KONSPEKT LEKCJI NAUKI O LITERATURZE – PARAFRAZA, PSALM 150

Prowadzący: Kinga Mańka

Klasa 3, Gimnazjum nr 3 im. Józefa Pukowca w Rybniku

Lekcja z cyklu: Poznajemy psalmy

Temat: Porównuję teksty Psalmu 150 – parafraza.

CELE OGÓLNE:

• Przypomnienie wiadomości o psalmach.

• Wprowadzenie terminu „parafraza”.

• Rozpoznawanie w tekście środków artystycznych.

• Rozpoznawanie budowy i formy tekstu.

• Formułowanie wypowiedzi dotyczących odczuć.

CELE OPERACYJNE:

• Uczniowie przypominają wiadomości z poprzednich lekcji dotyczące psalmów:

  • Krąg kulturalny z którego się wywodzą (żydowska).

  • Gdzie się znajdują (psałterz, Księga Psalmów).

  • Rodzaje psalmów: dziękczynne, błagalne, chwalebne, pokutne.

• Uczniowie na podstawie informacji uzyskanych na lekcji formułują definicję parafrazy.

• Uczniowie rozpoznają i nazywają w tekście środki artystyczne:

  • anaforę;

  • metafory;

  • epitety;

• Uczniowie formułują wypowiedzi związanie z ich uczuciami, które pojawiły się po odsłuchaniu utworów.

• Uczniowie nazywają i wskazują elementy budowy utworu:

  • nazywanie rymów (żeńskie/męskie, dokładne/niedokładne, parzyste/krzyżowe, regularne/nieregularne);

  • ilość sylab (jedenastozgłoskowiec/trzynastozgłoskowiec, średniówka);

  • stroficzność/stychiczność

Formy pracy:

• praca jednostkowa

Metody pracy:

• metoda problemowa: burza mózgów;

• metoda podająca: praca z tekstem¹;

• metoda poszukująca: rozmowa kierowana;

• metoda eksponująca: odsłuchanie utworów muzycznych

Środki dydaktyczne:

• karty pracy;

• podręcznik – schemat interpretacyjny;

• odczyt: Cz. Miłosz „Psalm 150”

• utwory:

  • A. Osiecka – Chwalmy Pana

  • Pneuma – Psalm 150

OGNIWO WSTĘPNE

Nauczyciel po przeprowadzeniu czynności organizacyjnych pyta uczniów o wiadomości dotyczące psalmów.

1. Jakie psalmy już poznaliście?

2. Jakie są rodzaje psalmów?

3. Jak nazywa się zbiór psalmów?

(czas ok.10 minut)

OGNIWO CENTRALNE

Uczniowie otrzymują od nauczyciela teksty² psalmów do porównania. Na początku nauczyciel prosi uczniów o odczytanie tekstu Jana Kochanowskiego, następnie pyta uczniów o ich wrażenia i spostrzeżenia (są rymy żeńskie, parzyste, regularne, występuje anafora „Chwalcie Pana...”). Następnie nauczyciel kolejno puszcza uczniom kolejne parafrazy teksty psalmu:

• Czesław Miłosz „Psalm 150” czyta Ksawery Jasieński

(podobny do tekstu Kochanowskiego)

• Anna Szałapak „Chwalmy Pana” sł. Agnieszka Osiecka, muz. Zygmunt Konieczny.

(muzyka żydowska, poetyckie metafory, rymuje się tylko refren)

• Pneuma „Psalm 150” sł. Jakub Mańkowski, muz. Zespół Pneuma

(muzyka prawie plemienna, ciekawy wokal, blisko mu do oryginału)

Po każdym odsłuchaniu nauczyciel pyta uczniów o ich spostrzeżenia, wrażenia po odsłuchaniu.

Po odsłuchaniu i odczytaniu pozostałych tekstów nauczyciel pyta uczniów o ich spostrzeżenia odnośnie tekstów:

1. Jakie widzicie różnice w zaprezentowanych utworach? (występowanie rymów i ich brak, język zróżnicowany w zależności od potrzeb twórcy)

2. Który z przekładów jest najbardziej poetycki, a który według was najmniej może odbiegać od oryginału? (Kochanowski, Osiecka – poetycki, za Biblią Tysiąclecia – najmniej odbiega od oryginału)

3. Do którego z przekładów najłatwiej skomponować melodię? (przekład Kochanowskiego, Osieckiej)

4. Który z przekładów zasługuje na miano parafrazy? Dlaczego? (tekst Osieckiej z powodu poetyckich metafor i elementów, których nie znajdziemy w oryginale)

Następnie zostaje podany temat lekcji: Porównuję teksty Psalmu 150 – parafraza.

Nauczyciel pyta uczniów czy znają pojęcie parafrazy. Po ustaleniu konkretnej definicji (na podstawie ich refleksji na temat odczytanych i odsłuchanych psalmów) nauczyciel prosi o zapisanie:

Parafraza to przeróbka utworu literackiego, często upraszczająca, swobodna, także żartobliwa. Parafraza zachowuje podobieństwo do pierwowzoru, ale wyraża jego treści za pomocą innych środków.³

Nauczyciel prosi uczniów żeby wybrali sobie dowolny przekład i spróbowali samodzielnie go zinterpretować wg schematu interpretacyjnego⁴, który poznali na poprzednich zajęciach (interpretacja zapisana zostaje na osobnych kartkach, tak aby nauczyciel mógł ocenić pracę uczniów).

