1.Bank i system bankowy

Bank(wg ustawy o prawie bankowym)- bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw działających na podstawie zezwoleń, które uprawniają Bank do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Podział banków:

+ depozytowo-kredytowe

+ banki inwestycyjne (zajmują się emisją i handlem pap wart)

+ banki uniwersalne ( wykonują czynności zarówno banków depozytowo-kredytowych jak

i banków inwestycyjnych)

Funkcje:

-zaspokajanie zapotrzebowania na pieniądz w postaci kredytów

-gromadzenie czasowo wolnych funduszy w postaci depozytów oraz lokat

-dostarczanie podaży pieniądza w postaci różnego rodzaju kredytów

Rola banku w gospodarce narodowej:

1)Udział w kreacji pieniądza.

Możliwość kreacji pieniądza bankowego przez BK jest ograniczona przez wielkość posiadanego pieniądza rezerwowego w BC.

Kreacja pieniądza bankowego przez BK następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych.

2)Udział w społecznym podziale pracy

W gospodarce, która w małym stopniu zależy od podziału pracy, podmioty gospodarcze dokonują czynności finansowych samodzielnie. W gospodarce o rozwiniętym podziale pracy banki stają się przedsiębiorstwami, które przejmują szereg czynności w zakresie gospodarki finansowej od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Przede wszystkim przyjmują wkłady i udzielają kredytów, przejmują również usługi w zakresie obrotu papierami wartościowymi.

3)Dokonywanie alokacji i transformacji środków

Banki spełniają istotną rolę jako instytucje transformacyjne, pośredniczące w doprowadzeniu do wzajemnego uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu. Odnosi się to zwłaszcza do transformacji informacji, wielkości zapotrzebowanej sumy pieniądza, transformacji terminu i transformacji ryzyka.

Struktura systemu bankowego:

1)NBP[ a)Prezes b)Rada Polityki Pieniężnej- RPP c)Zarząd]

2)BK (depoz.-kred; inwest; uniwersa; kapitałowe i zagraniczne)

Ustawy:

1)Ustawa z 31.01.1989r. Prawo bankowe (wtedy powstał II szczeblowy system)

2)Ustawa z 29.08.1997r. Nowa ustawa Prawo Bankowe i Nowa Ustawa o NBB (1998)- dostosowały Polski system bankowy do dyrektyw UE

Nowelizacja ustawy o NBB:->2004 Ustawa Prawo Bankowe ->2003 Ustawa o NBP

Rodzaje banków:

-banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych

-banki operacyjne (depozytowo-kredytowe i uniwersalne)

-banki specjalne (inwestycyjne, hipoteczne i towarzystwa kredytowe, rolne i melioracyjne, komunalne)

-kasy oszczędnościowe

-spółdzielczość kredytową

BANK CENTRALNY- bank państwowy, który spełnia jednocześnie trzy funkcje: banku emisyjnego, banku banków i banku gospodarki narodowej. Dba o stabilność waluty narodowej, oddziałuje na gospodarkę narodową tak, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego i spadek bezrobocia.

BANK BANKÓW- bank rezerwowy dla banków operacyjnych (komercyjnych). Reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i żyrowego), reguluje wielkość tworzonego przez banki operacyjne pieniądza bankowego, reguluje płynność całego systemu bankowego, kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych.

BANKI OPERACYJNE (DEPOZYTOWO- KREDYTOWE I UNIWERSALNE)- świadczą określone usługi niezbędne z punktu widzenia społecznego (np. obsługa obrotu gotówkowego i bezgotówkowego), ale również są przedsiębiorstwami nastawionymi na zysk.

BANKI SPECJALNE-banki, których sfera działania ma specjalny charakter pod względem zakresu i formy działania albo rodzaju klienteli. Są to:

-banki inwestycyjne- zapewniają takie usługi jak: operacje na rynku papierów wartościowych, na rynku pieniężnym, zarządzanie funduszami, doradztwo finansowe.

-banki hipoteczne- udzielają pożyczek zabezpieczonych na hipotece nieruchomości. Środki na udzielanie kredytów pod zastaw ziemi i nieruchomości banki te mobilizują w drodze sprzedaży listów zastawnych, których zabezpieczeniem jest zastawiona w bankach ziemia lub hipoteka.

-instytucje kredytu długoterminowego

-banki rolne i melioracyjne

-banki komunalne

KASY OSZCZĘDNOŚCIOWE-samodzielne banki uniwersalne, z jednej strony gromadzą oszczędności i udzielają kredytu zwłaszcza dla drobnych przedsiębiorców i gospodarstw domowych, z drugiej udziela kredytu samorządowi i częściowo przeznacza zysk do kasy gminy np. PKO BP (Polska Kasa Oszczędności Banku Polskiego), PKO SA, SKOK (spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa)

-koncentrują się na zbieraniu oszczędności

SPÓŁDZIELNIE KREDYTOWE-instytucje drobnego kredytu zorganizowanego na zasadach spółdzielczych, polegających gł. na powiązaniu kredytobiorców (członków spółdzielni) m.in. przez ich wkłady członkowskie z solidarną odpowiedzialnością materialną za działalność danej spółdzielni.

-obsługują przede wszystkim rolników (zdobywają dla nich fundusze, środki)

-obowiązuje je ustawa o prawie spółdzielczym

BANKI SPÓŁDZIELCZE- funkcjonują w oparciu o ustawę z 7.12.200r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się oraz bankach zrzeszających.

BK:

-cel: osiąganie zysku

-muszą to robić z zachowaniem optymalizacji działalności (nie za wszelką cenę)

NBP:

-bank centralny RP

-posiada osobowość prawną

-nie podlega wpisowi do rejestru sądowego

-? organy: doradcze i opinio znawcze ?

-podstawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

-kontrola poziomu inflacji

Zadania NBP - To:
- organizuje rozliczenia pieniężne
- prowadzenie gospodarowania rezerwami dewizowymi
- prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonymi ustawami
- prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
- regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie
- kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
- opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa

ORGANY NBP:

-Prezes NBP

-Rada Polityki Pieniężnej

-Zarząd NBP

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, na 6-letnią kadencję. Jest on przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej i zarządu NBP. Reprezentuje kraj na zewnątrz np. w obradach EBC, ustala zasady przechowywania oraz transportu znaków pieniężnych.

W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzi prezes NBP jako przewodniczący i dziewięciu członków, powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat.

Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz podstawowych zasad jej realizacji. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.

Zarząd NBP kieruje jego działalnością. Podstawowym zadaniem zarządu NBP jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, uchwalanie i realizowanie planu działalności NBP oraz wykonywanie zatwierdzonego przez Radę planu finansowego, a także realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego. Jest to grupa od 4-9 osób

Funkcje BC:

-b.emisyjny (emisja: banknotów, monet w ramach kreacji pieniądza, bonów, obligacji)

-b. banków (działa jak bankier dla BK, zapewniając sprawne funkcjonowanie dla całego systemu bankowego)

-b.państwa (sprawuje kontrolę nad podażą pieniądza i finansuje deficyt budżetu państwa)

Bankowy Fundusz Gwarancyjny:

-udziela pożyczek dla banków mających trudności w utrzymaniu płynności finansowej

-cel: gwarantowanie depozytu w bankach polskich w wysokości ustalonej ustawowo

-gromadzi i analizuje informacje o bankach objętych systemem gwarantowania.

-działa na podstawie ustawy z 94r o Bank. Fund. Gwar.

-może udzielać kredytów nisko oprocentowanych, poręczeń, gwarancji

-wysokość gwarancji depozytów: do 50 tys. euro

2.Banki na rynku finansowym, regulacje prawne, operacje bankowe

Bank pełni w gospodarce narodowej dość istotne funkcje. Do najważniejszych z nich należą:

• branie udziału w społecznym podziale pracy;

• branie udziału w kreowaniu pieniądza;

• podejmowanie decyzji dotyczących sposobu wykorzystywania danych zasobów

• i środków (tzw. alokacja);

• przeprowadzanie transformacji środków.

Podstawowe funkcje systemu bankowego są następujące:

— kreowanie przez bank emisyjny pieniądza jako ostatecznego środka zapłaty;

— kreowanie przez banki operacyjne pieniądza jako środka płatniczego;

— zaspokajanie zapotrzebowania na pieniądz za pomocą kredytu;

— pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych i ich użytkownikami.

Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym to:

• bank centralny,

• banki operacyjne (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu):

  • banki uniwersalne;

  • banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.).

Istnieje także podział banków ze względu na prawną formę działalności:

• banki państwowe (przedsiębiorstwa państwowe);

• banki spółdzielcze (spółdzielnie);

• banki w formie spółek akcyjnych.

Bankami nie są spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), choć często bywają z nimi (a zwłaszcza z bankami spółdzielczymi) mylone.

Rodzaje banków:

-b.centralny-.b.pańswowy. Pełni funkcję b.emosyjnego,b.banków,b.gospodarki narodowej i b.państwa.Dokonuje emisji pieniądza. Jest zawsze wypłacalny.Tworzy 2 rodz. Pieniądza –gotówkowy i Żyrowy(centralny pieniądz rezerwowy)

-uniwersalne banki operacyjne(komercyjne)-świadczą usługi społeczne i są przedsiębiorstwami których celem jest osiągnięcie zysku. Celem jest więc dążenie do zaspokojenia potrzeb podm. Gosp. W zakresie usług bankowych pzy jednoczesnym uzyskaniu zysku.Cel ma charakter kompleksowy i polega na takim rozwijaniu usług bankowych, które by nie pogorszyło płynności banku, nie naruszyło obowiązujących przepisów i zachowało zaufanie do danego banku, a jednocześnie utrzymana byłaby zasada rentowności banku.

-specjalne- to banki których sfera działania ma charakter specjalny pod względem formy działania albo rodzaju klientów. Są to głownie banko, które zajmują się koncentracją srodków do finansowania inwestycji. Kapitał nie tylko z wkładów klientów lecz również pozyskany z emisji i sprzedaży własnych obligacji, przyjmowaniu lokat innych banków lub budżetu.Specjalizacja może być:operacyjna(podział na b.kredytu krótko i długoterminowego), funkcjonalna(b.finansujące eksploatację i inwestycje) lub branżowa(b.przemysłowe,rolne, melioracyjne,handlu zagr.budowlane)

Do tych banków zaliczamy: B.Hipoteczne-ich akcje są w posiadaniu b. Uniwersalnych.Zajmują się udzielaniem pożyczek zabezpieczonych na hipotece nieruchomości.Środki $ banki te mobilizują w drodze sprzedaży listów zastawnych,których zabezpieczeniem jest zastawiona w bankach ziemia lub nieruchomości. B.Inwestycyjne-zajmują się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Dzieki nim inwestorzy lokują bezpośrednio na rynku pap. Wartościowych.Działalność banków inwestycyjnych to przede wszystkim gwarantowanie emisji,organizowanie emisji papierów wartościowych na rynku pierwotnym, a także działalnośćbrokerska i dealerska na wtórnym rynku papierów wartościowych. Zalicza się do tych banków również instytucje zarządzające funduszami inw., towarzystwa podwyższonego ryzyka inw. Instytucje obrotu pap.wart. na rynku wtórnym,instytucje obrotu produktami ubezpieczeniowymi.

Spółdzielnie kredytowe są to instytucje drobnego kredytu, zorganizowane na zasadach

spółdzielczych, polegających na powiązaniu kredytobiorców — członków spółdzielni (m. in. poprzez ich wkłady członkowskie) solidarną odpowiedzialnością materialną za działalność danej spółdzielni.

Z punktu widzenia kryterium właściciela, banki można podzielić na:

• państwowe - bankiem państwowym jest zazwyczaj bank centralny. Obecnie bankiem państwowym w Polsce jest Narodowy Bank Polski. Znikoma ilość banków państwowych jest skutkiem przeprowadzenia procesu prywatyzacji, w wyniku którego większość tego typu instytucji została wyeliminowana.

Bank państwowy może zostać w Polsce założony przez Radę Ministrów, która na wniosek Ministra Skarbu Państwa wydaje w tym celu odpowiednie rozporządzenie. Główne organy władzy banku państwowego stanowią: Rada Nadzorcza i Zarząd.

• spółdzielcze - ich funkcjonowanie jest uwarunkowane przepisami prawa spółdzielczego.

Przy tworzeniu banków spółdzielczych w Polsce obowiązującą podstawą prawną jest Ustawa "Prawo Spółdzielcze". Z prawnego punktu widzenia, możliwość założenia banku spółdzielczego posiadają wyłącznie osoby fizyczne. W tym celu niezbędne jest sporządzenie na piśmie określonego statutu banku w formie aktu notarialnego. Niezachowanie formy pisemnej potwierdzonej notarialnie może przyczynić się do orzeczenia nieważności statutu.

