Sztukę baroku charakteryzowały: przepych, rozmaitość form, bogactwo ozdób, dynamika, sztuka okresu b. służy kościołowi i monarchii (we Francji) sławiąc ich potęgę, kontrastowe zestawienie kolorów, operowanie światłocieniem,, stosowanie krzywych linii w celu wywołania wrażenia ruchu, wyrażanie wewnętrznych uczuć i przeżyć postaci, sięganie do alegorii i symboli. Cel badań Kartezjusz: odnalezienie jednego twierdzenia, którego nie dałoby się podważyć; K. zanegował wszystko co do tej pory uznawane było za prawdziwe, miało to na celu uwolnienie umysłu od wszelakiej wiedzy jaką posiada człowiek; pkt wyjścia w filozofii K. był sceptyzm- zwątpienie w prawdziwość rzeczywistości, która nas otacza, istnieje tylko jeden fakt naszego wątpienia, zwątpienie ozn, że myślimy „myślę więc jestem”; człowiek to istota myśląca dochodząca do prawdy za pomocą rozumu- podstawy racjonalizmu; dowodem na istnienie Boga jest fakt istnienia w umyśle człowieka pytań i wyobrażenie stwórcy. Człowiek jest trzciną najlichszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą. Wg Pascala człowiek jest istota kruchą, słabą. Największa jego wartością jest rozum.

Daniel Naborowski- Krótkość żywota: CZAS- następstwo pokoleń ludzkich „był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”; niezrozumiała wędrówka godzin „godzina za godziną, niepojęcie chodzi”; koło, które nieustannie się toczy w przestrzeni „kołem niehamowanym lotny czas uchodzi”; jest przeszłość, przyszłość, w zasadzie brak teraźniejszości „był przodek , byłeś ty sam, potomek się rodzi”. ŻYCIE- w skali wszechświata prawie niedostrzegalne „ czwarta, część mgnienia”; krótkie, ulotne, nieuchwytne, małe, dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, glos, pkt- wyliczenie wyrazów jednosylabicznych, krótkich oznaczających zjawiska zaimkowe, nietrwałe; krótkość „kolebka grobem, wielom matka ich mogiła”; bez teraźniejszości „kiedy ty myślisz , jużeś był, nienoże”; życie lidzkie jest nieudaną walką z czasem „ kołem niehamowanym lotny czas uchodzi(…), z którego spadł niejeden. ŚMIERĆ- idzie krok w krok za człowiekiem, niektórym odbiera szanse na przeżycie ich mikroskopijnych istnień.

Mikołaj Sęp- Szarzyński – Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego: tematem sonetu jest kruche, przemijające wartości świata doczesnego, które kuszą i zwodzą myśli człowieka, ciężko jest się im oprzeć, lecz miłość do nich pozbawiona jest głębi i wartości. Druga strofa ma formę rozbudowanego pytania retorycznego. Zmusza tym samym do refleksji, nad tym czy bogactwo, władza, sława, przyjemności i uroda są źródłem pewnego źródła i chronią od lęków egzystencjalnych. Życie ludzkie to nieustanna walka pomiędzy duszą dążącą do Boga, a ciałem, które ulega pokusom cielesnym i zawodzi duszę.

Daniel Naborowski – Na oczy królowej angielskiej- Wiersz jest pamiątką z podróży autora do Londynu w 1609 r. Poeta przebywał a dworze królewskim wraz z misją dyplomatyczną, dzięki której mógł widzieć królową Elżbietę, która słynęła z niezwyklej urody. Utwór jest rozbudowanym komplementem chwalącym oczy królowej. pierwsze dwa wersy to bezpośredni zwrot do adresatki w dalszej części wiersza jest mowa tylko o oczach. 12 kolejnych wersów to zespół łańcuszkowych porównań, każde kolejne porównanie jest wzmocnieniem komplementów. Takie ukształtowanie tekstu, w którym każda następna jednostka powtarza się i rozwija fragment poprzedniej nazywamy kompozycją łańcuszkową (konkatelencją). Gdy podmiot liryczny dociera do ostatecznej granicy, porównując oczy królewny do Bogów wydaje się, że już nic większego i doskonalszego nie odnajdzie. W następnych wersach podmiot obala swoje porównania, wszystkie komplementy okazały się nie wystarczające. okazuje się, że oczy królewny nie są podobne ani do Bogów, ani do gwiazd, ani do nieba, ani do słońca, ani do płomienia, są one bowiem sumą tego wszystkiego. Ten końcowy zabieg stylistyczny nazywany jest figurą rumacji. Polega ona na zebraniu wszystkich najważniejszych elementów wiersza by po przez pomysłowe ich połączenie spowodować nowy zaskakujący efekt.

