BIOETYKA

Od 18 kwietnia od 13:30, kurs kończy się testem 6 czerwca. Literatura: Bioetyka Ben Mepham PWN.

21.02.2013

Kto to paleobiolog?

Bioetyka – jest interdyscyplinarną dziedzina badań nad moralnymi aspektami postępu nauk biologicznych oraz ich zastosowań. Głównie czerpie się z biologii , jak także z psychologii czy socjologii, filozofii, teologii a także z prawa. Postanowienia są wyznaczane razem z propozycjami praw, które mają je regulować.

Działy:

• etyka medyczna,

• lekarska,

• pielęgniarska,

• etyka farmaceutów,

• zagadnienia etyki w ośrodkach badawczych,

• etyka badań naukowych z udziałem człowieka,

• zagadnienia relacji między człowiekiem a zwierzętami (coś jak prawa zwierząt),

• etyka środowiska naturalnego(wartość ekosystemu, jak dalece można ingerować w środowisko),

• etyka regulacyjna (badacze zajmują się formułowaniem struktury pojęciowej dla przepisów prawa),

• etyka w nauce(etyczne prowadzenie się naukowców – traktowanie nauki jako części gospodarki, sponsor prywatny oczekuje konkretnych efektów).

Pierwsze zmiany w USA:

1. Bezpłatna służba zdrowia – lekarze zaczęli leczyć nie tylko osoby lokalne o przewidywalnych poglądach np. nie można zakładać, że pacjent jest katolikiem. Lekarz nie wie czego pacjenci od niego oczekują.

2. Dyskusja dotycząca pewnych etycznych standardów – zmiany społeczne.

3. Zmiany technologiczne – np. w latach 50 respirator napędzany czymś tam.

4. Pojawienie się nowych procedur – 1952 pierwsze przeszczepienie organów.

5. Zmiany w układzie gospodarczych – „klient zawsze ma racje”, bo to klienci ustalają kryteria oceny usługi, czy produktu. W medycynie nie można w ten sposób oceniać lekarzy, ponieważ nie od nich zależą pewne czynniki. Kultura konsumencka przeniosła się do gabinetu lekarskiego – pacjenci zaczęli oceniać lekarzy po skutkach.

6. Pewien leśnik, który propagował zakładanie parków w miastach miał pogląd, że przyroda niesie ze sobą wartość ponad naszą wygodę, czy użyteczność.

Czym jest etyka?

Etyka - dyscyplina filozoficzna której przedmiotem jest moralność.

Moralność – z punktu widzenia społecznego – jest to system kontroli społecznej, który funkcjonuje w określonej grupie na który składają się normy, wzorce osobowe, tezy o wartościach itp opatrzone sankcjami i gratyfikacjami.

Po kolei:

System kontroli społecznej – systemy modyfikowania ludzkich zachowań (cena wpływająca na gotowość zakupu, albo prawo wpływa na gotowość do przestępstwa), najczęściej system nagroda-kara.

Sankcje – od łagodnych- dostrzeżenie czyjegoś przekroczenia norm, ujawnienie przekroczenia normy przed grupą, pozbawienie przywileju, eliminacja grupy (ignorowanie)

Gratyfikacje – publiczne przyznanie, przyznanie przywileju

Normy – zdania, które opisują nakazy i zakazy dotyczące typów, rodzajów zachowań w pewnych typach, rodzajach okoliczności. Mają charakter ogólny. Nie są to oceny, które mają charakter jednostkowy.

Normy nie są pewnymi regułami, które sobie przypominamy. Ludzie po prostu mają pewne dylematy, pewne konflikty, które wynikają z chęci spełnienia obu norm moralnych.

Wzorce osobowe – są najbardziej rozpowszechnione regulacje moralne. Są to opisy wzorcowych postaci historycznych, czy fikcyjnych, które reprezentują pełny zestaw cech uznawanych za pożądane.

W2

Intuicje moralne – na wyczucie, przed teoriami

Skąd jednak wiadomo, od czyich intuicji rozpocząć, które intuicje „są lepsze”? Argument, że ktoś się zna nie jest wystarczający, aby postępować zgodnie z jego intuicjami. To taki problem autorytetu. Czy autorytet jest potrzebny w naszych czasach? W jaki sposób wybrać autorytet? Jedynie fachowiec jest w stanie ocenić fachowca, więc jeżeli jesteśmy w stanie ocenić autorytet to sami jesteśmy autorytetem, a jeżeli im zawierzamy to sami uciekamy od myślenia i od oceny przekonań.

