Bankowość wykłady
WYKŁAD I
Największe banki świata:
HSBC
Citigroup
Bank od America
Największe banki w Polsce:
Pekao SA
PKO BP
Bank BPH
Bank to instytucja pośrednictwa finansowego, która pośredniczy między podmiotami nadwyżkowymi, a tymi którzy cierpią na niedobór środków pieniężnych.
Pośrednictwo bankowe polega na transformacji środków pieniężnych w zakresie:
Kwot
Terminów
Ryzyka
Transformacja kwot oznacza, że rolą banków jest wiązanie nowych depozytów.
Transformacja terminów oznacza możliwość finansowania długoterminowych papierów wartościowych papierami krótkoterminowymi. Oznacza to, że bank przejmuje ryzyko płynności. Jest to możliwe gdyż: posiada osad we wkładach i bank wykorzystuje efekt skali.
Transformacja ryzyka polega na tym, że banki działając, jako profesjonaliści na rynku usług finansowych są w stanie zarządzać lepiej ryzykiem niż pojedynczy klienci.
SYSTEM GWARANCYJNY
Bank może być traktowany, jako przedsiębiorstwo zajmujące się:
Udzieleniem kredytów
Dokonywanie rozliczeń pieniężnych
Przechowywanie depozytów
Cechą charakterystyczną banków jest to, że ta grupa czynności bankowych jest z mocy prawa do nich przypisaną. Są to tzw. Czynności bankowe sensu stricte.
W bankach również dokonywanych jest wiele innych operacji bankowych, które nie są zastrzeżone wyłącznie dla nich. Mogą być także realizowane przez inne podmioty. Są to transakcje sensu largo (pieniądz elektroniczny)
Ogół czynności bankowych dzielimy na:
Operacje czynne (aktywne), np. udzielenie kredytu
Operacje bierne (pasywne), np. przyjęcie depozytu
Operacje pośredniczące (usługowe), prowizje, prowadzenie rachunku bankowego, wydanie karty płatniczej
W świetle prawa bankowego, bank to osoba prawna działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotu.
Działalność banku podlega licencjonowaniu
Mieszczą się w wąskiej grupie, a na jej działania zezwala KNF
Źródłem zarobku banku jest przyjmowanie ryzyka – banki kreują papiery wartościowe, aby je sprzedawać.
Środki powierzone bankom są objęte ryzykiem
Kapitały własne stanowią niewielki udział w pasywach banku.
Hazard moralny – to klienci poniosą ryzyko, gdy banki źle rozplanują swoje działania.
Kluczem do dobrze prosperującego banku jest zaufanie klienta
Działalność banku jest elementem całego systemu bankowego tworzonego przez zespół norm, zasad oraz instytucji.
Instytucje bankowe:
Bank centralny
Banki komercyjne, spółdzielcze
Izba rozliczeń
Instytucja nadzoru bankowego – KNF, w innych krajach funkcje KNF pełni bank centralny
Instytucja gwarantowania depozytów
Biuro informacji kredytowej – BIK
Cecha charakterystyczną banków jest to, że:
Banki się zrzeszają – działają instytucje lobbingowe
Kryteria podziałów banków:
Z punktu widzenia zakresu działalności:
Uniwersalne
Specjalistyczne
Z punktu widzenia obsługiwanych klientów:
Korporacyjne
Detaliczne
Dla ludzi bogatych – private bankowy
Z punktu widzenia gospodarki komunalnej:
Bankowość inwestycyjna – obecnie regres, emituje papiery wartościowe
Cechą charakterystyczną współczesnych banków jest ich dążenie do tworzenia konglomeratów finansowych, co oznacza, że działalność bankowa jest:
Jednym z elementów działalności całej grupy kapitałowej
Za pośrednictwem placówek ? sprzedawane są inne niż bankowe instrumenty finansowe, określamy je DANCASSURANCE (połączenie baz usługowych z ?)
Dancassurance oznacza, że współczesna bankowość wykazuje dużą skłonność do konsolidacji, czego wyrazem są konsolidacje M&A (fuzje i przejęcia)
Argumenty za konsolidacją banków:
Większa baza kapitałowa
Większa wiarygodność -> too big to fail
Większe możliwości dywersyfikacji ryzyka
Obniżenie kosztów stałych
Rynek może być traktowany jako oligopol
Indeks Herfingola - miara koncentracji rynku i określa szacunkowy poziom zagęszczenia w danej branży oraz poziom konkurencji na danym rynku.
