Psychologia rozwoju człowieka

• Zaliczenie na ocenę

• Piątek 18.06 – wstępny pierwszy egz

• Będzie poprawka

• Kolokwium zaliczeniowe to test z wykładów i lektury obowiązkowej, 30 pytań, jednokrotny. 16 pkt zalicza

• Literatura:

• Schaffer H.R. (2005) „Psychologia dziecka”. Warszawa, wydawnictwo Naukowe PWN (N:4-10)

• Strelau J. (red) „Psychologia Podręcznik akademicki t.1

• Podstawy psychologii, Gdańsk: Gdańskie wydawnictwo Psychologiczne, r.7 (s.230-256) i 8

Rozwój i zmiana rozwojowa

Przedmiot psychologii rozwoju człowieka:

Koncentruje się na zmianach w zachowaniu i zdolnościach jednostki pojawiających się między jego poczęciem a śmiercią. Ważne dlatego że wcześniej była tylko psychologia między zmianami od urodzenia do adolescencji – psychologia rozwojowa.

Człowiek rozwija się aż do śmierci – wg wyników badać. Dominuje psychologia rozwoju człowieka.

Rodzaje zmian rozwojowych

Uniwersalne (powszechne, wspólne dla każdego człowieka i związane z wiekiem) najbardziej powszechne wywołane tykaniem dwóch zegarów : biologiczny – wyznacza czas pojawienia się zmian.

Rozwijają się bez względu na to czy chcemy czy nie, nie wymagają one treningu. Jest jeszcze zegar społeczny, np. pójście do szkoły, zawarcie małżeństwa.

Wspólne (charakteryzujące osoby należące do określonej wspólnoty grupy) w zależności od kultury, człowiek rozwija się pod jej wpływem. Pewne wydarzenia dotyczące jednych pokoleń powodują ich rozwój.

Wyż i niż demograficzny wpływa na rozwój: np. wolne miejsca pracy gdy jest niż demograficzny, przedszkola,studia. Podczas wyżu jest odwrotnie.

Indywidualne (wywołane czynnikami unikatowymi, oddziałują wyłącznie na danego człowieka ) – np. zmianą taką jest np. wdowieństwo w młodym wieku, inaczej będzie się rozwijać kobieta, która owdowieje ok. 60 r.ż. Sytuacje, które przydarzają się indywidualnie, osobiście.

Dzieli się też na jakość ze względu na istotę:

• Ilościowe – narastanie, nasilanie się pewnej cechy, procesu, np. powiększanie się słownika dziecka, kiedy dziecko ma dwa latka, słownik ma ok. 400 słów. Test na inteligencję, badanie czy wzrasta czy nie.

• Jakościowe – transformacje, przekształcanie się pewnej cechy, procesu w taki sposób, że tworzą nową jakość – myślenie zawodne indukcyjne, dedukcyjne - niezawodne

Ilościowe są policzalne (np. IQ mierzy się w punktach)

Jakościowe – myślenie indukcyjne, pojawia się w okresie młodszych szkolnych. Po 11/12 – dedukcyjne . Są to rozumowania jakościowo inne. Rozumowanie transdukcyjne (od szczegółu do szczegółu) – dzieci w wieku przedszkolnym.

ROZWÓJ (A.Matczak, 2003)

Proces, stosunkowo długotrwały w toku którego dokonują się kierunkowe prawidłowo po sobie następujące zmiany, prowadzące od form czy stanów, niższych do wyższych, bardziej złożonych, lepiej zorganizowanych.

Mówi się że rozwój to proces i na czym polega specyfika zmian. Mówi się o pewnych cechach zmiany rozwojowej:

Kierunkowość – zbliżanie się do idealnego stanu optymalnego

Progresywność – postęp, doskonalenie równowagi ze światem; zmiany o charakterze regresywnym też mają wpływ na rozwój – np. problemy z pamięcią, powoduje też zmiany progresywne, np. kalendarz, kartki na lodówce

Nieustanność – dokonywanie się zmian w ciągu całego życia (w ciągu większego fragmentu życia trwałe zmiany)

Zdeterminowanie w dużym stopniu czynnikami środowisko – kulturowymi

Rozwój – proces (ciąg) postępujących w określonym kierunki zmian w systemie psychicznym. Rozwój bywa także traktowany jako produkt tego procesu

