OZ wykład 5, dn. 31.03.2011

Nawadnianie:

• wygląd

• zapobieganie występowaniu defektów

• wyrównanie stopnia dojrzałości

• zawartość składników

• mrozoodporność

Wpływ nawadniania na jakość warzyw:

• działanie pozytywne:

  • zwiększenie masy

  • kruchość

  • soczystość

  • jędrność

  • mała ilość włókna – fasola szparagowa

  • dodatnie cechy smakowe i dobra konsystencja – ogórek

  • poprawa kształtu i wyglądu

  • zapobieganie guzikowatości kalafiora

• działanie negatywne:

  • zazielenienie główek marchwi

  • zwiększanie grubości korzeni

  • pękanie korzeni, owoców i innych części użytkowych

  • wzrost nawadniania spadek zawartości Wit. C , karoten wzrasta

  • zawartość azotanów spada

Niedobór światła:

• nie zawiązywanie owoców

• opadanie kwiatów (wysoka temperatura)

• mało żywotny pyłek II-5%, III- 18%, IV-88% żywotnego pyłku

• siedzące grona

Nadmiar światła:

• oparzenia

• zielona piętka po ogłowieniu roślin

Temperatura:

• za niska

  • złożone grona

  • deformacje owoców – gdy w fazie pierwszego liścia niskie temperatury kilka nocy 10°C

  • srebrzystość

  • słabo pobierany P

  • niebiesko czerwone zabarwienie młodych liści

  • partenokarpiczne u papryki

• za wysoka

  • oparzenia owoców

  • niepłodny pyłek, słabe zawiązywanie owoców

  • siedzące, nie rozwijające się grona

  • część owoców nie rozwija się (przestrzelone grona)

  • sucha zgnilizna wierzchołkowa

    • zaburzenia w gospodarce wodnej

    • niskie pH

    • słaby system korzeniowy

    • nadmierna koncentracja soli

    • nadmiar N zwłaszcza N-NH4

    • nadmiar K

    • wolniejsze pobieranie Ca niż przyrost masy w fazie silnego wzrostu owoców

Pękanie owoców:

• niedobór Ca

• zaburzenia w gospodarce wodnej

• wahania w dostarczaniu wody o temperatury

• silne nasłonecznienie

• duża różnica temp. dzień-noc 30 i 10°C gdy duża wilgotność w nocy 80%

• mała różnica między temp. Wewnątrz i na zewnątrz

• podgrzewać nocą i nad ranem i wietrzyć N:Ca

• niedojrzałe mniej pękają

• dobre ulistnienie górnych partii roślin ogranicza

Defekty w wybarwianiu owoców:

• zbyt wysoka lub zbyt niska temp.

• niski poziom potasu 42,8% (wysoki 12,6%)

• nadmiar azotu

• zbyt duża ilość światła

Deformacje owoców:

• puste: bujny wzrost mało światła wysokie lub niskie temperatury, błędy w hormonizacji

• hormonizacja:

  • kanciaste

  • zielona substancja galaretowata

  • polecana gdy:

    • temp. jest poniżej 15 °C lub powyżej 30°C

    • mało światła

    • 50-70% kwiatów otwartych

• Betokson (kwas 2-naftoksyoctowy) 2ml/l

Cięcie i ogławianie:

• Wpływ cięcia i prowadzenia na jakość

• większe owoce

• lepiej wybarwione

• wyższa wartość biologiczna

• korzystniejsza struktura plonu

• mniejszy udział owoców:

  • chorych

  • zniekształconych

Wpływ zapylenia na jakość owoców:

• lepsze wyrównanie owoców

• lepiej wykształcone

• dla odmian partenokarpicznych – zniekształcenie owoców

Zapylanie – metody:

• potrząsanie roślin

• sztuczne pszczoły

• trzmiele ule:

  • mini (60-80 owadów): 200-300m²

  • małe 500-800m²

  • średnie 1000-1500m²

  • duże 1500-2000m²

  • ochrona roślin

  • po 5-6 tygodniach uzupełnienie owadów

  • skuteczność 90-95% kwiatów zapylonych

• hormonizacja

Zapylanie – truskawka:

• pszczoła miodna

  • 3-5tys. owadów na 1000m²

• pszczoła samotnicza

  • 500oprzędów na 210-300m²

• trzmiel ziemny

  • 60-80 owadów na 210-300m²

WARTOŚĆ BIOLOGICZNA WARZYW

Związki pozytywnie oddziaływujące na zdrowie człowieka:

• beta – karoten -¹/₃ z warzyw

• witamina C – 60%

• błonnik – ¼-¹/₃

• sole mineralne – 8-20% ( Ca, Fe, Mg, K)