WYKŁAD 2
Sieć bezpieczeństwa systemu bankowego, to rozwiązanie instytucjonalne (podmiotowo-proceduralne) służące do zapewnienia stabilności sektora bankowrgo.
Ogniwa sieci bezpieczeństwa:
Nadzór bankowy.
System gwarantowania depozytów.
Działalność Banku Centralnego w zakresie wypełniania funkcji pożyczkowej najwyższej instancji.
NADZÓR BANKOWY:
Obszarami działalności KNF są:
Działalność licencyjna
Działalność ostrożnościowa - to akty prawne formalizujące główne ustawowe powody funkcjonowania banku głównie w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym.
Działalność restrykcyjna – zakładanie kar na pracowników banków, kara finansowa, która nie może przekroczyć trzykrotności wypłaty. W skrajnych przypadkach kary nakładane są na instytucje bankowe.
Działalność kontrolna – pracownicy KNF maja funkcję kontrolną; monitorują działalność ‘zza biurka’ ; sprawdzają procedury związane z np. udzielaniem kredytu; maja na celu wykrycie jakiś nieprawidłowości
Kryteria udzielania licencji bankowych:
Chęć stworzenia nowrgo banku wymaga kapitału założycielskiego i jego jakości
Kompetencje kadry zarządzającej bankiem
Plan działania banku
Wyposażenie techniczne
Nadzór bankowy bada pochodzenie środków pieniężnych, bada legalność środków. Ogranicza to ryzyko hazardu moralnego
Działalność ostrożnościowa:
Kompetencje kadry zarządzającej (wykształcenie i doświadczenie)
Plan działania banku na co najmniej 3 lata. Ten plac jest po to, aby można było pokryć straty banku
Wyposażenie techniczne:
Plany co do sieci bankowej
W centrali banku środki są zabezpieczone w sejfy
Programy internetowe odporne na hakerów
Dokumentacja, formalizująca działalność banku
Działalność ostrożnościowa = działalność normatywna
Zasada jednolitego paszportu – jak przedsiębiorstwo dostało pozwolenie na prowadzenie działalności w Uni Europejskiej to może ją prowadzić na całym obszarze Unii.
SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW:
Daje możliwość zwrotu środków, które deponent ulokował w banku
W Polsce BFG
Obejmuje depozyty osób fizycznych, prawnych
Zwrot 100 000 euro od grudnia 2010roku
BFG pobiera roczną składkę od banku o wielkości ponoszonego ryzyka.
W sytuacji gdy bank upada, banki nieupadające musza przekazać środki pieniężne w płynnych aktywach
System Gwarantowania Depozytów nie spełnia swojej funkcjim gdy upadają np. 4 największe banki
Paybox – skarbonka; W BFG banki wrzucają pieniądze, które w momencie upadłości banku są dzielone na pomoc upadającemu
Risk minimizer – dokapitalizacja banków upadających, żeby nie upadły; lepiej systematycznie płacić niż później wyłożyć tysiące złotych
Bank Centralny spełnia funkcje:
Banku banków – pozyczkodawca ostatniej instancji, w sytuacji braku płynności w sektorze udzieli kredytu bankowi, np. komercyjnemu
Udziela kredytów – lombardowych, dyskontowanych, kredyty typu intra day (spłacane w ciągu jednego dnia, brak oprocentowania, udzielany w momencie zabezpieczenia)
Wyrazem globalnej strategii w zakresie wspomagania sektora prywatnego stało się realizowanie polityki pienieżnej rozumianej, jako wypuszczenie w obieg kolejnych setek po to, aby ich nie zabrakło na rynku; kreacja doskonałego pieniądza
ROLA BANKU CENTRALNEGO W POLITYCE BANKÓW KOMERCYJNYCH
Cele działania:
Utrzymanie stabilności cen – banki centralne ponoszą odpowiedzialność za stabilizację warunków monetarnych, w których funkcjonuje sektor bankowości oddziałowując na waunki monetarne. (bank centralny wykorzystuje kanały impulsu, które należy rozumieć, jako ‘drogi’, które decyzje BC przenoszą się na zachowania gospodarki)
Najprostszymi kanałami transmisji monetarnej są:
Kanał stopy %
Kanał kursu walutowego
Kanał cen aktywów finansowych
Kanał kredytowy
Kanał stopy % - zmiana parametrów polityki pieniężnej Banku Centralnegoprowadzi do zmiany poziomu realnych rynkowych stóp procentowych, które są czynnikiem wpływającym na popyt inwestycyjny w gospodarce będącym elementem kreacji wzrostu gospodarczego i zmiany poziomu cen w gospodarce
Kanał kursu walutowego – jego działanie polega na tym, że zmiana parametrów polityki pieniężnej Banku Centralnego prowadzi do zmiany przepływów kapitałowych ze strony inwestorów zagranicznych, co wpływać może na zmiany kursu waluty krajowej
Czynnik kursowy oddziałuje na sytuację bilansu płatniczego, co z kolei wpływać może na zmiany koniunktury gospodarczej zmiany poziomu inflacji, np. Bank Centralny podwyższa stopę procentową. Jest to dobra sytuacja dla inwestorów. Wtedy popyt na pieniądz rośnie, czyli mamy do czynienia z aprecjacją.