Działa w oparciu o ustawę z 2000r. i prawo spółdzielcze+prawo bankowe.

W banku spółdzielczym maksymalizacja zysku powinna być jedynie środkiem do realizacji celów członków spółdzielni”^[1].

• mające formę spółek akcyjnych - jest to obecnie najpowszechniej występująca

• w polskiej gospodarce forma banku. Charakteryzuje się wnoszeniem przez akcjonariuszy kapitału w odpowiedniej wysokości oraz prowadzeniem działalności

• w celu wypracowania maksymalnie wysokiego zysku.

• W drugiej połowie XIX wieku większość banków komercyjnych świata można było zaszeregować do jednego z dwu modeli, określanych jako banki detaliczne i banki inwestycyjne (hurtowe). Prowadziły one różne typy działalności.
  
  Banki detaliczne. Banki detaliczne miały prawo przyjmowania depozytów od wszystkich potencjalnych deponentów i na każdy termin. Większość depozytów stanowiły w nich wkłady licznych drobnych deponentów na krótkie terminy i na rachunki bieżące. Prawo zakazywało natomiast bankom detalicznym dokonywania dużych inwestycji długoterminowych. Bank detaliczny pozyskiwał więc większość pieniędzy na krótkie terminy i inwestował je także na krótkie okresy. Ograniczało to ryzyko bankowe, ale równocześnie utrudniało transformację pieniądza w czasie, przez co zmniejszało zysk. Aby móc obsłużyć bardzo dużą liczbę klientów, banki detaliczne musiały rozbudować sieć swoich placówek bankowych. Stanowiło to poważne obciążenie dla banku, ale też i zapewniało odpowiednie możliwości działania. Przykładem takiego banku detalicznego w Polsce był i w praktyce jest nadal PKO BP.

• 
  Banki inwestycyjne. Banki inwestycyjne nie miały narzuconych żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o okres, na jaki dokonywano inwestycji, natomiast mogły przyjmować wyłącznie depozyty na dłuższe terminy. Banki depozytowe miały bardzo licznych klientów, przeważały w nich drobne operacje, natomiast większość banków inwestycyjnych obsługiwała wyłącznie przedsiębiorstwa i ludzi bogatych (najczęściej ustanawiano w nich bardzo wysoką minimalną pierwsza wpłatę, konieczną dla otwarcia rachunku, co eliminowało nawet średnio zamożnych klientów). Ograniczona liczba klientów sprawiała, że większość banków inwestycyjnych miała bardzo małą liczbę placówek bankowych. Także zatrudnienie było w nich niewielkie, w znacznej mierze byli to specjaliści zajmujący się inwestycjami bankowymi. Bank inwestycyjny wykorzystywał pieniądze pozyskane na dłuższe terminy do inwestycji długookresowych, bardziej zyskownych.

• Dereglamentacja. Podział powyższy przetrwał w Europie Zachodniej bardzo długo, w większości krajów tego obszaru został stopniowo zniesiony (począwszy od lat sześćdziesiątych tego stulecia) w związku z dereglamentacją wprowadzoną przez Unię Europejską. W Stanach Zjednoczonych teoretycznie obowiązuje on do chwili obecnej, w praktyce jednak dawne przepisy są obchodzone i powszechnie mówi się o konieczności ich zniesienia. Nadal w świecie pozostało wiele banków detalicznych i inwestycyjnych, od kilku lat obserwujemy jednak zjawisko ich fuzji. Najczęściej silniejszy kapitałowo bank detaliczny wchłania bank inwestycyjny, przekształcając się tym samym w bank uniwersalny.
  
  Bankiem uniwersalnym nazywamy bank zajmujący się wszystkimi podstawowymi czynnościami bankowymi. W Polsce, podobnie jak i w krajach Zachodniej Europy, jest to sytuacja najczęściej spotykana – bank zwykle może podejmować wszystkie czynności bankowe, na które przyzwala prawo bankowe. Warto zauważyć, że banki nie angażują się w wykonywanie tych czynności w jednakowym stopniu, bardzo często starają się koncentrować na określonych dziedzinach. Dla przykładu – Bank Rozwoju Eksportu od dawna wykonuje wiele czynności bankowych, ale koncentruje się na dwu dziedzinach: obsłudze handlu zagranicznego i kredycie obrotowym. Są oczywiście także banki w pełni wyspecjalizowane, które zgodnie z uzyskaną licencją mają wprawdzie prawo do wykonywania wszystkich czynności bankowych, ale ograniczają się do kilku. Należą do nich między innymi tzw. banki samochodowe, jak Opel Bank, koncentrujące się na udzielaniu i obsłudze kredytu samochodowego. Pojęcie „bank uniwersalny” nie zawsze jest sprzeczne z pojęciem „bank wyspecjalizowany”. Prawo przewiduje możliwość powstania banków, które nie są bankami uniwersalnymi – z mocy prawa nakładane są na nie ograniczenia zakresu działalności. W Polsce należą do nich banki hipoteczne, które nie mogą wykonywać wielu czynności bankowych, a muszą koncentrować się na udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach. W zamian za ograniczenie zakresu działania prawo zapewnia tym bankom poważny przywilej – mogą one emitować listy zastawne (papiery wartościowe zabezpieczone właśnie na hipotece nieruchomości należących do klientów).
  
  Banki komercyjne. Wszystkie przedstawione typy banków: detaliczne, inwestycyjne, uniwersalne, są bankami komercyjnymi. Dla właścicieli głównym celem działalności banku komercyjnego jest osiąganie jak najwyższego zysku. Maksymalizacja zysku jest drogą do realizacji innych celów, takich, jak wzrost siły i pozycji banku, często mających zasadnicze znaczenie dla ich kierownictwa. W prawie wszystkich krajach świata banki komercyjne odgrywają dominującą rolę w systemie bankowym, przypada na nie ponad 80%, niekiedy – ponad 95% wszystkich depozytów i kredytów. Do wyjątków należą Niemcy, w których bardzo dużą rolę odgrywają banki spółdzielcze.

• Oprócz banków komercyjnych wyróżniamy kilka innych typów banków, każdy z nich może odgrywać dużą rolę w określonej dziedzinie gospodarki lub na pewnych obszarach kraju. Są to banki spółdzielcze i samopomocowe, banki komunalne oraz kasy oszczędnościowo-pożyczkowe.

