GEOLOGIA ZŁÓŻ:

1. O złożu mówimy, gdy występują:

• odpowiednia wielkość zasobów

• odpowiednia jakość kopaliny

• odpowiednie warunki występowania

• ekonomiczne uzasadnienie eksploatacji

2. Składnik użyteczny – składnik kopaliny (minerał), będący przedmiotem zainteresowania górniczego

Składnik nieużyteczny (płony) – składnik kopaliny nie przedstawiający przy współczesnym stanie techniki wartości użytkowej, a niekiedy nawet powodujący nieprzydatność kopaliny.

3. Forma złoża to geometryczny kształt nagromadzenia surowca mineralnego w skorupie ziemskiej.

Budowa tektoniczna złoża nie stanowi o kształcie, złoża lecz o przestrzennym usytuowaniu uwarunkowanym tektonicznie.

Budowa geologiczna - zagadnienia stratygraficzno-litologicznofacjalne wykształcenia utworów budujących złoże

Budowa wewnętrzna złoża - określa charakter mineralogicznej, petrograficznej i chemicznej zmienności substancji mineralnej zawartej w złożu ze szczególnym uwzględnieniem jakości i ilości składnika użytecznego kopaliny głównej i kopalin towarzyszących

4. Formy izotermiczne:

• PNIE (sztoki, diapiry)

• SZTOKWERKI

• GNIAZDA

• KIESZENIE

5. Monoklina (od gr. mónos "jedyny", klínō "pochylam") - rozległy obszar, zbudowany z warstw skalnych nachylonych w jednym kierunku i pod jednakowym kątem (zazwyczaj niedużym).

6. Fałd składa się z:

• części wypukłej (antykliny)

• części wklęsłej (synkliny, łęku)

7. SZLIRY to niezbyt regularne smugowate lub warstwowe koncentracje rozsianych ziarn składnika użytecznego występujące w obrębie skał magmowych. Forma ta jest charakterystyczna dla magmowych złóż chromitu i magnetytu.

8. FORMY występowania złóż surowców ciekłych i gazowych (ropa naftowa, gaz ziemny, woda):

• Warstwowa (pokładowa) – kopalina wypełnia pory lub szczeliny warstw skalnych ograniczonych od spągu i stropu skałami nieprzepuszczalnymi,

• Masywowa – skały zbiornikowe tworzą masyw, zamknięty skałami nieprzepuszczalnymi jedynie od strony stropu wewnątrz którego gaz, ropa i woda mogą krążyć swobodnie, rozdzielając się według gęstości swej masy.

9. Systematyka złóż surowców mineralnych:

Złoża surowców energetycznych:

a) Złoża węgli (torfu, węgla kamiennego, brunatnego, łupków palnych)

b) Złoża bituminów (ropy naftowej, gazu ziemnego, łupków bitumicznych)

Złoża surowców metalicznych:

a) Złoża żelaza

b) Złoża uszlachetniaczy stali (mangan, chrom, wolfram, molibden,

wanad, nikiel, cyrkon, tytan)

c) Złoża metali kolorowych (miedzi, cynku, ołowiu, kadmu, cyny,

kobaltu, rtęci)

d) Złoża metali kruchych (arsenu, antymonu, bizmutu)

e) Złoża metali lekkich (glinu, magnezu, berylu)

f) Złoża metali szlachetnych (platyny, złota, srebra)

g) Złoża metali rzadkich (germanu, galu, indu itd.)

h) Złoża pierwiastków promieniotwórczych (uran, rad, tor)

Złoża surowców chemicznych:

a) Złoża soli kamiennych i soli potasowo-magnezowych

b) Złoża surowców siarkowych

c) Złoża surowców fosforanowych

d) Złoża barytów

e) Złoża fluorytów i inne

Złoża surowców skalnych:

a) Złoża skał magmowych (np. granitów, sjenitów, porfirów)

b) Złoża skał osadowych:

• Skał okruchowych (piasków, Ŝwirów, piaskowców, zlepieńców)

• Skał ilastych (glin, iłów, kaolinów, bentonitów)

• Skał węglanowych (wapieni, margli, dolomitów)

• Skał krzemionkowych (diatomitów, ziemi okrzemkowej)

• Skał siarczanowych (gipsu i anhydrytu)

c) Złoża skał metamorficznych (np. Marmurów, kwarcytów, gnejsów, serpentynitów, łupków łyszczykowych)

10. Zmienność złoża to zróżnicowanie jego cech (parametrów) w poszczególnych punktach, zarówno ilościowych (np. miąższości) jak i jakościowych (np. składu mineralnego, formy, etc.).

11. Kategorie dokładności rozpoznania złóż:

D – poszukiwania wstępne (przesłanki geologiczne i oznaki występowania złoża, wychodnie, anomalie geofizyczne i geochemiczne)

C₂ – poszukiwania szczegółowe (nieliczne otwory badawcze i wyrobiska górnicze)

C₁ – rozpoznanie wstępne (optymalnie zaprojektowane otwory badawcze i wyrobiska górnicze dające pełną informację o złożu – projekt zakładu górniczego)

B – rozpoznanie szczegółowe (uzyskanie danych niezbędnych do projektowania prac zwianych z udostępnieniem, eksploatacją i przeróbką kopaliny – projekt techniczny zakładu górniczego)

A – rozpoznanie eksploatacyjne (weryfikacja danych uzyskanych we wcześniejszych etapach rozpoznania)

12. Rozpoznanie złoża:

• geologiczne - obserwacje wychodni złoża na powierzchni terenu (informacje o budowie złoża w strefie przypowierzchniowej – niewystarczające do poznania sposobu zalegania złoża, budowy i stosunku do skał

otaczających),

• górnicze - obserwacje w głębi skorupy ziemskiej: otwory wiertnicze i wyrobiska górnicze rozpoznawcze

13. Dokumentacja geologiczna złoża

14. Mapa pokładowe przestawia wyrobiska wykonane w danym pokładzie oraz ważniejsze wyrobiska

udostępniające. Jest to zwykle mapa podstawowa z dokładnym rysunkiem pól eksploatacyjnych i datami eksploatacji, filarami ochronnymi, punktami wysokościowymi (spągu pokładu) i poligonowymi (osnowa kopalniana), przebiegiem uskoków, wychodni i informacjami o miąższości złoża. W złożach wielopokładowych sporządza się mapy osobno dla każdego pokładu lub nawet warstwy.

