UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI

WYDZIAŁ EKONOMII I ZARZĄDZANIA

KIERUNEK: Bezpieczeństwo Narodowe

Narodowe polityki bezpieczeństwa wybranych

państw

Autorzy:

Natalia Gadzina

Małgorzata Gruszka

Prowadzący:

dr inż. Krzysztof Graczyk

Zielona Góra, 2012r.

Spis treści:

1. Wstęp. 3

2. Definicja polityki bezpieczeństwa. 4

3. Polityka bezpieczeństwa Republiki Federalnej Niemiec. 5

   1. Sprawy bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Niemiec. 5

   2. Doktryna obrony narodowej RFN. 6

   3. Niemcy wobec europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony. 7

   4. Polityka niemiecka w NATO i stosunki transatlantyckie. 7

   5. Siły zbrojne i system obrony RFN. 8

4. Polityka bezpieczeństwa Japonii. 10

   1. Elementy geostrategii. 10

   2. Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa. 10

   3. Nowa rola sił samoobrony. 11

   4. Japonia w koalicji antyterrorystycznej. 12

5. Polityka bezpieczeństwa Ukrainy. 12

   1. Międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania polityki bezpieczeństwa. 12

   2. Koncepcja polityki bezpieczeństwa Ukrainy. 13

   3. Stosunki z NATO. 15

   4. Stosunki z Rosją. 16

6. Polityka bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii. 16

   1. Uwarunkowania historyczne. 16

   2. Priorytety polityki bezpieczeństwa. 17

7. Podsumowanie. 18

8. Bibliografia. 19

1. Wstęp.

Bezpieczeństwo polityczne państw, zarówno kiedyś jak i obecnie jest zróżnicowane. Na jego charakter mają wpływ m.in. czynniki geostrategiczne, uwarunkowania polityczne, przynależność do organizacji, relacje z innym państwami, pozycja ekonomiczna, przeszłość historyczna, a także ustrój panujący w danym kraju. Od tego, czy dane państwo bierze udział w tworzeniu bezpieczeństwa międzynarodowego zależy jego pozycja na arenie międzynarodowej. Rozważania na temat bezpieczeństwa politycznego rozpoczniemy od wyjaśnienia definicji pojęcia, a szczegóły przedstawimy na przykładzie RFN, Wielkiej Brytanii, Japonii i Ukrainy.

1. Definicja polityki bezpieczeństwa.

Polityka bezpieczeństwa (ang. security policy) jest zbiorem spójnych, precyzyjnych i zgodnych z obowiązującym prawem przepisów, reguł i procedur, według których dana organizacja buduje, zarządza oraz udostępnia zasoby i systemy informacyjne i informatyczne. Określa ona, które zasoby i w jaki sposób mają być chronione.

1. Polityka bezpieczeństwa Republiki Federalnej Niemiec.

   1. Sprawy bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Niemiec.

O zjednoczeniu i odzyskaniu pełnej suwerenności dla Niemiec świadczył upadek muru berlińskiego – symbol podziału w Europie. Po zmianie środowiska zewnętrznego Niemcy były zmuszone do zmiany definicji swojej roli w Europie, a także w świecie. Główne elementy tej sytuacji to przesunięcie Niemiec do środka Europy, znaczny terytorialny i ludnościowy potencjał „nowej” RFN, status trzeciej gospodarki świata (i największej europejskiej), położenie na rubieżach NATO i Unii Europejskiej¹. O odzyskanej suwerenności świadczyło kilka aspektów, np.:

• wycofanie się wojsk rosyjskich z terenów byłej NRD i Berlina,

• zmiana statusu wojsk USA oraz innych sojuszników z NATO, które nie miały już charakteru okupacyjnego.

W takim otoczeniu powstawało, można powiedzieć, nowe państwo, które zaczęło odważniej wyrażać interesy polityczne i „nastąpił proces odchodzenia od statusu „Handelstaat” (państwa handlowego) oraz odrzucenie pojęcia „Zivilmacht” (mocarstwa cywilnego)”². Jednocześnie Niemcy nie bały się wyrażać własnych opinii i podejmować decyzje bez względu na partnerów, a także instytucje międzynarodowe, które okazywały się niekiedy niezdolne do działań. Mimo to w początkach po zjednoczeniu wyczuć można było w polityce stosunków międzynarodowych Niemiec dystans i przezorność. Dotyczyło to głównie wymiaru polityki bezpieczeństwa i militarnej.

Kolejne przekształcenia miały miejsce w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, gdy Niemcy pod presją ze strony Amerykanów i innych sojuszników postanowiły uaktywnić się na arenie międzynarodowej. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych wzięły udział w działaniach zbrojnych na terenach Bośni, a ich uczestnictwo stawało się coraz większe, co podniosło międzynarodowy autorytet Niemiec. Wśród głównych celów i priorytetów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w programie rządu Gerharda Shrödera znajdują się następujące kwestie:

• dokonanie szybkiej reformy Unii Europejskiej, zarówno w aspekcie pogłębienia integracji, jak i jej rozszerzenia o kraje Europy Środkowej i Wschodniej;

• traktowanie NATO oraz partnerstwa euroatlantyckiego, z obecnością USA w Europie jako głównych przesłanek trwałego pokoju, stabilności i bezpieczeństwa w Europie;

• dążenie do ustanowienia podstaw prawnych OBWE w Europie oraz udoskonalenia mechanizmów pokojowego rozstrzygania sporów na jej obszarze;

• zabieganie o całkowitą likwidację różnych rodzajów broni masowego rażenia przez intensyfikację wysiłków rozbrojeniowych i kontrolę zbrojeń;

• działanie na rzecz reformy i umocnienia ONZ, większej skuteczności misji pokojowych oraz zabieganie o stałe miejsce dla RFN w Radzie Bezpieczeństwa;

• nadanie większej rangi ochronie praw człowieka w polityce zagranicznej i tworzenie doskonalszych instrumentów ich ochrony;

• doprowadzenie do lepszej koordynacji polityki bezpieczeństwa dzięki utworzeniu Federalnej Rady Bezpieczeństwa (Bundessicherheitsrat), dokonanie głębokiej reformy sił zbrojnych – Bundeswehry, zacieśnienie kooperacji europejskiego przemysłu zbrojeniowego, przy równoczesnym restryktywnym podejściu do eksportu uzbrojenia poza obszar NATO i UE, zwłaszcza do krajów łamiących prawa człowieka;

• utrzymywanie przyjaznych stosunków z wszystkimi sąsiadami, w tym dalsze umacnianie współpracy niemiecko – francuskiej, jak również współdziałania między Francją a Polską w ramach Trójkąta Weimarskiego³.