• Banki spółdzielcze i samopomocowe. Banki spółdzielcze i samopomocowe charakteryzują się tym, że z punktu widzenia ich właścicieli (członków) głównym celem działalności nie jest zysk, ale zaspokojenie podstawowych potrzeb członków, a przede wszystkim – zagwarantowanie właściwej obsługi i dostępu do kredytu. Banki te oczywiście chcą osiągać zyski, ale ich wysokość nie jest sprawą najważniejszą. W bankach spółdzielczych obowiązuje zasada, zgodnie z którą każdy członek banku ma jeden głos, niezależnie od liczby zakupionych udziałów, natomiast w bankach samopomocowych zasada ta nie musi obowiązywać. Obecnie granica między tymi dwoma typami banków zaciera się i w niektórych krajach, w tym w Polsce, stosowana jest już tylko łączna nazwa: bank spółdzielczy. Banki spółdzielcze odgrywają bardzo dużą rolę na terenach wsi i małych miast. Często są one tam jedynymi bankami świadczącymi pełny zakres podstawowych usług bankowych.

• Banki komunalne. Bankami komunalnymi nazywamy banki należące do gmin, najczęściej ich właścicielem jest określone miasto. Najważniejszym celem banków komunalnych jest ułatwienie realizacji planów rozwoju miast, posiadanie własnego banku ułatwia władzom miasta pozyskiwanie pieniędzy na własne cele.

• W Polsce przed II wojną światową pracowała znaczna liczba banków komunalnych (np. był bank komunalny w Makowie Mazowieckim). Obecnie banków takich nie ma (kapitał jedynego banku mającego w nazwie „komunalny” jest kontrolowany przez innych udziałowców niż gminy), ale w przyszłości zapewne ponownie zostaną powołane.

• Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe. Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe są bankami, których działalność ogranicza się w zasadzie do dwu typów operacji: przyjmowania depozytów i udzielania kredytów (w niektórych krajach banki te mogą kredytować wyłącznie swoich członków). Zasadniczym celem ich działalności jest zagwarantowanie uprawnionym dostępu do taniego kredytu. Część kas ma charakter wyspecjalizowany, np. ograniczony do inwestycji mieszkaniowych; dotyczy to m.in. jedynego typu kas oszczędnościowo-pożyczkowych, który obecnie może istnieć w Polsce, a mianowicie kas oszczędnościowo-budowlanych. Pamiętajmy, że kasy oszczędnościowo-budowlane są samodzielnie działającymi bankami, w odróżnieniu od kas oszczędnościowo-mieszkaniowych (zwanych kasami mieszkaniowymi), które są tylko wyspecjalizowanymi działami banków już istniejących.
  We wszystkich większych i średnich krajach świata wszystkie banki są poddane kontroli nadzoru bankowego, w wielu krajach jednak w stopniu nierównym. Najbardziej rygorystyczne normy i najsurowsze zasady są wprowadzane w stosunku do banków korzystających z rozmaitych przywilejów (np. banków hipotecznych, kas oszczędnościowo-budowlanych), a także w stosunku do banków komercyjnych – z uwagi na ich podstawowe znaczenie dla gospodarki kraju.

Prawo bankowe – zespół norm prawnych regulujących powstawanie, funkcjonowanie oraz zasady likwidowania instytucji bankowych (zwłaszcza banków), a także zasady funkcjonowania nadzoru bankowego.

Prywatne i publiczne prawo [edytuj]

Prawo bankowe dzieli się na:

• prywatne prawo bankowe (prawo umów bankowych), regulujące zasady zawierania i wykonywania umów zawieranych przez klientów z bankami,

• publiczne prawo bankowe, regulujące bezwzględnie obowiązujące zasady funkcjonowania instytucji bankowych, jak np. dopuszczalne formy prawne funkcjonowania banków, zasady dotyczące utrzymania płynności finansowej banków.

Prawo bankowe reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665).

Integracja z UE:

I dyrektywa bankowa 1997-dotyczy koordynacji ustaw, rozporządzeń

II dyrektywa 1989 r wprowadziła możliwość otierania filii bankowych na terenie innych krajów członkowskich na terytorium UE

Inna szczegółowa np. rozliczenia bezgotówkowe, gwarancji depozytowych, operacji rozliczeniowych, przelewów bankowych

OPERACJE BANKOWE

1) operacje bierne (pasywne), polegające na gromadzeniu wkładów i      lokat, emitowaniu własnych papierów wartościowych i wykonywaniu      czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących      się w dyspozycji banków.

Gromadzenie środków $ od podm. Gosp w postaci depozytów,lokat. Działalność bierna jest po to by w ramach operacji czynnych je wydatkować.
2) operacje czynne (aktywne) - banki wykorzystują w nich zgromadzone      środki, udzielając różnego rodzaju kredytów, lokując kapitały własne i      klientów w korzystnych przedsięwzięciach itp. Na operacjach czynnych generuje się przychody. Aktywna działalność.

3) operacje pośredniczące (usługowe) - czynności wykonywane na      zlecenie i ryzyko klientów oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe, jak      prowadzenie rachunków bankowych klientów i dokonywanie rozliczeń      pieniężnych, a także różne czynności usługowe.

Np. przelewy,otwieranie akredytyw, doradztwo w zakresie inwestycji, zakup/sprzedaż pap.wart.

Dodatkowe:

-operacje zarezerwowane tylko dla banków

-pozostałe

Np.

Polskie Prawo bankowe wymienia następujące operacje bankowe, nazwane tam czynnościami bankowymi:

• prowadzenie rachunków bankowych,

• przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych,

• przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych,

• udzielanie i zaciąganie kredytów oraz pożyczek pieniężnych,

• wykonywanie operacji czekowych i wekslowych,

• przyjmowanie oraz dokonywanie lokat w bankach,

• udzielanie oraz przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych,

• dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi oraz prowadzenie obsługi finansowej obrotów z zagranicą,

• prowadzenie obsługi pożyczek państwowych,

• emitowanie papierów wartościowych oraz dokonywanie obrotu tymi papierami,

• dokonywanie zleconych czynności związanych z emisją papierów wartościowych,

• kupno zagranicznych papierów wartościowych,

• przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

• wykonywanie na zlecenie innych banków czynności należących do zakresu działania banków zlecających.

