METODY PRACY SOCJALNEJ

Klasyczne:

• Metoda pracy z przypadkiem

• Metoda grupowa

• Organizowanie społeczności lokalnej

Alternatywne:

• Konferencja grup rodzinnych

• Klub/centrum integracji społecznej

• PAL –

• PSR – Podejście skoncentrowane na rozwiązaniach

• Asystentura rodzinna

• Folie!!! Nie zapomnij

• Zmiana, wzmocnienie, fazy postęowania

Projekt socjalny (w/g Fevre’a)

1. Zespół celów skoordynowanych ze względu na cel nadrzędny. Jest systemem wielu interwencji/działań, które przebiegają etapowo i są ze sobą powiązane.

• projekt jako działanie

2. Dokument zawierający opis celów, środków etc.

• projekt jako dokument

Projekt socjalny jako dokument

1wersja:

• cel główny,

• cele szczegółowe i wynikające z nich zadania,

• hipotezy robocze określające związki pomiędzy celami a zadaniami,

• zestawienie dostępnych środków,

• wstępny bilans potrzeb i nakładów.

2wersja:

• zmodyfikowane cele i związane z nimi zdania,

• harmonogram działań,

• zestawienie nakładów w układzie chronologicznym,

• podział zdań między partnerów,

• sposoby oceny i wskaźniki wykorzystywane w ewaluacji,

• wizualizacja projektu

Typy projektów socjalnych

• indywidualne

• grupowe

• instytucjonalne

METODA PRACY Z PRZYPADKIEM

• Metoda prowadzenia indywidualnego przypadku: „pomoc w rozwiązywaniu problemów jednostki poprzez bezpośrednie oddziaływanie pracownika socjalnego na nią i najbliższe otoczenie w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy dla ulepszenia przystosowania się jednostki i środowiska”

• Stosowana w działaniach socjalnych, opiekuńczych, poradnictwie, rehabilitacji, opiece psychiatrycznej…

Wartościujące postulaty filozoficzne dla praktyki pracy socjalnej:

• Jednostka jest przedmiotem największej troski społeczeństwa

• Między jednostkami społeczeństwie występuje współzależność

• Jednostki ponoszą wzajemną odpowiedzialność za siebie

• Istnieją potrzeby ludzkie jednakowe dla wszystkich, ale każda jest w istocie niepowtarzalna i odmienna od pozostałych

• Zasadniczym atrybutem demokratycznego społeczeństwa jest wykorzystanie przez każdą jednostkę swego potencjału i przyjęcie przez nią odpowiedzialności społecznej poprzez aktywne uczestnictwo w życiu społecznym

• Na społeczeństwie spoczywa obowiązek zapewnienia sposobów pozwalających jednostce przezwyciężyć przeszkody występujące na drodze do socjalizacji

William Gordon, USA, lata 60. !!! 

Wymaga od pracownika socjalnego:

• aktywności

• wiedzy

• znajomości własnej psychiki i ograniczeń

• obiektywizmu

• empatii i tolerancji

• postawy wspierania samostanowienia klienta i aktywizowania go a nie odpowiedzialności przejmowania

• profesjonalizmu (M. Granosik – może znacie??)

METODA PRACY Z PRZYPADKIEM – MODELE

• FUNKCJONALNY – powoływanie wyspecjalizowanych agencji, podejmujących praktyczną działalność dotyczącą określonej klasy zjawisk. Funkcje, zadania i środki takiej instytucji winny być jasno określone a oferta jednorodna. Brak podejścia systemowego do zabezpieczania potrzeb. Wyspecjalizowane pracownik socjalny przygotowany do konkretnego typu agencji

 

• PSYCHOSPOŁECZNY – podejście systemowe, promujące niekonwencjonalne rozwiązania ponad ścisłymi podziałami na kategorie podopiecznych (kombatanci, bezdomni, samotne matki itp.). Wszechstronność działań pracownika, asystenta. Wykorzystanie potencjału i sił środowiska

 

• METODA ZORIENTOWANA NA ROZWIĄZYWANIE PROBLEMU – subiektywizacja problemu socjalnego, centralna pozycja osoby mającej problem, wykorzystanie w pracy terapeutycznej ego klienta, zaangażowanie klienta do działania, mobilizowanie sił wewnętrznych na rzecz zadowalającego realizowania roli (PSR)

 

• MODEL MODYFIKACJI ZACHOWAŃ – behawioralny, reaktywne wyuczanie odpowiednich zachowań poprzez wykonywanie zadań

Etapy pracy z przypadkiem:

• opracowanie diagnozy przypadku

• opracowanie planu postępowania

• prowadzenie przypadku

Kiedy pracować tą metodą?

