OZ wykład 9, dn.05.05.2011

OGRODNICTWO ZRÓWNOWAŻONE SADOWNICTWO

Sadownictwo zrównoważone (trwałe) – to produkcja, która nie wykorzystuje surowców naturalnych szybciej niż mogą się one odtworzyć

Wykorzystuje dobrą praktykę rolniczą i promuje systemy produkcji rolniczej prowadzone w sposób przyjazny dla przyrody

Czynniki intensywnej produkcji sadowniczej:

• Czynniki antropogeniczne:

  • Czynniki plonotwórcze:

    • Agrotechniczne – agrochemiczne

      • Nawożenie

      • Herbicydy

      • Fungicydy

      • Insektycydy

      • Zabiegi pielęgnacyjne

    • Melioracyjne

    • Przemysłowe

Sadownictwo zrównoważone podział na:

• Sadownictwo integrowane

• sadownictwo ekologiczne

Najwięcej gospodarstw ekologicznych w Europie jest :

• Włochy

• Austria

• Niemcy

• Hiszpania

• Francja

Liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce wzrasta

Sadownictwo ekologiczne (biologiczne, organiczne, biodynamiczne)

System gospodarowanie, w którym wyklucza się stosowanie syntetyczny nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych.

Charakteryzuje się produkcją cyklu zamkniętym gleba – roślina – zwierzę, przy zachowaniu dużej samowystarczalności.

Traktowane jest bardziej jako sposób życia w symbiozie z przyrodą, aniżeli systemem produkcji.

Cele ekologiczne dominują nad zyskiem.

Ograniczenia w ekologicznej produkcji sadowniczej:

• Ochrona przed chorobami i szkodnikami:

  • Wykorzystywanie naturalnych wrogów

  • Wykorzystywanie związków pochodzenia mineralnego

  • Wykorzystywanie związków pochodzenia roślinnego

  • Stosowanie metod prewencyjnych, które opóźniają rozwój agoro fagów

Warunki do spełnienia przez gospodarstwo:

1. Na terenie gospodarstwa nie występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych (dotyczy: powietrza, gleby i wody)

2. W całości gospodarstwa prowadzi się produkcję metodami ekologicznymi

Przestawienie gospodarstwa rolnego na produkcję metodami ekologicznymi według ustalonego programu trwa 2 lata.

Certyfikacja gospodarstwa:

• certyfikat wydawany na 12 miesięcy

• certyfikat wydaje jednostka certyfikująca

Znakowanie produktów z gospodarstw ekologicznych:

• produkty te są oznakowane specjalnymi etykietami

• oznakowanie umożliwia identyfikację producenta, nr certyfikatu i nazwę jednostki certyfikującej

Ograniczenia w ekologicznej produkcji sadowniczej:

• Ograniczenie plonowania o 30-50%

• Brak możliwości nawożenia azotem

• Brak możliwości płodozmianu ze względu na wieloletni charakter uprawy

• Owoce gorszej jakości – problem z ochroną

  • Profilaktyka dyspozycyjna

  • Profilaktyka infekcyjna

• Okres przechowywania nie przekracza 5 miesięcy

• Problemy ze zbytem owoców

• Trudności w oferowaniu większych partii

Eliminowanie lub ograniczanie źródła inokulum:

• Guzowatość korzeni – 5 lat przerwy i odpowiedni płodozmian

• Phythophora cactorum – unikanie sadzenia sadu na podkładkach MM106, P1, P14, M59, P60

• Usuwanie liści – źródło infekcji (parch, drobna plamistość liści drzew pestkowych, antraknoza orzecha włoskiego)

• Usuwanie owoców (brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych i pestkowych, torbiel śliwek, gorszka zgnilizna wiśni)

• Wycinanie porażonych pędów (mączniak, parch gruszy, zgorzel kory, rak drzew owocowych)

• Odmiany odporne lub tolerancyjne na choroby

Ograniczenia w ekologicznej produkcji sadowniczej

• Zwalczanie chwastów

  • Koszenie chwastów

  • Stosowanie palników propan – butan

  • Zwalczanie mechaniczne

INTEGORWANA PRODUKCJA

Jest to opłacalna produkcja wysokiej jakości między innymi owoców, dająca pierwszeństwo bezpieczniejszym metodom niechemicznym, minimalizująca niepożądane efekty uboczne stosowanych chemikaliów ze szczególnym uwzględnieniem środowiska i zdrowia ludzi.