Międzybankowy rynek pieniężny:

Instrumenty: operacje otwartego rynku

Polityka otwartego rynku polega na tym, że bank centralny jest upoważniony do zakupu i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych, przeważnie państwowych. Są to przede wszystkim weksle skarbowe. Bank centralny zakupuje te papiery wartościowe według stopy zakupu (odebranie), a sprzedaje według stopy sprzedaży (doręczenie).

Bony skarbowe,bony pieniężne,komercyjne,obligacje terminowe,lokaty międzybankowe,pożyczki 1dniowe,kredyty 1dniowe,

WIBOR to średnia cena za jaką bank gotowy jest udzielić pożyczki, czyli oprocentowanie po jakim banki udzielą pożyczek innym bankom.

WIBID to średnia cena jaką bank jest skłonny zapłacić za pozyskany depozyt, czyli roczna stopa procentowa jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków.

operacja repo polega na kupnie papierów wartościowych po określonej cenie z jednoczesnym odkupieniem tych papierów po cenie wyższej w określonym dniu w przyszłości (różnica między tymi cenami stanowi efektywną stopę procentową).

Operacja reverse repo polega na sprzedaży papierów wartościowych, z jednoczesną ich odsprzedażą w przyszłości.

System SORBNET (System Obsługi Rachunków Bankowych) to stworzona i prowadzona przez NBP platforma elektroniczna, na której dokonywane są rozrachunki międzybankowe w czasie rzeczywistym, w złotych.

SORBNET został uruchomiony w 1996 roku jako następca systemu SORB działającego od kwietnia 1993 roku. System SORB był pierwszym polskim systemem rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym, tj. systemem RTGS (ang. Real Time Gross Settlement). Zlecenia płatnicze składane przez banki w takim systemie są realizowane zgodnie z zasadą rozrachunku brutto (przetwarzanie zleceń pojedynczo, tj. bez ich wzajemnego kompensowania) oraz zasadą rozrachunku w czasie rzeczywistym (przetwarzanie zleceń na bieżąco w ciągu dnia, a nie w wyznaczonych momentach dnia). Funkcjonujący obecnie system SORBNET jest również systemem RTGS.

Niezawodne funkcjonowanie tego systemu zapewnia szybkie i bezpieczne rozliczenia między bankami (oraz między bankami a NBP), co jest ważne dla utrzymywania płynności rynku międzybankowego i bezpieczeństwa polskiego systemu finansowego. Dzięki stworzeniu nowoczesnych systemów rozliczeń, pieniądze klientów banków w Polsce są transferowane szybciej niż ma to miejsce w wielu innych krajach.

Rozliczenia międzybankowe w euro obsługuje odpowiednio SORBNET-EURO, połączony z paneuropejskim systemem TARGET2.

3.Rachunki i rozliczenia bankowe

Rachunek bankowy - zapis stanu należności między dwoma podmiotami, z których jeden jest bankiem. Zamiennie używa się nazwy konto.

Prawo bankowe określa rodzaje rachunków. Są to:

• Rachunki rozliczeniowe w tym

rachunek bieżący - służy do przeprowadzania rozliczeń, tj. otrzymywania należności i regulowania zobowiązań; podmioty gospodarcze mają obowiązek posiadania takiego rachunku; dla osób fizycznych, z wyłączeniem operacji związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, prowadzone są rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe

rachunek pomocniczy - służy do przeprowadzania rozliczeń w innym banku niż bank prowadzący rachunek bieżący lub do dokonywania operacji w ściśle określonym celu,

Głownie przes. Które eksportują/importują mogą wydzielać sobie rachunki bieżące na których mają całą historię kontaków. R. rozl. Mogą być prowadzone dla wszystkich:os.fiz(głównie ROR),podm.gosp.

Bieżące-na te rach wpływają nelżności od odbiorców za usługi, pokrywane są zobowiązania, wypłacane są wynagrodzenia

• rachunek lokaty terminowej - służy do przechowywania nadwyżek finansowych przez okres wynikający z umowy z bankiem, zachęca do tego wyższe oprocentowanie w stosunku do rachunków bieżących,

lokaty o różnym terminie,korzystają z nich zazwyczaj przedsiębiorstwa.

• rachunek oszczędnościowy - prowadzony zazwyczaj na rzecz osób fizycznych, dowodem zawarcia umowy takiego rachunku jest książeczka oszczędnościowa lub inny dokument imienny, nie wolno używać go do realizowania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą. Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy(dla os.fiz) oraz rachunek terminowych lokat oszczędnościowych.(lokata z określonym terminem, z okresem kapitalizacji odsetek)

Banki wymagają regularnych wpłat, środki są wyżej oprocentowane niż na rach. Bieżącym,jest to alternatywa dla lokat terminowych bo klient ma większą swobodę.

• Rachunki powiernicze. Rachunek powierniczy - jest rachunkiem bankowym, który służy do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych z tytułu transakcji określonych w Umowie handlowej zawartej między Powiernikiem i Powierzającym, tj. przechowywania środków pieniężnych wpłaconych przez Powierzającego i następnie wypłacenia tych środków przez bank Powiernikowi po spełnieniu przez niego określonych warunków (zgodnie z postanowieniami Umowy rachunku powierniczego).

Na rachunku powierniczym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku na podstawie odrębnej umowy przed osobę trzecią. Stronami umowy rach.powiern. są bank i posiadacz rachunku(powiernik). Umowa rachunku określa jakie warunki powinny być spełnione aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rach. Mogły być wypłacone posiadaczowi rachunku lub aby jego dyspozycje w zakresie wykorzystywania tych środków mogły być zrealizowane. W razie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rach. Powierniczego środki znajdujące się na rach nie podlegają zwrotowi. W razie ogłoszenia upadłości posiadacza rach. Powiern. Środki znajdujące się na tym rach. Podlegają wyłączeniu z masy upadłości.W przypadku śmierci posiadacza rach. Zgromadzone kwoty nie wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku.

Bank właściciel rachunku(powiernik)Firma, osoba małoletnia.

Rodzaje rachunków dla os. Fiz i prawnych:

-os.prawne głównie rachunki rozliczeniowe

-os.fiz głównie ROR

Elementy umowy rachunku bankowego:

-strony umowy

-rodzaj otwieranego rachunku(rozliczeniowy,ror,lokata terminowa)

-waluta rach.