Niemcy uważają wielostronne powiązania, takie jak: polityczne, wojskowe, gospodarcze, finansowe, kulturalne, sportowe i inne, za najlepszy sposób na tworzenie i wzmacnianie pozycji międzynarodowej. Po realizacji dwóch głównych celów polityki powojennej (odzyskanie niepodległości, zjednoczenie Niemiec) kolejnym kluczowym zadaniem polityki bezpieczeństwa i zagranicznej zostało ulepszenie europejskiej integracji.

Wyk. 1 Nastawienie niemieckiego społeczeństwa do zaangażowania RFN w politykę międzynarodową.

Źródło: J. Gotkowska, Biuletyn Niemiecki. W połowie drogi do pełnoletniości – niemiecka polityka bezpieczeństwa., 2010 / http://www.fwpn.org.pl/etc/_gfi/Biuletyn_Niemiecki_04_Niemiecka_polityka_bezpieczenstwa.pdf

1. Doktryna obrony narodowej RFN.

Wymienia się pięć strategicznych zasad, „centralnych interesów” niemieckiej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa. Są nimi:

1. zachowanie pokoju, bezpieczeństwa i dobrobytu obywateli Niemiec oraz nienaruszalności terytorium państwa;

2. integracja z europejskimi demokracjami w Unii Europejskiej;

3. trwały, oparty na wspólnocie wartości i zbieżnych interesach, transatlantycki sojusz z USA jako mocarstwem światowym;

4. wprowadzenie wschodnich sąsiadów do struktur Zachodu na zasadach partnerstwa i wzajemności oraz stworzenie nowego, opartego na współpracy, ogólnoeuropejskiego ładu bezpieczeństwa;

5. powszechne poszanowanie prawa międzynarodowego i praw człowieka oraz sprawiedliwy, światowy, wolnorynkowy ład gospodarczy.

Projekcja celów niemieckiej polityki bezpieczeństwa obejmuje takie elementy, jak:

• ochrona Niemiec i ich obywateli przed niebezpieczeństwem zewnętrznym i szantażem politycznym, w tym przeciwdziałanie kryzysom oraz rozwiązywanie kryzysów i konfliktów zagrażających bezpieczeństwu RFN i jej sojuszników;

• rozbudowa i umacnianie Sojuszu Północnoatlantyckiego na bazie wspólnych wartości i zbieżnych interesów; dotyczy to adaptacji NATO do nowych wyzwań i rozszerzania na wschód;

• równoprawne partnerstwo pomiędzy zjednoczoną Europą a Ameryką Północną;

• umacnianie procesu integracji europejskiej przez rozbudowę Unii Europejskiej i jej struktur bezpieczeństwa i obrony;

• wzmocnienie ONZ jako globalnej instytucji regulującej konflikty i OBWE jako arbitra regionalnego;

• utrwalanie i rozbudowa regionalnego (europejskiego, przy uwzględnieniu roli OBWE) i globalnego ładu bezpieczeństwa, wzajemnie dopełniających się i wzmacniających organizacji;

• kontynuacja procesu kontroli zbrojeń, którego celem jest wczesne zapobieganie konfliktom;

• popieranie procesu demokratyzacji oraz postępu we współpracy gospodarczej społecznej, w Europie i na świecie.⁴

  1. Niemcy wobec europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony.

Niemcy określane jako lokomotywa integracji są postrzegane przez pryzmat prognoz przyszłości. Głównie ze względu pokrywania kosztów działań europejskich oraz oczekiwań ich aktywności w tworzeniu wizji i koncepcji europejskich.

Niemcy, podobnie do Francji, uważają rozwój europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony jako filaru NATO za niezwykle ważny aspekt życia europejskiego. Stoją również na stanowisku, że niektórzy partnerzy europejscy koncentrują się zbytnio na umacnianiu struktur antykryzysowych i zarządzenia kryzysowego ze szkodą dla wspólnej obrony⁵. Państwo to za nadrzędne kwestie nadal uważają obronę własnego terytorium i obszaru NATO, natomiast partnerzy akcentują zagrożenia zewnętrzne oraz zadania, które się z tym wiążą. Dlatego też wielka Brytania, Francja, Holandia, czasem i Włochy podkreślają ważne znaczenie sil szybkiego reagowania – szybko się przemieszczających i przystosowujących się do różnego rodzaju sytuacji, a także przygotowanych do przeprowadzania skutecznych akcji, przeżycia i wypełniania misji. Niemcy popierają struktury obrony powszechnej.

1. Polityka niemiecka w NATO i stosunki transatlantyckie.

„Nie ulega wątpliwości, że NATO jako wiarygodny sojusz obronny pozostaje dla Niemiec niezbędną bazą transatlantyckiego środowiska bezpieczeństwa i gwarancją obecności Stanów Zjednoczonych w Europie. Zdaniem Niemców, nawet jeśli Europejczycy chcieliby, poprzez rozwój europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony (EPBiO), działać w sytuacjach kryzysowych w Europie samodzielnie, powinno to być koordynowane z Amerykanami. Jednocześnie dla Berlina Sojusz Północnoatlantycki jest nie tylko wojskowym przymierzem obronnym, lecz także wspólnotą wartości i zbieżnych interesów.”⁶

Po złączeniu „nowa” RFN chciała ustabilizować relacje z Rosją oraz rozwinąć partnerstwo z krajami Europy Środkowo – Wschodniej, która opierała się na przekształconej KBWE. Rada Bezpieczeństwa Europejskiego stworzyła projekt, który skupiał reprezentantów głównych mocarstw i grup regionalnych, a także Unii Europejskiej i Grupy Wyszehradzkiej, gdzie znaczącą funkcję będą pełnić Niemcy jako mocarstwo regionalne.

RFN stanowczo były za pierwszą runda poszerzenia NATO o Polskę, Czechy i Węgry, jednak w drugiej rundzie były bardziej ostrożne. Niemcy zaczęły działać w sferze współpracy wojskowej z krajami wschodu zanim celem polityki bezpieczeństwa stało się poszerzenie NATO. Niemcy szybko wpro­wadziły do swej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa kwestie zintegrowania krajów Europy Środkowej i Wschodniej ze strukturami euroatlantyckimi, sądząc, że w ten sposób uniknie się poten­cjalnych problemów. Jednocześnie Niemcy były przekonane, że dla stabilizacji Europy Środkowej ważniejsze będzie szybsze rozszerzenie Unii Europejskiej niż NATO, gdyż takich problemów, jak: nielegalna migracja, przemyt, skażenie śro­dowiska, nie rozwiąże NATO, lecz raczej szybka integracja ekonomiczna i pomoc finansowa.

