Definicja społeczeństwa informacyjnego:
-Norbert Wiener- cybernetyka- informacja jako źródło „ Drugiej Rewolucji Przemysłowej”
-Von Neuman- teoria obliczeniowa mózgu
-Cloude E. Shoumman- matematyczna teoria komunikacji
-determinizm technologiczny i determinizm medialny.
Definicja Ministerstwa Łączności:
Społeczeństwo informacyjne to nowy system społeczeństwa, kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie informacją, jej jakość, szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności zarówno w przemyśle jak i w usługach, a stopień rozwoju wymaga stosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania i przekazywania informacji.
Definicja T. Goban- Klasa:
Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz przetwarzania informacji jest podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarcza źródeł utrzymania społeczeństwa.
Definicja OECD: Społeczeństwo informacyjne może zostać znalezione na przecięciu kiedyś odrębnych przemysłów telekomunikacyjnych, mediów elektronicznych i informatycznego, bazujących na paradygmacie cyfrowej informacji. Jedną z wiodących sił jest stałe rosnąca moc(…).
Koncepcja Daniela Bella:
Informacja jako strategiczne bogactwo ( know- low).
Kodyfikacja wiedzy teoretycznej jako siła napędowa zmian. Wiedza jako źródło innowacji i formułowania polityki publicznej, określania przyszłości, wzrostowej, nowej „ technologii intelektualnej” ukierunkowanej na podejmowanie decyzji.
Odejście od ekonomii produkcji do ekonomii usług.
Zmiana w strukturze zatrudnienia ( dominacja klasy profesjonalnej i technicznej).
Zauważalny wzrost sektora obejmującego: handel, finanse, ubezpieczenia, zdrowie, edukacje, badania, administrację.
Cechy społeczeństwa przyszłości:
-dominacja specjalistów i naukowców w strukturze zawodowej,
-wzrost znaczenia wiedzy teoretycznej jako źródła innowacji,
-sprawowanie przez państwo kontroli nad rozwojem technicznym,
-tworzenie nowych „ technologii intelektualnych”,
-nowe techniki podejmowania decyzji politycznych i społecznych.
Koncepcja Marshalla McLuhana:
Trzy formacje: kultura języka mówionego, kultura pisma, kultura mediów elektronicznych.
Media jako siła sprawcza zachodzących przemian.
Wpływ środowiska, w którym żyje człowiek na jego egzystencję.
Zrozumienie roli mediów jako klucz do wyjaśnienia całokształtu przemian kulturowych ( rozważenie czterech kwestii pozwalających dokonać analizy rozwoju mediów):
-które procesy dany wynalazek wzmacnia,
-jakie zjawiska eliminuje,
-jakie przywraca do życia,
-w co się przekształca.
Koncepcja Alvina Tofflera:
Warunkiem istnienia każdej cywilizacji jest energia. To, jakie jej źródło wykorzystujemy pośrednio określa kształt naszej cywilizacji. Pierwsza jako- energia z rozproszonych, samoodnawiających się źródeł naturalnych ( mięśnie ludzkie, wiatr, woda). Druga fala- energia paliw kopalnych, ogromny postęp techniczny. Trzecia fala- odzyskiwanie energii wiatru, fal morskich, erupcji wulkanów, wiedza przemieniona w bogactwo.
Alvin Toffler:
Przewidywał:
-interaktywną demokrację,
-odmasowienie mediów masowych,
-pluralizm,
-pełne zatrudnienie i elastyczność,
-anachronizm państwa narodowego.
Koncepcja Lindy Groff:
Trójdzielna typologia społeczeństw:
-ery agrarnej ( Morze Śródziemne),
-ery industrialnej ( Ocean Atlantycki),
-ery informacyjnej ( Pacyfik).
Podstawowym wyznacznikiem stanu społeczeństwa i zakwalifikowania go do określonej ery jest dominujący, sektor gospodarki. Podobieństwo do koncepcji trzeciej fali Alvina Tofflera.
Koncepcja Francisa Fukuyamy:
Demokracja liberalna i gospodarka rynkowa jako jedyna i ostateczna droga dla nowoczesnych społeczeństw. Ewolucyjny postęp ludzkich instytucji politycznych i ekonomicznych przez:
-postęp nowoczesnych nauk informatycznych i przyrodniczych,
-powszechne dążenie różnych grup społecznych do wyzwolenia, co doprowadzi do systemu szanującego uniwersalność praw człowieka.
Inne koncepcje:
-społeczeństwo ponowoczesne- Jean FrancoisLyotard,
-wiedza zmienia swój status, jest instrumentem władzy oraz otwarciem na różnice,
-kultura wkracza w wiek ponowoczesny.