Autorytet moralny a autorytet epistemiczny, czyli poznawczy. Epistemiczny jest łatwiejszy do znalezienia ponieważ opisuje on pewną realną rzeczywistość, czyli można skonfrontować jego przekonania. Przy autorytecie moralnym nie można jego przekonań odnieść. Dlatego spory moralne się nigdy nie ciągną, mają charakter nieskończony.

Próba opisania podstawowych norm etycznych.

Podział na 3 grupy – kryterium: Co sprawia, że działanie jest słuszne, warte podjęcia?

1. TELEOLOGICZNE, teos oznacza cel dojścia. Cel decyduje o tym, czy działanie jest słuszne. Działanie jest słuszne, o ile jego cel jest dobry, a działanie, które powoduje zły skutek, jest złe.

• KONSEKWENCJALIZM, mówi, ze postępowanie jest słuszne o ile jego cel jest słuszny- daje więcej dobrego niż złego. To nie jest „cel uświęca środki”. Głosi ona w rzeczywistości, że jeżeli nie wiesz jaką wartość ma działanie, przyjrzyj się celowi. Jedną z teorii konsekwencjalizmu jest utylitaryzm.

• PERFEKCJONIZM wyznaje osoba, która uważa, że działanie jest słuszne jeżeli jest tym, co zrobiłby ideał moralny. Chrześcijanin – starać się być jak Jezus. Charakterystyczne jest to, że mówi się o charakterze człowieka, ocena się jednostkę, a następnie dopiero patrzy się czy to co zrobił było dobre czy złe. Opisuje się człowieka za pomocą cnót- sprawiedliwość, oszczędność, punktualność. Bada się biografię, jeżeli jednostka miała wiele cnót, to jego działanie prawdopodobnie było dobre.

Można wyróżnić ANTYCZNY(Arystoteles) i CHRZEŚCIJAŃSKI(Tomasz).

1. ZASAD – jeśli działanie spełniło odpowiednią regułę i było podjęte dla tego celu.

• Teoria PRAW (right) prawa zbywalne i niezbywalne(prawo do życia, wolność, dążenie do szczęścia – nie da się ich wymienić). John Lock w 17-18 wieku jako pierwszy przeciwstawiał się niewolnictwie, ponieważ nie można go usprawiedliwić. Uznawał życie jako prawo. Morderstwo czy samobójstwo jest naruszeniem prawa. Ale jak w takim wypadku ma się prawo do wolności? Ktoś postępuje słusznie jeśli uszanuje prawo czyjeś.

• Teoria OBOWIĄZKÓW – działanie jest słuszne jeżeli postępuje się w dany sposób z poczucia obowiązku. Np. pożyczamy książkę i zobowiązujemy się oddać ją do jutra. I mimo tego że jest nam to nie na rękę to musimy to zrobić z poczucia obowiązku, a nie np. ze strachu przed reprymendą.

1. Teoria CZĄSTKOWA – czyli obejmują fragment moralności.

• SPRAWIEDLIWOŚCI – są propozycjami jak należy postępować w sferze publicznej. W sferze publicznej jednostki są dla siebie wymienne. Normy są wyartykułowane. Np. relacja między studentem a nauczycielem powinna być bezstronna. Nie powinno się być emocjonalnym. Powstają w XX wieku – John Rawls „Teoria sprawiedliwości” – „sprawiedliwość jest podstawową cnotą społęczną. Teorie naukowe, mimo swojej elegancji i spójności, jeżeli są fałszywe powinno się je odrzucić. Tak samo jeżeli społeczeństwo działa efektywnie, ale nie sprawiedliwie to należy je odrzucić”. Np. ruch wyzwolenia kobiet żądał równych praw, ponieważ rząd był niesprawiedliwy, a nie dlatego że kobiety są nieszczęśliwe.