Stosunki ze Stanami Zjednoczonymi mają dla Niemiec strategiczne znaczenie, a związki między Europą i Ameryką, w ramach stosunków transatlantyckich, sta­nowią podstawę bezpieczeństwa RFN i państw europejskich, są stałym i nienaru­szalnym kanonem. Wszystkie inne koncepcje i struktury, łącznie z EPBiO, mają charakter pochodny i dopełniający, nie zaś konkurencyjny. Nie oznacza to oczywi­ście, że okresowo nie występują w stosunkach między RFN a USA różnice, sporne problemy, a nawet zadrażnienia. Należy do nich zaliczyć takie kwestie, jak budowa amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej. Mimo to RFN zaangażowało się, po wydarzeniach z 11 września 2001 roku, w walkę z międzynarodowym terroryzmem. Działania podjęte przez rząd federalny RFN obejmowały:

• modyfikację kodeksu karnego w celu skuteczniejszego ścigania stowarzyszeń i grup odwołujących się do przemocy lub o jawnie terrorystycznym charakterze,

• zniesienie tzw. przywileju religijnego dotychczas chroniącego między innymi związki islamskie,

• przeprowadzenie weryfikacji personelu lotnisk i ich stalą obserwację,

• kontrolowanie kont bankowych i kanałów finansowania podejrzanych grup i osobników⁷.

  1. Siły zbrojne i system obrony RFN.

Siły zbrojne (Bundeswehra) jest jednym z dwóch najważniejszych instrumentów, które spełniają zadania powszechnej obrony. Drugim jest obrona cywilna. W skład Bundeswehry wchodzą trzy podstawowe elementy:

1. Siły reagowania kryzysowego (präsente Krisenreaktionskräfte), które służą do zapobiegania i przezwyciężania sytuacji kryzysowych oraz rozwiązywania konfliktów. Są one postawą niemieckich jednostek uczestniczących w międzynarodowych misjach pokojowych. W razie potrzeby mogą być również wykorzystane do obrony terytorium Niemiec i zabezpieczenia mobilizacji.

2. Główne siły obronne (Hauptverteidigungskräfle), przeznaczone do obrony terytorium Niemiec i Sojuszu Północnoatlantyckiego, a w ich skład wchodzą wszystkie siły pozostające w dyspozycji w czasie pokoju oraz siły rozwijane w trakcie mobilizacji.

3. Podstawowa organizacja wojskowa sił zbrojnych (Militärische Grundorga­nisation der Streib'äfte), której zadaniem jest dowodzenie, zapewnianie wsparcia logistycznego i koordynacja współpracy cywilno – prawnej⁸.

Tab. 1 Udział Bundeswehry w misjach zagranicznych. Stan na marzec 2010r.

Misja zagraniczna, organizacja prowadząca, obszar zaangażowania	Liczba żołnierzy
ISAF (NATO) – misja zabezpieczająca bezpieczeństwo w Afganistanie	4490 (docelowo 5350)
UNAMA (ONZ) – misja ONZ typu „capa city building” w Afganistanie	1
KFOR – siły międzynarodowe pod auspicjami NATO w Kosowie	1520
EUFOR Althea (UE) – misja pokojowa UE w Bośni i Hercegowinie	110
UNMIS (ONZ) – misja pokojowa ONZ w południowym Sudanie	32
UNAMID (ONZ) – misja pokojowa w Sudanie	9
UNIFIL (ONZ) – operacja mająca na celu zabezpieczyć granice morską Libanu przed przemytem broni	240
ATALANTA (UE) – operacja przeciwko piratom w Zatoce Adeńskiej/na Oceanie Indyjskim	230
OEF (NATO) – antyterrorystyczna operacja w Zatoce Adeńskiej/na Oceanie Indyjskim	260
EUSEC (UE) – misja dot. reformy sektora bezpieczeństwa w Kongo	3
Active Endeavour (NATO) – antyterrorystyczna operacja na Morzu Śródziemnym	24
STRATAIRMEDEVAC (NATO) – ewakuacja rannych z Afganistanu	41

Źródło: J. Gotkowska, Biuletyn Niemiecki. W połowie drogi do pełnoletniości – niemiecka polityka bezpieczeństwa., 2010 / http://www.fwpn.org.pl/etc/_gfi/Biuletyn_Niemiecki_04_Niemiecka_polityka_bezpieczenstwa.pdf

Wyk. 2 Docelowy podział sił zbrojnych RFN pod względem wypełnianych zadań.

Źródło: J. Gotkowska, Biuletyn Niemiecki. W połowie drogi do pełnoletniości – niemiecka polityka bezpieczeństwa., 2010 / http://www.fwpn.org.pl/etc/_gfi/Biuletyn_Niemiecki_04_Niemiecka_polityka_bezpieczenstwa.pdf

Obrona powszechna opiera się również na obronie cywilnej (civile Verteidigung), za którą odpowiada Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Ma ona do spełnienia cztery podstawowe zadania:

• utrzymywanie ciągłości władzy państwowej i rządowej,

• ochronę ludności cywilnej, w tym: organizowanie sił samoobrony, służb ostrzegawczych, budowę schronów, ochronę i ratownictwo w wypadku katastrof, podejmowanie działań na rzecz ochrony zdrowia i ochrony dóbr kultury,

• zaopatrywanie ludności cywilnej i sił zbrojnych w żywność, wodę i energię elektryczną, świadczenie usług z zakresu komunikacji, zabezpieczenie ruchu pocztowego i telekomunikacji, zapewnienie siły roboczej,

• wspieranie sił zbrojnych przez zaopatrywanie w żywność, udostępnianie środków transportu i linii telekomunikacyjnych, zabezpieczanie dróg zaopatrzeniowych⁹.

1. Polityka bezpieczeństwa Japonii.

   1. Elementy geostrategii.

Japonia jest krajem, w skład którego wchodzi kilkadziesiąt wysp oraz kilkaset wysepek tworzących archipelag zajmujący powierzchnię 5 tys. km. Siły rozlokowane na owych wyspach zapewniają ochronę nad wschodnim wybrzeżem Azji a także blokują dostęp do Pacyfiku. W czasach najnowszych położenie to dawało Japonii bardzo ważną pozycję. Na północy szereg wysp sąsiaduje ze wschodnim wybrzeżem Federacji Rosyjskiej. W okresie zimnowojennym, w doktrynie ZSRR Japonia traktowana była jako główny przeciwnik w tym regionie¹⁰. Japonia umożliwia kontrolę Półwyspu Koreańskiego będącego jednym z najbardziej zapalnych obiektów między Wschodem a Zachodem. Na południu sąsiaduje ona z wybrzeżem Chińskiej Republiki Ludowej. Tu natomiast najbardziej decydującym obiektem jest wyspa Tajwan, będąca również punktem sporów i konfliktów.