Przy wzroście kursu walutowego (r) maleje inflacja ( π)
Efekt past through – efekt przenoszenia zmian kursu walutowego na zmiany poziomu inflacji
Kanał cen aktywów – jego działanie polega na tym, że zmiana polityki pieniężnej Banku Cetralnego prowadzi do zmiany poziomu cen aktywów na rynkach finansowych, co poprzez występowanie tzw. Efektu majątkowego przyczynia się do zmiany koniunktury gospodarczej oraz zmiany poziomu cen.
Np. Bank Centralny podnosi stopy % -> wpływa to na spadek cen papierów wartościowych
Kanal kredytowy in. Kanał podażowy – polega na tym, że zmiana polityki pienieżnej wpływa na zmianę polityki kredytowej banku oznaczającej zmiany w dostępności do kredytu, m. in. Jako rekacja na występowanie zjawiska negatywnej selekcji, co przyczynia się do zmiany w poziomie koniuktury gospodarczej oraz w poziomie cen.
Np. bank centralny powyższa podwyższa stopy %, banki komercyjne podwyższają ceny kredytów oraz ograniczają ilość kredytobiorców bo coraz mniej osób stać na ich spłatę (zaostrzenie kryteriów w udzielaniu kredytów) Jest to zjawisko negatywnej selekcji.
Potencjalnie banki mniej zarabiają, bo ograniczają klientów ze względu na ryzyko. Wpływa to na ograniczenie popytu, co spowoduje spadek koniunktury gospodarczej.
Wykład III
Realizując politykę pieniężna Bank Cetralny może stosować rożne strategie, wśród nich wyróżnić można:
Strategie kontroli podaży pieniądza
Strategię kontroli kursu walutowego
Strategię bezpośredniego celu inflacyjnego
Strategie eklektyczne
RYZYKO BANKOWE
Oznacza zagrożenie w sytuacji finansowej spowodowane osiągnięciem wyników odmiennych.
Wśród ryzyka bankowego wyróżniamy:
Ryzyko w obszarze techniczno-organizacyjnymi banku (in ryzyko operacyjne)
Ryzyko w obszarze finansowym banku:
Ryzyko płynności
Ryzyko wyniku:
Ryzyko kredytowe
Ryzyko rynkowe (ryzyko stopy %, ryzyko kursu walutowego)
Ryzyko operacyjne, czyli ryzyko straty wynikające z niedostosowania procesów, ludzi, procesow technicznych lub ze zdarzeń zewnętrznych
Np.:
Oszustwa
Praktyka kadrowa i bezpieczeństwo pracy
Kliencie, produkty praktyka
Zakłócenia działalności biznesowej i błędy systemu po kolejne uszkodzenia aktywów
Ryzyko płynności, to zagrożenie działalności banku spowodowane brakiem możliwości wywiązywania się przez bank z jego zobowiązań.
Wyróżniamy:
Aktywne ryzyko płynności – występuje w sytuacjach, gdzie bank ma problemy z regulowaniem zobowiazań w skutek nieterminowego regulowania nalżności przez jego kontrahentów.
Pasywne ryzyko płynności – występuje w skutek gwałtownego wycofania depozytów przez klientów banków w skutek utraty zaufania do niego.
Strategie zarządzania płynnością banku:
Strategia magazynowania – utrzymywanie przez bank puli płynnych aktywow w formie zbywalnych papierów wartościowych, które są uruchamiane w przypadku problemów. Stosowany przez banki z dużą „kasą” międzybankową
Strategia zarządzania pożyczoną płynnością – aktywność banku na rynku pożyczek międzybankowych
Najprostszą miarą zbadania płynności banku jest określenie jego luki płynności, czyli porównania wysokości aktywów z pasywami przypadającymi do kolejnych okresów zapadalności lub wymagalności.
