Ćwiczenia 2

Instrumenty rynku kapitałowego, cechy instrumentów rynku kapitałowego (ryzyko, dochód). Rodzaje instrumentów (akcje, obligacje, tytuły uczestnictwa). Wycena akcji i obligacji w oparciu o metody dyskontowe.

Pojęcie rynku kapitałowego. W potocznym rozumieniu rynek jest miejscem, gdzie dokonuje się transakcji sprzedaży i kupna. Stąd rynkiem nazywany jest często główny plac miasta, gdyż właśnie tam dokonywała się w przeszłości wymiana handlowa. W ujęciu współczesnym w rozwiniętej gospodarce przemysłowej rynek to pojęcie abstrakcyjne, oznaczające proces kupna i sprzedaży towarów, którymi mogą być przedmioty, usługi, pieniądze i kapitał. Mianem rynku określa się też system, w którym ceny ustalane są przez wzajemną relację popytu do podaży. Rynek kapitałowy jest elementem rynku finansowego. Na rynku tym podejmowane są decyzje finansowe uczestników rynku, do których należą przedsiębiorstwa, instytucje finansowe oraz osoby fizyczne. Zadaniem rynku kapitałowego jest przekształcenie wolnych środków pieniężnych w inwestycje. Rynek kapitałowy aktywnie uczestniczy w finansowaniu prywatnych i państwowych potrzeb inwestycyjnych.

Funkcje rynku kapitałowego. Do podstawowych funkcji rynku kapitałowego w zakresie oddziaływania na procesy gospodarcze można zaliczyć:

1.Źródło kapitału.

Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać kapitał niezbędny dla realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo.

2. Alokacja kapitału.

Polega na transferze kapitału z miejsc, gdzie występuje jego nadwyżka, tam gdzie jest on potrzebny. Dzięki odpowiedniej alokacji kapitału nadwyżki wolnych środków u osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych pozwalają sfinansować ich niedobory u innych podmiotów gospodarczych, które potrzebują kapitału. To pozwala na harmonijny rozwój wszystkich segmentów gospodarki, regionów kraju, czy różnych przedsiębiorstw. Jednocześnie szansę rozwoju uzyskują nowoczesne dziedziny gospodarki.

Zadanie 1. Na podstawie krótkiej charakterystyki poszczególnych instrumentów finansowych oceń prawdopodobny dochód i ryzyko (tabela 1).

Dochód: A- niski (poniżej oprocentowania lokat bankowych), B - przeciętny, C- powyżej przeciętnej, D – potencjalnie wysoki

Ryzyko: A- bardzo niskie, B – niskie, C- średnie D – wysokie

Tabela 1. Instrumenty rynku kapitałowego

Nazwa instrumentu	Opis	Dochód	Ryzyko
Akcje	Należą do grupy instrumentów udziałowych o charakterze właścicielskim.
Obligacje	Należą do grupy instrumentów dłużnych.
Obligacje przedsiębiorstw	Papiery dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa.
Obligacje Skarbu Państwa	Papiery dłużne emitowane przez Skarb Państwa.
Obligacje komunalne	Papiery dłużne emitowane np. przez miasto.
Tytuły uczestnictwa	Emitowane przez fundusze inwestycyjne (pieniężne, hybrydowe, akcyjne)

Wycena obligacji, korzystamy z metod dyskontowych (dyskontowanie przyszłych przepływów pieniężnych).

Cena „brudna” i „czysta”

Cena „brudna” = cena „czysta” + narosłe odsetki

Cena „brudna” = kurs obligacji(wyrażony w % wartości nominalnej) *wartość nominalna + narosłe odsetki

Konwencje naliczania odsetek:

actual/actual

actual/360

30/actual

30/360

Zadania 2-11

1. Dana jest obligacja o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu 2 lata, wartość nominalna obligacji wynosi 1000 zł a oprocentowanie 5%. Odsetki płacone są w okresach półrocznych. Określić jakie płatności od emitenta otrzyma obligatariusz.