(czas ok. 30 minut)

OGNIWO KOŃCOWE

Wybrani ochotnicy odczytują swoja interpretację. Następuje podsumowanie informacji zebranych na lekcji. Nauczyciel podaje zadanie domowe (w zależności od możliwości klasy):

Stworzę własną parafrazę poetycką „Psalmu 150”, korzystając z informacji zdobytych na lekcji i opierając się na otrzymanych utworach.

Lub:

Wybiorę spośród: „Psalm 150” Pneumy, „Chwalcie Pana” A. Osieckiej, „Psalm 150” Cz. Miłosza jeden utwór i porównam go do „Psalmu 150” Jana Kochanowskiego/”Psamlu 150” za Biblią Tysiąclecia. Zwrócę uwagę na kompozycję, kształt utworu, użyte środki stylistyczne. Nie zapomnę o opisaniu rymów.

Nauczyciel ostrzega uczniów przed plagiatem.

(czas ok. 5 minut)

Załącznik nr 1

Jan Kochanowski - Psalm 150 Chwalcie Pana z Jego świątobliwości, Chwalcie Pana z Jego wielkiej możności, Chwalcie z mocy, chwalcie Go Z dziwnej wielkości Jego!   Chwalcie Pana ogromnymi trąbami, Chwalcie Pana przyjemnymi lutniami, Chwalcie bębny, chwalcie Go Kołem tańca pięknego!   Chwalcie Pana i harfą, i regały, Chwalcie Pana wesołymi cymbały! Wszelka rzecz, która żywię, Wyznaj Pana chętliwie!^5	Psalm 150 za Biblią Tysiąclecia 1 Alleluja.  Chwalcie Boga w Jego świątyni,  chwalcie Go na wyniosłym Jego nieboskłonie!^2  2 Chwalcie Go za potężne Jego czyny,  chwalcie Go za wielką Jego potęgę!  3 Chwalcie Go dźwiękiem rogu,  chwalcie Go na harfie i cytrze!  4 Chwalcie Go bębnem i tańcem,  chwalcie Go na strunach i flecie!^3  5 Chwalcie Go na cymbałach dźwięcznych,  chwalcie Go na cymbałach brzęczących:  6 Wszystko, co żyje, niech chwali Pana!  Alleluja ^6
Agnieszka Osiecka - Chwalmy Pana Dzięki Ci Panie za ten świat Dzięki Ci Panie za dzikich zwierząt śpiew Za Twoją sprawą kwitnie kwiat I rodzi się człowiek, pisklę i lew Grajmy Panu na harfie Grajmy Panu na cytrze Chwalmy śpiewem i tańcem Cuda te fantastyczne Grajmy Panu na harfie(...) Grajmy Panu w niebiosach Grajmy Panu w dolinach Z Jego światłem we włosach Każdy życie zaczyna Grajmy Panu na harfie (...) Och, och, to radości szloch, och Aj aj dziękczynienia maj as Och Ty, który śledzisz biedne domki ślimaków I wielkie góry obu Ameryk Ty, który śledzisz tajne loty ptaków I krzyki nasze jęki i szmery Dzięki, że dałeś nam czas Dzięki, że słuchasz i oglądasz nas^7	Pneuma - Psalm 150 Chwalcie Boga - w Jego świątyni. Chwalcie Go - na nieboskłonie. Chwalcie Go - za Jego czyny. Chwalcie Go - za Jego potęgę. Chwalcie Go - dźwiękiem rogu. Chwalcie Go - na harfie i cytrze. Chwalcie Go - bębnem i tańcem. Chwalcie Go - na cymbałach dźwięczących. Wszystko, co żyje - niech wielbi Pana! Allelu-Allelu-Alleluja! (11 razy) Chwalcie Boga - w Jego świątyni. Chwalcie Go - na nieboskłonie. Chwalcie Go - za Jego czyny. Chwalcie Go - za Jego potęgę. Chwalcie Go - dźwiękiem rogu. Chwalcie Go - na harfie i cytrze. Chwalcie Go - bębnem i tańcem. Chwalcie Go - na cymbałach dźwięczących. Wszystko, co żyje - niech wielbi Pana! Allelu-Allelu-Alleluja! (13 razy)^8
Czesław Miłosz - Psalm 150 Alleluja. Chwalcie Pana w Jego świątyni, Chwalcie Go na firmamencie Jego mocy. Chwalcie Go dla czynów Jego potęgi, Chwalcie Go wedle Jego niezmierzonej wielkości. Chwalcie Go dźwiękiem rogu, Chwalcie Go na harfie i lirze. Chwalcie Go bębnem i tańcem, Chwalcie Go na strunach i fletniach. Chwalcie Go na cymbałach dźwięcznych, Chwalcie go na cymbałach gromkich. Wszystko, co oddycha, niechaj chwali Pana ! Alleluja^9

Załącznik nr 2

Schemat na podstawie:

Witold Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2009, s. 196.

---

1. Załącznik nr 1↩

2. Załącznik nr 1↩

3. W. Bobiński Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2009, s.354.↩

4. Załącznik nr 2↩

5. W. Bobiński Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2009, s 208.↩

6. Tamże, s 210.↩

7. http://www.okularnicy.org.pl/spiewnik.php?page=teksty&pkid=30&tekst=80↩

8. http://www.tekstowo.pl/piosenka,pneuma,psalm_150.html↩

9. W. Bobiński Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Warszawa 2009, s 210.↩