Ewolucja roli mediów w oświacie
Termin „ media”:
-pojęcie „media” ma różne znaczenia,
-najczęściej termin odnosi się do mass mediów i oznacza środki masowej komunikacji,
-w szkole określa się, że są to „ środki dydaktyczne” lub „ pomoce naukowe”,
-Cz. Kupisiewicz: „ środki dydaktyczne „ są to przedmioty ( oryginalne i ich zastępniki modelowe, obrazowe, słowne, urządzenia), które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałowujących na ich wzrok, słuch, dotyk, itd. Ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznanie rzeczywistości.
-definicja pochodna z łaciny: media to pośredniki lub sposoby komunikowania,
-media to coś co przenosi informacje między nadawcą a odbiorcą,
-media w edukacji rozpatruje się w pozycji komunikowania:
1)nadawca ( źródło informacji)
2)komunikat ( przekaz- zbiór informacji o określonym kodzie)
3)odbiorca.
-media to: przedmioty, materiały, urządzenia przekazujące odbiorcom określone informacje ( komunikaty) poprzez słowo, obraz i dźwięk, a także umożliwiające im dokonywanie określonych czynności intelektualne i manualne.
Podział mediów:
-wielkość podziałów mediów wynika z:
*zmieniającego się podejścia teoretycznego i praktycznego do roli mediów w edukacji,
*gwałtownie rozwijających się koncepcji w ramach teorii komunikacji,
*dynamicznego poszerzania zainteresowań technologii kształcenia,
*rozwoju badań kognitywistycznych.
Przykłady podziału mediów:
-proste i techniczne,
-podające i interaktywne,
-gorące i zimne.
Ewolucja poglądów na rolę mediów:
-poglądowość jako wyznacznik roli mediów,
-media jako środek komunikacji masowej,
-technologia kształcenia- naukowe ujęcie wykorzystania środków dydaktycznych,
-technologia kształcenia- naukowe ujęcie całego procesu kształcenia,
-technologia kształcenia- projektowanie systemów kształcenia, uporządkowany i technologiczny przebieg,
-edukacja medialna- nauka o media, do mediów, z mediami,
-pedagogika medialna- wyniki badań nad mózgiem wyznacznikiem wykorzystania mediów w edukacji.
Zasada poglądowości jako wyznacznik roli mediów w nauczaniu:
-twórcą zasady jest J.A. Komeński ( 1594- 1670)- „ Wielka Dydaktyka”,
-zastosował zasadę w dziele Orbis sensualium pictius ( Świat zmysłowy w obrazach),
-główne idee:
walka z werbalizmem w nauczaniu,
czerpanie wiedzy z otaczającej przyrody a nie tylko z książek,
w przypadku gdy poznanie bezpośrednie jest niemożliwe należy pokazywać ich obrazy lub rysunki.
Zasada poglądowości:
-poglądy J. H. Pestalozziego (1746- 1826),
-wyobrażenia są fundamentem wszelkiego poznania ( kształcenie wyobrażeń powinno być jednym z przedmiotów nauczania),
-stworzył programy przedmiotów w szkole elementarnej ( nauka o rzeczy, nauczanie poglądowe),
-wyróżnił w poznaniu rzeczy trzy elementy: liczbę, kształt i słowo,
-sposób rozumowania: aby zrozumieć obiekt czy zjawisko trzeba zdać sobie sprawę z jego istoty ilościowej ( liczby), kształtu przestrzennego ( forma), trzeba je nazwać (słowo).
Zasada poglądowości:
-słowo poglądowość oznacza ogląd, oglądanie, widzenie co sugeruje, że chodzi tutaj jedynie o eksponowanie jednego zmysłu w procesie kształcenia- wzroku,
-tymczasem przyjmuje się, że chodzi o poznanie polisensoryczne,
-W. Szewczuk określa zasadę poglądowości jako zasada konkretności lub bezpośredniości,
-często występuje też nazwa wielozmysłowości,
-W. Okoń- zespół norm, które wywodzą się z prawidłowości procesu kształcenia i dotyczą poznania rzeczywistości na podstawie obserwacji, myślenia i praktyki- na drodze od konkretu do abstrakcji i od abstrakcji do konkretu.
Skutki rewolucji informatycznej:
-skutki w obszarze całej edukacji,
-skutki dla szkoły i procesu kształcenia,
-skutki dla nauczycieli i rodziców.
Przemoc w Internecie- zagrożenie rzeczywiste czy wydumane?
Internet jako wizja świata:
-Internet obietnicą nowego wspaniałego świata,
-każdy może mieć nieograniczony dostęp do informacji,
-może kontaktować się z członkami społeczności wirtualnej,
-posiada wolność publikacji swoich poglądów i swobodę zapoznawania się z poglądami innych,
-Internet jako narzędzie równych szans,
-Internet jest gigantycznym obszarem zabawy.