2. Termin wykupu obligacji wynosi 2 lata, wartość nominalna 10 000 PLN, oprocentowanie 10%. Odsetki są płacone w okresach półrocznych. Wyznacz przepływy pieniężne otrzymane przez posiadacza obligacji. Wyceń obligację, wiedząc, że oczekiwana stopa zwrotu przez inwestora wynosi 11 % p.a.

3. Obligacja o zmiennym oprocentowaniu z terminem wykupu 2 lata, wartością nominalną 1000 zł oraz oprocentowaniem zmiennym, określonym jako L+1% (L- stopa referencyjna). Obecnie L=5%. Odsetki płacone są w okresach półrocznych na podstawie stopy L obowiązującej pół roku wcześniej. Jaką kwotę odsetek otrzyma obligatariusz za pół roku a jaką za dwa lata?

4. Obligacja indeksowana z terminem wykupu 1 rok, wartością nominalną 1000 zł oraz oprocentowaniem indeksowanym określonym jako I+2%, gdzie I = stopa inflacji w nadchodzącym roku. Odsetki płacone są raz w roku, czyli w momencie wykupu. Gdy stopa inflacji w momencie wykupu zostanie określona na poziomie 3% jaką kwotę otrzyma obligatariusz?

5. Dana jest obligacja zerokuponowa z terminem wykupu 2 lata oraz wartością nominalną 1000 zł.. Obecna cena obligacji wynosi 960 zł, ile wynosi stopa dyskonta?

6. Dana jest obligacja Banku Spółdzielczego z Krakowa, w której odsetki płacone są w okresach półrocznych, 29 kwietnia i 29 października. Wartość nominalna tej obligacji wynosi 1000 zł, oprocentowanie 7%, a jej kurs w dniu 29.08.2013 wynosi 102,70. Odsetki wyliczane są według zasady actual/actual. Wyznacz wartość czystą oraz „brudną” (rozliczeniową) tej obligacji w dniu 29.08.2013.

7. Dana jest obligacja, w której odsetki płacone są w okresach półrocznych, 30 czerwca i 31 grudnia. Wartość nominalna tej obligacji wynosi 1000 zł, oprocentowanie 10%, a jej kurs w dniu 20 sierpnia to 101,61. Wyznacz wartość czystą i brudną obligacji.

8. Obecny kurs obligacji wynosi 93,50 Wyznacz cenę czystą i brudną obligacji, wiedząc, że jej wartość nominalna to 1 000 PLN, oprocentowanie wynosi 10%, a od ostatniej płatności odsetek minęło pół roku.

9. Proszę wycenić 3-letnią obligację o wartości nominalnej 1000 zł, oprocentowaną 8% p.a., przy odsetkach płaconych na koniec roku oraz wymaganej stopie zwrotu 12%. Przy jakiej cenie rynkowej będzie się opłacało kupić obligację (mniejszej czy większej od wyceny). Jaka będzie wartość obligacji przy zerowym kuponie odsetkowym ?

10. Dana jest obligacja o wartości nominalnej 1000zł i odsetkach 5% płaconych co pół roku. Termin wykupu obligacji to rok. Wyznacz wartość obligacji w zależności od wielkości wymaganej stopy zwrotu (r=1%, r=3%, r=5%, r=7% r=10%)

11. Wyceń obligację wiedząc, że jej cena nominalna to 1000zł, odsetki wypłacane są 2 razy w roku. Oprocentowanie obligacji to 6% a termin wygaśnięcia 2 lata. Wymagana stopa zwrotu 8%.

Akcje należą do grupy instrumentów udziałowych o charakterze właścicielskim. Emitentem akcji jest spółka akcyjna, nabywca akcji określany jest mianem akcjonariuszem. Akcjonariusz może sprzedać akcje na rynku wtórnym (np. giełdzie) innemu inwestorowi.

Akcjonariusz staje się współwłaścicielem spółki akcyjnej. Oprócz prawa własności, akcjonariusz poprzez zakup akcji zwykłych, nabywa również inne prawa:

• prawo do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy,

• prawo do dywidendy (czyli prawo do udziału w zyskach spółki),

• prawo poboru (czyli prawo do zakupu akcji nowej emisji),

• prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej (na wypadek bankructwa spółki),

• prawo do kontroli zarządzania spółką.

