Praca psa-terapeuty według Turid Rugaas

Turid Rugaas
"Praca psa-terapeuty" oraz "Psy pracujące"
Kraków 25-26.09.2009

1. WSTĘP:

Według Turid głównym celem posiadania psa jest pomóc mu być szczęśliwym.

Podstawową zasadą, o której należy zawsze pamiętać - niezależnie od pracy, jaką wykonujemy z psem, jest to, że psy nie mogą cierpieć z powodu naszych ambicji, nieważne, jak wielkiej wagi wydaje nam się nasza praca.
Oznacza to, że musimy mieć konkretną wiedzę i rozumienie tego, co pies czuje i czym właściwie jest, oraz umieć dostrzec, czy pies jest w dobrej formie psychicznej i fizycznej.

Większość trenerów psów pracujących nie ma wystarczająco dużo wiedzy i zrozumienia emocji psa.

Psy naprawdę są w stanie robić rzeczy po prostu dlatego, że je o to prosimy, ponieważ jako zwierzęta stadne psy (i wilki) potrafią fantastycznie ze sobą współpracować!

Problemy zaczynają się, kiedy nie współpracujemy z psem, a raczej zaczynamy go "kontrolować"!

Mając z psem dobrą więź możemy zrobić wszystko!

Psy są zwierzętami socjalnymi, nastawionymi na przetrwanie. Oznacza to instynkt łowiecki, drzemiący w psie - to, jak jest silny, zależy od rasy.

Polowanie oznacza biegnięcie za ruszającymi się przedmiotami, używanie nosa i innych zmysłów do eksploracji otoczenia. Należy psom na to pozwolić! Nie oznacza to pogoni - próbujmy kontrolować pogoń i uczyć zachowań alternatywnych.

Pozwalanie psu korzystać ze zmysłów jest bardzo ważne. W ten sposób pies uczy się radzić sobie w świecie.

• Polowanie oznacza zorientowanie na jedzenie - możemy to wykorzystać dla naszych celów.

• Obrona - głównie obrona przed prowokacjami.

Do nas należy nauczyć psa, że nie musi czuć potrzeby bronienia się!
W związku z tym istnieje mnóstwo rzeczy, których nie możemy robić psu ani na które nie możemy pozwolić innym.
W zamian za to psy muszą mieć możliwość dokonywania wyboru i korzystania z mózgu - do nas należy dostarczać im okazji do takiego rozwoju.

Oznacza to, że musimy pozwolić psom informować nas o tym, co czują, i respektować język psa. Wewnątrz grupy nawet małe sygnały są respektowane przez innych. Psy, które nie respektują sygnałów, zwykle zostały tego nauczone przez ludzi! Dlatego też, jeśli mamy psa z problemami z komunikacją - popatrzmy najpierw na swoje zachowanie.

2. WYCHOWYWANIE SZCZENIAKA NA PSA-TERAPEUTĘ

Zanim zaczniemy dyskusję o wychowaniu szczenięcia na psa-terapeutę, każdy musi zapytać samego siebie, dlaczego chce zajmować się pracą terapeutyczną? Trzeba być pewnym, że są to naprawdę dobre powody!

Uwaga Turid: na świecie jest tylko kilka psów, które są szczęśliwe w pracy terapeutycznej, i tylko kilku trenerów, którzy potrafią je do tego dobrze przygotować.

Jeśli chcemy mieć dobrego psa-terapeutę, wybierzmy psa dorosłego. Branie szczeniaka z kategorycznym nastawieniem, że będzie on psem terapeutycznym jest bez sensu, ponieważ nie można mieć pewności, na jakiego psa wyrośnie. Można mieć jakąś koncepcję, co chce się z psem robić - ale trzeba być przygotowanym na to, że może się to nie udać.

Trzeba jednak pamiętać, że każdy pies ma jakiś specjalny talent, i sprawdzić, co lubi najbardziej - węszenie, szukanie, spanie na sofie?
Ważne: nie ma sensu mieć jednego psa do 5 różnych rodzajów pracy

Psu trzeba przede wszystkim pozwolić dorosnąć i dojrzeć. Zaczynanie pracy wcześniej jest dla psa zbyt obciążające. Dopóki pies nie dorośnie, nie powinno się z nim robić żadnej wyczerpującej pracy terapeutycznej.