Nowe technologie a zmiana:
-nowe technologie niosą ze sobą zmiany nie zawsze społecznie pożądane,
-dostęp do informacji stwarza znaczne możliwości tylko tym, którzy potrafią je znaleźć i z nich skorzystać,
-wymaga to innych umiejętności aniżeli te dotychczas kształtowane przez szkołę,
-do rangi podstawowej i najistotniejszej urasta problem odczytania znaczeń informacji dostarczanych przez Internet,
-powszechna dostępność do informacji nie oznacza jeszcze jej rzetelności,
-na odbiorcę spada ciężar oceny wartości dostarczanej informacji.
Dwa oblicza Internetu:
-Internet objawia nam przynajmniej dwa oblicza:
jedno dające niezaprzeczalne korzyści,
drugie, gdzie występują zagrożenia, np. występowanie przemocy, możliwość uzależnienia się użytkownika od Internetu, przenoszeni wirtualnego świata do rzeczywistości, występowanie zjawiska samotności i inne.
Płaszczyzny rozpatrywania przemocy w Internecie:
-płaszczyzna społeczno- polityczna to obszar działań państwa, polityków, działaczy społecznych,
-płaszczyzna prawna to obszar działań prawa tworzonego w państwie oraz istniejącego od wielu pokoleń prawa zwyczajowego,
-płaszczyzna moralna przemocy w mediach w tym również w Internecie jest przedmiotem niekończących się dyskusji,
-płaszczyzna psychologiczno- biologiczno- socjologiczna jest najbardziej dynamicznie rozwijającym się obszarem badań.
Dylematy teoretyczne przemocy w Internecie:
Wyróżniamy następujące teorie próbujące wyjaśnić zjawisko agresji w mediach:
-teoria instynktów,
-teoria frustracji,
-teoria uczenia się,
-teoria socjologiczna,
-koncepcja catharsis,
-teoria kognitywistyczna?
Teoria uczenia się:
-zakłada, że człowiek uczy się zachowań agresywnych,
-najczęściej badacze ( np. : L. Berkowitz, J. Izdebska, Bandura) tłumaczą agresję dzieci przemocą oglądaną w kinie, telewizji i innych mediach,
-jest to pogląd chętnie przytaczany podczas dyskusji na temat przemocy. Tym bardziej, że znajduje to swoje odbicie w raportach instytucji międzynarodowych np. UNESCO, gdzie podkreśla się znaczenie wpływu przemocy oglądanej w mediach na zachowania agresywne,
-można tylko w części uznać związek prezentowanych w mediach treści ze wzrostem przemocy,
-odkrycia paleontologiczne wskazują, że tysiące lat przed mediami elektronicznymi człowiek posługiwał się przemocą ( odkrycia archeologów- szkielet człowieka neandertalskiego zabitego przed 50 000 lat),
-historia ludzkości poprzeplatana jest licznymi wojnami,
-także dziś badania plemion nie mających nic wspólnego z zachodnią cywilizacją wykazały, że zabójstwa są częstym zjawiskiem, np. wśród plemion Ache z Paragwaju, Yanomano z Wenezueli czy Tiwi z Australii,
-we wspomnianym plemieniu Yanomano około 30% mężczyzn ginie z rąk współplemieńców lub sąsiednich plemion,
-już Seneka Młodszy zwrócił uwagę na przenoszenie obserwowanych w trakcie spektakli zjawisk do rzeczywistości,
-ta obserwacja została rozwinięta przez behawiorystów,
-u podstawy tej koncepcji leży myśl oświeceniowa, mówiąca że ludzie rodzą się równi a dopiero środowisko jest czynnikiem powodującym zmiany, a zatem także wywołującym wzrost agresji,
-prowadzone przez behawiorystów badania nadały myśli oświeceniowej kształt naukowy,
-liczne eksperymenty prowadzone min. Przez Stanleya Miligrama, z Uniwersytetu z Yale, P.G. Zimbardo z Uniwersytetu Stanforda w San Francisco zdają się potwierdzić tezę o związku agresji ze środowiskiem,
-badania wykazały, że występuje korelacja dodatnia pomiędzy ilością czasu spędzonego przy telewizorze a wskaźnikami agresji,
-należy jednak podkreślić, że jest ona zróżnicowana co do skali związku.