• RELACJI OSOBISTYCH – j.w. tylko w sferze prywatnej. Osoby są nie wymienne. Wiążą nas z nimi więzy emocjonalne. Bezstronność nie jest tak ważna, „Mamo, ładne?”. Przez wiele lat ta dziedzina nie były badane przez filozofów. Dopiero od równouprawnienia zaczęto badania, ponieważ kobiety głównie występowały w relacjach osobistych, a prawie w ogóle w sferze publicznej. Etyka troski Nell Rogins? – wśród pielęgniarek. Częste są relacje asymetryczne np. nauczyciel- uczeń, gdzie uczeń nie może być tylko numerem w dzienniku. To samo dotyczy relacji rodzic-dziecko. Spora część ludzkiego życia zależy od innych ludzi.

Arystoteles – IV wiek przed urodzeniem Jezusa, był letnikiem, czyli nie był pełnoprawnym obywatelem Aten – trza mieć ziemie, dom, a można to zrobić będąc synem obywatela. Zastanawia się on, jakie cechy powinien posiadać człowiek, aby jego życie było udane. Eudaumonia – coś więcej niż szczęście – rozkwit, dobry stan ducha. Uznaje on, że wszystko w świecie ma jakiś swój cel, wszystko do czegoś dąży. Arystoteles stara się określić co da ten naturalny, celowy byt. Chce on zdefiniować zespół cech człowieka.

Co to jest rumianek? Najprościej przynieść egzemplarz, najlepiej ten najładniejszy i najlepszy, który posiada wszystkie cechy rumianku, taki w sam raz. I teraz dokladnie to samo tylko z człowiekiem!

W3 7.03.13

Jak opisać naturę człowieka? Wskazanie natury danego gatunku określa o wystarczające i konieczne warunki aby dane zwierze przypisać do gatunku. Zacząć powinno się od tego, co nas wyróżnia od zwierząt. Kiedyś – różniliśmy się duszą nieśmiertelną, potem rozumem, wyobraźnią, racjonalnością, planowością. Często przypisuje się zwierzętom różne cechy takie jak racjonalizm – omijanie kałuży przez psa, a nie przejście przez kałużę. To jednak oznacza, że pies namyślił się przed tą decyzją. Kartezjusz uważał, że zwierze to maszyna. Dziś prowadzone są doświadczenia nad naczelnymi, które myślą – np. oszukują. Z tego wynika, że racjonalność nie wyróżnia nas od innych zwierząt.

Filozof: trza znaleźć specyficzny zespół cech. No cóż, nie udało się nam to do teraz.

Roussou stwierdził, że nie da się określić natury ludzkiej.

Potrzeba systemu porozumiewania się, który umożliwi nam kontakt społeczny.

Jednocześnie jesteśmy bardzo inny w zależności od kultury np. płeć społeczna i biologiczna. Są kultury, gdzie wybiera się płeć np. w Guatemali, wśród Indian wybierało się na wodzów osoby o mniej wyraźnej strukturze płciowej/ obojnacze. I jeszcze wśród połodniowo amerykańskiej ludności występują zaburzenia hormonalne, które powodują że dzieci nie są określonej płci, w wieku dojrzewania zazwyczaj dorastają jako chłopcy. WNIOSEK: są kultury, gdzie można wybrać płeć.

Jeśli jesteśmy tak plastyczni to czy określanie natury ludzkiej ma jakiś sens? Od XVIII wieku odchodzi się od tego.

KONSEKWENCJALIZM, mówi, ze postępowanie jest słuszne o ile jego cel jest słuszny- daje więcej dobrego niż złego. To nie jest „cel uświęca środki”. Głosi ona w rzeczywistości, że jeżeli nie wiesz jaką wartość ma działanie, przyjrzyj się celowi. Jedną z teorii konsekwencjalizmu jest utylitaryzm.

CO decyduje o tym, że skutki są dobre. Utylitaryści w wydaniu Johna Stuarta Milla uznali, że określenie wartości dobra skutków można obliczyć za pomocą wzoru na zwiększanie szczęścia w świecie. Mill nie jest twórcą, twórcą jest J. Bentham. Nie był erudytom (?). Opracował system, która oblicza karę dla danej zbrodni. HEDONIZM PSYCHOLOGICZNY to jest teza, która mówi, że nasze czyny podyktowane są przyjemnością, albo uniknięciem cierpienia. Podstawowy mechanizm, jedynym motorem działań jest otrzymanie przyjemności lub uniknięcia cierpienia. Pytanie filozofa: Czy to rzeczywiście jedyne motory? Głosi ona również, że nie przywiązujemy się do rzeczy o ile nie sprawia nam to przyjemności. Jednak: pojęcie przyjemności jest zbyt ogólne.