-czas trwania umowy- z reguly 1 rok,jeśli 2-3 mc przed końcem nie wypowiemy to umowa podlega anektowaniu-przedłużeniu)

-wysokoś oprocentowania i warunki jego zmiany

-wysokość prowizji i opłat za czynności związane z prowadzeniem rachunku(tabela opłat, prowizji banku,duże obroty to mniejsze opłaty dla firm, można negocjować sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rach)

-terminy wypłat i kapitalizacji odsetek

-terminy rralizacji zleceń posiadacza rach.

-zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokośc odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji(dotyczy rozliczen krajowych i zagr.) dyspozycji posiadacza rachunku.

-sposób i termin wypowiedzenia lub rozwiązania umowy

-zasady rozwiązań umowy w razie niedokonywania na rach. Żadnych obrotów. Umowa może być rozwiązania jeśli w ciągu dwóch lat nie jest tam nic prowadzone. Posiadacz musi jednak opłacać za ten okres nawet jeśli z niego nie korzysta.

Rozrachunki międzyoddziałowe i międzybankowe

Do oddziałów operacyjnych banków wpływają dokumenty rozliczeniowe (np. polecenia przelewu, czeki rozrachunkowe), które mogą pochodzić od klientów innych oddziałów danego banku i wówczas są traktowane jako rozrachunki międzyoddziałowe albo mogą wpływać z oddziałów innych banków i wtedy stanowią rozrachunki międzybankowe

. W każdym rozliczeniu uczestniczą dwa oddziały: oddział rozpoczynający rozliczenie, tj. dokonujący księgowań pierwotnych i przesyłający dokumenty do oddziału dokonującego rozliczeń wtórnych, czyli wyrównującego rozliczenie. Jeżeli w rozliczeniach uczestniczą oddziały tego samego banku, to zgodność księgowań pierwotnych i wtórnych kontroluje centrum rozliczeniowe danego banku. Kontrola polega na sprawdzaniu, czy księgowaniom pierwotnym towarzyszy w innym oddziale operacyjnym banku rozliczenie wtórne.

Rozrach międzyoddziałowe dokokują się w 1 banku, który ma liczne oddziały.

Rozrach. Międzybankowe-zarządzenie prezesa NBP jest wiodące przy tych rozliczeniach.Zasady rozrach. Określa zarządzenie nr 6/2000 prezesa NBP z dn. 6.IV.2000r w sprawie sposobu przeprowadzenia rozrach międzybankowych.Zmienione w listopadzie 2001r.

Warunki przeprowadzania rozliczeń międzybankowych:

1.konkretny bank musi mieć rach.rozliczeniowy w NPB

2.środki finansowe(na przelewy związane z wpływami do banków)

3.adekwatny system informatyczny

Nie wszystkie banki spółdzielcze mają rach. W NBP, mogą zrobić to za pośrednictwem banków pośrednich\

Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. (KIR) – instytucja pośrednicząca w rozliczeniach między bankami. Funkcjonuje w oparciu o prawo bankowe.

OBRAZEK

KRAJOWE ROZRACHUNKI BANKOWE:

ELIXIR (Elektroniczna Izba Rozliczeniowa)^[1] - funkcjonujący w ramach Krajowej Izby Rozliczeniowej międzybankowy system pośredniczący w elektronicznej wymianie komunikatów o zleceniach płatniczych oraz wierzytelnościach. Jest to system rozrachunku netto, w którym zlecenia wystawiane do zaksięgowania na rachunkach banków są rezultatem kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań banków, wynikających z indywidualnych zleceń klientów.]

SYBIR (System Bankowych Izb Rozliczeniowych) - to polski system rozliczeń międzybankowych oparty na dokumentach papierowych. Rozwożeniem dokumentów zajmowała się Krajowa Izba Rozliczeniowa. System został zamknięty w roku 2004. Obecnie rozliczenia międzybankowe odbywają się wyłącznie drogą elektroniczną (system ELIXIR).

To system rozrachunków brutto w czasie rzeczywistym uruchomiony w marcu 96 r zastąpił działający od kwietnia 93 r system SORB. Zasady funkcjonowania sys. Sornet określone są w :

-zarządzeniu prezesa NBP,uchwale zarządu NBP,w umowach rach. Bank. Zawieranego między NBP a poszczególnymi bankami mającymi rach,. Bieżące w centrali NBP w sys. Sorbnet.

Otwarcie rachunku: Wymogi dla banków starających się o otwarcie rach. Bieżącego w NBP

1)banki muszą prowadzić działalnośc operacyjną przez co najmniej 6 mc

2)sytuacja finansowa banku musi zostać uznana przez NBP za pozytywną

3)bank musi spełniać wymogi techniczne elektronicznej wymiany zleceń płatniczych i innych informacji między bankiem a NBP oraz pozytywnie przejść testy organizowane w tym zakresie przez NPB

W systemie SORBNET prowadzone są rach bank dla 2 pośredników rozliczeniowych tj. KIR i Komisję do spraw papierów wartościowych KdSPW.

Sorbnet realizuje zlecenia płatnicze banków dotyczące transakcji zawartych na międzybankowym rynku pieniężnym,walutowych,pap.wargt oraz operacji między bankiem a NBP.

Róznice:

-w ramach elixiru następuje przekazywanie przez banki pojedynczych transakcji,a nie przesyłek rozliczeniowych (tzn pakietu transakcji)

-przyspieszenie cyklu rozliczeniowego-w systemie Elixir funkcjonują 3 cykle rozliczeniowe dzienne podczas gdy w sybir tylko 1.

-dotyczy rozrachunku wyników. Rozrachunek wyników sys.Elixir odbywa się w 3 sesjach rozliczeniowych, w sybir w 2.

SCHEMAT

Rozliczenia zagraniczne:

TARGET -Oznacza to „Transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym”. Systemy TARGET i TARGET2 służą do dokonywanych za pośrednictwem banków rozliczeń o wysokich nominałach, zwłaszcza w Euro. TARGET zapewnia bezpieczną realizację operacji w czasie rzeczywistym i natychmiastową finalizację transakcji. Jego stosowanie umożliwia implementację polityki monetarnej Europejskiego Banku Centralnego i integrację europejskiego rynku pieniężnego. Korzystanie z systemu TARGET pozwala użytkownikom na obniżenie ryzyka kredytowego i ryzyka rozliczenia. NA TERENIE EUROPY

SWIFTna terenie Europy+kraje pozaeuropejskie. SWIFT pośredniczy w transakcjach między bankami, domami maklerskimi, giełdami i innymi instytucjami finansowymi.