Teoria uczenia się:
Zastrzeżenia 1:
-szereg eksperymentów prowadzonych było w zbyt krótkim czasie. W związku z tym, możemy jedynie stwierdzić że w momencie badań wystąpiła zależność o określonym natężeniu,
-np. badania Kaja Biorkqwista, wykazały że wystąpiła siedem razy większa agresywność u oglądających przemoc w stosunku do dzieci nie uczestniczących w badaniach,
-w tych badaniach, gdzie analizowano poziom agresji przez pewien czas zauważono, że podwyższony stan agresji jest krótkotrwały,
-można zatem przyjąć, że przemoc pokazywana na ekranie jest czynnikiem oddziaływującym krótkoterminowo na agresywne zachowania,
-przy ocenie wpływu mediów na wzrost agresji, problemem który nie został wzięty pod uwagę jest fakt, że w filmach nasyconych brutalnością przemoc była nieopłacalna. Bohaterowie negatywni byli karani za swoje zachowania. Przynajmniej tak było do niedawna.
Zastrzeżenie 2:
-występuje wiele zmiennych towarzyszących badaniom, które nie były brane pod uwagę,
-w trakcie eksperymentów występowało szereg czynników nie mierzonych przez badaczy, co miało wpływ na wynik badań. Prawdopodobnie tym należy tłumaczyć duży rozrzut uzyskanych wyników,
-można przyjąć że natężenie agresji zależne jest nie tylko ok pokazywanej na ekranie przemocy, ale także na wynik końcowy ma wpływ szereg innych czynników,jak chociażby czynniki genetyczne ( np. przetwarzanie informacji w mózgu) oraz różne czynniki kulturowe ( np. doświadczenie).
Zastrzeżenie 3:
-uwaga dotyczy tych badań, które realizowane były w długim okresie czasu,
-prowadzono tu szereg eksperymentów, które wykazały związek pomiędzy oglądaniem przez dzieci okrucieństwa a zachowaniami agresywnymi u dorosłych, aczkolwiek mamy tu także wyniki nie potwierdzające tej tezy,
-Rorwell, L, Herman i Leonard D. Eron prowadząc badania podłużne zauważyli że dzieci ośmioletnie oglądające filmy nasycone przemocą po 22 latach już jako dorośli wykazują zachowania znacznie bardziej agresywne niż inni oraz są predysponowani do popełniania przestępstw,
-do podobnych wniosków doszedł zespół badaczy w składzie L. D. Eron, L. R. Herman, M.M. Lefkowitz i L. O
Teoria katharsis:
-w analizach dotyczących przemocy ukazywanej w mediach spotkać możemy pogląd, że jest to swego rodzaju katharsis. Człowiek odreagowuje swoje napięcie, oczyszcza się poprzez oglądanie agresji w mediach,
-nie jest to pogląd nowy, już Arystoteles w „ „ zwracał uwagę na rozładowującą napięcie funkcję odgrywanego aktu przemocy.
Teoria instynktów:
-została stworzona przez Zygmunta Freuda i Konrada Lorentza,
-zakłada ona wrodzone skłonności człowieka do agresji, która jest wywoływana przez czynniki zewnętrzne,
-proces tworzenia się agresji przebiega stopniowo do momentu kulminacyjnego w którym następuje eksplozja.
Krytyka teorii instynktów:
-teoria instynktów została poddana ostrej krytyce, którą najbardziej wszechstronnie zaprezentował L. Berkowitz,
-uważał on, że należy odrzucić tą teorię z następujących powodów: dotychczas nie wykryto w mózgu i ciele człowieka żadnych obszarów decydujących o agresji, występuje wiele rodzajów agresji, agresja występuje po pojawianiu się bodźców zewnętrznych.
Koncepcja kognitywistyczna:
-w latach 80 XX wieku pod wpływem socjologii zaczęła tworzyć się kognitywistyczna teoria agresji,
-powstała ona w wyniku licznych badań na mózgiem, zwraca ona uwagę na znaczenie genetycznych podstaw agresji. Wiele przeprowadzonych badań uwidoczniło istnienie związku pomiędzy genami a agresją,
-przyjmuje się tu, że człowiek ma wkomponowaną w swoje zachowania agresję, która jest produktem i jednocześnie niezbędnym elementem w procesie ewolucji. Guy Lazorthes wyróżnia dwa rodzaje agresji: przemoc elementarną mającą podłoże genetyczne ( zaprogramowaną genetycznie) oraz przemoc wywołaną czynnikami zewnętrznymi zrodzoną w korze mózgowej,
-odróżnia on przemoc sterowaną genami od przemocy świadomej.
Przyczyny leżące u podłoża zachowań:
Dwie grupy:
-związane ze sposobami skutecznego rozwiązywania problemów adaptacyjnych w środowisku, np. obrona przed atakiem, zagarnianie cudzej własności, przysparzanie kosztów rywalom seksualnym, walka o miejsce w hierarchii, odstraszanie potencjalnych agresorów, powstrzymywanie stałych partnerów od niewierności i wielu innych związanych z zaistniałą sytuacją,
-związane z dziedziczonymi uwarunkowaniami.