Mill dzieli przyjemności na rodzaje.

Przyjemności wyższe to takie do których uzyskania trzeba przygotowania. Później się wyczerpują- malejąca użyteczność krańcowa. Niższe mają podstawowy charakter – zmysłowe.

Liczenie sumy czasowego szczęścia.

	Użyteczność	Prawdopodobieństwo	użyteczność
Jabłko	1	1/6	1/6
Gruszka	1/3	2/6	1/9
Śliwka	1/5	3/6	1/10

Iloczyn drugiej i trzeciej kolumny to użyteczność oczekiwana.

Błąd kosztów nieodwracalnych – utopionych. W nadziei na uzyskanie efektu jedynie tracimy.

Największy trud – możemy nie mieć racji. Że można wybrać źle.

Utylitaryzm daje radę tam, gdzie możemy porównać dobra.

W4 14.03.13

Arystoteles i twierdzenie, że ścisłość opisu zależy od przedmiotu opisywanego. Pełna swoboda pozwala w medycynie na rozwój. Wolność myślenia i słowa powoduje rozwój nauki i zachęca do ostrożności do poszukiwania ścisłości w przedmiotach gdzie jest ona nie właściwa/nie możliwa. Są to układy o zbyt dużej złożoności.

IMANUEL KANT

Uważał, że szczęście jest ważne, jednak zabieganie o nie, nie zawsze doprowadzi nas do szczęścia. Kiedy mamy na celu posiadanie maksimum to zazwyczaj pojawia się zjawisko kontr czegoś. Jeśli szukamy czegoś lepszego, bardziej rozwiniętego to mamy większe szanse na bonusy takie jak satysfakcja. Szuka się wystarczająco dobrego a nie najlepszego.

Nasze szczęście (przewaga satysfakcji od frustracji) nie zależy od naszych wysiłków. Jest tyle nie zależnych od nas czynników. Rozróżnia od np. dobro naturalne - szczęście i dobro pozanaturalne - moralność. Jeśli istnieje coś takiego jak dobro bezwarunkowe to nie ma takich form do jego opisu. Dobra wola jest jedynym dobrem.

Wartość poniższych jest cenna jeśli osoba dysponująca ma również dobrą wolę. Dobra warunkowe:

1. Talenty umysłu- dowcip = inteligencja= kreatywność= pomysłowość, władza sądzenia, inwencja.

2. Przymioty temperamentu – wytrwałość, odwaga, stałość postanowienia.

3. Dary szczęścia – zdrowie, powodzenie w życiu.

Dobra wola nie jest dobra przez dzieła i skutki, ale jedynie przez chcenie – przez sposób w jaki się dąży do czegoś – odpowiednie motywacje. Chcenie to nie życzyć sobie, czyli „dobrze by było gdyby coś się stało, ale bez żadnych akcji ku temu”. Chcenie to jeszcze gotowość do podjęcia działań.

Jak odróżnić działania dobrej woli od innej? Czym jest obowiązek? I skąd mamy wiedzieć jakie one są? Motywacja może być zgodna z obowiązkiem albo z obowiązku.

Obserwator / Motywacje	Postępuje z obowiązku	Postępuje z innych motywów
Zgodnie z obowiązkiem	Bezwarunkowo dobre	Warunkowo dobre
Nie zgodnie z obowiązkiem	NIEMOŻLIWE	Źle

Np. ktoś zastanawia się, czy ukraść. Jeśli kradnie, bo nie ma kamer jest źle. Jeśli nie kradnie, bo są kamery to jest warunkowo dobre, dlatego że dobry uczynek jest zależny od okoliczności. Bezwarunkowe dobre jest jasne. Niemożliwe to kwestia tego, ze nie można postępować zgodnie z obowiązkiem i go naruszać. Wynika z tego, że jeśli postępujemy zgodnie z obowiązkiem to zawsze postępujemy dobrze.