4.Kredyty, procedury kredytowe i zabezpieczenia

Kredyt bankowy – umowa zawarta w formie pisemnej pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek.

Czynności bankowe to:

-czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków (tzw. czynności bankowe sensu stricto):

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowych

• prowadzenie rachunków bankowych;

• udzielanie kredytów;

• udzielanie gwarancji i otwieranie akredytyw;

• emisja bankowych papierów wartościowych;

• organizowanie rozliczeń pieniężnych;

• emitowanie instrumentów pieniądza elektronicznego;

-czynności dozwolone także niektórym podmiotom niebankowym (tzw. czynności bankowe sensu largo):

• udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów konsumenckich;

• udzielanie poręczeń,

• operacje wekslowe i czekowe,

• wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,

• terminowe operacje finansowe;

• nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

• czynności zlecone w związku z emisją papierów wartościowych;

• przechowywanie przedmiotów, papierów wartościowych, usługi polegające na udostępnianiu skrytek sejfowych;

• wykonywanie czynności obrotu dewizowego,

• zarządzanie funduszami emerytalnymi

Poza wyżej wymienionymi czynnościami banki mogą np.:

-nabywać akcje i udziały innej osoby prawnej, a także dokonywać zmian swych wierzytelności na składniki majątku dłużnika,

-zaciągać zobowiązania związane z emisją pap wart i dokonywać obrotu pap wart

-nabywać i zbywać nieruchomości oraz wierzytelności zabezpieczone hipoteką,

-świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze i inne usługi finansowe.

Niezbędne elementy umowy kredytowej:

-strony umowy, -kwota i waluta kredytu, -okres kredytowania, -terminy spłaty, -oprocentowanie kredytu, -wysokość prowizji, -cel kredytowania, -zabezpieczenie kredytu

Dodatkowe elementy:

-określenie sposobu wykorzystania kredytu (np.przelanie środków na rachunek bieżący; realizowanie zleceń na rzecz osób trzecich)

Kredytobiorca prawa i obowiązki:

-terminowe spłacanie rat kredytu

-wykorzystanie otrzymanych pieniędzy zgodnie zapisem w umowie(wyjątek kredyt konsumpcyjny)

-splata całości kwoty wraz z jej odsetkami oraz zapłata prowizji

-płacenia odsetek za zwłokę

-prawo do wcześniejszej spłaty kredytu

Kredytodawca prawa i obowiązki:

-zawarcie umowy na piśmie i przekazanie egzemplarza kredytobiorcy

-dostarczenie przedmiotu umowy czyli gotówki

-możliwość wypowiedzenia umowy

-pisemna informacja o zmianach w umowie

-zapoznanie kredytobiorcy z podstawowymi informacjami dotyczącymi kredytu

Oprocentowanie przy kredytach:

1)złotowych(3/6 WIBOR + marża)-co 3m-c lub co 6m-c jest uaktualniane oprocentowanie

2)walutowych(3/6 LIBOR + marża)

Cechy umowy kredytowej:

1)konsensualna(dochodzi do skutku w momencie jej podpisania)

2)terminowa

3)umowa jest dwustronnie zobowiązująca (czyli bank zobowiązuje się do udostępnienia kredytobiorcy określonej kwoty pieniężnej, natomiast kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej kwoty na warunkach określonych w umowie i do jej zwrotu wraz z odsetkami w określonym czasie)

4)umowa jest odpłatna (czyli bank za przydzielony kredyt pobiera prowizję za udostępnienie środków pieniężnych i ich wykorzystanie przez kredytobiorcę za co pobiera odsetki, a w przypadku opóżnienia za spłatę kredytu- odsetki za zwłokę)

5)celowość (musi być określony cel na jaki mają być przeznaczone środki z kredytu)

6)umowa jest pieniężna (czyli bank stawia do dyspozycji kredytobiorcy kwotę pieniężną)

7)umowa jest zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banków (bo działalnością kredytową mogą zajmować się tylko banki)

Podstawowe etapy procedur kredytowych:

1)gromadzenie dokumentacji kredytowej

-wniosek kredytowy

-załączniki

Cel-poznanie aktualnej i przyszłej sytuacji klienta

2)weryfikacja dokumentacji i analiza sytuacji klienta

-wstępna weryfikacja formalna dokumentacji

-weryfikacja merytoryczna

-ustalenie zdolności kredytowej

-inspekcja kredytowa

-analiza wskaźnikowa

-analiza punktowa

Cel: selekcja i segmentacja klientów(do tzw. grup ryzyka)

3)ustalenie warunków i wielkości kredytu

-wstępna ocena kosztu i wielkości kredytu

-weryfikacja oceny (Komitet Kredytowy)

-decyzja kredytowa i umowa kredytowa

Cel: zapewnienie bankowi zysków z kredytu

4)monitoring kredytu

-formalny

-merytoryczny

Cel: zmniejszenie ryzyka strat na złych kredytach

Elementy wniosku kredytowego:

-charakterystyka kredytobiorcy (statut firmy, kto jest prezesem, wiceprezesem, księgową)

-informacje dotyczące dotychczasowej działalności (majątek firmy)

-określenie rodzaju kredytu (obrotowy, inwestycyjny)

-wysokość kredytu,

-możliwość i formy spłaty kredytu {metoda annuitetowa=metoda równych rat=kapitałowo odsetkowa; metoda kapitałowa=metoda malejących rat=kapitałowo malejąca}

-zobowiązania (krótko i długoterminowe)

-osoby, które są upoważnione do zaciągania kredytów

*przedsiębiorstwa państwowe (dyrektor i główna księgowa)

*spółki akcyjne i zoo (zarząd spółki-prezes i wiceprezes)

*firmy prywatne (właściciel, ew. pełnomocnik)

-cel, na jaki ma być przeznaczony kredyt

-propozycje prawnego zabezpieczenia spłaty

-informacja o posiadanych rachunkach w innych bankach

-wysokości zadłużenia, udzielonych poręczeniach czy gwarancjach

Załączniki; dodatkowye dokumenty i informacje:

• bilans i rachunek wyników za rok ubiegły (ew. za lata wcześniejsze wraz z protokołami weryfikacji) oraz aktualne sprawozdanie finansowe

• informacja o przewidywanej w okresie kredytowania sytuacji finansowo-majątkowej i płatniczej (wielkość sprzedaży, kosztów, wyniku finansowego oraz kształtowanie się wielkości bilansowych), często w formie tzw. “biznes planu”

• zaświadczenie o uregulowaniu zobowiązań podatkowych

• dokumenty założycielskie podmiotów gospodarczych, aktualne zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej

• przy kredycie inwestycyjnym będą to dodatkowo: zbiorcze zestawienie kosztów przedsięwzięcia, analiza finansowa projektu inwestycyjnego, informacja o celowości i opłacalności realizowanego zadania

Procedura przy kredytach inwestycyjnych:

-trzeba dokładnie przedstawić inwestycję (przychody z niej, kiedy przychody pokryją nakłady itp.)