Fakt, że Japonia jest państwem wyspiarskim ma również wpływ na politykę bezpieczeństwa kraju. Na terenie Japonii dominują tereny górskie, zajmujące prawie dwie trzecie kraju. Wyspy ubogie są w zasoby surowców strategicznych. Jest to spowodowane m.in. częstymi wybuchami wulkanów. Państwo uzależnione jest więc od importu, szczególnie jeśli chodzi o zasoby ropy naftowej. Położenie kraju skazuje ją na wsparcie zagraniczne.

1. Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa.

W okresie II wojny światowej Ameryka wprowadziła w Japonii demokratyczny system sprawowania władzy, cesarzem jednak pozostał zasiadający od 1936r. Hirohito. Wprowadzona została również demokratyczna i pokojowa konstytucja, obowiązującą od 1947r. Zawarty został w niej zapis, że Japonia zrzeka się prawa do prowadzenia wojny i groźby użycia siły jako środka regulowania sporów międzynarodowych.

Wydarzenia na Dalekim Wschodzie uświadomiły Waszyngtonowi, że być może za wcześnie chciał osłabić militarnie Japonię, która była jego nowym sojusznikiem w regionie, który ograniczony był zapisami konstytucji. Polityka ZSRR i komunistycznych Chin doprowadziła do wojny w Korei, czyli do ostatecznego starcia między Zachodem a Wschodem. Utwierdziło to Amerykę w konieczności współpracy z Tokio. W 1951r. USA i Japonia podpisały wspólny układ o bezpieczeństwie, zobowiązując się jednocześnie do wzajemnej pomocy. Jeżeli chodzi o sferę bezpieczeństwa Japonia przekazywała podejmowanie decyzji oraz odpowiedzialność o obronę kraju USA. W 1954r. na bazie sił bezpieczeństwa powstały Siły Samoobrony Japonii.

Przez 40 lat Japończycy dość dosłownie traktowali „samoobronę” dla swoich sił zbrojnych, nakładając na nie ograniczenia. Działały one wyłącznie na terytorium Japonii, istniał zakaz posiadania broni ofensywnej oraz dysponowania bronią nuklearną. Japonia miała zakaz przystępowania do sojuszy o obronie zbiorowej. Ponadto w pierwszych dziesięcioleciach działania wydatki tych sił nie mogły przekroczyć 1% PKB. Siły składały się wyłącznie z ochotników.

W okresie powojennym charakterystyczne były skłonności pacyfistyczne. Wyrzeczono się praw do obrony kraju na rzecz spraw ekonomicznych. Japonia rozwijała się w tempie błyskawicznym, stając się tym samym potęgą przemysłową i handlową w skali światowej. Pod kontrolą USA dołączyła do procesu globalizacji traktując to jako kierunek polityki bezpieczeństwa. Istotnym elementem w owej polityce jest kwestia broni atomowej. W latach 60. Rząd sformułował koncepcję 3 nie:

• nie produkować

• nie posiadać

• nie transportować broni przez terytorium kraju

  1. Nowa rola sił samoobrony.

Na początku lat 80. Japonia otrzymała pozwolenie na opuszczenie przez morskie oddziały samoobrony granic Japonii w celu patrolowania szlaków morskich w odległości 1000mil od Tokio. W 1987r. natomiast zniesiony został 1% próg wydatków wojskowych.

Tab. 2 Okręty Japońskich Sił Morskich Samoobrony.

Klasa	Ilość	Wyporność [tony]
Niszczyciele	52	211 000
Okręty podwodne	16	43 000
Jednostki obrony przeciwminowej	31	27 000
Ściągacze rakietowe	9	1 000
Okręty desantowe	13	29 000
Pomocnicze jednostki pływające	31	126 000
Razem	152	437 000

Źródło: K. Kubiak, Marynarka wojenna w systemie bezpieczeństwa cesarskiego Japonii., 2010/ http://www.amw.gdynia.pl/library/File/WDiOM/RBM/2010/RBM_2010_cz_4.pdf

Japonia pragnęła, ażeby jej siły samoobrony brały udział w operacjach pokojowych ONZ. do tej pory zasiadali oni w Radzie Bezpieczeństwa jako członkowie niestali sponsorując jednocześnie w dużej części owe operacje. W 1992r. podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ zgłoszona została kandydatura Japonii na stałego członka RB ONZ. Japonia miała żal o to, że nie była należycie traktowana w momentach konfliktów zbrojnych. Byli krytykowani za to, że potrafią tylko wysyłać wsparcie pieniężne natomiast nie mają odwagi sami walczyć. Zgodnie z zawartą w czerwcu 1992r. Ustawą dotyczącą operacji pokojowych Narodów Zjednoczonych rząd otrzymał pozwolenie na wysyłanie japońskich oddziałów sił samoobrony na różne obszary świata oraz podejmowanie akcji antykryzysowych pod patronatem NZ. Nowa polityka bezpieczeństwa Japonii wzbudzała niepokój w Chinach, obu Koreach, ponieważ doprowadzała do zmiany układu sił w tym regionie. Działania sił samoobrony były jednak ograniczone wieloma zakazami i zastrzeżeniami, ze względu na to, iż był to bardzo cenny nabytek dla NZ. W ustawie znalazły się następujące zastrzeżenia:

• oddziały japońskie nie mogą brać udziału w żadnych działaniach zbrojnych(np. operacjach wymuszania pokoju)

• uzbrojenie: jedyna broń, jaką Japończyk może mieć przy sobie, to broń mała, którą może użyć w samoobronie, jeżeli jego życiu zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo¹¹.

Podczas operacji pokojowych siły samoobrony mają kierować się pięcioma zasadami, którymi są:

1. Pewność porozumienia- zanim SDF pojawią się na danym terytorium, musi być zawarte porozumienie pokojowe między stronami konfliktu,

2. Pewność zgody-strony konfliktu muszą się zgodzić na udział SDF w danej operacji pokojowej,

3. Neutralność-idący z pomocą żołnierze SDF muszą ściśle przestrzegać zasady neutralności w sporze i nie sprzyjać żadnej nie stron konfliktu,

4. Dopiero po spełnieniu powyższych warunków rząd japoński może wysłać oddziały SDF na teren po konflikcie,

5. Użycie broni jest ograniczone do minimum niezbędnego do samoobrony i ochrony personelu operacji¹².

Od podpisania owej ustawy Japonia brała udział w operacji w Mozambiku, Angoli, Kambodży i Salwadorze.