Prawo do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

Akcjonariusze są właścicielami spółki akcyjnej i to oni podejmują najważniejsze decyzje w spółce – wybór rady nadzorczej, ustalenie wielkości dywidendy, zatwierdzenie sprawozdania finansowego. Podstawowym organem w spółce jest walne zgromadzenie akcjonariuszy (WZA).

Posiadacze akcji zwykłych mają prawo do głosu na WZA. Każdy akcjonariusz otrzymuje tyle głosó ile ma akcji. Do podjęcia decyzji w większości wypadków wymagana jest zwykła większość głosów. Oznacza to, że akcjonariusz posiadający ponad 50% akcji ma głos decydujący. W praktyce, ze względu na rozproszenie akcjonariatu, do sprawowania kontroli nad spółką wystarczy mniejsza liczba głosów.

Oprócz WZA podstawowymi organami spółki są:

• rada nadzorcza, nadzorująca pracę zarządu spółki i podejmuje decyzje, do których jest uprawniona,

• zarząd spółki, który zarządza bieżącą działalnością spółki.

Prawo do dywidendy

W przypadku osiągnięcia przez spółkę zysku netto, może on zostać podzielony na dwie części:

• zysk zatrzymany,

• zysk do podziału między akcjonariuszy (czyli dywidenda).

Zysk zatrzymany pozostaje w spółce, powiększa kapitał własny spółki i stanowi jedno z możliwych źródeł finansowania działalności spółki. Z kolei druga część jest to zysk do podziału, zwany dywidendą, który zostaje wypłacony akcjonariuszom. Posiadacz każdej akcji otrzymuje pewną sumę zwaną dywidendą przypadającą na 1 akcję. Potocznie tę wartość nazywa się krótko dywidendą. Decyzję o wielkości dywidendy podejmuje WZA, ale przygotowuje ją zarząd. Decyzja o wielkości dywidendy jest jedną z najważniejszych decyzji finansowych podejmowanych przez spółkę. Mówi się nawet o polityce dywidendy. Im więcej zysku spółka zatrzymuje, tym wyższy jej kapitał własny, a zatem większe możliwości finansowania inwestycji, co oznacza większe możliwości rozwoju. Z drugiej strony mniejszy zysk zatrzymany oznacza większą dywidendę, co może mieć znaczenie przy budowaniu lojalnego akcjonariatu.

WZA określa dwie daty. Pierwszą z nich jest dzień ustalenia prawa do dywidendy. Oznacza to, że dywidenda zostanie wypłacona akcjonariuszom, którzy w tym dniu posiadają akcje spółki. Drugą datą, która ma znaczenie techniczne, jest dzień wypłaty dywidendy. Warto dodać, że dywidenda jest dochodem akcjonariusza i podlega opodatkowaniu.

Prawo poboru (prawo zakupu akcji nowej emisji)

Po upływie pewnego okresu od emisji akcji spółka może podjąć decyzję o nowej emisji akcji, w celu zdobycie środków na finansowanie nowych przedsięwzięć inwestycyjnych. Nowa emisja oznacza zwiększenie kapitału własnego spółki. Jeśli jednak dotychczasowy akcjonariusz nie zakupi akcji nowej emisji, jego dotychczasowy udział we własności spółki zmniejszy się, a co za tym idzie zmniejszy się jego wpływ na działalność spółki, bowiem dysponować będzie mniejszym udziałem w głosach. W celu zapewnienia akcjonariuszom utrzymania dotychczasowego udziału we własności, spółka akcyjna emituje prawo poboru.