• Wyczerpane zostały indywidualne zasoby sił i możliwości rozwiązania problemu, istnieje potrzeba pokierowania w szukaniu nowych możliwości

• Z osobami o ograniczonych możliwościach umysłowych lub fizycznych, które nie potrafią skorzystać z oferty socjalnej, nawet jeśli jest ona „w zasięgu ręki”

• W pracy z osobami pozostającymi długotrwałym stresie

METODA GRUPOWA

• Metoda pracy socjalnej, która poprzez celowe doświadczenia grupowe pomaga jednostkom uzyskać poprawę ich społecznego funkcjonowania i lepiej radzić sobie z ich indywidualnymi, grupowymi lub społecznymi problemami (Konpoka, Social group process)

• Może byś zarówno środkiem jak i tłem działań socjalnych do wywoływania zmian w jedn. Organizacjach, środowisku.

METODA GRUPOWA - MODELE

• Model terapii całościowej (Gestalt)

• Model kształtowania umiejętności społecznych (np. trening asertywności)

• Model mediacyjny (rozwiązywania Konfliktów)

• Model rozwojowy (samorealizacja)

• … plus wiele eklektycznych

wspólne założenie: małe grupy społeczne ze względu na zachodzące w nich procesy psychospołeczne mogą w ogromnym stopniu ułatwić i przyspieszyć wywoływanie zmian w postawach i zachowaniach ludzi 

METODA GRUPOWA KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA CELE

• cele związane z oczekiwaniami członków – terapeutyczne, edukacyjne, socjalizacyjne, podtrzymujące

• cele związane z kształtowaniem wzajemnych relacji pomiędzy uczestnikami a środowiskiem, w którym normalnie funkcjonują (z rodziną , rówieśnikami, pracodawcą...)

• zespoły robocze (team) – projekt, zadanie

• podejmujące wspólne działania na rzecz środowiska (luźniejsze) – akcje, grupy samopomocowe, samorządowe

• podejmująca akcje szerokie o ponadlokalnym znaczeniu – ekolodzy

NA CO NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGE W GRUPIE:

• Poziom aktywności

• Rodzaj wpływu

• Postawa obronna

• Atmosfera w grupie

• Procedury, reguły

• Pomysłowość uczestników

• Przynależność do grupy

NEGATYWNE POSTAWY SPOŁECZNE W ZESPOLE

• Próżniactwo społeczne (uczestnik angażuje część swoich możliwości)

• Myślenie grupowe (dążenie do zachowania spójności, nie uwzględnianie faktów)

• Polaryzacja grupowa (podejmowanie decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowo)

RADZENIE SOBIE Z KŁOPOTLIWYMI UCZESTNIKAMI

• Uczestnik cichy lub nieśmiały

• Uczestnik gadatliwy, dominujący, nie mówiący na temat,

• Uczestnik stale zadający pytania,

• Uczestnik niechętny, znudzony,

• Uczestnik wszystkowiedzący,

• Błazen grupowy,

• Ulubieniec prowadzącego,

• Uczestnik w podziemiu,

Role w zespole wg Belbina

• Realizator- zdyscyplinowany, wiarygodny, organizuje prace.

• Przewodniczący- wyjaśnia cele, motywuje.

• Kształtujący- stawia wyzwania, wywiera naciski, wykorzystuje sposoby

• Innowator- wysuwa pomysły, rozwiązuje problemy

• Dbający o zasoby- nawiązuje kontakty, negocjuje,

• Oceniający- analizuje

• Gracz zespołowy- zgrywa zespół, zapobiega tarciom, dopinający- spina zadania

Radzenie sobie z zastrzeżeniami uczestników

• Odłożenie na później

• Zamiana zastrzeżenia w pytanie

• Zadawanie pytań (jakie są powody, czy będziesz skłonny, co mógłbym zrobić by cię przekonać)

• Zaprzeczanie (trzeba przytoczyć fakty, informacje)

• Zamiana oceny w opinię (jest wiele różnych opinii)