J.A Morsztyn- O swej pannie- Wiersz ma formę zdania złożonego, składającego się z wielu członów pojedynczych. Zasadniczą ideą, konceptem w wierszu jest wymienianie przedmiotów o różnych odcieniach białości i zestawienie ich z bladością cery panny po to by stwierdzić, że jej twarz i szyja są najbielsze, w związku z tym najpiękniejsze. Anafora „biały nadaje wierszowi rytm, podkreśla wyliczenie przedmiotów i zjawisk, które charakteryzuje podobieństwo- występowanie bieli. Tworzy ją przymiotnik w stopniu równym ‘biały”, który skontrastowany z przymiotnikiem w stopniu wyższym „bielszy” uwydatnia mdłą wartość białości marmuru. mleka, łabędzia, perły, śniegu, lilii. Puenta opiera się na antytezie: hiperbolizuje piękno dziewczyny poprzez wyliczanie rzeczowników charakteryzujących się bielą.

Myśl polityczna: Sarmaci wierzyli w szczególną role Polski, która miała być:- spichlerzem Europy i państwem dobrobytu; oaza złotej wolności otoczoną przez państwa absolutyczne; przedmurzem chrześcijaństwa, atakowanym ze wszystkich stron przez protestantów, prawosławnych i muzułmanów; ustrój Rzeczypospolitej był uważany za najlepszy w świecie, a polski sejm za najstarszy; jego podstawą były artykuły Henrykowskie, a w późniejszym okresie liberum veto.

Cechy idealnego sarmaty: duma narodowa, wystawna gościnność, zamiłowanie do dobrej kuchni oraz przepychu, bitność, rycerskość, męstwo, odwaga, wierność tradycji, kult przodków, kult wolności oraz demokracji, religijność, kult Matko Bożej, znajomość prawa, umiejętność przemawiania-oratorstwo.