W grupie dzikich psów / wilków dorosłe osobniki pomagają młodym, chronią je itp. Jeśli tego zabraknie, pies może być zestresowany, nerwowy, z problemem lękowym.

Turid opracowuje program na pierwszy rok życia psa, jak pozwolić psu dojrzeć i krok po kroku nauczyć wszystkiego tak, aby poradził sobie w świecie. Czasami program ulega modyfikacjom (jest przyspieszony lub spowolniony). Przez cały ten czas niezwykle ważne jest czytanie psa i jego emocji.
Jeśli bierzemy do domu psa dorosłego, program jest opracowany jak dla szczeniaka. W przypadku mieszańców tym bardziej trzeba zaczekać, aż dorosną, żeby w ogóle zobaczyć, co mogą robić.

Biorąc szczeniaka, jego rasę bierzemy pod uwagę tylko w ograniczonym stopniu. Ważne są cechy indywidualne.

Do zapamiętania:
- duże psy mogą przestraszyć ludzi
- małe psy mogą przestraszyć się ludzi

Do pracy z dziećmi raczej duże psy, ponieważ jedną z najważniejszych rzeczy jest nauczyć dzieci obchodzić się z psami.

Nie można pozwalać dziecku kłaść się NA psie! Mogą leżeć obok siebie, np. stykając się plecami, ale nigdy dziecko NA psie!! (jest to wysoce niekomfortowe dla psa, a nie przynosi żadnych korzyści terapeutycznych).

Turid osobiście wybrałaby beagle'a (!) - wysoki próg pobudliwości, cierpliwość i wytrzymałość (mogą pracować dłużej niż inne rasy).
Nie używałaby psów wrażliwych na hałas, ruszające się przedmioty, machające ręce i nogi, itp. Czyli np. owczarków belgijskich, border collie itp., psów z silnym instynktem łowieckim (np. charty pracujące oczami).

Rasy uznane za niebezpieczne - dziecko nie wie, że są "uznane za niebezpieczne", dopóki ktoś mu tego nie powie!
Mając do wyboru owczarka niemieckiego, dobermana i rottweilera Turid wybrałaby rottweilera - jest słodki, cierpliwy i spokojny.

Ze szczeniakiem zawsze pracujemy spokojnie, metodą małych kroczków. Dla szczeniaka najważniejsze jest, aby mieć miłych, kochających rodziców. Dlatego jeśli zachowamy się agresywnie, nerwowo itp., szczenię może wystraszyć się na całe życie.
Należy zaspokajać potrzeby szczeniaka: jedzenie, bliskość, towarzystwo innych psów! (żaden człowiek nie nauczy psa być psem, tylko inne psy). Towarzystwo innych psów nie oznacza ciągłej zabawy z innymi szczeniakami! W ten sposób szczenię niczego się nie nauczy! Szczenięta potrzebują dorosłego wzoru do naśladowania - miłego i przyjaznego.

Pies musi mieć zapewnione dobre kontakty z innymi psami przez całe życie.

Psu należy pozwolić na swobodną eksplorację otoczenia (Turid nazywa to "szczepionką przeciwko byciu lękliwym lub złym ").

Nie ma sensu skupiać się na uczeniu szczenięcia siadać, warować itp., ponieważ jeśli pies będzie radził sobie w życiu, będzie też w stanie zrobić wszystkie te rzeczy! Jeśli pies nie radzi sobie w życiu, fakt, czy umie wykonywać komendy, czy nie - nie ma żadnego znaczenia (nie pomoże mu to radzić sobie w świecie).

Testowanie psów terapeutycznych: jedyną formą zalecaną przez Turid jest, aby ludzie siedzieli na ziemi, a pies mógł swobodnie inicjować kontakt i eksplorować (poznawać) ludzi.
Jeśli pies był prawidłowo wychowywany, będzie w stanie poradzić sobie ze wszystkim, ponieważ nauczony jest jedynie pozytywnych doświadczeń i ma bazę pewności siebie.

Co psy lubią:
- być z innymi psami;
- być z rodziną;
- wiedzieć, co się dzieje ? są wszędzie tam, gdzie cokolwiek się dzieje w domu;
- uczestniczyć we wszystkim;
- eksplorować otoczenie, korzystając z wszystkich zmysłów ? najpierw w domu, potem w innych miejscach;
- pomagać nam w rzeczach, które robimy;
- poznawać nowe miejsca, rzeczy, ludzi;
- leżeć i coś żuć.