Prawo poboru (subscription right) jest to instrument finansowy, który oznacza prawo posiadacza akcji spółki do zakupu akcji nowej emisji po ustalonej cenie emisyjnej. Prawo to przysługuje przez pewien okres (zwykle kilku tygodni), aż do dnia wygaśnięcia tego prawa. Przy tym zazwyczaj cena emisyjna jest większa niż cena rynkowa akcji. Każdej akcji starej emisji odpowiada jedno prawo poboru. Liczba praw poboru niezbędnych do zakupu akcji nowej emisji zależy od relacji liczby akcji starej emisji do liczby akcji nowej emisji.

Prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej

Niekiedy spółka akcyjna jest przejmowana przez inną spółkę lub ogłaszana jest upadłość spółki (co pociąga za sobą jej likwidację) . Wówczas akcjonariusze spółki mają prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej w proporcji zgodnej ze strukturą akcjonariatu. Niestety w przypadku upadłości najczęściej okazuje się, że po spłaceniu długów i innych zobowiązań spółki do podziału między akcjonariuszy praktycznie nic nie pozostaje.

Prawo do kontroli zarządzania spółką

Akcjonariusze są właścicielami spółki akcyjnej, a zatem muszą mieć możliwość nadzoru i kontrolę nad procesem zarządzania. Mogą to uczynić przez wgląd w sprawozdania finansowe spółki – bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływów pieniężnych. Mogą to uczynić również poprzez wybór swoich reprezentantów w radzie nadzorczej.

Zadania 1-4

1. Wiedząc, że ostatnio wypłacona dywidenda na 1 akcję to 3zł wyceń wartość akcji, przy przyjęciu wypłaty stałej dywidendy oraz wymaganej stopy zwrotu na poziomie 8%,

2. Ostatnio wypłacona dywidenda na 1 akcję wynosi 5 zł. Wymagana stopa zwrotu z inwestycji 10%. Proszę wyznaczyć wartość akcji przy założeniu stałej stopa wzrostu dywidendy, która wynosi 5%

3. Cena rynkowa akcji wynosi 75 zł, ostatnio wypłacona dywidenda 2 zł, spodziewane tempo wzrostu dywidendy równe 5%. Jaka jest wymagana stopa zwrotu?

4. Inwestor zamierza zakupić akcje spółki w takiej ilości aby przejąć nad nią kontrolę. Jego wymagana stopa zwrotu wynosi 12%. Wolny przepływ pieniężny na 1 akcję do akcjonariusza wynosi 20 zł i będzie rósł w stałym tempie 4%. Proszę wyznaczyć wartość akcji?

Zadanie 5. Analiza techniczna. Zapoznaj się z informacjami, które można odczytać z wykresu (9.09.2013).

Analiza kursu spółki w trakcie sesji w dniu 2013-09-10. Obszar 8 - 10 pln stanowi historyczne miejsce wsparć, oporów, niedawno cena testowała go od góry po raz kolejny w ostatnich latach. Trudno powiedzieć czy buduje się w ten sposób podwójne dno które zapoczątkuje mocniejszy ruch w górę, taki scenariusz można by uznać za fakt dopiero po wybiciu linii prowadzonej po szczytach. Alternatywnie - wybicie wsparcia w dół, zmieniłoby wieloletni trend na spadkowy.

Zadanie 6. Analiza techniczna. Zapoznaj się z informacjami, które można odczytać z wykresu (9.09.2013).

Kurs akcji EUROCASH w interwale dziennym znajduje się w umiarkowanym trendzie spadkowym. Akcje spółki należą do walorów, które - biorąc pod uwagę ilość zawieranych transakcji - charakteryzują się bardzo dużym zainteresowaniem inwestorów - uważane są za bardzo płynne. W ostatnich kilku dniach zainteresowanie tymi akcjami wzrosło. Kurs wzrósł w ciągu 5 sesji o 2,55 proc. przy zbliżonych obrotach do średnich. Kapitalizacja spółki wynosi 6,67 mld zł a wartość akcji w wolnym obrocie 3,74 mld zł. Na akcjach spółki - w ostatnim miesiącu - średnio zawierano 1824 trans. przy obrocie na sesji 36,38 mln zł. Kurs charakteryzuje się podwyższoną zmiennością która wymaga uważnego obserwowania notowań.