W. Potocki- Wojna Chocimska- To obszerny poemat epicki ukazujący przygotowanie, czyli transakcje i przebieg bitwy pomiędzy wojskami Polskimi i Tureckimi pod Chocimiem w 1621r. Poemat oparty jest na dziennikach i pamiętnikach Jakuba Sobieskiego, ojca króla Jana III Sobieskiego. Główny bohater poematu, Jan Karol Chodkiewicz ukazany jest jako wzór patriotyzmu i idealny szlachcic Sarmata. Jest człowiekiem wojny, mężnym, walecznym budzącym respekt wierzącym w rycerstwo w starciu z wrogiem. Wierzy, że szlachta to naród rycerski stworzony do wojowania. Odwołuje się do rycerskiego etosu i uważa, że obowiązkiem szlachty jest walka w imię Boga, Ojczyzny i króla. Wierzy w misję sarmatów jako obrońców chrześcijaństwa. Odnosi się z wyższością do innych nacji, cechuje go duma narodowa. J. K Chodkiewicz pomniejsza umiejętności oratorskie we wstępie przemówienia, bu zjednać sobie sympatię słuchaczy i podkreślić, że gdy ojczyzna jest w niebezpieczeństwie nie ważne są słowa lecz czyny; odwołanie do etosu rycerskiego „Bóg, ojczyzna i Pan swoje składy święte”- by pobudzić honor i dumę szlachty; na zwycięstwo sarmatów liczą: ojczyzna, rodzice, krewni, dzieci i kobiety; pobudzenie uczuć i odpowiedzialności za ojczyznę i bliskich; od wygranej sarmatów zależy los polskich kobiet, które mogą być zabrane do niewoli; ojczyzna matka (personifikacja, alegoria) oddaje szlachcie pod opiekę polskie rodziny, poddanych i domy; podkreślenie, że ojczyzna to nie abstrakcje lecz ludzkie, majątki, odwołuje się do emocji szlachty; „do was wyciąga wolność złota” (uosobienie)- chce uświadomić szlachcie, iż od niej zależy czy utrzymają i ochronią największą wartość jaką jest wolność. Król pruski tak ufa sarmatom, że przekazuje im swoją władzę by walczyli z tyranem; pobudzenie u odbiorców poczucia odpowiedzialności za losy kraju; wojna z Turkami jest sprawiedliwa bo przeprowadzona w obronie kraju „(…) mając przyczyny sprawiedliwe”; pobudzenie entuzjazmu wojennego, wywołanie przekonania, że Polacy walczą w słusznej sprawie; szlachta nie powinna się bać barw wojennych i ubioru wroga; „mało co tam wojennych dziade, kupce, Żydy” umniejszenie siły przeciwnika, dodanie szlachcie odwagi; sięga do tradycji rycerskiej szlachty wywodzącej się z czasów Chrobrego by stłumić strach, pobudzić rządze Topów, wzmocnić sarmacką dumę i przekonanie, że bitwa zakończy się zwycięstwem. BITWA- środki stylistyczne wykorzystane w opisie walki i ich funkcja: epitety (szelest cichy, krew zsiadła, ludzie niedobici) uplastyczniają opis, podkreślają grozę walki i makabryczności scen wojennych; dźwiękonaśladownictwo (onomatopeje) (chrzęst, szelest, trzask); czasowniki w czasie przeszłym i teraźniejszym; wyliczania podkreślają zajadłość i skuteczność sarmackich wojsk; powtórzenie (pełno ran, pełno śmierci) wyolbrzymiają efekt śmierci.

Sztukę baroku charakteryzowały: przepych, rozmaitość form, bogactwo ozdób, dynamika, sztuka okresu b. służy kościołowi i monarchii (we Francji) sławiąc ich potęgę, kontrastowe zestawienie kolorów, operowanie światłocieniem,, stosowanie krzywych linii w celu wywołania wrażenia ruchu, wyrażanie wewnętrznych uczuć i przeżyć postaci, sięganie do alegorii i symboli. Cel badań Kartezjusz: odnalezienie jednego twierdzenia, którego nie dałoby się podważyć; K. zanegował wszystko co do tej pory uznawane było za prawdziwe, miało to na celu uwolnienie umysłu od wszelakiej wiedzy jaką posiada człowiek; pkt wyjścia w filozofii K. był sceptyzm- zwątpienie w prawdziwość rzeczywistości, która nas otacza, istnieje tylko jeden fakt naszego wątpienia, zwątpienie ozn, że myślimy „myślę więc jestem”; człowiek to istota myśląca dochodząca do prawdy za pomocą rozumu- podstawy racjonalizmu; dowodem na istnienie Boga jest fakt istnienia w umyśle człowieka pytań i wyobrażenie stwórcy. Człowiek jest trzciną najlichszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą. Wg Pascala człowiek jest istota kruchą, słabą. Największa jego wartością jest rozum.

Daniel Naborowski- Krótkość żywota: CZAS- następstwo pokoleń ludzkich „był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”; niezrozumiała wędrówka godzin „godzina za godziną, niepojęcie chodzi”; koło, które nieustannie się toczy w przestrzeni „kołem niehamowanym lotny czas uchodzi”; jest przeszłość, przyszłość, w zasadzie brak teraźniejszości „był przodek , byłeś ty sam, potomek się rodzi”. ŻYCIE- w skali wszechświata prawie niedostrzegalne „ czwarta, część mgnienia”; krótkie, ulotne, nieuchwytne, małe, dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, glos, pkt- wyliczenie wyrazów jednosylabicznych, krótkich oznaczających zjawiska zaimkowe, nietrwałe; krótkość „kolebka grobem, wielom matka ich mogiła”; bez teraźniejszości „kiedy ty myślisz , jużeś był, nienoże”; życie lidzkie jest nieudaną walką z czasem „ kołem niehamowanym lotny czas uchodzi(…), z którego spadł niejeden. ŚMIERĆ- idzie krok w krok za człowiekiem, niektórym odbiera szanse na przeżycie ich mikroskopijnych istnień.