Po dokonaniu badań opinii publicznej w marcu 2001r. wyciągnięto następujące wnioski:

• Japonia nadal chce aby siły „samoobrony” były pojmowane dosłownie a nie jako szeroko pojęte wojsko

• nie chcą by brały one udział w akcjach pokojowych poza terytorium kraju

  1. Japonia w koalicji antyterrorystycznej.

Zdecydowane zmiany w japońskiej polityce bezpieczeństwa dokonane zostały po atakach z 11 września 2001r. w USA. Japończycy w 90% poparły pomoc Ameryce w dobie terroryzmu. Ponownie więc rozpatrzona została możliwość wysłania japońskich sił samoobrony poza granice kraju. Przyczyniła się do tego tzw. Antyterrorystyczna ustawa z 29 października 2001r. Wówczas jednak zaczęły grążyć pogłoski, iż Japonia wykorzystała strach ludzi oraz współczucie aby przeforsować odpowiednie ustawy będące dla niej dużą korzyścią.

Trzy japońskie okręty wojenne, które miały pomóc siłą międzynarodowym stacjonującym w basenie Oceanu Indyjskiego mogły udzielać wyłącznie wsparcia logistycznego, transportowego i humanitarnego. Mimo wszystko dla Japonii była ta zmiana kolosalna. Była to pierwsza sytuacja od momentu II wojny światowej, kiedy oddziały SDF wyruszyły poza granice kraju w koalicji państw biorących udział w akcji zbrojnej.

Ewolucja znaczenia japońskich sił samoobrony były i nadal są uzależnione od sytuacji międzynarodowej. Wydarzenia zagraniczne miały wpływ na dokonywanie zmian w konstytucji prawie japońskim.

To, co Japonia stara się dziś tworzyć faktami dokonanymi, wzmocnieniem sił samoobrony, nie jest równoznaczne z budowaniem potencjału wojskowego, który mógłby zagrozić sąsiadom, tj. Chinom i Korei. Niechęć tych państw do Japonii ma w większości podłoże historyczne i świadomościowych stereotypów narodowych sięgających dalej niż okres drugiej wojny światowej. Fakt, że Japończycy nie starają się zmienić tego wzajemnego postrzegania, wpływa niekorzystnie na stosunki w regionie. (przypis str. 309).

1. Polityka bezpieczeństwa Ukrainy.

   1. Międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania polityki bezpieczeństwa.

Ukraina jest drugim pod względem wielkości państwem w Europie. Zajmuje w niej szczególne miejsce, zarówno ze względów historycznych jak i geograficznych. Jednym z największych problemów polityki bezpieczeństwa Ukrainy jest zapełnienie próżni politycznej, będącej pozostałością dawnego Układu Warszawskiego.

Jeżeli chodzi o kontakty zewnętrze Ukrainy zasadnicze miejsce zajmuje w nich Rosja, będąca równocześnie jest głównym partnerem gospodarczym. Na owocną współpracę tych państw mają wpływ więzi kooperacyjne, wynikające ze zintegrowanego systemu gospodarczego byłego ZSRR.

W sferze politycznej Ukraina preferuje współpracę ze strukturami euroatlantyckimi- z USA (utożsamiane z NATO) oraz krajami Europy Zachodniej (zorganizowanymi w Unie Europejską). Stosunki z Polską natomiast określa jako strategiczne podkreślając stale, że „ukraińska droga do Europy wiedzie przez Polskę”. Ukraina jest członkiem Rady Europy, Inicjatywy Środkowoeuropejskiej i innych inicjatyw takich jak GUUAM czy PAUCI.

Ukraińska polityka bezpieczeństwa jest w dużej mierze uzależniona od sytuacji wewnątrz kraju. Kraj bowiem, ze względu na zróżnicowanie historyczne podzielony jest na dwie części: wschodnią i zachodnią. W części wschodniej dominuje czynnik rosyjski, prawosławie oraz tendencje do powrotu czy nawet zjednoczenia z Rosją. Część zachodnia zawsze była kolebką ukraińskich ruchów nacjonalistycznych. Dominuje język ukraiński sytuacja ekonomiczno-społeczna na Ukrainie nie jest zbyt obiecująca. Często słyszy się o korupcji oraz przestępczości gospodarczej. Wpływa to na niski poziom zaufania społeczeństwa wobec władzy. Na Ukrainie powoli kształtuje się społeczeństwo obywatelskie.

1. Koncepcja polityki bezpieczeństwa Ukrainy.

Podstawowe koncepcje polityki bezpieczeństwa Ukrainy zapisane zostały w 4 najważniejszych dokumentach państwowych:

• Deklaracji o suwerenności państwowej Ukrainy z dnia 16 lipca 1990r.

• Głównych kierunkach polityki zagranicznej Ukrainy z 2 lipca 1992r.

• Doktrynie wojennej Ukrainy przyjętej 19 października 1993r.

• Koncepcji polityki bezpieczeństwa narodowego Ukrainy z 16 stycznia 1996r.¹³

Pierwsze dwa dokumenty zawierały próbę określenia polityki zagranicznej i bezpieczeństwa kraju. Zaznaczano w nich, że Ukraina wyznaczała kierunki aktywności zagranicznej niezależnie od Moskwy. Planowała bowiem stać się zupełnie niezależnym krajem, nie wstępując równocześnie w żadne bloki wojskowo-polityczne, co nie do końca jej się udało.

Największe znaczenie, w związku z bezpieczeństwem narodowym, miały dla Ukrainy własne siły zbrojne. Była pierwszym państwem postradzieckim, które poczyniło ogromne kroki w celu utworzenia armii narodowej z „odziedziczonych” sił zbrojnych. W 1992r. przyjęła pakiet ustaw o obronie narodowej. Zwierzchnikiem sił zbrojnych Ukrainy jest prezydent, będący równocześnie przewodniczącym Rady Obrony Ukrainy.

19 października 1993r. Ukraina przyjęła doktrynę wojenną zatwierdzoną przez uchwałę Rady Najwyższej Ukrainy, stanowi ona część koncepcji bezpieczeństwa narodowego. Określa zadania państwa w dziedzinie obrony jako ochronę suwerenności państwowej i niezależności politycznej, zapewnienie integralności terytorialnej oraz nienaruszalności granic. Doktryna wspomina ponadto, że Ukraina ma dość znaczącą rolę w zapewnieniu politycznej, ekonomicznej oraz wojskowej stabilności w Europie i na całym świecie. W doktrynie tej stwierdzono również okoliczności użycia sił zbrojnych a mianowicie, że Ukraina wykorzystuje je wyłącznie w razie agresji przeciwko niej, zamachu na jej integralność terytorialną i nienaruszalność jej granic lub w ramach międzynarodowych zobowiązań. Ukraina nie uważa za swojego przeciwnika żadnego z państw, nie wysuwa żadnych roszczeń terytorialnych i nie jest obiektem tych roszczeń dla żadnego z państw.

