1.Historia Etyki- Sokrates 469-399r.p.n.e. twórca etyki, zmienił dotychczasowy pogląd że najważniejsze dobra to majątek, sława, zdrowie – uznał je za dobra człowieka które należy poświęcić w dążeniu do dóbr najwyższych: rozum, dusza, prawda, sprawiedliwość. Cnoty bezwzględne – powszechne dla całej ludzkości bez względu na epokę: sprawiedliwość, odwaga, panowanie nad sobą, Sokrates wierzył że cnoty te przynoszą pożytek i szczęście, szczęśliwym był ten kto posiadł dobra najwyższe. Cnót można się ich nauczyć, człowiek postępuje źle ze względu na swoją nie wiedzę cnota=wiedza.
Platon Nauka o cnotach, dobru, miłości i państwie. 3 części duszy i cnoty im odpowiadające: cz. Rozumna-Mądrość, cz. Impulsywna-Męstwo, cz. Pożądliwa-panowanie nad sobą. sprawiedliwość- cecha która będzie łączyła wszystkie części duszy będzie wprowadzała ład, porządek, czyli każda cnota będzie spełniała swoje zadania. KLASYCZNA TEORIA 4 CNÓT
O miłości, I. na początku Platon chciał całkowitego wyrzeczenia się dóbr realnych, na rzecz dóbr wyższych (miłość Platoniczna duchowa), z czasem zmienił swoje poglądy, uznając że 1.dobra mają swoją hierarchię 2. Szczytem hierarchii są dobra idealne, 3. Dobra realne są początkiem i nieuniknionym etapem w drodze do dóbr idealnych. (również miłość cielesna, ale nie najważniejsza, będąca tylko etapem)
idea dobra ma pierwszeństwo wobec innych idei ; - idea dobra podobna do słońca; - idea dobra warunkuje istnienie wszystkich idei , chociaż sama jest poza wszystkim; - dobro jest początkiem i końcem
Państwo -Konkretne działania czł ukazuja się w pełni w zyciu jednostkowym , ale społecznym TEORIA etyki na tle teori państwa ; Platon miał na myśli pń. - pń. Jakie powinno być( taki malowal obraz) swoją teorie o pń nazwał : O Państwie i Prawie- teoria państwa najlepszego; - konstrukcja woli idei dobra i sprawiedliwości. 5 cech: I Powszechna stałość- państwo nie powinno rządzić się indywidualnymi pomysłami lub aspiracjami, lecz ogólnymi zasadami, obywatele mają być stali w sposobie myślenia, poeci myślący inaczej mają być wydaleni. II Państwo ma jeden cel – obowiązujący wszystkich. Obywatele nie mogą samodzielnie dążyć do własnego dobra. III Państwo musi być oparte na wiedzy-państwem rządzić mają filozofowie. IV Do państwa mogą należeć Tylko Ci którzy są państwu potrzebni. V Państwo jest ascetyczny likwidacja własności prywatnej wśród wojska i rządzących.
Arystoteles 384-322 unikanie skrajności w poglądach, twierdził że świat i natura ludzka są bardziej skomplikowane, znajdywanie „środka”. Celem życia nie było dążenie do cnoty lecz do szczęścia EUDAJMONII osiągnięcie doskonałości jednostki. Arystoteles skupiał się na celach osiągalnych, ziemskich, etyka łączyła się z działaniem ludzkim, nie miała aspektu normatywnego. Dla każdego człowieka cele mogą być różne. Życie wyłącznie rozumem jest rzeczą boską- teoretyczną – natura jest bardziej skomplikowana i wszystkie potrzeby muszą być zaspokojone. 2 dziedziny życia, poznanie i życie praktyczne. Cnoty dianoetyczne dot poznania: mądrość, rozsądek, etyczne dot. Życia praktycznego: hojność męstwo.
Św. Augustyn 354-430ne świat pochodzi od Boga jest dobry, zło pochodzi od człowieka, nie ma absolutnego zła-zło jest brakiem dobra, niższe cele nie są złe, odwrócenie się od celów wyższych jest złe, Bóg dopuścił istnienie zła dla utrzymania równowagi. Łaska pochodzi od Boga, ludzie są dobrzy z łaski, Przewaga duszy nad ciałem, Bóg celem i przyczyną, przewaga woli nad rozumem, nie wystarczy znać dobro, trzeba je jeszcze kochać.
Św. Tomasz z Akwinu 1225-1274, powrót myśli Arystotelesa, każde dobro ma należyte miejsce, rozum nad wolą rozum powinien kierować wolą aby umiejętnie korzystać z dóbr, cel życia-szczęście-poprzez poznanie Boga. Poznanie najwyższą funkcją człowieka, Bóg najwyższym przedmiotem poznania.
I Kant 1724-1804, najważniejsza dobra wola, dobra wola jest dobrem bezwzględnym, zalecanym przez rozum, inne dobra mogą obrócić się w zło. D.W. jest wtedy gdy spełniamy obowiązek. Etyka uniwersalistyczna, nie miała indywidualnych przepisów i dóbr, trzeba się podporządkować swoim obowiązkom: IMPERATYW KATEGORYCZNY Postępuj wedle tylko takiej zasady, co do której chciałbyś aby stała się prawem powszechnym.
2. Pojęcie i istota etyki. Etyka: nauka/teoria o moralności, ustalenie skali moralnych wartości, przepis na życie, wykład mądrości, wskazanie pewnych dróg, sztuka dobrego życia.
dział filozofii, zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne. Etyka bywa też nazywana filozofią moralną. Etyki nie należy mylić z moralnością.
Etyka arbitralna (rygorystyczna) wypełnianie obowiązków jedynym celem ludzkiego postępowania, podporządkowanie się normom moralnym, prawnym itp.
