczynę, młodą mężatkę. On miał wówczas dwadzieścia pięć lat. Zakochał się w niej, a jego uczucie trwało czterdzieści siedem lat, aż do śmierci poety w 1374 roku. Petrarca stworzył miłosny portret ukochanej kobiety, który później powielało wielu poetów piszących o miłości. Obraz miłości stworzony przez twórcę, składa się na mit miłości nieszczęśliwej napędzane przez jakieś nielogiczne siły. Petrarca stworzył sonetów ponad trzysta, nie zabrakło mu pomysłów i środków na ukazanie przeżyć zakochanego mężczyzny. Wygłasza żarliwe apostrofy do wszystkich części ciała Laury, do jej kroków, myśli, serca, posługuje się również całą gamą środków stylistycznych epitetów, porównań, antytez, kontrastów, oksymoronów. W sonetach Petrarca zawarł analizę wszystkich uczuć, często ambiwalentnych, które może wywołać w mężczyźnie ukochana kobieta: od uwielbienia aż po gniew, od niewinnego zachwytu po zmysłowe pożądanie, od miłości po nienawiść. Jak zatem wyglądała Laura? Przede wszystkim jest piękna, złocista blondynka, włosy długie i skręcone w ,,tysiącu lokach’’, mała, subtelna, wrażliwa, biała twarzyczka. Oczy jasne, błyszczące, czarne jak heban rzęsy i białe jak perły zęby, koralowe usta, namiętne ale niewinne zarazem. To kobieta ideał, kobieta-anioł, którą należy czcić, także drogę po której chodzi, przedmioty których używa, welon którym zakrywa swą twarz i skradzioną ukradkiem rękawiczkę. Utwór ,,Jeśli to nie jest miłość” wypełniają rozważania nad istotą miłości, dwa pierwsze wersy dotyczą rozważania, czy miłość jest czy jej nie ma, odpowiedzą są doznania podmiotu lirycznego: jeśli to nie jest miłość cóż ja czuję? Doznania te są sprzeczne stąd nagromadzenie antytez w wierszu. Przeciwstawione są sobie dobro i zło, męka, która jednocześnie daje szczęście, pragnienie miłości oraz łzy, żałość ,które ona niesie. Kontrastowe uczucia kochanka zostały najpełniej wyrażone apostrofą do miłości. Po nich znowu pojawia się pytanie do miłości: czemu mnie tyranizujesz i czemu ja na to pozwalam. Ostatnie strofy w której zakochany został wyobrażony jako żeglarz w pozbawionej żagli i wioseł łodzi, miotanej falami na bezkresnych obszarach morza. Na tej drodze miłości poeta raz ,,płonie”, raz ,,zamarza” jest ciągle bardzo samotny.

Petrarca równie samotny i nieszczęśliwy jest po śmierci Laury więc nadal pisze miłosne sonety. Wydaje się że pisząc o miłości chciał powiedzieć coś więcej: poprzez ciągłe eksperymentowanie uczuciem pokazał jaki jest człowiek. Raz mu dobrze z tą miłością, a raz źle. Jest więc niestały, zmienny, kłębią się w nim sprzeczności. Poeta ma naturę bardzo skąp likowaną i zagadkową.

Jak podają biografie Mickiewicza, nasz wielki poeta doby romantyzmu najpierw zakochał się w białej, przewiązanej różową szarfą sukience Maryli, którą ujrzał w pokoju panny w Tuchanowiczach zanim poznał dziewczynę osobiście. Sytuacja ta została przeniesiona na karty ,,Pana Tadeusza”. Jasne, białe, błękitne i różowe barwy miały znaczenie symboliczne, gdyż kobietę postrzegano jako istotę czystą, niemal ulotną. Tak też Mickiewicz widział i opisywał swoją miłość, Marię Wereszczakównę, którą poznał w 1820 r.. Niestety przeżył zawód miłosny, gdyż rodzice ukochanej mieli upatrzoną dla córki „lepszą partie” – hrabiego Wawrzyńca Puttkamera. Gdy w dwa lata później, narzeczeni wzięli ślub koledzy Mickiewicza obawiali się, że będzie próbował popełnić samobójstwo. W losach Gustawa z IV części Dziadów poeta zawarł bardzo dużo szczegółów z dziejów własnej tragedii miłosnej. Przybywa do domu księdza i sam siebie nazywa „umarłym dla świata”. Określenie to ma co najmniej dwa znaczenia umarły dla świata jako duch zmarłego i umarły dla świata jako zatopiony w miłości i własnej tragedii do tego stopnia, że świat rzeczywisty przestał go obchodzić. Ksiądz traktuje go początkowo jako szaleńca, potem rozpoznaje w nim ukochanego ucznia, bustawa, by w końcu zwątpić we wszystko gdy młodzieniec przebija się sztyletem i pozostaje żywy. Dzieje ziemskie bustawa zawarte są w monologach, które sam określał jako trzy godziny miłości, rozpaczy i przestrogi, charakterystyczne wątki biograficzne Mickiewicza to wspomnienie poznania ukochanej, pierwsze dni szczęśliwej miłości i pożegnanie z ukochaną. Miłość swą tłumaczył wpływem lektur Gettego i Rousaw. Poprzez dzieje Gustawa poeta oskarżył tę lekturę o marzycielstwo i idealizacje świata. Godzina rozpaczy poświęcona jest rozpamiętywaniem przeżyć Gustawa po rozstaniu z ukochaną. Bohater ogląda przez okno pałacu ślub i pod wpływem obłąkania z rozpaczy popełnia samobójstwo. To samobójstwo Gustawa ma literacki pierwowzór w „Werterze” Gettego, ale u Mickiewicza nabiera zupełnie innego znaczenia w związku z pojęciem człowieka umarłego dla świata. Trzecia godzina nawiązuje do II części dziadów jak tam kolejne duchy znikały pozostawiając zebranym ludzią naukę moralną tak Gustaw wypowiada przestrogę wysnutą z własnego doświadczenia. Romantyczne uczucie to klucz do innego pozaziemskiego świata. Romantyczna miłość jest wielka , szalona ale przynosząca cierpienie, tragedie.