Cechy rozwiniętych zespołów

• Dokładne określenie celów grupowych

• Wyraźnie zdefiniowane role

• Jednoznaczna komunikacja

• Konstruktywne zachowania grupowe (zadaniowe, społeczne)

• Dobre określenie procedury decyzyjnej

• Atmosfera otwartości i zaufania

• Ciągłe ulepszanie oraz

  • wielkość

  • dopasowanie grupy do zadania

Zespół jest skuteczny gdy jego członkowie:

• Popierają różnorodność

• Popierają kreatywność

• Umieją korygować własne działania i działania zespołu

• Podejmują decyzje opierając się na porozumieniu

Co sprawia, że grupa jest spójna i atrakcyjna dla członków

• realizowanie wspólnych celów

• osiąganie sukcesów

• wysokie standardy i normy grupowe

• ciągły rozwój i nowe wyzwania

• poczucie przynależności do zespołu

W jaki sposób motywować członków zespołu:

• Uczestnictwo w procesie decyzyjnym.

• Możliwość wykorzystania i rozwoju własnego potencjału, wiedzy, umiejętności, odczuć.

• Wsparcie od innych członków zespołu i stworzenie sprzyjającej atmosfery,

• Jasno określone role i zadania.

• Możliwość otrzymania nagrody.

Organizowanie społeczności lokalnej

• AKTYWIZACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (community developement) – spontaniczna, intencjonalna działalność ludzi zamieszkujących określony obszar.
  Ma na celu zaspokojenie wyselekcjonowanych, wspólnych potrzeb, tworzenie struktur społecznych, tworzenie instytucji, zmianę w jakości środowiska.

Jako elementy konstytuujące społeczność lokalną wymienia się w socjologii:

• przestrzeń (geograficznie wydzielony obszar) i terytorium (teren zasiedziały przez ludzką populację)

• zamieszkującą to terytorium zbiorowość

• społeczne interakcje zachodzące miedzy zamieszkującymi terytorium osobami

• wspólne więzi ludzi i instytucji, co sprawia że zbiorowość charakteryzuje się wewnętrznym zintegrowaniem, i co z kolei umożliwia podejmowanie wspólnych działań na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów

• poczucie sentymentu do miejsca zamieszkania

• AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA: dążność (gotowość) do oddziaływania na otoczenie społeczne. Dotyczy reakcji sporadycznych sytuacyjnie uwarunkowanych, może także być cechą, stałą wartością określającą człowieka. Przyjmuje się, że ma cel szerszy niż indywidualny.

Cele pracy socjalnej ze społecznością to:

• Tworzenie i formalizowanie powiązań między instytucjami pomocy

• Zapewnienie widocznej pomocy

• Tworzenie sieci wsparcia i samopomocy

• Tworzenie projektów i ich realizacja

• Kształcenie liderów

• Animacja

CAL – jako forma organizowania społeczności – MOPS Bydgoszcz i inne dobre praktyki

Zasadnicze cechy pracy socjalnej w społeczności lokalnej (Benett, 1986):

• współdziałanie instytucji

• współpraca w ramach zespołów

• koncentracja na naturalnych relacjach między jednostkami, rodzinami, grupami, społecznością

• uznaje prymat naturalnych systemów kontroli społecznej

• jest proaktywna

• wymaga planowania i stałego analizowania zasobów

Watts S., Praca socjalna w społeczności lokalnej, w: Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej, Warszawa 1996

• Jeśli masz czas – to folia „Podejścia do metody organizowania społecznosci)

Pracownik socjalny nie jest:

• urzędnikiem administracji

• mediatorem w rodzinnych konfliktach

• kuratorem dla osób, które wracają z odbywania kary pozbawienia wolności

• opiekunem środowiskowym

• pielęgniarką rodzinną

• konsultantem wychowawczym

• instruktorem kulinarnym ani ekonomicznym

• nie prowadzi poradnictwa rodzinnego, nie jest terapeutą

• nie jest animatorem lokalnych społecznych przedsięwzięć

• nie….

……ale spełnia wszystkie te role, te właśnie działania i szereg innych zostało wpisanych w zadania zawodowe pracownika socjalnego 

Role zawodowe pracowników socjalnych

• Między urzędnikiem a terapeutą – dylemat roli

• Normatywne uwarunkowania ról zawodowych pracowników socjalnych (K. Faliszek, D. Trawkowska)