Etyka relatywistyczna oparta na zmiennych przekonaniach co dobre, co złe, zasady nie są niezmienne.
Etyka ogólna
a)Fundamentalna- bada jakie postępowanie jest dobre lub złe, jaki jest cel i sens ludzkiej egzystencji, czym jest dobro i zło moralne, sumienie, nauka o cnocie moralnej, i nauka o odpowiedzialności moralnej.
Metaetyka- ocena sensowności pojęć,
Normatywna-zajmuje się ustalaniem co dobre a co złe, oraz na podstawie przyjętych ocen i związanych z nimi powinności wytyczaniem zadań-dyrektyw moralnie pozytywnego postępowania, prowadzącego do osiągnięcia pożądanego z punkty religijnego, politycznego, społecznego ideału moralnego. Aksjologia –nauka o wartościach, Deontologia – nauka o powinnościach
b)Etyka opisowa- zajmuje się wyjaśnieniem zjawisk natury moralnej w różnych epokach, społeczeństwach, grupach zawodowych itp.
3 pojęcie i istota moralności. lac. Moros-obyczaj; wskazuje praktyczne reguły działania etycznego działania. zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre, a co złe. Moralność to to co mówimy, co robimy i z kim współpracujemy. Moralność jest jednym ze społecznych systemów normatywnych (systemów norm społecznych, zasad). Zwykle jednocześnie istnieje kilka konkurencyjnych (i po części zgodnych, po części różnych) systemów normatywnych, funkcjonujących w obrębie kultury.
4 Pojęcie i istota etyki zawodowej. - odnosi się przede wszystkim do norm postępowania danej grupy zawodowej (np. nauczycieli). W tym sensie etyka zawodowa jest etyką normatywną, starającą się opisać wzór osobowy, (mówi jak być powinno i dlaczego) cele etyczne zawodu, normy postępowania w praktyce i typowe konflikty etyczne mogące się pojawić w praktyce zawodowej.. - konkretne normy etyczne funkcjonariusza; - funkcjonariuszy obowiązują pewne normy etyczne; niebezpieczeństwo – różne rozumienie;- zasady mogą być rozszerzone(zawężone dobra i zła); funkcjonariusze muszą być elastyczni; - uczyć się odpowiedzialności za działania w pracy.
5 pojęcie i istota moralności zawodowej. - ukazuje pewien stan rzeczy; związana z konkretnym funkcjonowaniu ludzi w relacjach grupowych; odnosi się do tego : co jest ? co dzieje się?; Moralność – komenda do zachowań; aspekt praktyczny : konkretne czyny i zachowania czł ; konkretne zachowania moralne osób należących do konkretnych grup społecznych.
6 Różnorodność systemów etycznych. Etyka eudajmonistyczna rozwinięta przez Arystotelesa, szczęście najważniejszym dobrem moralnym, a jego osiągnięcie jest celem życia człowieka. Etyka deontologiczna I. kant Etyka oparta na pojęciu obowiązku, słuszności albo prawa, czyn jest etycznie dobry, gdy stanowi wypełnienie obowiązku. Etyka personalizmu człowiek jest jednostką autonomiczną, jest w centrum zainteresowania, najwyższą wartością celem człowieka powinno być dobro i godność, która została dana przez Boga. Etyka chronienia osób kierować się mądrością i kontemplacją
7 Ojczyzna określone terytorium, miejsce narodzin, miejsce zamieszkania oraz życia osoby, ziemia naszych przodków, obszar z którym jesteśmy związani, miejsca związane z kształtowaniem wychowaniem czł , religia, historia, kultura, język , dziedzictwo narodowe, godło, flaga, hymn obywatelstwo Państwo organizacja polityczna, skupiona na określonym terytorium o określonych granicach, władzę sprawują organy państwowe wyposażone w aparat przymusu, skł państwa: obszar lądowy , powietrzny i wodny(morski). Patriotyzm- miłość do ojczyzny , wierność, poszanowanie symboli narodowych, kultywowanie tradycji narodowych, umiejętność spostrzegania wad przedstawicieli narodu i próba poprawy ich.
8 Godność osoby ludzkiej podstawą praw i obowiązków człowieka zasady na polu kultury, przyjęte od wyższego prawodawcy, posiadam takie prawa, które nie ograniczają drugiego człowieka, godność osoby ludzkiej jest niezbywalna wpisana w naturę człowieka, nie można jej kupić ani sprzedać, człowiek jest odpowiedzialny za swoje czyny –kara, nikt nie ucieknie przed wyzwaniami etyki.
9 Sumienie a normy moralne
10 Etyka Narodu Etyka narodu
- funkcje względem narodu, obywatela; - funkcjonariusz – osoba służąca swojemu narodowi, państwu
Naród: - byt społeczny, wspólnota złączona więzią uczuć, przeżyć historycznych, jedności; - środowisko społeczne, wspólnoty dziejów;- konkretny ośrodek więzi krwi, języków; - zespół ludzi związanych pełnią praw , optymalny do zbiorowej kultury duchowej.
Obiektywne wyznaczniki narodu- wspólnota i kultura narod, solidarność ludzka pochodzenia( mowa, kultura), społeczność różniąca się językiem, wyrastająca na jednorodnym pniu społeczeństwa. SPOŁECZNOŚĆ(3 elementy)—Jedność , Wspólne działanie, Określony cel.
Subiektywne wyznaczniki narodu-(samoświadomość) stanowi konkretną kulturę; - uświadomienie samego obywatela do przynależności do określonej wspólnoty i kultury narodu
Obowiązki wobec narodu: codzienność-->zabezpieczenie, ochrona , pielęgnacja własnej ojczyzny
Wyjątki: zdrada, wyrzeczenia własnej narodowości, postawa kosmopolityzmu.