Proces – śledzenie przemian

Cechy zmiany rozwojowej:

Jednokierunkowość – zmiana w jednym kierunku, nie można zmiany cofnąć

Nieodwracalność - zmiana w jednym kierunku, nie można zmiany cofnąć

Trwałość – zmiany obejmują nawet całe zmiany

Autonomiczność - zdeterminowanie działaniem czynników tkwiących w całości lub znacznej części wewnątrz ewoluującego układu

Modele zmiany rozwojowej (Brzezińska, 2000)

Model liniowy:

Rozwój liniowy jest jako proces nieukierunkowany, ciągły, płynny, o charakterystycznym dla każdej osoby tempie, polegający na zachowaniu zmian ilościowych (wzrost lub spadek różnicowania doświadczenia). Rozwój obejmuje zarówno zmiany progresywne jak i regresywne

Model stadialny:

Proces skokowy, nabywanie doświadczeń, umożliwia przejście do następnego stadium. Przykładem koncepcji – Kolberga. Wyróżnia się stadia rozwoju (Piaget). W każdym ze stadiów człowiek inaczej widzi świat. Badacze akcentują że myślenie charakteryzujące nastolatków nie wystarcza, by radzić sobie w życiu

Rozwój traktowany jako proces skokowy, w którego przebiegu można wyodrębnić poszczególne fazy. W każdym kolejnym stadium najpierw zachodzi proces różnicowania doświadczenia, po którym naste pije jego porządkowanie i integracja, co powoduje powstanie nowej struktury. Przeplatają się zmiany ilościowe i jakościowe

Model cykliczno – fazowy

Rozwój nie jest ujmowany w sensie liniowym, ale w procesie transformacji. Można wyróżnić cykle podzielone na fazy. Nowe doświadczenie, zastój, regres – wszystko się sypie. Nasza wiedza nie jest wystarczająca, popadamy w kryzys. Wiedza zostanie wykorzystana by kształcić nową umiejętność

Rozwój ujmowany jest jako proces nie kumulacji, a transformacji doświadczenia. W procesie rozwoju można wyróżnić cykle, a w nich kolejne fazy: progresu, plateau, regresu i kryzysu. Gdy kryzys zostaje rozwiązany, cykl rozwoju domyka się i jednostka przechodzi do następnego. Nowe struktury doświadczenia powstają z elementów doświadczenia już posiadanego i nowo nabytych.

Kryteria wyodrębnienia okresów rozwojowych:

Sposób i poziom poznawania i uświadamiania sobie otaczającej rzeczywistości (np. bycie niemowlęciem to nie to samo co bycie dwulatkiem. Osoby na różnych etapach inaczej postrzegają rzeczywistość)

Dominujący rodzaj działalności (ludzie mogą się zajmować różnymi zajęciami, np. zabawa, praca, nauka)

Specyficzne formy i metody oddziaływania wychowawczego (okres niemowlęcy, żłobkowy, przedszkolny – specyficzne metody wychowania dziecka za pomocą instytucji)

Perrodyzacja starożytnych uczonych chińskich:

• Młodość (do 20)

• Wiek zawierania małżeństwa (do 30)

• Wiek poznawania własnych błędów (do 40)

• Wiek pełnienia narządów społecznych (do 50)

• Końcowy okres twórczego życia (do 60)

• Wiek upragniony (do 70)

• Starość (od 70)

Periadyzacja stosowania w Polsce:

• Okres prenatalny (ok. 266 dni)

• Wczesne dzieciństwo (0-3)

• Niemowlęcy (0-1)

• Poniemowlęcy (2-3)

• Średnie dzieciństwo (4-6)

• Późne dzieciństwo (7-10/12)

• Adolescencja (10/12 – 20/23)

• Wczesna (10/12 – 15

• Późna (16 – 20/23)

• Wczesna dorosłość (20/23 – 35/40)

• Średnia dorosłość (wiek średni) (35/40 – 55/65)

• Późna dorosłość (wiek starzenia się) po 55/60

29.04.2010 r.