Ostatecznie sformułowane projekty dotyczące polityki bezpieczeństwa zawarte są w Koncepcji polityki bezpieczeństwa Ukrainy z 16 stycznia 1997r. Bezpieczeństwo zostało określone jako: „stan ochrony egzystencjalnych interesów osoby, społeczeństwa oraz państwa przez zewnętrznymi lub wewnętrznymi zagrożeniami”. Najważniejszymi interesami narodowymi Ukrainy są:

• budowanie społeczeństwa obywatelskiego i rozwój instytucji demokratycznych państwa,

• osiągnięcie zgody narodowej, stabilności politycznej i społecznej, zagwarantowanie praw narodu ukraińskiego i mniejszości narodowych,

• zapewnienie suwerenności i integralności terytorialnej państwa oraz nienaruszalności granic

• integracja ze światową i europejską wspólnotą¹⁴

Wśród podstawowych zasad zapewnienia bezpieczeństwa wymienia się: ochronę praw człowieka i zasadę praworządności. Wśród zagrożeń zewnętrznych Ukrainy dokonano podziału sfer na: polityczną, ekonomiczną, ekologiczną, społeczną, wojskową, naukowo-techniczną i informacyjną.

Wśród zagrożeń politycznych wymienia się:

• możliwość zamachu na konstytucyjny ustrój państwa i jego suwerenność

• ingerencję w wewnętrzne sprawy Ukrainy ze strony innych państw

• występowanie separatystycznych tendencji w poszczególnych regionach i określonych siłach politycznych¹⁵.

Tab. 3 Porównanie głównych zapisów Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Ukrainy z 2007r. i 2012r.

Strategia z 2007r.	Strategia z 2012r.
Zawierała ogólny zarys środowiska bezpieczeństwa, nie wprowadzała hierarchizacji czynników wpływających na bezpieczeństwo ani oceny ich wpływu.	Zawiera gruntowną analizę środowiska bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, katalog zagrożeń, ryzyk i wyzwań oraz wyraźną ocenę i hierarchię źródeł zagrożeń.
Uwzględniając wpływ szeroko rozumianego środowiska bezpieczeństwa, priorytetowo traktowała sektor wojskowy.	Uwzględniając wpływ szeroko rozumianego środowiska bezpieczeństwa, priorytetowo traktuje wszystkie sektory tzw. siłowe (wojsko, milicja, służba bezpieczeństwa, państwowe służby ratownicze i in.) i określa zasady ich reformowania. Dostrzega i docenia rolę sektorów cywilnych, zwłaszcza ekonomicznego, energetycznego i społecznego.
Stawiała realistyczny cel strategiczny w polityce międzynarodowej: współpraca z euroatlantyckimi strukturami bezpieczeństwa, czyli zacieśnianie relacji z NATO.	Deklaruje mało realne cele strategiczne we współpracy międzynarodowej: integrację z UE, rozbudowane partnerstwo strategiczne z USA i NATO przy jednoczesnym przedłużeniu koncesji dla rosyjskiej Floty Czarnomorskiej stacjonującej na Krymie.
Deklarowała, że celem strategicznym jest członkostwo w NATO, co w perspektywie gwarantowałoby Ukrainie „parasol ochronny”.	Podkreśla zasadę pozablokowości Ukrainy jako podstawy współpracy międzynarodowej. Wskazuje to na konieczność samodzielnego zapewnienia sobie gwarancji bezpieczeństwa.
Określała zaledwie podstawowe kierunki międzynarodowej współpracy gospodarczej, co wynikało z braku spójnej wizji reformy gospodarki.	Wskazuje na konieczność uprawiania wielowektorowej polityki gospodarczej, w tym rozszerzenie współpracy na tzw. nowe centra wzrostu (np. BRICS).
Przewidywała coroczne zatwierdzanie przez parlament planów realizacji strategii, co w praktyce powodowało, że dokument o charakterze długofalowym, jakim jest strategia zmieniał się w roczny plan budżetowy.	Jednoznacznie określa etapy realizacji strategii – narzuca władzy wykonawczej kierowanie się strategią i jej etapami w procesie planowania.
Zawierała mało konkretne wskazania („w miarę możliwości”) źródeł finansowania strategii.	Przewiduje zapewnienie budżetowych źródeł finansowania działań z zakresu realizacji strategii.
Umiejscowienie prezydenta i RBNU w systemie władzy nie dawało możliwości egzekwowania realizacji strategii, która postrzegana była jako wskazanie celów, a nieobowiązujący dokument.	Strategia jest dokumentem obowiązującym dla władzy wykonawczej; zobowiązuje organy władzy centralnej i terenowej do kierowania się strategią w bieżącej działalności – przewiduje mechanizmy kontrolne.

Źródło: E. Mazur-Cieślik, P. Świeżak (komentujący), Nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Ukrainy, 2012/ http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=11&ved=0CB8QFjAAOAo&url=http%3A%2F%2Fwww.bbn.gov.pl%2Fdownload.php%3Fs%3D1%26id%3D11476&ei=OrJ9UI7rL8zJswbApYGwBw&usg=AFQjCNFLtNBzErNuNDjh1yGfxFexV4G1Hw&sig2=tzUprTyLdKITRE2GuLzKHg

Jednym z kierunków polityki bezpieczeństwa Ukrainy jest wejście do istniejących już i powstających systemów bezpieczeństwa regionalnego i międzynarodowego (pomimo planów pozablokowości). Nie wyklucza tym samym ewentualnego wejścia do NATO czy innego systemu bezpieczeństwa.

W sensie militarnym Ukraina jest już państwem bezatomowym. Oddała bowiem całe zasoby w posiadanie Rosji, zgodnie z oświadczeniem ambasadora Rosji który zadecydował, by cała broń postradziecka oddana została w ręce Rosji. 15 stycznia 1994r. Rosja i USA wydały oświadczenie, w którym zadeklarowały gwarancję jądrowe bezpieczeństwa Ukrainy.

1. Stosunki z NATO.

Jeżeli chodzi o stosunki polityczne z NATO stanowią one pochodną stosunków Sojuszu z Rosją. Za stronę dążącą do umacniania stosunków należy uznać Kijów natomiast czynnikiem powodującym działanie ukraińskich władz-instytucjonalizację stosunków NATO i FR. Kluczowe dla dalszych stosunków Ukrainy i Sojuszu Północnoatlantyckiego było podpisanie w maju 1997r. Aktu stanowiącego o podstawach stosunków wzajemnych, współpracy i bezpieczeństwie między NATO i Rosją oraz utworzenie z maju 2002r. Rady Rosja - NATO.