15. Mapa geologiczno-złożowa przedstawia lokalizację na podkładzie mierniczym zjawisk i procesów geologicznych oraz ich interpretację, która sprowadza się do wykreślenia granic poszczególnych utworów. Nanosi się na nią dane z badań laboratoryjnych pobranych próbek złoża, nazwy skał z badań petrograficznych lub ich wiek na podstawie badań paleontologicznych.

16. Bieg - kąt zawarty między kierunkiem północy a linią powstałą w wyniku przecięcia się

wychylonej warstwy skalnej z płaszczyzną poziomu.

Upad - kąt nachylenia warstwy do płaszczyzny poziomej.

Linia intersekcyjna - wyznacza przebieg, kształt i granice wychodni na mapach geologicznych.

Jest to ślad przecięcia stropu lub spągu warstw z powierzchnią terenu.

Punkt węzłowy – punkt przecięcia się linii intersekcyjnej z linią biegu

17. I: azymut biegu/kąt upadu/przybliżony kierunek nachylenia (wyznaczany przy pomocy kierunków głównych)

II: azymut upadu/kąt upadu

GEOTECHNIKA:

1. Grunt budowlany - jest to część skorupy ziemskiej mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąca jego element lub służąca jako tworzywo do wykonania z niego budowli ziemnych.

2., 4.

3. Grunt nasypowy - grunt naturalny przerobiony w wyniku działalności człowieka, np. w wysypiskach, zwałowiskach, budowlach ziemnych.

Grunt rodzimy - grunt, który znajduje się w miejscu powstania w wyniku procesów geologicznych.

5. Frakcje gruntu nieskalistych (d - średnica cząstek):

d>40mm - kamienista f_k

40≥d>2mm – żwirowa f_ż

2≥d>0,05mm – piaskowa f_p

0,05≥d>0,002mm – pyłowa f_π

0,002mm≥d – iłowa f_i

6. Grunt drobnoziarnisty spoisty ma wskaźnik plastyczności I_p≥1%, zaś niespoisty I_p≤1%

7. Makroskopowo zawartość węglanu wapnia w próbce gruntu określa się na podstawie obserwacji gruntu po skropieniu go 20% roztworem kwasu solnego. Na podstawie obserwacji określa się klasę zawartości węglanów (I klasa – najmniejsza zawartość, IV klasa – największa zawartość węglanów)

8. Metody makroskopowego określania rodzaju gruntów spoistych:

• Próba wałeczkowania

• Próba rozmakania

• Próba rozcierania

9.

10. Zmienne we wzorach (podane wszystkie, jakie wystąpiły w materiałach):

• Wilgotność: w

• Gęstość objętościowa: ρ

• Gęstość właściwa: ρ_s

• Masa wody: M_w

• Masa cząstek stałych: M_d

• Objętość powietrza: V_a

• Objętość wody: V_w

• Objętość cząstek stałych: V_s

• Porowatość: n

• Ciężar właściwy cząstek gruntu: γ_s

• Ciężar objętościowy szkieletu gruntowego: γ_d

• Wskaźnik porowatośc:i e

• Wilgotność całkowita: w_sr

• Stopień wilgotności: S_r

• Wilgotność naturalna gruntu: w_n

• Stopień plastyczności: I_L

• Wskaźnik plastyczności: I_p

  10. Analiza sitowa służy do określania rodzajów gruntów niespoistych grubo- i drobnoziarnistych o uziarnieniu >0.063mm przy pomocy wykresu uziarnienia i trójkąta Fareta

11. Analiza areometryczna służy do określania rodzajów gruntów drobnoziarnistych spoistych i piasku pylastego o przewadze cząstek <0.063mm, a następnie obliczenia średnic zastępczych cząstek pyłowych i iłowych oraz ich procentowej zawartości w gruncie, co umożliwia sporządzenie wykresu uziarnienia.

12. Piknometr służy do oznaczenia gęstości właściwej gruntu.

13. Obrazek 1: Pierścień do oznaczania gęstości pozornej gruntu

Obrazek 2: cylinder metalowy do oznaczanie stopnia zagęszczenia gruntu (grunty sypkie)

15., 16. Konsystencje gruntów spoistych:

• Mało spoisty 10%≥I_p≥1%

• Średnio spoisty 20%≥I_p≥10%

• Zwięzło spoisty 30%≥I_p≥20%

• Bardzo spoisty I_p≥30%

17. Granicę płynności oznacza się w aparacie Casagrandego.

18. Granicę plastyczności określa się w probie wałeczkowania.

19. Stany i konsystencję gruntów spoistych określa się na podstawie wartości stopnia plastyczności gruntu.

20. Podział gruntów drobnoziarnistych ze względu na ich spoistość wprowadza się ze względu na wartość wskaźnika plastyczności.