Cele badań nad rozwojem

1. Opis zachowania człowieka w poszczególnych momentach rozwoju

2. Znajdowanie przyczyn i procesów powodujących określone zmiany w zachowaniu

STRATEGIA BADAŃ PODŁUŻNYCH – wielokrotne badanie tych samych osób w pewnych odstepach czasu (zmiany w tej samej osoby –zaleta; wady – metoda bardzo droga, zaangażowanie wielu osób, osoby mogą się wykruszać, efekt rutyny – uczenie się w jaki sposób udzielać odpowiedzi)

STRATEGIA BADAŃ POPRZECZNYCH – jednoczesne badanie osób w różnym wieku w celu okreslenia, jak wiek ten wpływa na dany aspekt zachowania (efekt grupy pokoleniowej)

STRATEGIA BADAŃ SEKWENCYJNYCH – zbieranie danych od co najmniej 2 różnych grup pokoleniowych, badanych w dwu lub więcej odcinkach czasu.

RÓŻNICE INDYWIDUALNE W ROZWOJU

• Każda jednostka rozwija się w swoistym dla niej:

• Tempie (szybkość zmian)

• Rytmie (regularność zachodzenia zmian)

Zależnie od wielu czynników oddziałujących w ciągu życia.

Czynniki rozwoju:

• wewnętrzne : (biologiczne)

• anatomiczne i fizjologiczne wyposażenie oraz rozwojowe kształcenie się organizmu

• potrzeby, skłonności i dążenia stojące u źródeł aktywności człowieka

• Zewnętrzne : (środowiskowe, społeczne)

• Bodźce i wpływy środowiska, warunkujące i aktualizujące rozwój psychiki jednostki

• Umyślne, celowe rozwijanie i kształcenie przez nauczanie i wychowanie

KONCEPCJA SPOŁECZNEGO ŚRODOWISKA ROZWOJU

„Rozwój jest wypadkową funkcjonowania jednostki w kontekście środowiska” – nie można nic powiedzieć o człowieku jeśli się nie zna środowiska w którym się wychował

Subsystemy środowiska:

• Mikrosystem (wzród aktywności, ról, stosunków interpersonalnych) – małe środowiska

• Mezosystem (system mikrosystemów: wzajemne stosunki między domem, szkołą, gr. Rówieśniczą, pracą)

• Egzosystem (gmina, powiat)

• Makrosystem (kultura, subkultura)

DYNAMICZNY INTRAKCJONIZM – rozwój jest wynikiem aktywnej i dwustronnej interakcji dziecka z otoczeniem społecznym i fizycznym.

Dziecko rozwija się dzięki:

• Inicjowanej przez siebie aktywności

• Możliwościom stworzonym przez środowisko

• Regulowanemu przez dziecko wpływowi środowiska

ROZWÓJ PERCEPCYJNY

DOTYK I BÓL:

• 2 m-c po poczęciu – reakcja na uderzenie po stronie ust

• 14-15 tydzień po poczęciu – cała skóra staje się wrażliwa na dotyk

• Koniec 1 roku życia – rozpoznawanie znanego przedmiotu za pomocą jedynie dotyku

WĘCH:

• 6 dzień życia – rozpoznawanie matki po zapachu

• Noworodek – odróżnianie przyjemnych i nieprzyjemnych zapachów

SMAK:

• 2 godz. Po urodzeniu – różnicowanie czterech podstawowych smaków (preferencja słodkiego)

• 4 miesiące – pojawia się preferencja smaku słonego

• Po 60. Rż – często dochodzi do obniżenia wrażliwości na smaki związanego ze zmniejszeniem się liczby kubków smakowych

SŁUCH:

• 25 tygodni po poczęciu – płód odbiera dźwięki

• Noworodek – może słyszeć jedynie dźwięki głośniejsze od szeptu z odległości 135 cm

• Wrażliwość słuchowa wzrasta tylko do wieku 10 lat

• Już po 40 rż mogą pojawić się ubytki słuchu

• Ok. 30% dorosłych w wieku 65-74 lat i 50 % w wieku 75-79 lat ma różnego stopnia niedosłuch

Dźwięki mowy:

• Noworodki – wolą słuchać głosu kobiecego niż męskiego oraz jakiegokolwiek innego głosu ludzkiego zamiast innych dźwięków lub cieszy

• Pierwsze 6 mcy – dzieci są zdolne do różnicowania dźwięków mowy języka innego niż ojczysty (zdolność ta zanika w ciągu kolejnych 6 mcy)

• Słuch fonematyczny – umiejętność identyfikowania słouchowego rozróżniania dźwięków mowy (fonemów) i słów dźwięki dostrzeganiu cech odróżniających jedną głoskę od drugiej (np. bar- bal) przy jednoczesnym utożsamianiu różnych wymówień i cech głoski (np. szeptem – głośno, niskim – wysokim głosem)

• Wrażliwość słuchowa w zakresie słuchu fonematycznego wzrasta w okresie przedszkolnym

• Słuch fonematyczny stanowi podstawę opanowania umiejętności pisania i czytania.