Wiersz „do M***” również wyrósł na kanwie bólu po utracie ukochanej Maryli. Tematem wiersza jest niezniszczalna siła pamięci, której nic nie zdoła zatrzeć. Pamięć o ukochanym będzie prześladować dawną kochankę zawsze ilekroć dana sytuacja skojarzy się jej z miłością życia. Wiersz przeniknięty jest prawdziwą romantyczną miłością i wyrasta z przekonania o nieśmiertelności prawdziwej miłości.

Krzysztof Kamil Baczyński to najwybitniejszy poeta pokolenia Kolumbów. Twórczość młodego poety nie byłą tylko zdominowana treścią dotyczącą czasu pogardy czy apokalipsy spełnionej jak określano ten rodzaj literatury. Wypowiadał się również na temat miłości, którą uważał za ,,wiarę całkowitą”. W 1942 roku poślubił Barbarę Drabczyńską, bohaterkę wielu swoich wierszy miłosnych. Osoba Basi, częstej bohaterki i adresatki wierszy sprawiła, że erotyki posiadają pewną semantykę. Jednocześnie dzięki skrupulatnemu datowaniu utworu, możemy poznać kolejne uczucia młodego artysty od pierwszych uniesień, oczarowań i zachwytów nad urodą kobiecą do przesiąkniętych grozą okupacji i pełnych filozoficznych refleksji rozważań nad ,,ciemną miłością”. Jednym z wierszy łączących obie tematyki jest ,,Noc”. Tym, co rzuca się w oczy na samym początku utworu jest uroczysta, podniosła, pseudo religijna tonacja. Podmiot liryczny apostrofą ,,Madonno” nadaje ukochanej, do której się zwraca, cechy boskie. Niejednokrotnie w historii literatury używano już podobnego zabiegu porównując kobietę np. do anioła. Jednak Baczyński nie ograniczył się do tego schematu. Nadaje madonnie bulwersujący epitet ,,grzechu pełna”, zmodyfikowany nieco w wersie piątym jako ,,w grzechu poczęta”. Jest to wyraźne nawiązanie do słów modlitwy ,,zdrowaś Mario, łaski pełna”, a także dogmatu o niepokalanym poczęciu. Otrzymany kontrast przywołuje na myśl średniowieczne poglądy na temat grzesznej cielesności człowieka. Jednak nawiązanie do symboli religijnych jest tylko pretekstem do szerszych rozważań. Cielesność kobiety podkreślają epitety ,,grzechu pełna” i w ,,grzechu poczęta”. Noc nadaje scenerii wiersza ciemny, posępny charakter. Sen bezpośrednio wiąże się z nocą jednak w przeciwieństwie do niej nie wywołuje negatywnych skojarzeń, jest za to czymś tajemniczym i mistycznym. Izolując pogrążoną we śnie kobietę od otoczenia poeta nadaje jej cech wyjątkowości. W ujęciu poety sferę miłosną charakteryzuje dualizm, wewnętrzne konflikty i sprzeczności. Grzeszny aspekt miłości w ,,Nocy” wynika stąd, że dla poety oznacza ona kontemplowanie piękna ciała jak i sztuki. Podmiot liryczny zwraca się więc do madonny by przez nią oddać się i całkowicie poświęcić grzesznej przygodzie obcowania ze sztuką. Kobieta jawi się przez to w wierszu jako dobra wróżka mogąca otworzyć poecie bramy raju w którym króluje piękno. Jest więc kobieta w ,,Nocy” centrum wszechświata, wszechmocną siłą sprawczą (świadczyć o tym może nagromadzenie czasowników: wybawisz, przywrócisz, dasz). Uczucie skierowane do niej zyskuje w taki sposób charakteru uniwersalności, zdaje się ogarniać cały wszechświat.

Wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. ,,Biała magia” powstał w czasie wojny. Treścią wiersza jest miłość do żony. Właśnie uczucie okazuje się być dla poety ucieczką od świata, w którym dominuje nienawiść, strach i przemoc.

Podmiot liryczny obserwuje ukochaną, zachwyca się jej urodą, pięknem kobiecego ciała. Barbara staje przed lustrem z ,,rękami u włosów” i wtedy nagle niczym za dotknięciem czarodziejskiej różdżki zaczyna liczyć się tylko to, co piękne, dobre i szlachetne. Biała magia jest przeciwieństwem czarnej magii, tak jak dobro jest przeciwieństwem zła. Miłość do żony sprawia, że przynajmniej na moment poecie udaje się zapomnieć o wojnie i koszmarach okupacyjnych.

Od najdawniejszych czasów miłość do kobiety była inspiracją twórczości literackiej. Jako istota tajemnicza stała się przedmiotem uwielbienia i symbolem piękna, ale jednocześnie zmienność niejednokrotnie końcowych stanów emocjonalnych i zachowań. W prezentacji pokazałam, że kobieta to ucieleśnienie piękna jest ubóstwiana na swą wrażliwość, czułość, ale jednocześnie miłości do niej przysparza twórcy cierpień. Dlatego też miłość jest tematem ponadczasowym bez względu na czas historyczno-literacki.

Dziękuje za wysłuchanie prezentacji.