Jeśli pies ma problemy z innymi psami, musimy przygotować program, jak go tego nauczyć.

Psy potrzebują, aby respektowano ich sygnały uspokajające.
Pokazują także sygnały "odstraszające": pokazywanie zębów, warczenie, kłapanie zębami, szczekanie, rzucanie się do przodu. Te sygnały świadczą o tym, że sprawy poszły za daleko!

Inną reakcją jest to, że psy się zamykają w sobie (dotyczy to zwłaszcza psów przewodników, ponieważ nie mogą one okazywać emocji - wygaszają się i popadają w depresje). Bardzo często właściciele nie widzą depresji, a zachwycają się, jak spokojny i dobrze wychowany jest pies. Pies niewykazujący emocji nie jest psem dobrze wychowanym, a silnie zestresowanym.

Jest wiele rzeczy, na które psy reagują ? nikomu, ani nam, ani innym ludziom, nie wolno robić tych rzeczy. Możemy nauczyć psa je znosić, ale nie lubić. Przykład: wyciąganie ręki do psa.

Musimy uczyć ludzi, jak obchodzić się z psami. Przyniesie to podwójny efekt:
- dzieci nie będą gryzione przez obce psy;
- psy terapeutyczne nie wypalą się zbyt szybko.

Czego psy nie lubią:
- bycia przywiązanym do czegoś, w tym krótkiej smyczy. Należy używać szelek i bardzo długiej smyczy, obroże mogą powodować urazy szyi i kręgosłupa;
- bycia w klatce;
- bycia gonionym przez inne psy i / lub dzieci - goniący uczy się napastować inne psy; goniony uczy się bać innych psów (dzieci);
- kiedy ludzie idą na nie na wprost (machając rękami, pochylając się nad nimi, itp.);
- psy uczą się poprzez bezpośrednie skojarzenia - większość uczy się agresji na smyczy. Bardzo łatwo jest tego nauczyć, ciągnąc za smycz i mówiąc "nie", kiedy szczenię chce przywitać się z ludźmi i / lub psami. Szczenię uczy się bać psów i / lub ludzi i "odstraszać" ich, kiedy jest na smyczy. Dlatego ucząc nowych rzeczy trzeba używać spokojnego i wesołego głosu.

Psy uczą się mnóstwa rzeczy w bardzo krótkim czasie (ponieważ uczą się bardzo szybko, a nie dlatego, że my jesteśmy takimi dobrymi nauczycielami!):
- psy uczą się być same w domu - najczęstszy błąd: ludzie nie uczą tego stopniowo!
- psy muszą zapoznać się z wieloma rodzajami ludzi (w różnym wieku, różnej płci, kondycji, typu itp.);
- psy nie lubią być klepane i przytulane - nawet jeśli pies jest nauczony znosić to, naszym obowiązkiem jest postawić granice. Kiedy? Należy patrzeć na CSy.
- psy muszą nauczyć się chodzić na luźnej smyczy - jest to jeden z najczęstszych problemów!

3. FAZY ROZWOJU:

- szczeniaka należy brać w wieku ok. 3 miesięcy;
- pierwszy okres lękowy - 8 tygodni - zdecydowanie za wcześnie na odbiór szczeniaka!
- 12 - 16 tygodni - szczenię uczy się powstrzymywać gryzienie i zachowania agresywne;
- 4.5 miesiąca - drugi okres lękowy;
- 9 - 10 miesięcy - trzeci okres lękowy: z doświadczenia Turid jest to najtrudniejszy z okresów lękowych; pies potrzebuje wyjątkowo dużo czasu na dojście do równowagi po strasznym dla niego doświadczeniu;
- 13 - 14 miesięcy - czwarty okres lękowy: pies dojrzewa, robi się "płaczliwy" z byle powodu. W każdej rasie ten okres przypada na identyczny wiek, ponieważ zależy on głównie od rozwoju fizycznego.
Wszystkie te okresy są BARDZO NIEWSKAZANE do pracy terapeutycznej!

Ostatnią fazą rozwoju mózgu jest nauczenie się konsekwencji zachowań. U ludzi faza ta przypada pomiędzy 21 a 25 rokiem życia, u psów między 21 a 25 miesiącem życia.