-ocena opłacalności inwestycji.

Banki przeprowadzają wywiad odnośnie wnioskodawcy:

-spr czy kredytobiorca jest zatrudniony na okres stały czy nie

-w ZUS-ie czy są płacone składki

-US- czy są płacone podatki

-ocena danych osobowych, majątkowych

Zabezpieczenia zwrotności kredytów dzielimy na:

-rzeczowe

-osobiste

Zabezpieczenia rzeczowe- kredytobiorca odpowiada tylko niektórymi składnikami swojego majątku będącymi przedmiotem zabezpieczenia kredytu

1)zastaw ogólny

2)sądowy zastaw rejestrowy

3)przewłaszczenie na zabezpieczenie

4)kaucja

5)blokada środków na rachunku bankowym

6)hipoteka

7)zastaw na prawach

Zabezpieczenia osobiste/osobowe- kredytobiorca odpowiada całym swoim majątkiem

1)poręczenie wg prawa cywilnego tzw. żyrant

2)poręczenie wekslowe tzw. awal

3)gwarancja

4)cesja wierzytelności

5)przystąpienie do długu

6)pełnomocnictwo

7)przejęcie długu

8)weksel

Przedmiot zastawu ogólnego to ruchomość (środki transportu, maszyny, urządzenia). Może dojść do tego, że bank przejmie ruchomość.

-wymaga wydania zastawionej ruchomości bankowi

Sądowy zastaw rejestrowy:

-prowadzony jest przez sądy rejonowe

-wpis ruchomości do rejestru zastawów

-pozwala na pozostawienie rzeczy zastawionej u kredytobiorcy

Przewłaszczenie na zabezpieczenie:

-polega na przeniesieniu własności na bank do czasu spłaty kredyty

-polega na przeniesieniu notarialnym prawa własności do pewnej rzeczy na czas udzielanie kredytu, aż do momentu jego spłaty. Po spłacie następuje ponowne notarialne przeniesienie prawa własności na kredytobiorcę

-jest to najlepsza, ale najkosztowniejsza forma zabezpieczeń

-wszystkie koszty usług notarialnych ponosi kredytobiorca

Kaucja:

-% od wartości udzielonego kredytu wpłacony do banku jako zabezpieczenie

-w przypadku nie spłacania kredytu bank może przejąć kaucję

Blokada środków na rachunku bankowym:

-kredytobiorca udziela bankowi pełnomocnictwo do pobrania z rachunku całej zablokowanej kwoty lub jej części, jeśli nie ureguluje zobowiązania wobec banku w terminie

-nie można dysponować zablokowanymi środkami bez zgody banku

Hipoteka:

-obciążenie nieruchomości prawami banku

-zbycie nieruchomości przez dłużnika nie narusza prawa wierzyciela hipotecznego – może on dochodzić zaspokojenia od kogokolwiek, kto stanie się właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości

-wpis do księgi hipotecznej

-jest to dobra, ale nie zawsze absolutnie pewna forma zabezpieczenia

Zastaw na prawach:

-może być ustanowiony na prawach o ile są zbywalne

-umowa powinna być pisemna z potwierdzoną przez notariusza datą jej zawarcia

-W szczególności zastaw na prawach może być ustanowiony na: wekslach własnych lub wekslach trasowanych, certyfikatach depozytowych, obligacjach, akcjach, udziałach w spółkach zoo

Żyrant:

-inaczej poręczyciel

-osoba potwierdzająca możliwość spłaty zobowiązania finansowego innej osoby. W przypadku gdy osoba odpowiedzialna za regulację zobowiązania nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, ich ciężar przejmuje żyrant. Ma on wtedy prawo dochodzenia tych należności od dłużnika.

-żyrant przechodzi taką samą procedurę weryfikacji co osoba zaciągająca kredyt

-często bank wymaga przedstawienia kilku żyrantów

Awal:

-inaczej poręczenie wekslowe

-czynność prawna polegająca na poręczeniu za cudzy dług wekslowy

-Poręczyciel wekslowy odpowiada za zapłatę weksla tak samo, jako osoba, za której dług wekslowy poręczył.

-jeżeli jest np. 5 poręczycieli bank może spłatę długu podzielić na 5, ale może też wyznaczyć 1 osobę.

Gwarancja:

-gwarantem może być osoba prawna (przedsiębiorstwo, bank, towarzystwo ubezpieczeniowe)

-istnieje np. bankowa gwarancja kredytowa tzn., że inny bank zobowiązuje się sam spłacić kredyt wraz z odsetkami w razie niewypłacalności kredytobiorcy

Cesja wierzytelności:

-Jest to przeniesienie wierzytelności z majątku pierwotnego wierzyciela (zbywcy, cedenta) do majątku osoby trzeciej (nabywcy, cesjonariusza) na podstawie umowy zawartej między tymi osobami.

Wierzytelność-uprawnienie do domagania się od dłużnika spełnienia świadczenia pieniężnego lub rzeczowego.( jeżeli X ma dług wobec Y, to Y ma wierzytelność w stosunku do X)

Przystąpienie do długu:

-przyjęcie przez osoby trzecie odpowiedzialności za dotychczasowe zobowiązania dłużnika

Pełnomocnictwo:

-oświadczenie woli mocodawcy upoważniające osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie (w tyw wypadku spłata zobowiązania)

Przejęcie długu:

-osoba trzecia spłaca zobowiązanie

Weksel:

-np. weksel in blanco- nie jest na nim określona suma wekslowa, ani termin płatności (w przypadku nie spłacania kredytu bank wypełnia te dane w celu odzyskania pieniędzy), natomiast jest podana data wystawienia

-jest to zabezpieczenie uzupełniające

-weksel powinien być podpisany przez kredytobiorcę lub jego pełnomocnika