Etiologia upośledzenia umysłowego
Klasyfikacje przyczyn upośledzenia umysłowego są różne Najczęściej uzależnia się je od czasu występowania: przed urodzeniem, w okresie poporodowym i po urodzeniu. Podobny podział spotykamy w pracy Clarke’ów, gdzie wymienia się czynniki genetyczne i egzogenne. Kierunkiem różnicującym jest czas ich powstania. Czynniki genetyczne powstają w okresie przed zapłodnieniem, czynniki egzogenne natomiast w okresie po urodzeniu dziecka. Międzynarodowa klasyfikacja chorób wskazuje na następujące przyczyny niepełnosprawności intelektualnej:
- po zakażeniu i zatruciu
- wskutek urazu lub działania czynników fizycznych
- z powodu zaburzeń przemiany materii, wzrostu lub odżywiania
- w wyniku ciężkiej choroby mózgu występującej po urodzeniu
- wskutek chorób i zespołów wywołanych przez czynniki działające w życiu płodowym
- wskutek anomalii chromosomalnych
- inne – bliżej nieznane
Inny schemat oddziaływania czynników powodujących uszkodzenia przedstawiła H. Spionek. Dokonuje ona podziału czynników uszkadzających na następujące grupy wpływów z uwagi na czas ich powstania:
Komórkę rozrodczą
Zalicza się tu przewlekły alkoholizm lub upojenie alkoholowe w chwili poczęcia.
Zarodek i płód
Embriopatie wirusowe, toksoplazmoza wrodzona, zakażenie płodu, embriopatie aktyniczne, embriopatie toksyczne, awitaminozy i niedożywienie organizmu matki w czasie ciąży.
Dziecko w chwili porodu
Bezpośrednie urazy czaszki, wylewy śródczaszkowe spowodowane urazem, zaburzenia w krążeniu płodowym w chwili porodu.
Bibliografia:
Janina Wyczesany, Pedagogika upośledzonych umysłowo – wybrane zagadnienia, Wydanie IV poszerzone i zmienione, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2004
Istnieje wiele różnych systemów porządkowania przyczyn niepełnosprawności intelektualnej. Niekiedy dzieli się je na cztery grupy: czynniki społeczno – ekonomiczne i środowiskowe, urazy, infekcje i zatrucia oraz przyczyny biologiczne. AAMR dzieli je na 3 grupy:
- Prenatalne
Czynniki genetyczne i dziedziczne, zatrucia toksynami występujące w czasie ciąży, choroby i wady cewy nerwowej. Toksyny powodujące zatrucia to alkohol, tytoń lub narkotyki zażywane w czasie ciąży.
- Okołoporodowe
Urazy porodowe pojawiające się podczas porodu np.: brak tlenu lub zamartwica, wypadki związane z pępowiną, uraz położniczy, urazy głowy oraz mała masa ciała urodzeniowa.
-Poporodowe
Maltretowanie i zaniedbanie dziecka, zatrucia środowiskowe i wypadki
Zespół Downa ( Down syndrome)
Jest niepełnosprawnością intelektualną spowodowaną nieprawidłowością chromosomową. Każda ludzka komórka zawiera w swoim jadrze 23 chromosomów ( łącznie 46 ). W najpowszechniejszej odmianie zespołu Downa , trisomii 21 dwudziesty pierwszy zestaw chromosomów zawiera 3 chromosomy, zamiast normalnej pary. W przypadku zespołu Downa występują pewne rozpoznawalne, charakterystyczne cechy fizyczne, np. dodatkowa fałda nad powieka od strony wewnętrznej kącika oka. Stopień niepełnosprawności intelektualnej dziecka jest różny i częściowo zależy od tego, jak wcześniej zostanie postawione rozpoznanie, od adekwatności opieki medycznej oraz od okresu wdrożenia wczesnej interwencji . Choć u osób z zespołem Downa występują zarówno problemy poznawcze, jak również problemy językowe i kłopoty z pamięcią krótkotrwałą, to jednak mają one mniej trudności w zakresie zachowań przystosowawczych niż ich rówieśnicy z innymi postaciami niepełnosprawności intelektualnej. U osób tych częściej występuje otyłość, mimo że zwykle ich dieta jest mniej kaloryczna. Osoby z zespołem Downa są też mniej aktywne i spędzają mniej czasu na świeżym powietrzu niż ich rodzeństwo, co z kolei ogranicza ich szanse na satysfakcjonującą przyjaźń, życie towarzyskie i rozrywkę.
Bibliografia:
Deborah Deutsch Smith, red. nauk. Anna Firkowska – Mankiewicz, Grzegorz Szumski, Pedagogika specjalna - podręcznik akademicki I, Wydawnictwo APS Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2008