Trybunał Konstytucyjny

1. Przedmiot działalności Trybunału Konstytucyjnego.

2. Podaj skład Trybunału Konstytucyjnego.

3. Organy TK – wymień i krótko scharakteryzuj.

4. Kadencja.

5. Kto może zostać sędzią TK.

6. Skarga konstytucyjna – wyjaśnij czym jest, kto może złożyć, jak przebiega proces jej rozpatrywania. Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa.

Trybunał Konstytucyjny (TK) – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw.

Ad.1

Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub pod ustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi. Trybunał Konstytucyjny jest dość specyficznym organem wymiaru sprawiedliwości bowiem został powołany do sądzenia tworzonego prawa. Do jego zadań należy badanie i osądzanie prawa z punktu widzenia jego legalności. Trybunał Konstytucyjny stoi na straży polskiej konstytucji. Dba o to by była ona nadrzędnym aktem w państwie. Trybunał jest organem niezależnym od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Jego odrębność jest także widoczna w ramach samej władzy sądowniczej w stosunku do Trybunału Stanu i innych sadów.

Ad.2,4

Składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału powołuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sprawowaniu swojej funkcji są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji RP. Muszą być apolityczni, czyli obowiązuje ich zakaz przynależności do partii politycznej i związku zawodowego. Posiadają immunitet, nie mogą więc być pociągnięci do odpowiedzialności karnej, ani też pozbawieni wolności. Aresztowani mogą być tylko w przypadku ujęcia na gorącym uczynku. W tej sytuacji prezes Trybunału Konstytucyjnego może nakazać ich zwolnienie z aresztu.

Ad.3

Trybunał Konstytucyjny jak każda instytucja państwowa posiada uporządkowaną organizację. Zgodnie z postanowieniami ustawy o Trybunale Konstytucyjnym organami Trybunału są:

-Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału

- prezes Trybunału.

Zgromadzenie Ogólne

W skład Zgromadzenia Ogólnego wchodzą wszyscy sędziowie Trybunału Konstytucyjnego. Przewodniczy mu prezes lub wiceprezes Trybunału.

W Zgromadzeniu Ogólnym mają prawo wziąć udział również przewodniczący zainteresowanych komisji sejmowych, komisji senackich, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.

Zgromadzenie Ogólne zwołuje co najmniej raz w roku prezes Trybunału. O zwołaniu Zgromadzenia Ogólnego prezes Trybunału zawiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów, którzy mogą wziąć udział w Zgromadzeniu Ogólnym bądź delegować swojego przedstawiciela.

Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwały, jeżeli bierze w nim udział co najmniej 2/3 ogólnej liczby sędziów Trybunału, w tym prezes lub wiceprezes Trybunału.

Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego należy:

-uchwalanie regulaminu Trybunału,

-wybór kandydatów na prezesa i wiceprezesa Trybunału,

-uchwalanie statutu Biura Trybunału,

-uchwalenie projektu dochodów i wydatków Trybunału,

-zatwierdzanie informacji Trybunał skierowanej do Sejm i Senat o istotnych problemach, -wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału,

-wykonywanie innych czynności, przewidzianych dla Zgromadzenia Ogólnego w ustawie lub w regulaminie;

-stwierdzanie wygaśnięcie mandatu sędziego Trybunału.

Prezes Trybunału

Prezesa i wiceprezesa Trybunału powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde stanowisko przez Zgromadzenie Ogólne.

Kandydatów na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału wybiera Zgromadzenie Ogólne spośród sędziów Trybunału, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno największą liczbę głosów.

Wybór powinien być dokonany nie później niż trzy miesiące przed upływem kadencji urzędującego prezesa lub wiceprezesa.

W przypadku opróżnienia stanowiska prezesa lub wiceprezesa Trybunału wyboru kandydatów dokonuje się w terminie jednego miesiąca.

Prezes Trybunału reprezentuje Trybunał na zewnątrz oraz wykonuje czynności określone w ustawie i regulaminie.

Wiceprezes Trybunału zastępuje prezesa w czasie jego nieobecności oraz wykonuje inne obowiązki wynikające z ustalonego przez prezesa Trybunału podziału czynności.

Prezes Trybunału oraz podległe mu Biuro Trybunału zapewnia organizacyjne i administracyjne warunki pracy Trybunału.

Ad.5

Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza).

Ad.6

Skarga konstytucyjna, demokratyczny środek ochrony praw i wolności obywatelskich, możliwość zaskarżenia przez obywatela aktów prawnych naruszających jego uprawnienia zawarte w konstytucji, organem orzekającym o słuszności skargi jest określony w ustawie zasadniczej sąd konstytucyjny Skarga konstytucyjna spełnia także pośredni cel - daje możliwość odnajdowania luk i niespójności systemu prawa obowiązującego w danym państwie.

W Polsce - wniesiony przez obywatela do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją RP ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach, albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji.

Aby skarga konstytucyjna została uwzględniona przez Trybunał Konstytucyjny ma być napisana przez adwokata lub radcę prawnego (za wyjątkiem sytuacji, gdy skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych) i zawierać:

1. wskazanie ustawy lub innego przepisu prawnego, którego konstytucyjność jest kwestionowana,

2. wskazanie, jakie konstytucyjne prawo lub wolności zostały naruszone przez ten przepis,

3. opis sprawy sądowej lub postępowania administracyjnego, w którym zastosowano, wobec wnoszącego skargę, kwestionowany przepis,

4. kończący sprawę wyrok, decyzję administracyjną lub inne ostateczne rozstrzygnięcie,

5. uzasadnienie skargi.

Skargę należy wnieść nie później niż na 3 miesiące po ostatecznym wyroku lub decyzji i uiścić opłatę skarbową. Jeśli Trybunał uzna, że kwestionowany przepis jest niekonstytucyjny trzeba, powołując się na orzeczenie Trybunału, wystąpić do sądu lub organu administracyjnego z wnioskiem o wznowienie postępowania. Zakwestionowany przez Trybunał przepis traci moc z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw. Jednak jeśli zmiana prawa wymaga znacznych wydatków ze strony państwa lub dłuższej pracy parlamentu nad nowymi regulacjami, Trybunał może na czas z góry określony odroczyć wejście w życie swego orzeczenia.