W pierwszych latach stosunków Ukrainy z NATO współpraca opierała się głównie na reformach ekonomicznych, restrukturyzacji i przystosowania przemysłu zbrojeniowego, badań i technologii, spraw naukowych i dotyczących środowiska. Ukraina uczestniczyła głównie w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych.

8 lutego 1994r. minister spraw zagranicznych Anatolij Złenko podpisał dokument Partnerstwa dla Pokoju. Ukraina była pierwszych krajem wśród państw członkowskich WNP, który podpisał ten dokument. Ogromne znaczenie miało również podpisanie 9 lipca 1997r. w Madrycie Karty o szczególnym partnerstwie Ukrainy i NATO. Zgodnie z ustaleniami w niej zawartymi utworzono Wspólny Stały Komitet Ukraina-NATO, pozostający podstawowym forum współpracy.

Do podstawowych obszarów współpracy można zaliczyć: program Partnerstwa dla Pokoju, wspólne ćwiczenia, reformę ukraińskich sił zbrojnych, utylizację uzbrojenia, przeciwdziałanie klęską żywiołowym i likwidację ich skutków, udział Ukrainy w działaniach NATO oraz w koalicji antyterrorystycznej.

28 maja 2002r. przywódcy 20 państw podpisali deklarację o powołaniu nowej Rady NATO - Rosja. Posiedzenie Komitetu Ukraina - NATO 9 lipca zaowocowało podpisaniem memorandum o wspieraniu operacji NATO na terytorium Ukrainy, co uzupełnia wcześniejsze dokumenty podpisywane przez wszystkich kandydatów dotyczące statusu wojsk NATO podczas operacji i manewrów na terytorium danego państwa (tzw. Umowa SOFA).

Istnieją realne przeszkody przystąpienia Ukrainy do NATO. Dotyczą one m.in. trudności w modernizacji armii ukraińskiej, bowiem inne wojska ukraińskie mają silnie powiązania rosyjskie i nie chcą współpracy z NATO. Dopóki wojska rosyjskie znajdują się na terenie Ukrainy, nie może być ona członkiem NATO.

Chęć Ukrainy do przystąpienia w szeregi Unii Europejskiej również nabiera innego charakteru. Warunkiem przystąpienia są reformy wewnętrzne na Ukrainie. Weryfikacja ukraińskich deklaracji rozpoczęła się w lipcu 2002r. kiedy odbył się szczyt Ukraina - UE oraz posiedzenie Ukraina-NATO. Oceny są następujące: brak przełomu w stosunkach z UE, natomiast współpraca z Sojuszem Północnoatlantyckim jest oceniana znacznie lepiej¹⁶.

1. Stosunki z Rosją.

W początkowych latach niepodległości Ukrainy Rosja miała do niej dość wrogi stosunek. Planowano nawet podział kraju na część wschodnią i zachodnią oraz rewizję granic. Miało to związek głowie z interesami jakie Rosja chciała zabezpieczyć we wzajemnych relacjach. Dotyczyły one m.in. oddania broni nuklearnej po ZSRR, konieczności uregulowania Floty Czarnomorskiej oraz Krymu. Ukraina ze swej strony starała się być neutralna wobec nacisków rosyjskich. Ostatecznie 30 maja 1997r. podpisany został traktat ukraińsko - rosyjski i porozumienia w sprawie Sewastopola. Jednocześnie Moskwa uzyskała prawo do utrzymania swojej bazy wojskowej na terytorium Ukrainy uniemożliwiając tym samym wstąpienie Ukrainy w szeregi NATO. Ukraina napotkała pewne utrudnienia dotyczące niechęci Rosji w spełnianiu ustaleń. W 2002r. Ukraina rozpoczęła rozmowy z Federacją Rosyjską dotyczące renegocjacji porozumień z 1997r. by móc ubiegać się o członkostwo NATO. Nie zostały one rozpatrzone pomyślnie.

Podstawową przeszkodą, zarówno dotyczącą ubiegania się o członkostwo w UE ale i samych stosunków ukraińsko - rosyjskich stanowi kwestia granicy pomiędzy Ukrainą a Rosją. W sensie prawa międzynarodowego i - jak twierdzi Tadeusz Olszański – historyczno - etnicznym granica ta nie istnieje.¹⁷

Rosja jest największym partnerem gospodarczym Ukrainy. Dla Ukrainy współpraca ta nie ma alternatywy. Rosja szczególny nacisk kładzie na przemysł paliwowy oraz energię. Ukraina jest w dużym stopniu uzależniona od dostaw gazu z Rosji.

1. Polityka bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii.

   1. Uwarunkowania historyczne.

Położenie wyspiarskie oraz specyfika kulturowo – religijna miały duży wpływ na kierunki polityki bezpieczeństwa i obrony Wielkiej Brytanii. Anglicy, po utracie swoich posiadłości pod koniec średniowiecza, a Henryk VIII dokonał secesji z Kościoła rzymsko – katolickiego i ustanowił niezależny od Rzymu Kościół anglikański. Przez to Anglicy nie byli już zainteresowani kwestiami sprawami międzynarodowymi, a także rzadko i niechętnie brali udział w konflikty, które wybuchały między państwa Europy.

„Na początku XX wieku Wielka Brytania utraciła swą dominującą pozycję w gospodarce światowej na rzecz Niemiec i Stanów Zjednoczonych. Zmusiło to polityków brytyjskich do zweryfikowania dotychczasowej polityki bezpieczeństwa i wyjścia z izolacji. Dyplomacja brytyjska zaangażowała się w działania na rzecz zbudowania sojuszu kontynentalnego wymierzonego przeciw wilhelmińskim Niemcom, dążącym do nowego podziału świata.”¹⁸

Wielka Brytania II wojnę światową zaczęła jako współprzymierzeniec Polski i podobnie do Francji nie wywiązała się z umowy sojuszniczej. Mimo tego Wielka Brytania przez pierwsze 2 lata wojny miała za zadanie walkę z faszyzmem. Państwo to wyszło z wojny zwycięsko. Jej tereny, jako jednego z nielicznych państw Europy, nie były okupywane przez niemieckie wojska.

„Po zakończeniu wojny Churchill jako pierwszy z wpływowych polityków uświadomił państwom demokratycznym niebezpieczeństwo ze strony wojującego komunizmu. Sformułował tezę o żelaznej kurtynie oddzielającej „wolny świat Zachodu” od zniewolonego świata Wschodu.”¹⁹

Tzw. traktat waszyngtoński został podpisany 4 kwietnia 1949r. i stworzył Organizację Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), a pierwszym dowódcą Zjednoczonych Sił europejskich został marszałek Bernard L. Montgomery, który został legendarną postacią II wojny światowej. „Gospodarka powojenna rozwijała się dynamicznie, chociaż nierównomiernie, ale na tyle wystarczająco, aby zapewnić Wielkiej Brytanii miejsce w czołówce najbogatszych państw świata.”²⁰

Za zachowaniem suwerenności państwa przemawia kultura polityczna, w związku z tym Wielka Brytania jest za międzyrządowym zbliżeniem, jednocześnie odrzuca pomysł pełnej integracji europejskiej.