Ryzyko kredytowe oznacza zagrożenie wyniku banku spowodowane niewywiązywaniem się kontrahentów banku z zobowiązań wobec banków.
Ryzyko kredytowe w wąskim ujęciu - niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika banku - w całości lub części – zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami i prowizjami; niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie wypełni zobowiazań i warunków umowy kredytowej, narażając bank na poniesienie straty finansowej
Asymateria informacji - bank nie ma pełnego dostępu do informacji, którymi dysponuje klient
Ryzyko kredytowe w szerokim ujęciu – ryzyko niewywiązania się ze swoich zobowiązań partnera transakcji zawieranej przez bank i może dotyczyć: kredytów, gwarancji, poręczeń, akredytyw, swapy, lokaty miedzybankowe
Rodzaje ryzyka kredytowego:
Ryzyko kredytowe aktywne - zagrożenie niespłacenia płatności kredytowych (kapitał i odsetki) w ustalonej wysokości i terminie
Ryzyko pasywne – zagrożenie wcześniejszego, niż to wynika z umowy, wycofania przez deponenta zdeponowanych środków lub zagrożenie nieuzyskania kredytów refinansowych od instytucji finansowych.
Metody pomiaru ryzyka kredytowego:
Analiza opisowa (ekspercka) – ocena zdolności kredytowej, analiza wskaźnikowa; realizowane przez analityka kredytowego
Analiza dyskryminacyjna -wykorzystanie danych statystycznych o sytuacji ekonomiczno-finansowej firm dla stworzenia modelu prognozowania niewypłacalności. Celem jest zidentyfikowanie zagrożenia lub bezpieczenstwa (dot. Splaty kredytów firm)
Credit scoring
Wewnętrzne ratingi ryzyka
Modele Credit VaR (tylko do całego portfela kredytowego)
Credit Scoring - To metoda określania zdolności kredytowej osób ubiegających się o kredyt. Pozwala przyznawać kredyty szybko, według kryteriów obiektywnych i zapewnia bankom wyższe bezpieczeństwo finansowe.
Raiting - ocena nadawana podmiotom oraz instrumentom rynku finansowego
Rodzaje raintingów:
Wewnętrzne – wypracowane przez konkrenty bank reguł i standardów ; stwarza podstawy dla utworzenia własnych kategorii ryzyka kredytowego (niewypłacalność dłuznika)
Zewnętrzne – stosowane przez instytucje niebankowe ; nadają je specjalne instytucje raitingowe
RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ
niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmiany rynkowej stopy procentowej na sytuację finansową banku
Przyczyna ryzyka stopy procentowej jest występowanie w banku po stronie aktywów i pasywów pozycji o stałym i zmiennym oprocentowaniu.
Ryzyko bazowe - niedoskonałe powiązanie instrumentów generujących przychody i koszty odsetkowe (może dotyczyć pozycji o zmiennej stopie oprocentowania)
Metody szacowania pomiaru ryzyka stopy procentowej:
metoda luki - (różnica pomiedzy aktywami a pasywami) analiza niedopasowania aktywów i pasywów w wybranych okresach; służy głównie do zarządzania ryzykiem stopy procentowej dla aktywów i pasywów o stałym oprocentowaniu
luka dodatnia – nadwyżka po stronie aktywów
luka ujemna – nadwyżka po stronie pasywów
luka skumulowana – suma luk w poszczególnych okresach
Metoda duracji
Badanie elastycznosci stop procentowych
Wykład IV
Ryzyko kursowe to zagrożenie wyniku banku spowodowane zmianami kursu walutowego. Do pomiaru tego ryzyka słuzy określenie pozycji walutowych banku.
Długa pozycja walutowa występuje, gdy aktywa w danej walucie sa większe co do danej wartości do pasywów w tej walucie ; korzystna gdy zmienia się kurs waluty obcej
Krótka pozycja walutowa to sytuacja, gdy pasywów jest więcej niż aktywów ; korzystna gdy kurs złotego spada.
Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego obliczany jest mrtoda podstawową, jako:
8% walutowej pozycji całkowitej, jeżeli pozycja walutowa całkowita przewyższa 2% funduszy własnych banków.
