LEKI WPŁYWAJĄCE NA MECHANIZMY KRZEPNIĘCIA KRWI I HEMATOPOEZĘ
Krew
tkanka płynna (trwała przez 21 dni w 4 st C)
dostarcza środków odżywczych
transportuje i usuwa produkty
utrzymuje stałość środowiska wewnętrznego, lepkość, pH, temperaturę
Wskazania do przetaczania krwi:
Cel: przywrócenie prawidłowiej objętości.
Krwotok, operacje, stan pourazowy, oparzenie, skaza krwotoczna
Niedotlenienie na skutek przewlekłych niedokrwistości
Zaburzenia mikrokrążenia
Zatrucia zewnątrz i wewnątrzpochodne -> transfuzje
Hemoliza (chora hemolityczna noworodków)
Kiedy podajemy?
Krew pełną konserwowaną
Koncentrat krwinek czerwonych
Koncentrat krwinek płytkowych (przy trombocytopatiach)
Przeszczepienie szpiku
Pobranie szpiku z komórkami macierzystymi krwiotworzenia od dawcy
Przetoczenie szpiku biorcy (zachowana zgodność tkankowa)
Leki:
CYKLOFOSFAMID
PREDNIZON – steryd
METOTREKSAT
CYKLOSPORYNA
SUROWICA ANTYLIMFOCYTOWA – napromienianie całego ciała
Sytuacje przeszczepiania szpiku:
Ciężka niedokrwistość aplastyczna
Ostra białaczka szpikowa
Przewlekła białaczka szpikowa
Szpiczak mnogi
Chłoniaki
Nowotwory złośliwe
Wskazania do przetoczenia osocza:
Ostra hipowolemia -> spadek ciśnienia przy wstrząsach, oparzeniach (podawanie roztworów elektrolitu (cel: nawadnianie chorego ))
Powikłania poprzetoczeniowe:
Natychmiastowe:
Immunologiczne
- hemoliza
- anafilaksja
- pokrzywka
- obrzęk płuc
- gorączka
Nieimmunologiczne
- duża gorączka ze wstrząsem
- zastoinowa niewydolność krążenia
Opóźnione:
- plamica poprzetoczeniowa
- aktywacja wirusów
- podwyższona podatność na zakażenia
Leki stosowane w skazach (cel: zatrzymanie krwawienia)
SKAZA – krew nie krzepnie
Leczenie miejscowe
Ucisk, unieruchomienie, podwiązanie naczyń
Podanie brakującego czynnika krzepnięcia
Zastosowanie leku hamującego fibrynolizę
KWAS AMINOKAPRONOWY
Stosowanie leków
- EPINEFRYNA (=ADRENALINA) 0,01% przymoczki (cel: krwawienie nosa, po usunięciu migdałków, przy ekstrakcji zęba)
- WODA UTLENIONA (=PERHYDROL) działanie: perhydrol + katalaza-> rozkład do O2 – odkaża, przyspiesza krzepnięcie krwi
- środki działające ściągająco (strącanie białek, zamykanie uszkodzeń)
TANINA, ALUMEN, HEMOSTIN -> wyciąg z kory dębowej i nagietka
- TROMBINA (enzym warunkujący przemianę fibrynogenu w fibrynę)
- WITAMINA C = kwas askorbinowy
(zapobieganie i leczenie gnilca – szkorbut -> wypadanie zębów)
- RUTOZYD – związek zmniejszający kruchość i łamliwość naczyń włosowatych
- VENORUTON – zmniejsza przepuszczalność i kruchość naczyń, poprawia krążenie żylne w nogach
- RUTINOSCORPIN – preparat złożony (wit. C + rutyna)
Preparaty osocza i osoczopochodne
Osocze świeże lub mrożone
ALBUMINY (oparzenia)
IMMUNOGLOBULINY (ochrona przez zakażeniami wirusowymi)
Stężone preparaty FIBRYNOGENU
Zastosowanie błon fibrynowych -> pokrywanie operacyjnych ubytków skóry i tkanek w chirurgii kostnej
GLOBULINA ANTYHEMOFILOWA (w ciężkich krwawieniach -> hemofilia)