• Między 4-7 miesiącami życia niemowlęta odróżniają kołysankę od piosenki dla dorosłych.

WZROK:

• Od 26 tygodnia po poczęciu – dziecko ma nagłe oświetlenie brzucha matki

• Do 3 mca – niemowlę widzi ostro na odległość ok. 20-30 cm

• 12 mcy – ostrość wzroku niemowlęcia dorównuje ostrości wzroku dorosłego

• Po 40 r.ż. – pojawia się dalekowzroczność. Dorośli w tym wieku potrzebują silniejszego oświetlenia oraz dłuższego czasu na oswojenie się z ciemnością lub ostrym światłem.

Wykład 6.05.2010 r.

Widzenie głębi:

• Między 3 a 5 mcem pojawia się, a ok. 13 mca rozwija się widzenie głębi

Widzenie barw:

• Noworodek – odróżnia kolor czerwony od zielonego

• 3 mce – niemowlęta odróżniają 4 podstawowe barwy; preferują czerwony i żółty

• Między 6 a 14 r.ż. o 89% wzrasta zdolność różnicowania odcieni barw.

Widzenie relacji

Między 1-3 mcem niemowlęta dokonują percepcyjnego grupowania elementów, Widzą organizację a nie tylko szczegółu obrazu; dzieci stają się bardziej zainteresowane oglądaniem zorganizowanych układów przestrzennych i twarzy niż prostych układów wzrokowych i kontrastów (rozpoznawanie twarzy lemurów – pierwsze 6 mcy)

• Krawędzie twarzy

• Oczy

• Nos

• Usta

- kolejność zwracania uwagi przez dziecko na drugiego człowieka

Percepcja niemowlęcia

• Powiązanie między modalnościami występują od urodzenia

• Współdziałanie wzroku i słuchu pojawia się po raz pierwszy w 2 mcu życia, ponownie daje o sobie znać w 5

• Współdziałanie dotyku i wzroku pojawia się w drugiej połowie 1 r.ż (np. dotykamy coś gładkiego, a gdy patrzymy na ten sam przedmiot jest to np. mechate)

Zmiany pojemności pamięci:

• Z wiekiem nie zmienia się pojemność pamięci sensorycznej i długotrwałej

• Pamięć krótkotrwała wykazuje zmianą. 3-latek może zachować w pamięci 3 elementy informacji

• 8-12 latek może zatrzymać 6 elementów informacji

• Człowiek dorosły może zachować w pamięci 7 (+/-) elementy informacji.

Strategia pamięciowa

Każdy sposób stosowany przez ludzi w celu zapamiętania czegoś.

Strategie stosowane przez dzieci:

• Powtarzanie- wielokrotne powtarzanie danej informacji

• Organizowanie – przedstawianie informacji i nadawanie im lepiej znanej formy

• Przepracowanie – tworzenie związków między informacjami które w innym wypadku powstawałyby bez związku

• Uwaga selektywna – wybiórcze zwracanie uwagi na informacje, które mają być później przywołane

• Odzyskiwanie informacji – szukanie sposobów, by zachowane informacje były łatwiejsze do zapamiętania, jeśli wiadomo, że muszą być później przywołane.

Z wiekiem (od 7rż) wzrasta częstotliwość, elastyczność i złożoność działań strategicznych

Pamięć autobiograficzna

Zbiór wspomnień odnoszących się do przeszłości jednostki. Jego funkcja polega na dawaniu osobie poczucia ciągłości życia i ma zasadnicze znaczenie dla powstania w dziecku pojęcia samego siebie.

Amnezja dziecięca

Niezdolność przypominania sobie wydarzeń jakie zaszły w początkowych latach życia. Na ogół nie pamiętamy tego, co wydarzyło się przed 2 r.ż, bardzo słabo zaś to co miało miejsce w okresie od 2 do 3 lat.

