Diagnostyka laboratoryjna 08-02-2012

Anna Grzywacz

Podstawy diagnostyki laboratoryjnej.

Jest to dział medycyny zajmujący się dostarczaniem informacji o stanie zdrowia pacjenta na podstawie badan materiału biologicznego.

Przedmiotem badań są wybrane cechy fizyczne, morfologiczne, biochemiczne, immunologiczne przydatne w różnicowaniu zdrowia i choroby oraz w ocenie funkcji narządów i tkanek.

Aby racjonalnie wykorzystać informacje dostarczone przez diagnostykę lekarz powinien posiadać podstawowa wiedzę zakresu:

• Zaburzeń na poziomie molekularnym i subkomorkowym, które powodują choroby lub są ich następstwem

• Zmian wywołanych przez te zaburzenia w ilościowym lub jakościowym składzie materiału biologicznego

• Rodzaju stosowanych i dostępnych testów laboratoryjnych oraz właściwych dla nich wymagań przedanalitycznych

• Zasad doboru badań odpowiednich do rozwiązania określonego problemu medycznego

• Zasad interpretacji wyników badań z uwzględnieniem czynników wpływających i wiarygodności diagnostycznej.

Racjonalna diagnostyka laboratoryjna

Uzyskanie prawidłowego rozpoznania przy optymalnym nakładzie Śródków, czyli:

• Stosowanie właściwych metod diagnostycznych (badania powinny się uzupełniać a nie powielać)

• Interpretowanie wszystkich wyników

• Nie zalecanie badań diagnostycznych przed zakończeniem pełnego badania lekarskiego

Diagnostyka laboratoryjna fazy

1. Faza przedanalityczna

   1. Rodzaj próbek (różnią się tym co mają w środku – różnego rodzaju antykoagulanty)

      1. Krew – DNA z krwinek białych

      2. Mocz – widzimy podstawową filtracje nerek, możemy sprawdzić pH, dietę, czy bierze jakieś leki, badania biochemiczne w moczu,

      3. Płyn mózgowo-rdzeniowy – problem z pobraniem, bardzo powazny materiał do badania.

      4. Punktaty – materiał z róznych zmian (kolana, zatoki)

      5. Ślina – DNA ze śliny,

      6. Kał -

      7. Rozmazy -

   2. Dezynfekcja skory

   3. Pobieranie próbek

   4. Transport próbek

2. Faza analityczna –

   1. dokładność

      1. absolutna

      2. porównywalna

      3. ograniczona przez metodę

   2. precyzja

      1. odchylenie standardowe

      2. współczynnik zmienności

   3. zapewnienie jakości – kontrola jakości

3. Faza postanalityczna (poanalityczna)

4. *znajomość kosztów

Badania biochemiczne to są inne badania niż morfologia. Te badania są robione w surowicy.

Surowica to jest osocze pozbawione fibrynogenu.

Badanie gazometryczne pobieramy w kapilary.

Faza przedanalityczna – możliwość popełnienia błedu

Czynniki wpływające zmieniające się w krótkim czasie

• Błąd przy przygotowaniu chorego

• Czas pobrania w przebiegu choroby

• Hemoliza wywołana sztucznie

• Zbyt późne oddzielenie surowicy

• Metabolizm In vitro

• Niedostateczne wymieszanie próbek

• Zanieczyszczenie próbek

• Rozcieńczenie

• Niewłaściwy rodzaj próbki

• Transport i przechowywanie

• Używki, leki, choroba

• Wysiłek fizyczny, stres

Czynniki wpływające nie zmieniające się lub utrzymujące się długotrwale:

• wiek, płeć

• faza cyklu miesięcznego, ciąża

• masa, powierzchnia ciała

• pochodzenie etniczne

czynniki zakłócające

faza postanalityczna

• zakresy referencyjna

• czułość i swoistość

czułość diagnostyczna (%) = prawdziwie dodatnie /prawdziwie dodatnie +falszyw ujemne *100

swoistość diagnostyczna (%) = prawdziwie ujemne /prawdziwie ujemne + fałszywie ujemne *100

• wartość predykcyjna

dodatnia warosc predykcyjna = czułość x cząsteczki występujące / czułość x cz.wyst. +(100-sw)x(100-cz.wszy)

ujemne wartośc predykcyjna = sw x (100-cz.wszy)/sw. x(100-cz.wszy)+ (100 – czuł) x cz.wszyst.

Interpretacja wyników

• częstość występowania choroby i wskazania do badań

• krytyczna różnica

• wiarygodność

  • wartości skrajne

  • konstelacje wyników

  • kontrola przebiegu, porównanie z poprzednim wynikiem

  • wyniki oczekiwane w odniesieniu do choroby

• wybór badań i interpretacja

Morfologia :

pobieramy pełna krew

• krwinki czerwone

  • MCV średnia objętość krwinki czerwonej

  • MCH średnia masa hemoglobiny

  • MCHC średnie stężenie hemoglobiny

• krwinki białe

• krwinki płytkowe

WBC – biale krwinki

RBC – czerwone krwinki

PLT – płytki krwi