Polityka społeczna (pojęcie)–
- A. Rajkiewicz- to strefa działania państwa oraz innych ciał publicznych i sił społecznych, która zajmuje się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy.
-W.Szubert-Polityka społeczna jako celowe oddziaływanie państwowych związków zawodowych i innych organizacji, na istniejący układ zmierzających do poprawy warunków bytu i pracy szerokich warstw ludności, usuwania nierówności społecznych oraz podnoszenia kultury życia.
-Julian Auleytner: Polityka społeczna jako działalność państwa i samorządowych organizacji pozarządowych, których celem jest wyrównanie szans życiowych grup społeczeństw ekonomicznych i socjalnie najsłabszych.
Zasady polityki społecznej- ogólne dyrektywy i normy działania, jakimi powinny kierować się podmioty polityki społecznej. Zasady polityki społecznej wynikają z charakterystycznego dla danej doktryny systemu wartości oraz przyjętych stylów realizacji polityki społecznej.
OGÓLNE ZASADY:
-przezorności
-samopomocy
-solidarności społecznej
-pomocniczości
-partycypacji
-samorządności
-dobra wspólnego
-wielosektorowości
Modele polityki społecznej-
a) Wg. R. titmuss’a- wyodrębnia modele polityki społecznej oparte na wzajemnych relacjach między polityką społeczną a ekonomiczną. Wg niego istnieją trzy modele:
-Model marginalny (zwany rezydualnym)- opiera się na założeniu istnienia dwóch naturalnych kanałów właściwego zaspokojenia potrzeb indywidualnych. Są nimi rynek prywatny i rodzina. Dopiero gdy mechanizmy te zawodzą może wkroczyć państwowa polityka społeczna i to tylko jako rozwiązanie doraźne. Wg tego modelu właściwym celem opiekuńczego państwa jest nauczenie ludzi jak sobie bez tego państwa radzić (jak w liberalizmie).
-model motywacyjny (służebny bądź wydajnościowy)-programy socjalne traktuje jako dodatek do gospodarki pełniąc wobec niej rolę służebną. Model ten zakłada priorytet zasług i wydajność pracy w procesie zaspokajanie potrzeb. Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania tego modelu jest kształtowanie lojalności klasowej i grupowej (odpowiada on modelowi konserwatywnemu).
-model instytucjonalno-redystrybucyjny- uznaje politykę społeczną za integralną instytucję w ramach danego społeczeństwa, gwarantującą powszechny dostęp do świadczeń i usług przede wszystkim na podstawie kryterium potrzeb. W modelu tym zakłada się pełnienie przez politykę społeczną funkcji redystrybucji dochodów (jak w modelu socjalistycznym.
b) modele wg N. Furniss’a i T. Tilton’a- Dokonuja oni klasyfikacji modeli polityki społecznej na podstawie kryterium możliwych form ingerencji państwa kapitalistycznego w wolną grę sił rynkowych. Zaproponowane przez nich trzy typy państwa opiekuńczego to: państwo pozytywne, bezpieczeństwa socjalnego, dobrobytu społecznego.
c)modele polityki społecznej wg G. Esping Andersena-zaproponował on typologię trzech różnych modeli polityki społecznej ze względu na dostęp do świadczeń i usług, podziały społeczne i relacje między państwem a rynkiem prywatnym w ubezpieczeniach emerytalnych są to: państwo liberalne, konserwatywno-korporacyjne, socjaldemokratyczne.