Biorąc 3-miesięczne szczenię, zaczynamy uczyć je radzić sobie w świecie:
- najpierw - dom i najbliższe otoczenie (ogród);
- zasada małych kroczków, nie uczymy wszystkiego w ciągu kilku miesięcy;
- najważniejsze dla szczenięcia jest stworzyć silną i bliską więź z rodziną!
- szczenię uczy się radzić sobie z dotykiem poprzez eksplorację nowych miejsc, rzeczy i ludzi - ludzie powinni stać nieruchomo, pozwalając psu się zbadać (eksplorować). "Wynajęte dziecko" może być zaproszone już do hodowcy, jednak jeśli będzie siedziało nieruchomo, pozwalając psu chodzić po sobie i węszyć.
- uczymy chodzenia na luźnej smyczy i zabaw węchowych;
- ustawiamy nowe i różne rzeczy w ogrodzie (mieszkaniu), pozwalając psu je zbadać, używając wszystkich zmysłów. Korzystamy z różnych materiałów, które szczenię może żuć i wypróbowywać na nich zęby (nie tylko guma i plusz). Pudła kartonowe są do tego znakomite! Szczenięta potrzebują stymulacji umysłowej.
- chodzenia na luźnej smyczy uczymy bardzo wcześnie, w delikatny i miły sposób. Nie ma znaczenia, gdzie znajduje się szczenię (z tyłu, z boku, z przodu) tak długo, jak długo smycz jest luźna;
- cmokanie - uczymy psa reakcji na cmoknięcie (zamiast "nie" lub innych rzeczy); cmoknięcie nie jest zabarwione negatywnie, jest jedynie informacją dla psa ("odwróć się do mnie").
- większość problemów z psami zaczyna się, kiedy szczenię idzie do szczeniakowa. Zajęcia dłuższe niż 20 - 30 minut są za długie! Jeśli szczenię nie może bawić się z innymi szczeniętami - zajęcia są złe. Jeśli szczeniakowo to zakamuflowane zajęcia z posłuszeństwa - to też źle, zajęcia obedience nie są dla szczeniąt.
Są rzeczy, których można uczyć, ale zajęcia powinny być krótkie i proste! Szczenię nie radzi sobie ze zbyt wysokimi wymaganiami. Czasem lepiej dla szczeniaka jest po prostu pozwolić mu obserwować świat.

Zamiast negatywnych emocji i reakcji w stosunku do psa, lepiej jest korzystać z mowy ciała i sygnałów, które pies zrozumie:
1. sygnał rozdzielenia - np. jeśli pies szczeka przy drzwiach, stańmy pomiędzy psem a drzwiami, tyłem do psa;
Także: odwracamy się do psa tyłem, jeśli próbuje on na nas skakać lub gonić nas z jakiegoś powodu.
2. sygnał dłonią - np. ucząc psa zostawania w pokoju, dajemy mu dłonią sygnał "zostań", wychodzimy za drzwi i natychmiast wracamy. Stopniowo przedłużamy nieobecność.
Także: pokazujemy go psu, szczekającemu zza płotu (nie patrząc na psa).

Możemy nauczyć psa trzymać się z dala od kłopotów, zamiast w nie wpadać.

- Pozwólmy psu patrzeć na rzeczy. Nie prośmy, aby koncentrował się na nas cały czas. Pies używa wzroku do poradzenia sobie z otoczeniem - musi tak robić, aby przeżyć, dlatego należy mu na to pozwalać.
Dlatego też idąc do miejsca pracy, trzeba dać psu możliwość eksploracji tego miejsca. Dzięki temu podczas pracy będzie on spokojniejszy, bardziej pewny siebie i skoncentrowany na zadaniu.

- Róbmy wiele ćwiczeń relaksujących - między innymi psami i ludźmi, w różnych sytuacjach i miejscach. (u Turid zajęcia (na kursie) z relaksacji trwają ok. 6 - 8 tygodni). Są one niezwykle istotne dla psów terapeutycznych!

- "Wzbogacone środowisko" - ćwiczenia z dodatkowymi rzeczami / przedmiotami, które pies może zbadać.

4. EMOCJE:

Psy mają taki sam układ limbiczny jak ludzie (i wszystkie ssaki). Oznacza to, że odczuwają takie same emocje. Musimy patrzeć na sytuację z perspektywy psa!
Perspektywa psa jest kombinacją emocji, doświadczenia i faktu bycia psem.

Wszystkie zwierzęta są bardzo podobne, dlatego możemy uczyć je przy użyciu tych samych metod. Metody te oparte są o system wzmocnień przy użyciu smakołyków, pochwał, itp.