• witamina B 7-12%

• witamina E

• substancje aromatyczne i inne

Warzywa najbardziej zasobne w karoten:

• Marchew 6-11 mg/100g

• liście pietruszki 6-8 mg/100g

• jarmuż 4-8 mg/100g

• koper 7mg/100g

• szpinak 4-5mg/100g

• papryka 3-4mg/100g

• roszponka 3-4mg/100g

• dynia 2-3mg/100g

Warzywa najbardziej zasobne w witaminę C:

• liście pietruszki 170 mg/100g

• koper 130 mg/100g

• papryka 120 mg/100g

• chrzan 120 mg/100g

• jarmuż 120 mg/100g

• brukselka 120 mg/100g

• brokuł 115 mg/100g

Zawartość witaminy C w surowych i gotowanych warzywach (mg/100g):

	Surowe	gotowane
pietruszka naciowa	160	-
chrzan	120	-
kalafior	70	20
groch	25	15
marchew	6	4
pomidor	20	-
szparag	40	20

Warzywa zawierające najwięcej witamin z grupy B (mg/100g):

	B1	B2
groch zielony	0,30	0,12
bób	0,22	0,14
szparag	0,20	0,18
czosnek	0,20	0,11
kukurydza cukrowa	0,15	0,12
jarmuż	0,14	0,15
liście pietruszki	0,11	0,18
brokuł	0,11	0,10
szczypiorek	0,10	0,18

Zawartość pektyn w warzywach (mg/100g jadalnych części):

• marchew 2,00

• buraki ćwikłowe 0,91

• kapusta 0,53

• cebula 0,35

• pomidor 0,20

Warzywa zawierające najwięcej żelaza (mg/100g):

• szczypiorek, bób 10-15

• liście pietruszki, szpinak, szczaw, koper 5-10

• jarmuż, liście kalarepy, endywia 3-5

• chrzan, groch zielony, rzodkiewka, czosnek 2-3

Warzywa o znacznej przewadze zasad nad kawasami:

• Przewaga zasad mval/100g

  • >10,0

    • rzodkiew zimowa 39,0

    • Ogórek 31,5

    • kalarepa –liście 18,6

    • endywia 14,5

    • sałata 14,0

    • pomidor -13,7

    • burak ćwikłowy 11,4

    • seler 1,3

• 5,1-10,0

  • Szpinak 9,1

  • Marchew 9,0

  • Rabarbar 9,0

  • Kalarepa – zgrubienie 8,7

  • Szczypiorek 8,3

  • Por 7,3

  • Kapusta biała 6,1

  • Rzodkiewka

Warzywa o nieznacznej przewadze zasad lub o przewadze kwasów:

• Przewaga (mval/100g):

  • Zasad:

    • Kabaczek 0,3

    • Pietruszka 1,5

    • Cebula 1,8

    • Jarmuż 2,1

    • Chrzan 2,7

    • Kapusta 2,7

  • Kwasów:

    • Kapusta brukselska 13,2

    • Groch zielony 2,3

    • Jarmuż po przemarznięciu 1,9,

    • Szparag 1,0

Warzywa i owoce o dużej zawartości składników korzystnie wpływających na zdrowie człowieka można uzyskać przez:

• dobre nasłonecznienie

• uprawę odmian zawierających dużo tych składników

• uprawa raczej na lżejszej glebie, utrzymanie odczynu gleby na optymalnym poziomie

• nawożenie mineralne w oparciu o wyniki analiz glebowych

• niezbyt obfite nawożenie azotem w stosunku do fosforu i potasu

• zapewnienie dobrego poziomu magnezu w glebie oraz dostarczenie roślinom wystarczającej ilości mikroelementów

• nawadnianie niezbyt intensywne i nie w okresie przed zbiorem

• stosowanie do siewu dobrych nasion

• sterowanie uprawą tak, by części jadalne warzyw nie były zbyt duże ani też zbyt drobne

• utrzymanie uprawy bez chwastów, a do ich zwalczania użycie herbicydów nie obniżających wartości biologicznej

• zbiór warzyw dojrzałych, wcześnie rano, w pełnym turgorze i takie z nimi postępowanie, aby dotarły do konsumenta jak najbardziej świeże

Substancje szkodliwe w warzywach:

• naturalne:

  • azotany, azotyny 70% z warzyw

  • kwas szczawiowy

  • alkaloidy (tomatyna, solanina, kapsaicyna)

  • toksyczne proteiny w motylkowatych (hemaglutyniny – fasola, alfagalaktozy – groch)