Rola rodziców w rozwoju pamięci autobiograficznej :

• Styl wysoce – elaboratywny – rodzice często mówią o przeszłości. Zachęcają dzieci do szczegółowych narracji

• Styl nisko – elaboratywny – rodzice wykazują mniej zainteresowania przeszłością. Zniechęcają do długich rozmów na ten temat.

Dzieci jako naoczni świadkowie:

Samodzielnie dzieci małe na ogół przypominają sobie niewiele; zmienia się to po ukończeniu 5 rż

Trafność samodzielnych wspomnień dzieci w wieku szkolnym jest tak samo wysoka. Jak osób dorosłych

Jeśli przerwa między zaistnieniem sytuacji a momentem przypominanie jej sobie jest dłuższe niż miesiąc, to pojawiają się związane z wiekiem róznica w trafności przekazu. Małe dzieci zapominają więcej niż starsze.

Małe dzieci są bardziej podatne na sugestie podczas przesłuchania

Podatność na sugestie zalezy również od sposobu prowadzenia przesłuchania, typu zadawanych pytań i spostrzeganej roli pytającego.

Rozwój poznawczy w ujęciu Jeana Piageta:

INTELIGENCJA:

Szczególny przypadek biologicznej adaptacji (przystosowanie)

Procesy umysłowe, dzięki którym dochodzi do adaptacji

Rozwój intelektualny można zrozumieć jedynie dzięki analizie dynamicznego i ciągłego wzajemnego oddziaływania dziecka i otoczenia

Wiedza dziecka jest konstruowana w wyniku aktywnego interesowania się otoczeniem (wytworzona indywidualnie)

Wykład 13.05.2010r.

STRUKTURA INTELEKTU:

Zmienne struktury poznawcze:

SCHEMATY – wewnętrzne reprezentacje określonych czynności fizycznych lub umysłowych. Wzorce, dzięki którym dziecko działa i nadaje znaczenie światu. Wyrażają się w jawnym działaniu. Fundamentalne znaczenie dla inteligencji są schematy składające się z wiedzy o rzeczach i zdarzeniach oraz z wiedzy jak robić rózne rzeczy (np. schemat patrzenia, schemat chwytania)

OPERACJE – struktury umysłowe wyższego rzędu, które nie pojawiają się w mysleniu przed osiągnięciem wieku szkolnego. Są to rózne systemy działań umysłowych (wewnętrznych), poprzez które dzieci rozwiązują problemy i rozumują w sposób logiczny. Ich cechą charakterystyczną jest odwracalność.

Niezmienne funkcje poznawcze:

ASYMILACJA – proces umysłowych, dzięki któremu jednostka włącza nowe doświadczenia do już istniejącej struktury umysłowej

AKOMODACJA – proces umysłowy, dzięki któremu jednostka modyfikuje istniejące struktury umysłowe tak aby pasowały do nowych doświadczeń.

Rozwój inteligencji jest procesem percepcyjnej i złożonej adaptacji struktur poznawczych do wymagań środowiska. Dostosowanie do środowiska możliwe jest dzięki dwóm procesom : asymilacji i akomodacji.

Znaczenie równowagi i nierównowagi:

Zanim dziecko nabędzie nową wiedzę, jego struktury umysłowe pozostają w równowadze ze środowiskiem. Gdy jednostka napotyka coś nowego lub wymagającego innego podejścia równowaga zostaje zachwiana. Procesy asymilacji i akomodacji rozpoczynają działanie w celu jej przywrócenia. (proces równoważenia)

RÓWNOWAŻENIE – proces, dzięki któremu osiągana jest równowaga między strukturami umysłowymi i środowiskiem.

Schemat procesu równoważenia:

1. Schemat ptaka ->asymilacja ->dziecko asymiluje samolot do schematu ptaka -.akomodacja ->rozwinięcie nowego schematu (schemat samolotu)

2. Ssanie smoczka – asymilacja – dziecko ssie grzechotkę (asymilacja schematu ssania do grzechotki_ - akomodacja – rozwinięcie nowego schematu (schemat potrząsania)

W wyniku procesu równoważenia zmieniają się struktury umysłowe i rozwijają zdolności poznawcze.

