SOCJALIZACJA- uspołecznienie, człowiek z istoty biologicznej staje się istotą społeczną. Zakres zainteresowania socjologów, pedagogów, psychologów.
Dylemat: geny czy kultura?
Wyposażenie genetyczne nie ma realnego znaczenia- człowiek rodzi się jako tabula rasa.
Istnieją gatunki zachowań uwarunkowanych genetycznie, ale jednak u człowieka nie występuje instynkt (zautomatyzowane zachowania bez względu na środowisko)
Cecha behawioralna- cecha zachowań, które można mierzyć według ustalonych miar.
Wariancja- odchylenie wobec średniej grupowej w kontekście zachowań behawioralnych.
1980 r.- początek badań socjologicznych w kontekście uwarunkowań genetycznych (prowadzonych głównie na bliźniakach). Wnioski:
Większość cech behawioralnych jest dziedziczona
Wpływ dorastania i wychowywania w jednej rodzinie ma większe znaczenie niż geny (adoptowane dzieci)
Połowy wariancji złożonych cech behawioralnych nie można wytłumaczyć ani przez wpływ genów ani rodziny
Dziedziczna forma części zachowań- np.: poziom agresji, sposób jej okazywania zależy od środowiska
Skłonności do religijności i zaangażowania politycznego- genetyczne (od środowiska zależy jaka to będzie religia/ugrupowanie)
Środowisko wspólne- wspólne dla wszystkich członków
Środowisko swoiste- unikatowe dla danej jednostki, ma największy wpływ na zachowania behawioralne
Istnieje teoria, że dla rozwoju dziecka kluczowe są pierwsze 3 lata, nabywa ono wtedy kluczowe kompetencje. Badania pokazały, że to nieprawda, nie ma okresu, po którym zanika zdolność zdobywania kompetencji.
Socjalizacja pierwotna- zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna- trwa przez całe życie, zachodzi przy każdym wejściu w nową grupę społeczną.
Uogólniony inny – „pewne rzeczy się robi, a pewnych nie”. To wyzbycie się potrzeby posiadania ciągle kogoś, kto będzie wzorcem i będzie nakładał zakazy/nakazy.