„W 1998 r. w związku ze zwycięstwem wyborczym i przejęciem rządów przez Partię Pracy został sporządzony przegląd strategiczny Strategie Defence Review, w którym Wielka Brytania została przedstawiona jako mocarstwo o charakterze światowym, którego działania oparte są na zasadach etyki. Wprowadzono pojęcie „odpowiedzialności wspólnotowej" (community responsability), która ma dotyczyć zagadnień szeroko rozumianego bezpieczeństwa, na przykład przeciwdziałania rozpowszechnianiu broni, szczególnie masowego rażenia, zbrodniom przeciwko ludzkości, terroryzmowi i handlowi narkotykami.

Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 r. sekretarz stanu ds. poli­tyki obronnej uzupełnił Strategie Defence Review o problemy spowodowane no­wymi zagrożeniami.”²¹

1. Priorytety polityki bezpieczeństwa.

Wielka Brytania utrzymuje uprzywilejowane relacje ze Stanami Zjednoczonymi, w związku z tym są one ściśle ze sobą związane pod względem polityki bezpieczeństwa i zagranicznej. Współczesna strategia ma za zadanie zdobyć wolną wymianę handlową.

Wielka Brytania uważa, że NATO da radę zapewnić bezpieczeństwo Starego Kontynentu i obecność USA w Europie. Brytyjczycy sceptycznie podchodzili do francuskiej koncepcji rozwoju samodzielnych zdolności wojskowych Europejczyków. Z rezerwą odnosili się do tworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej w 1 połowie lat pięćdziesiątych. W związku z tym nie zmartwili się, gdy okazało się, że projekt nie został zrealizowany.

W sferze obronnej teoretycy brytyjscy oceniają, że Europa powinna zwiększać swoje możliwości, ale przy poszanowaniu dwóch zasad:

• po pierwsze, obrona powinna pozostać sprawą współpracy międzyrządowej i suwerenności państwa,

• po drugie, współpraca europejska powinna służyć umocnieniu Sojuszu Atlantyckiego, gdyż ten pozostaje dla Brytyjczyków głównym elementem europejskiej obrony²².

1. Podsumowanie.

Jak widać bezpieczeństwo polityczne nie ma jednolitego określenia i modelu tworzenia. W różnych państwach jest ono postrzegane w odmienne sposoby. Owo postrzeganie kształtuje się przestrzeni dziejów i ma wpływ na dalsze losu kraju oraz jego stosunki z sąsiadami i innymi państwami na świecie.

Niemcy są krajem, dla którego bezpieczeństwo zarówno polityczne jak i międzynarodowe odgrywa ogromną rolę. Równocześnie odgrywają one dużą role w tworzeniu tego bezpieczeństwa zarówno w kwestii militarnej jak i finansowej.

Japonia miała ogromne trudności by zyskać pozycję na arenie międzynarodowej po II wojnie światowej. Jej siły samoobrony były znacznie ograniczane a ich rozwój hamowany.

Stan bezpieczeństwa w Ukrainie jest w dużej mierze uzależniony os sytuacji wewnątrz kraju. Jest ona również zmuszona do współpracy z Rosją. Nadal nie jest ona członkiem NATO

Jeżeli chodzi o Wielką Brytanie na kierunki rozwoju bezpieczeństwa narodowego wpływ miało i nadal ma położenie wyspiarskie. Jest to jednak duże utrudnienie w zabezpieczaniu kraju. Pomimo tego, że nie chętnie brała udział w działaniach wojennych w obszarze kraju ale z czasem pozycja ta uległa zmianie.

1. Bibliografia.

1. A. Ciupinski, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004

2. J. Gotkowska, Biuletyn Niemiecki. W połowie drogi do pełnoletniości – niemiecka polityka bezpieczeństwa., 2010/ http://www.fwpn.org.pl/etc/_gfi/Biuletyn_Niemiecki_04_Niemiecka_polityka_bezpieczenstwa.pdf

3. K. Kowalewska, Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Japonii po zmianie na stanowisku premiera., Warszawa 2011/ http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&ved=0CCYQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.bbn.gov.pl%2Fdownload.php%3Fs%3D1%26id%3D7924&ei=T6x9UIewMIXItAa00IHYBA&usg=AFQjCNGwWVKbg3Dpa35KdO_Cy0ljStREvw&sig2=MYSkUHAEACgiCYtYLeweng

4. K. Kubiak, Marynarka wojenna w systemie bezpieczeństwa cesarskiego Japonii., 2010 / http://www.amw.gdynia.pl/library/File/WDiOM/RBM/2010/RBM_2010_cz_4.pdf

5. E. Mazur-Cieślik, P. Świeżak (komentujący), Nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Ukrainy, 2012/ http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=11&ved=0CB8QFjAAOAo&url=http%3A%2F%2Fwww.bbn.gov.pl%2Fdownload.php%3Fs%3D1%26id%3D11476&ei=OrJ9UI7rL8zJswbApYGwBw&usg=AFQjCNFLtNBzErNuNDjh1yGfxFexV4G1Hw&sig2=tzUprTyLdKITRE2GuLzKHg

---

1. Źródło: A. Ciupiński, K. Malak, Bezpieczeństwo polityczne i wojskowe, AON, Warszawa 2004, s. 224↩

2. Źródło: tamże, s. 224↩

3. Źródło: tamże, s. 226↩

4. Źródło: tamże, s. 228-229↩

5. Źródło: tamże, s. 230↩

6. Źródło: tamże, s. 231↩

7. Źródło: tamże, s. 234↩

8. Źródło: tamże, s. 234↩

9. Źródło: tamże, s. 235↩

10. Źródło: tamże, s. 300↩

11. Źródło: tamże, s. 306↩

12. Źródło, tamże, s. 306↩

13. Źródło: tamże, s. 278↩

14. Źródło: tamże, s. 279↩

15. Źródło: tamże, s. 280↩

16. Źródło: tamże, s. 284↩

17. Źródło: tamże, s. 286↩

18. Źródło: tamże, s. 198↩

19. Źródło: tamże, s. 199↩

20. Źródło: tamże, s. 199↩

21. Źródło: tamże, s. 201↩

22. Źródło: tamże, s. 203↩