Stadia rozwoju intelektualnego:

Dzieci przechodzą przez stadia kolejno, w słabym porządku i w podobnym wieku

Tempo przechodzenia przez poszczególne stadia jest zdeterminowanie przez biologiczne procesy dojrzewania, ale w pewnym stopniu zależy też od indywidualnego doświadczenia.

Każde stadium charakteryzuje się sposobem myślenia, które różni się pod względem jakościowym zarówno od stadium poprzedniego, jak i stadium następnego.

1. Stadium sensoryczno – motoryczne (0-2 lata) – dziecko poznaje świat głównie za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej (bez udziału myślenia w formie znanej dorosłym) Dopiero pod koniec 2 rż działania ulegają internalizacji i tworzą się pierwsze struktury umysłowe

• Pojęcie stałości przedmiotu:

Zrozumienie że przedmioty są cały czas bez względu na to czy zdajemy sobie z tego sprawę czy nie (ok. 2mc)

• Funkcja symboliczna:

Zdolność do tworzenia reprezentacji, zastosowanie jednej rzeczy jako symbolu innych. Symbolami mogą być ruchy obrazy umysłowe, przedmioty fizyczne, słowa.

1. Stadium przedoperacyjne (2-7 lat) wraz z rozwojem mowy dziecko staje się zdolne do myślenia symbolicznego. Mozliwości intelektualne są jednak w dalszym ciągu bardziej zdeterminowane przez spostrzeżenia niż przez pojęciowe uchwycenie sytuacji i zdarzeń.

• Egocentryzm – niezdolność do ujmowania świata z perspektywy innej niż własna. Dziecko nie potrafi zrozumieć że mogą istnieć inne pkty widzenia (dziewczynka zapytana,czy ma siostrę odpowie że tak. Gdy zapytamy czy jej siostra ma siostrę odpowie że nie)

• Centacja – zwracanie uwagi na jedną tylko właściwość sytuacji i pomijanie innych, nawet najbardziej istotnych

• Nieodwracalność – niezdolnośc do powrotu w myślach do pktu wyjścia rozumowania (pięciolatki rozumieją że 2+3=5, ale nie rozumieją odejmowania)

1. Stadium operacji konkretnych (7-11lat) – pojawia się myślenie logiczne, choć rozwiązywanie problemów nadal ogranicza się do przedmiotów konkretnych. (nie obejmuje pojęć abstrakcyjnych). Pojawia się myślenie odwracalne i zdolność do decentracji.

• Pierwsze operacji:

• Klasyfikacja – logiczne grupowanie przedmiotów wg ich wspólnych cech i właściwości

• Szeregowanie – porządkowanie elementów pod względem pewnej wielkości np. wysokości, ciężaru, szybkości

Pojęcia stałości:

Rozumienie że podst. Cechy przedmiotu, takie jak np. waga i objętość pozostają niezmienne, mimo że pozornie zmienia się ich wygląd

Na początku stadium pojawia się liczby, pod koniec objętości.

1. Stadium operacji formalnych (od 11,12 lat) – pojawia się zdolność operacji umysłowych na pojęciach abstrakcyjnych i do myślenia logicznego. Myślenie częściej dotyczy pojęć niż konkretnych przedmiotów. Dzieci potrafią rozważać rózne rozwiązania problem bez ich wykonania i radzą sobie z sytuacjami hipotetycznymi

Stosowanie logiki:

Rozumowanie dedukcyjne – przyjmowanie jakiegoś ogólnego założenia i wyobrażanie sobie jego skutków.

Zaawansowany poziom rozwiązywania problemów – tworzenie hipotez, opracowanie w umyśle różnych wyników, systematyczne sprawdzanie rozwiązań.

20.05.2010 r.

MODELE MYŚLENIA POSTFORMALNEGO

Gizela Labalvie – Vicef

Michael Bosseches

Patrica Alvin

Kierunki rozwoju myślenia w okresie dorosłości:

• Relatywizm myślenia – przewodzenie od bezkrytycznej wiary w świadectwo zmysłów i autorytety do uczenia się z względnością wiedzy i znaczeniem kontekstu dla oceny faktów.

• Myślenie dialektyczne – rozumienie napotkanych społeczności i godzenie ich poprzez poszukiwanie nadrzędnych perspektyw i syntez

• Mądrość – połączenie bogatej wiedzy życiowej i szczególnych przymiotów myślenia (w tym w.w.)