Mikołaj Sęp- Szarzyński – Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego: tematem sonetu jest kruche, przemijające wartości świata doczesnego, które kuszą i zwodzą myśli człowieka, ciężko jest się im oprzeć, lecz miłość do nich pozbawiona jest głębi i wartości. Druga strofa ma formę rozbudowanego pytania retorycznego. Zmusza tym samym do refleksji, nad tym czy bogactwo, władza, sława, przyjemności i uroda są źródłem pewnego źródła i chronią od lęków egzystencjalnych. Życie ludzkie to nieustanna walka pomiędzy duszą dążącą do Boga, a ciałem, które ulega pokusom cielesnym i zawodzi duszę.

Daniel Naborowski – Na oczy królowej angielskiej- Wiersz jest pamiątką z podróży autora do Londynu w 1609 r. Poeta przebywał a dworze królewskim wraz z misją dyplomatyczną, dzięki której mógł widzieć królową Elżbietę, która słynęła z niezwyklej urody. Utwór jest rozbudowanym komplementem chwalącym oczy królowej. pierwsze dwa wersy to bezpośredni zwrot do adresatki w dalszej części wiersza jest mowa tylko o oczach. 12 kolejnych wersów to zespół łańcuszkowych porównań, każde kolejne porównanie jest wzmocnieniem komplementów. Takie ukształtowanie tekstu, w którym każda następna jednostka powtarza się i rozwija fragment poprzedniej nazywamy kompozycją łańcuszkową (konkatelencją). Gdy podmiot liryczny dociera do ostatecznej granicy, porównując oczy królewny do Bogów wydaje się, że już nic większego i doskonalszego nie odnajdzie. W następnych wersach podmiot obala swoje porównania, wszystkie komplementy okazały się nie wystarczające. okazuje się, że oczy królewny nie są podobne ani do Bogów, ani do gwiazd, ani do nieba, ani do słońca, ani do płomienia, są one bowiem sumą tego wszystkiego. Ten końcowy zabieg stylistyczny nazywany jest figurą rumacji. Polega ona na zebraniu wszystkich najważniejszych elementów wiersza by po przez pomysłowe ich połączenie spowodować nowy zaskakujący efekt.

J.A Morsztyn- O swej pannie- Wiersz ma formę zdania złożonego, składającego się z wielu członów pojedynczych. Zasadniczą ideą, konceptem w wierszu jest wymienianie przedmiotów o różnych odcieniach białości i zestawienie ich z bladością cery panny po to by stwierdzić, że jej twarz i szyja są najbielsze, w związku z tym najpiękniejsze. Anafora „biały nadaje wierszowi rytm, podkreśla wyliczenie przedmiotów i zjawisk, które charakteryzuje podobieństwo- występowanie bieli. Tworzy ją przymiotnik w stopniu równym ‘biały”, który skontrastowany z przymiotnikiem w stopniu wyższym „bielszy” uwydatnia mdłą wartość białości marmuru. mleka, łabędzia, perły, śniegu, lilii. Puenta opiera się na antytezie: hiperbolizuje piękno dziewczyny poprzez wyliczanie rzeczowników charakteryzujących się bielą.

Myśl polityczna: Sarmaci wierzyli w szczególną role Polski, która miała być:- spichlerzem Europy i państwem dobrobytu; oaza złotej wolności otoczoną przez państwa absolutyczne; przedmurzem chrześcijaństwa, atakowanym ze wszystkich stron przez protestantów, prawosławnych i muzułmanów; ustrój Rzeczypospolitej był uważany za najlepszy w świecie, a polski sejm za najstarszy; jego podstawą były artykuły Henrykowskie, a w późniejszym okresie liberum veto.