0% jeżeli pozycja całkowita nie przewyższa 2% funduszy własnych banków
Pozycję walutową całkowita oblicza się, jako sumę długich wszystkich pozycji walutowych w zależności do tego, która z tych sum jest większa co do wartości bezwzględnej
Współczynnik wypłacalności banku to syntetyczna miara oceny wiarygodności banku. Współczynnik ten zgodnie z prawami bankowymi nie może być niższy niż 8%. Liczony jest, jako relacja funduszy własnych banku do 12,5krotnosci CWK, gdzie całkowity wymóg kapitałowy oznacza sumę wymogów kapitału z tytułu poszczególnych ryzyk bankowych (w szczególności ryzyka kredytowego, rynkowego, operacyjnego). Współczynnik wypłacalności to tzw. Współczynnik adekwatności kapitałowej, gdyż dostarcza on informacji na ile poziom posiadanych przez bank funduszy własnych jest wystarczający (adekwatny) do ponoszonego przez bank ryzyka.
Budowa tego współczynnika ukazuje, że w przypadku pogorszenia się jego wartości konieczne są działania zmierzające do:
Zmiany struktury aktywów banku
Zwiększenia kapitałów własnych
FUNKCJE KAPITAŁU WŁASNEGO:
Funckja założycielska – określa sposób współczynnika wypłacalności banku i poszczególnych składowych całkowitych wymogu kapitałowego w szczególności, jeżeli o ryzyko kredytowe. Zakłada on możliwości stosowane zindywidualizowanych metod pomiaru ryzyka kredytowego (w formie raintingów wewnętrznych)
Funkcja regulacyjna – posiadanie kapitału – koncetruje uwagę na aktywności nadzoru bankowego na ocenie metodologii stosowanych przez banki metod pomiaru ryzyka z uwzględnieniem specyfiki ryzyka stopy proecntowej
Fukcja przejściowego pokrycia strat banku – istota sprowadza się do wymuszenia na bankach prowadzanie przejrzystej polityki informacyjnej, która powinna umożliwić dokonywanie oceny banku przez opinie publiczną. Oznacza to, że ostateczną instancją decydujaca o ocenie banku powinno być jego otoczenie rynkowe
BANK HIPOTECZNY, JAKO PRZYKŁAD BANKU SPECJALISTYCZNEGO
Cechą charakterystyczną tych banków nie jest ich zdolność do udzielania kredytów hipotecznych (maja ja także banki uniwersalne) lecz zdolność do emisji papierów wartościowych o szczególnym charakterze, które są źródłem finansowania działalności takich banków. W polskich realiach te papiery wartościowe określa się listami zastawnymi .
Banki hipoteczne w Polsce:
- PeKao BH (dawny BPH BH)
- Nykredit BH
- BRE BH
- Śląski BH
NORMY OSTROZNOŚCIOWE FUNKCJONOWANIA BANKU HIPOTECZNEGO W POLSCE:
Wysokość pojedynczego kredytu zabezpieczonego hipoteką nie może przekroczyć 60% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości
Łaczna kwota nominalnych wartości znajdujących się w obrocie listów zastawnych nie może przekroczyć 40krotności funduszów własnych banków
Wewnętrzna stopa procentowa jako miara oceny funkcjonowania placówek bankowych. W strukturze każdego bamku można wyróżnić 2 grupy:
Oddziały depozytowe – wartość przyjmowanych depozytów musi być wieksza od wartości udzielonych kredytów
Oddziały kredytowe – maja nadwyżkę kredytów nad depozytami
Z księgowego punktu widzenia funkcjonowanie oddziałów depozytowych wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów odsetkowych, jest to uzasadnione, gdyż oddziały te są źródłem kapitałów wykorzystywanych przez oddziały kredytowe.
W procesie oceny funkcjonowania poszczególnych typów placówek bankowych konieczne jest więc uwzględnienie tego faktu. Umożliwia to wewnętrzna stopa transferowa, czyli umowna stopa % (określana przez centralę banku) będąca podstawą do rozliczania nadwyżek (niedoborów), płynności między oddziałami depozytowymi i kredytowymi.
Np.:
Wyznaczyć opłacalność funkcjonowania oddziałów depozytowych, kredytowych centrali banków, jeżeli przeciętne oprocentowanie kredytów w banku wyniku 9%, depozytów 3%, a wewnętrzna stopa procentowa ustalona dla oddziałów kredytowych to 5,5%, a dla oddziałów depozytowych 6,5%
kredyty rynek międzybankowy depozyty
OK C OD
9% 5,5% 6,5% 3%
3,5% 5%, 7% -1% 5,5% 3,5%
Poziom wewnętrznych stóp orpcentowych przypisywanych poszczególnym producentom banku jest elementem tworzenia strategii sprzedażowej i plynnosciowej banku.