Jednak można postępować zgodnie z obowiązku i jednocześnie mieć inne motywy jak np. sympatia. Poczucie obowiązku jest dla nas ratunkiem, musi być na tyle silne, aby wytrzymać niechęć itd. Np. matka, która zmęczona nie ma siły na opiekę dziecka, ale robi to z poczucia obowiązku.

Dobrą wolę ma ten, który jest motywowany obowiązkiem.

Ale czym jest obowiązkiem? I skąd wiadomo co jest obowiązkiem? Jeśli są rzeczy dobre bezwarunkowo to zaakceptuje je każdy, który znajdzie się w takiej sytuacji. Człowiek działa według pewnego wyobrażenia tego działania – czyli od maksymy. Istoty rozumne działają według planu. Jeśli dobro bezwlgędne jest obiektywne, takie aby każdy tak postąpił w takich okoliczność to sposobem na określenie jest znalezienie czego każdy by chciał. IMPERATYW KATEGORYCZNY - MOŻNA POSTĘPOWAĆ TYLKO WEDŁUG TAKIEJ MAKSYMY DZIĘKI KTÓREJ MOŻESZ CHCIEĆ ABY STAŁA SIĘ PRAWEM POWSZECHNYM. Nie mylić z zasadą wzajemności – złota reguła np. nie czyń drugiemu co tobie nie miłe, postępuj wobec innych tak jakbyś chciał żebyś oni postępowali wobec ciebie. Albo „zostaw to miejsce w takim stanie jakbyś chciałbyś je zastać”.

Imperatyw - Jest częścią procedury w wyniku której można sprawdzać czy nasze plany są godne realizacji. Np. ktoś chce złożyć fałszywą obietnicę – obiecać oddanie pieniędzy do dnia kiedy wie, że jeszcze nie będzie to możliwe. Jeśli takie działanie byłoby powszechne to byłoby to sprzeczne – uniemożliwiałby dalsze działanie. I hop! Jeśli jakaś zasada tak działa to nie powinno się tak postępować. Jeśli imperatyw nie doprowadza do takiej sytuacji to można tak postępować, a jeśli doprowadza to trzeba działać przeciwnie.

W6 4.04.13

Teoria równi pochyłej – A1 –A2-A3- … - Ap, czyli piekło. Czyli nie powinno się krzyczeć na bliskie osoby, ponieważ później można na nie wrzeszczeć potem bić czy inne. Nie jest to oparte na logice.

Kazuistyka ? –mówią dobre rzeczy, ale zachowują się inaczej.

Czy rzeczywiście zrobienie jednego działa zwiększa prawdopodobieństwo realizacji innego zdarzenie. Interpretacja psychologiczna - Pierwsza rzecz to kwestia przyzwyczajenia – syndrom ugotowanej żaby. Ludzie mają to do siebie że przyzwyczajają się do rzeczy które wcześniej budziły w nich odrazę itd. W ogólnej teorii jest to nieprawidłowe – nie ma badań udowadniających że działa to w każdej sytuacji –są osoby które spróbują zrobić coś złego to są tak przerażeni, że już nigdy nie spróbują.

Interpretacja logiczna- bardzo duże podobieństwo między A2 i A3, można zrobić A3 przez przypadek. Radą jest precyzja w opisie i działaniu.

Wielkość zła nierówna wielkości prawdopodobieństwa. Nie jest obojętne jakie są interwały zła między A i jak rośnie prawdopodobieństwo między A. Np. zrobienieA1 i A2 i A3 które są ledwo złe, a A4 jest bardzo złe, a prawdopodobieństwo bliskie 1, to przed A4 stawia się hamulec.

Konkluzja – argument równi pochyłej można traktować poważnie ze względu na wiedzę empiryczną, ale z logicznego punktu widzenia to nie ma sensu.

Jak należy interpretować wartość logiczną? No więc nie ma wartości logicznej. Można to jednak używać jako przestrogę przed podejmowaniem dużego ryzyka.

Zasada przezorności/ostrożności – dopóki nie jesteśmy pewni że dana innowacja technologiczna jest bezpieczna to nie powinnyśmy jej wykorzystywać – jeżeli nie masz pewności że jest bezpieczne to nie używaj. Takie domniemanie niewinności dla organizmów transgenicznych. Ten kto stawia zarzuty powinien udowadniać, że coś jest złe. Niestety nie jesteśmy w stanie zbadać wszystkich niekorzystnych konsekwencji naszych działań.