Pozwala na:

• Refundację części poniesionych kosztów związanych z uczestnictwem w systemie

• Spełnienie wymogów stawianych przez system Wzajemnej Zgodności – Cross Compliance w ramach płatności bezpośrednich, które w zakresie ochrony roślin i bezpieczeństwa żywności obowiązują od 1 stycznia 2011r

• Potwierdzenie wymogów odnośnie bezpieczeństwa żywności

• Wypełnienie w dużym zakresie wymogów bezpieczeństwa żywności i ochrony środowiska w ramach innych komercyjnych systemów jakości

Liczba wydanych certyfikatów 2004-2011:

• 2004 do 2007 wzrost

• 2007 do 2009 spadek

• 2009 do 2010 wzrost

Problemy w produkcji integrowanej owoców:

• Zwalczanie szkodników

  • Ograniczenia w stosowaniu niektórych preparatów. Terminy wykonywania zabiegów i liczba wykonywanych zabiegów na roztocza truskawkowego)

• Walka z chwastami

  • Ograniczenia w stosowaniu preparatów doglebowych

• Nawożenia

  • Ograniczenia w stosowaniu nawozów dolistnych w truskawkach

Żywność funkcjonalna – obok składników odżywczych zawiera specyficzne substancje lub związki chemiczne oddziaływujące na zdrowie, rozwój i stan psychiczny człowieka

Prawdopodobne trendy w sadownictwie zrównoważonym:

• Wzrost znaczenia mechanizacji w celu ograniczenia robocizny w sadzie

• Wprowadzenie gatunków – odmian mających znaczenie odżywcze i farmaceutyczne

• Większe znaczenie odmian lokalnych

• Zacieranie się linii podziału między produkcją organiczną i integrowaną

Czy istnieje możliwość ograniczenia stosowania preparatów chemicznych w sadownictwie?

• Preparaty chemiczne

  • Fungicydy

  • Insektycydy

  • Herbicydy

  • Nawozy

  • Regulatory wzrostu

Najważniejsze cechy preparatów które decydują o zagrożeniu dla środowiska

• trwałość

• ruchliwość w glebie

Skutki skażenia

• hamowanie rozwoju mikroflory glebowej

• część pozostałości spożywane jest przez ludzi

• degradacja gleby – zmęczenie gleby

• stosowanie środków chemicznych degradujących środowisko naturalne

  • preparaty o bardzo długim okresie rozkładu (niejednokrotnie uniemożliwia uprawę kolejnych gatunków)

    • DDT ponad 15lat

    • Arsenian ołowiowy – 15 lat

    • HCH Lindan – ponad 11 lat

    • Chlordan ponad 12 lat

  • Przenawożenie (zakwaszenie, nierównowaga pokarmowa)

  • Nagromadzenie się metali ciężkich

Ograniczenie stosowania fungicydów w sadzie:

• Znajomość cykli rozwojowych patogenów – bez stosowania preparatów „na zapas”

• Monitorowanie warunków klimatycznych

  • Temperatura

  • Opady

  • Wilgotność

• Monitorowanie poziomu infekcji w latach poprzednich porażenia przez choroby i szkodniki

  • Porażenie przez owocówki (1% owoców porażony)

Walka z chemizacją

• Ograniczenie lub wyeliminowanie stosowania środków chemicznych

• Wprowadzenie preparatów biologicznych

  • Carpovirusine Super SC

  • Polyversum

• Wprowadzenie naturalnych wrogów

Urządzenia do wykrywania szkodników

• Kolorowe tablice lepowe

• Pułapki feromonowi

Parch jabłoni

• Grzyb: Venturia inaequalis

• Największe zagrożenie występuje w okresie kwitnienie o opadania płatków kwiatowych

• Kiedy wykonujemy pierwszy zabieg? W okresie wysiewu zarodników workowych

• Kiedy wykonujemy kolejne zabiegi? Kiedy wystąpią okresy krytyczne

• Jak wyznaczamy okresy krytyczne?

  • Rejestrując opady, temperaturę, wilgotność

• Dobór preparatów – odpowiednia rotacja preparatów

  • Odporność na preparaty

  • Uwzględnienie wrażliwości odmian na parcha

  • Uwzględnienie faz fenologicznych poszczególnych odmian

• Zmniejszanie potencjału infekcyjnego

  • Oprysk mocznikiem 5%

Mączniak jabłoni

• Podosphaera leucotricha

• Porażane są pędy, liście i owoce

• Nasilenie występowania ma miejsce cyklicznie w zależności od warunków atmosferycznych

  • Łagodna zima

  • Sprzyjający przebieg pogody w okresie wegetacyjnym

• Warunki do rozwoju mączniaka

  • Ciepła i umiarkowanie wilgotna pogoda, długotrwała susza i utrzymujące się przez długi okres czasu intensywne opady ograniczają jego występowanie, epidemia mączniaka jest przerywana przez mroźną zimę. Porażone pąki ulegają uszkodzeniu przy -25stC

• Zwalczanie mączniaka

  • Połączenie metod agrotechnicznych z chemicznymi

    • Wycinanie wszystkich porażonych pędów do okresu kwitnienia

    • Stosowanie zabiegów chemicznych przy porażeniu przekraczającym 4%

      • Strobiluryny

      • Preparaty z grupy IBE