SPOŁECZNO – POZNAWCZA TEORIA ROZWOJU – Lew Wygotski

W procesie kształtowania się inteligencji zasadnicze znaczenie ma kontekst społeczny.

Kierunek rozwoju umysłowego dziecka zależy od kultury w której dziecko jest zakorzenione oraz interakcji z ludzkimi posiadającymi znaczenie większą od niego wiedzę.

Dorosły modeluje i konstruuje doświadczenie poznawcze. Proces ten to budowanie rusztowanie.

-przykład : Matka z dzieckiem układa puzle. Kieruje jego uwagę tak, że sam znajduje odpowiednie miejsce – podpowiadanie a nie wyręczanie.

Strategie pomagania

• ukierunkowanie na przedmioty

• Uwypuklenie cech zasadniczych

• Demonstrowanie elementu

• Przypominanie o kolejnych zadaniach

• Przypominanie o poprzednio dokonanych strategiach

• Kontrolowanie frustracji

• Podtrzymywanie ukierunkowania na cel

Nową wiedzę najlepiej zdobywa się w strefie najbliższego rozwoju – obejmującej zadania, które nie mogą być wykonane przez dziecko samodzielnie, ale jest ono w stanie je spełnić, gdy zostanie wsparte radą dorosłego

W miarę zdobywania nowych umiejętności strefa najbliższego rozwoju stale się rozszerza, obejmuje coraz trudniejsze zadania.

ROZWÓJ JĘZYKOWY

Język – umowny system symboli

Słowa są symbolami które reprezentują przedmioty, wydarzenia. Ludzi.

Mowa – konkretny akt fizyczny formowania i kolejnego wypowiadania dźwięków języka mówionego.

Funkcje języka:

• Jest środkiem komunikacji

• Jest środkiem myślenia

• Symbole werbalne umożliwiają przewidywanie przeszłości, przewidywanie przyszłości i tworzenie pojęć

• Jest środkiem autoregulacji

• Dzieci wykorzystują język do kontroli własnego zachowania

Proces przyswajania sobie języka:

- Podejście społeczno interakcyjne

<<produktywność językowa – umiejętność tworzenia zdań.

Dzieci przyswajają sobie język dzięki systemowi wsparcia przyswajania języka.

-oferowanym przez dorosłych różnym formom wsparcia i pomocy .

Formy wsparcia o szczególnym znaczeniu

• Styl mowy dorosłych

Mowa prostsza, krótsza, bardziej kompletna. Pełna powtórzeń i bardziej przyciągająca uwagę niż mowa kierowana do dorosłych.

• Dopasowanie czasowe

Mowy dorosłych do zachowania dziecka

• Epizody wspólnej uwagi

Sytuacje w których dorośli i dzieci równocześnie się skupiają na pewnym obiekcie i jednoczesnie się nim zajmują.

Przebieg rozwoju językowego

W toku rozwoju dziecko:

1. Rozpoznaje związek pomiędzy symbolem (słowem) a tym do czego się to odnosi

2. Gromadzi słownictwo, którym będzie się posługiwało

3. Przyswajanie reguły gramatyczne rządzące łączeniem słów

1. Rozumienie znaczenia słów

• Rozpoczyna się ok. 9mca życia.

• W ciągu całego okresu poniemowlęcego dzieci wykazują skłonność do nadmiernego rozszerzania (rozciągłość znaczeń) jak i nadmiernego zawężania znaczenia wyrazów.

1. Gromadzenie słownictwa

Rozwój wokalizacji :

• 0-2 mc – krzyk i odgłosy życiowe (prychnięcia, kichnięcia)

• 2-3 mc – gurzenie

• 6 m-c – gaworzenie (emitowanie i powtarzanie sylab)

• 12 mc – pierwsze słowa

Narastanie zasobu słów :

• 1,0 – 3

• 1,6 – 22 (Polskie dane : 40)

• 2,0 – 272

• 2,6 – 448

• 3,0 – 896

• 4,0 – 1540

• 5,0 – 2072

• 6,0 – 14000

Aż to 6 rż opanowuje średnio 9-10 słów dziennie

Tworzą również wiele słów (neologizmów), wykorzystując reguły gramatyczne języka ojczystego (3-5 rż)