Siłowa nauka posłuszeństwa kończy się na najniższym poziomie (jest wiele psów szkolonych siłowo w "zerówce" obedience, ale już bardzo mało na wyższych poziomach). Wynika to z faktu, że w stresie mózg nie pracuje wydajnie, psy nie mogą się uczyć, więc możemy dojść tylko do pewnego etapu. Jeśli chcesz mieć prawdziwe osiągnięcia -współpracuj, wzmacniaj, okazuj szacunek i bądź kreatywny!

Wiele osób używających siły po prostu boi się utraty kontroli. Nie powinniśmy się tym przejmować - w zamian za to budujmy silną więź z psem! Okazujmy emocje, miejmy otwarty umysł, bądźmy kreatywni.

Wiele psów pracujących nie jest dotykanych (są tylko poklepywane) - a potrzebują one przyjemnego, delikatnego kontaktu fizycznego. Jest to niezwykle istotne dla psa, aby później mógł on poradzić sobie ze stresem podczas pracy.

5. STRES:

Średni puls u psa to 46 u/m (pies zrelaksowany).
Puls normalny 40 - 65 u/m;
Ponad 65 u/m - pies jest zestresowany.

Poziom stresu u psów podnosi się w obecności ruszających się przedmiotów.
U zrelaksowanego psa człowiek nagle zaczynający chodzić po pokoju podnosi puls do 90 u/m ? myśliwy (pies) przygotowuje się do polowania.

Produkcja adrenaliny nie kończy się natychmiast - 10-15 min po zakończeniu ćwiczenia osiąga poziom szczytowy!
Na to, aby kortyzol powrócił do normalnego poziomu, potrzeba 3-6 dni. Dlatego po stresie do pełnego relaksu pies potrzebuje 3-6 dni.

Adrenalina inicjuje produkcję innego hormonu, odpowiedzialnego za gospodarkę wodną organizmu. Ludzie pocą się, a psy sikają.

NPY - ostatnie badania pokazują, że hormony stresu wyzwalają produkcję innego hormonu (Neuropeptydu Y), odpowiedzialnego za upośledzenie układu immunologicznego!

Mózg: spożyty pokarm jest przetwarzany w cukier, magazynowany głównie w wątrobie. Cukier ten jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu. W stresie cały cukier uwalniany jest do krwi, ponieważ organizm przygotowuje się do działania. Dla mózgu nie zostaje nic. Oznacza to, że nie jest możliwe nauczenie zestresowanego psa czegokolwiek.

Hormony płciowo idą w parze z adrenaliną i hormonami pochodnymi - pies staje się poirytowany i nadwrażliwy, a jego reakcje są przesadzone.
Pogryzienia są często poprzedzone bardzo stresującymi sytuacjami.

Szybszy puls prowadzi do problemów z sercem.

Kiedy podnosi się poziom stresu, w organizmie rozpoczynają się setki procesów biochemicznych.

Wszystkie powyższe punkty dowodzą, że powinniśmy oszczędzać psu stresu!

Co stresuje psa:
- gonienie rzeczy, np. frisbee ? jeśli w ogóle, to bardzo, bardzo krótko;
- zabawa z psami ? szczenię stresuje się po ok. 7 min; po tym czasie zabawę przerywa dorosły pies. Naszym zadaniem jest przerwać zabawę, jeśli takiego dorosłego psa zabraknie;
- agresja w otoczeniu psa;
- szybko poruszający się ludzie i inne zwierzęta;
- niewystarczająca ilość snu;
- zbyt wysokie wymagania;
- zbyt dużo ćwiczeń;
- za wysokie dźwięki lub inne rzeczy, alarmujące psa;
- ból fizyczny ? należy obserwować ruch psa i jeśli coś jest nie w porządku ? zbadać jego stan zdrowia. W to wchodzą bóle szyi i / lub pleców spowodowane obrożą, ciągnięciem na smyczy, skokiem do przodu, kiedy pies jest na smyczy.

Brak nadmiernego stresu w psim życiu oznacza psa zdrowego psychicznie i fizycznie!

Zabawa nigdy nie jest odpoczynkiem.

Żadna rasa nie była stworzona do ciągłego wysokiego poziomu energii.

Opracowała Marta Kurpińska - trener szkolenia psów w Fundacji DogoDogo i szkoły dla psów CanisSapiens.