Zasada potencjalności –dotyczy zagadnięć z zakresu dopuszczalności przerywania ciąży, antykoncepcji.

Zygota – zarodek są potencjalnie ludźmi dlatego zniszczenie ich jest tak samo złe jak zabicie jednego człowieka. Np. zjedzenie przez Dzika żołędzia jest tak jakby zjadł dąb. Czyli przerwanie ciąży jest moralnie tożsame z zabójstwem.

Między zygotą a dzieckiem jest zasada tożsamości, jest na wcześniejszym stadium rozwojowym. Zamiana A w B jest zależne od środowiska, w naszym wypadku organizmu matki. Zmiana się dokona jeśli ciąża przebiega normalnie. A jak nie przebiega? Interwencja lekarska. A jak jest normalnie to interwencja nie jest wskazana. Czyli mamy warunki przeciwne. Posługiwanie się tym argumentem wymaga założenia, że każda ciąża powinna zakończyć się pozytywnym rozwiązaniem.

Formułowanie ogólnych tez moralnych jest bardzo ryzykowne.

Jest jeszcze jedno założenie – życie żołędzia i dębu i zygoty i człowieka są tym samym.

Argumentacja tomson –uprawnień

W7 11 IV 2013

W8

W9 25 IV 2013

In vitro

Kontrowersje odnośnie kim może być dawca i czy można handlować komórkami jajowymi. Banki nasienia są legalne w krajach UE ale banki komórek jajowych hest bardz rzadkie.

Głównie Kościół Katolicki jest przeciw ponieważ zapłodnienie powinno odbywać się w akcie płciowym kobiety i mężczyzny. Argumenty przeciwko in vitro:

1. Nie istnieje prawo do posiadania dzieci.

2. In vitro nie leczy bezpłodności.

3. Dziecko staje się towarem.

4. Prokreacja staje się technicyzowaną produkcją.

5. In vitro praktykują weterynarze. Skąd to się wzięło? Nie wiadomo…

6. Dzieci z in vitro są narażone na ciężkie choroby.

7. Efekty in vitro ujawnią się w przyszłych pokoleniach. Jednak nie da się to sprawdzić.

8. In vitro jest eksperymentowaniem na ludziach.

9. In vitro to zabójstwo rodzeństwa. Ile zarodków należy wszczepić?

10. „Selekcja in vitro przypomina selekcję do gazu”. O co chodzi?

11. In vitro prowadzi do zaburzeń psychicznych rodziców i dzieci.

Naprotechnologia – bardzo dokładnie mierzyć parametry takie jak temperatura, śluz itd. I zapładniać wtedy gdy są dni płodne. Jednakowoż jak kobieta ma niedrożne jajowody to ta metoda jest bezużyteczna.

Pięć projektów ustaw in vitro:

1. Całkowity zajaz etody in vitro „Kto prowadzia do zapłodnienia komórki jajowej poza organizmem matrki podleka karze do poznawenia wolności do 3 lat ”.

2. Projekt PIiS In vitro zakazane, ae w oktsie przejściowym możliwa jest adopcja zamrożonych zarodków. Zakaz handlu zarodkami i ich wywozu za granicę…

3. Platforma: zezwala na in votro, zakazuje niszczenia, mnożenia i eksperymentów na embrionach. Zakacha tworzenia zarodków nadliczbowych …

4. PO : zezwala na invitr na mnożenie, na tworzenie nadmiarowych., tylko pary heteroseksualne, zakas ….

5. Ruch Palikota i SLD: in vitro bez ograniczeń także dla pas homoseksualnych, samotnych kobiet i par nieformalnych. Dozwolona selekcja zarodków, brak przyznania zarodkom statusu prawnego. Stanowisko KK: projekt niezgodny z nauczaniem Kościoła.

Eugenika 0 czy godzi się selekcjonować coś tam…

Negatywna: selekcja embrionów: odrzucenie uszkodzonych lub obciążonych wadami genetycznymi.

Sterylizacja

Pozytywna: koncepcja Galtona, wpsółcześnie Tay-Sachs, teoretyczne modyfikacje genetyczne.

Czy należy genetycznie modyfikować ludzi?