Cechy idealnego sarmaty: duma narodowa, wystawna gościnność, zamiłowanie do dobrej kuchni oraz przepychu, bitność, rycerskość, męstwo, odwaga, wierność tradycji, kult przodków, kult wolności oraz demokracji, religijność, kult Matko Bożej, znajomość prawa, umiejętność przemawiania-oratorstwo.

W. Potocki- Wojna Chocimska- To obszerny poemat epicki ukazujący przygotowanie, czyli transakcje i przebieg bitwy pomiędzy wojskami Polskimi i Tureckimi pod Chocimiem w 1621r. Poemat oparty jest na dziennikach i pamiętnikach Jakuba Sobieskiego, ojca króla Jana III Sobieskiego. Główny bohater poematu, Jan Karol Chodkiewicz ukazany jest jako wzór patriotyzmu i idealny szlachcic Sarmata. Jest człowiekiem wojny, mężnym, walecznym budzącym respekt wierzącym w rycerstwo w starciu z wrogiem. Wierzy, że szlachta to naród rycerski stworzony do wojowania. Odwołuje się do rycerskiego etosu i uważa, że obowiązkiem szlachty jest walka w imię Boga, Ojczyzny i króla. Wierzy w misję sarmatów jako obrońców chrześcijaństwa. Odnosi się z wyższością do innych nacji, cechuje go duma narodowa. J. K Chodkiewicz pomniejsza umiejętności oratorskie we wstępie przemówienia, bu zjednać sobie sympatię słuchaczy i podkreślić, że gdy ojczyzna jest w niebezpieczeństwie nie ważne są słowa lecz czyny; odwołanie do etosu rycerskiego „Bóg, ojczyzna i Pan swoje składy święte”- by pobudzić honor i dumę szlachty; na zwycięstwo sarmatów liczą: ojczyzna, rodzice, krewni, dzieci i kobiety; pobudzenie uczuć i odpowiedzialności za ojczyznę i bliskich; od wygranej sarmatów zależy los polskich kobiet, które mogą być zabrane do niewoli; ojczyzna matka (personifikacja, alegoria) oddaje szlachcie pod opiekę polskie rodziny, poddanych i domy; podkreślenie, że ojczyzna to nie abstrakcje lecz ludzkie, majątki, odwołuje się do emocji szlachty; „do was wyciąga wolność złota” (uosobienie)- chce uświadomić szlachcie, iż od niej zależy czy utrzymają i ochronią największą wartość jaką jest wolność. Król pruski tak ufa sarmatom, że przekazuje im swoją władzę by walczyli z tyranem; pobudzenie u odbiorców poczucia odpowiedzialności za losy kraju; wojna z Turkami jest sprawiedliwa bo przeprowadzona w obronie kraju „(…) mając przyczyny sprawiedliwe”; pobudzenie entuzjazmu wojennego, wywołanie przekonania, że Polacy walczą w słusznej sprawie; szlachta nie powinna się bać barw wojennych i ubioru wroga; „mało co tam wojennych dziade, kupce, Żydy” umniejszenie siły przeciwnika, dodanie szlachcie odwagi; sięga do tradycji rycerskiej szlachty wywodzącej się z czasów Chrobrego by stłumić strach, pobudzić rządze Topów, wzmocnić sarmacką dumę i przekonanie, że bitwa zakończy się zwycięstwem. BITWA- środki stylistyczne wykorzystane w opisie walki i ich funkcja: epitety (szelest cichy, krew zsiadła, ludzie niedobici) uplastyczniają opis, podkreślają grozę walki i makabryczności scen wojennych; dźwiękonaśladownictwo (onomatopeje) (chrzęst, szelest, trzask); czasowniki w czasie przeszłym i teraźniejszym; wyliczania podkreślają zajadłość i skuteczność sarmackich wojsk; powtórzenie (pełno ran, pełno śmierci) wyolbrzymiają efekt śmierci.