Stężone preparaty PROTROMBINY (zapobieganie lub leczenie krwawień, przygotowanie do operacji)
DEKSTRANY – leki zastępcze osocza, polisacharydy
- działają przeciwzakrzepowo
- polepszają przepływ krwi
- zmniejszają lepkość krwi
Leki przeciwzakrzepowe
Wyróżniamy trzy grupy leków:
ANTYKOAGULANTY
Antagoniści witaminy K
DICUMAROL
WARFARYNA
HEPARYNA
- podawana podskórnie lub w ciągłym wlewie dożylnym
- zmniejsza częstość głębokich zakrzepów żylnych ( po zabiegach, udarze mózgu, zawale serca)
LEKI HAMUJE AGREGACJĘ CZYLI SKUPIANIE PŁYTEK
KWAS ACETYLOSALICYLOWY
4-7 dni w krążeniu, hamowanie agregacji
ASPIRYNA
POPOLIRYNA S
KLOPIDOGREL
LEKI FIBRYNOLITYCZNE I TROMBOLITYCZNE
Cel: przy zawale serca
Rozpuszczenia zakrzepów zatykających naczynia wieńcowe
STREPTIKINAZA
STREPTODORNAZA
APROTYNINA
Działanie hamujące na układ krążenia
Leki przeciwkrzepliwe – CEL
Zapobieganie zakrzepom żylnym
Przeciwdziałanie zatorom
Powstrzymywanie przed zakrzepami z żyłach głębokich
Podawanie po operacjach
Sztuczne zastawki serca
Leki wpływające na HEMATOPOEZĘ (krwiotworzenie)
Śledzionowe jednostki kolonizujące lub komórki tworzące kolonię mają zdolność samoodradzania.
Czynniki wzrostu/stymulujące krwiotwórcze (CSF)-> kolonie granulocytów, makrofagów itp.
Interleukiny T, GM-CSF, M-CSF
ERYTROPOETYNA (EPO) dostępna jako epoetyna alfa I beta
INTERFERONY – białka wytwarzane w odpowiedzi na zakażenia wirusowe, działanie przeciwwirusowe
Preparaty żelaza – siarczan żelaza, glukonian żelaza, fumaran żelaza (doustnie); żelazo z sorbitolem, żelazo z sacharozą (pozajelitowe)
Kiedy należy szczególnie podawać żelazo:
Mięśniaki w macicy
Utrata krwi
Wrzody
Ciąża
Dieta uboga w żelazo
Witamina B12 podawana jako związek hydroksy=kobalamina
Przy anemii złośliwej
Obecna w wątrobie zwierzęcej, rybach, jajach
Kwas foliowy – jako koenzym
Witamina C, witamina B6
Ryboflawina i tokoferol
Niedokrwistość aplastyczna (aplazja – zanik szpiku)
Leczenie:
KORTYKOSTEROIDY
SUROWICA ANTYLIMFOCYTOWA
CYKLOSPORYNA
INTERLEUKINA 3
CZYNNIKI WZROSTOWE
Nadkrwistość (czerwienica prawdziwa)
Leczenie:
Upusty krwi
Hamowanie szpiku lekami cytostatycznymi (cytostatyki)
Chemio- i tadioterapia
Leki alkilujące np. CYKLOFOSFAMID
Choroby układu białokrwinkowego (zaburzenia ilościowe i jakościowe)
Leczenie:
I. Leki immunosupresyjne
Immunoglobulina
Glikokortykosteroidy: PREDNIOZON
Surowica antylimfocytowa
- cyklosporyna A
- leki cytostatyczne
- przeciwciała monoklonalne
II. Chemioterapia
WINKRYSTYNA
WINBLASTYNA
METOTREKSAT
CYKLOFOSFAMID
HYDROKORTYZON
Punkt uchwytu działania leków immunosupresyjnych
Etap reakcji immunologicznej – wprowadzenie antygenu, fagocytoza antygenu, biosynteza przeciwciał
Leki: surowica antylimfocytowa, glikokortykosterydy, przeciwciała monoklonalne, leki cytostatyczne
Reakcja antygen przeciwciało i antygen uczulony limfocyt
Leki: antylimfokiny, glikokorytykosteroidy
Następstwa reakcji antygen – przeciwciało
Leki: antykoagulanty, glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne