Prezentacja 1

ETYKA NAUCZYCIELSKA

Celem zajęć jest:

• zainspirowanie i przygotowanie do refleksji na temat:
  
  a) jak uczyć etycznie?
  b) jak ucząc przygotowywać do etycznego bycia w świecie?

• uświadomienie jak bardzo refleksja taka jest potrzebna w kontekście globalnych problemów cywilizacyjnych i dokonującej się zmiany paradygmatu nauki

Literatura:

K. Wojtyła: Elementarz etyczny, Wydawnictwo ANTYK, Lublin 1983
K. Najder-Stefaniak: O powinności nauczyciela, wprowadzenie do refleksji etycznej, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2007
K. Najder-Stefaniak: O komunikowaniu z perspektywy etyki, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2009
J. Filek: Filozofia odpowiedzialności XX wieku , Kraków 2003
T. Ślipko: Zarys etyki ogólnej, Kraków 2002
W. J. Bober : „Informacyjny śmietnik” o możliwości i potrzebie uprawiania ekologii rzeczywistości wirtualnej, [w:] Ekologia Ducha, red. J.L. Krakowiak, Centrum Uniwersalizmu przy UW, Warszawa 1999

Zadanie nauczyciela:
1. Udostępniać prawdę
2. Uczyć dobra
3. Przygotowywać do twórczego i odpowiedzialnego bycia

Charakterystyka etyki jako subdyscypliny filozoficznej

Etyka jest jednym z głównych i najbardziej ważkich działów filozofii.
Należy odróżniać ją od moralności, która jest praktyką realizowania norm działania uznanych w danym środowisku lub w danej epoce historycznej za ukierunkowujące to działanie ku dobru.
Etyka "jest nauką, jest zbiorem twierdzeń, sądów, które jakkolwiek niewątpliwie są nastawione na to, aby kierować czynami, niemniej znajdują się do tych czynów w takim stosunku jak swoista teoria do samej praktyki"

Problemem powiązania ogólnych zasad, jakie znajdujemy w etyce, z konkretnymi zachowaniami, które mają być przez te zasady kształtowane lub z ich perspektywy oceniane, zajmuje się kazuistyka.



Jej przedmiotem są poszczególne fakty moralne postrzegane w kontekście szczegółowych okoliczności wypływających z sytuacji, w jakiej działający człowiek się znalazł.

Będąc nauką etyka gwarantuje dążenie do tego, by normy postępowania człowieka opierały się na możliwie jak najbardziej gruntownym poznaniu tego, co dotyczy bytu ludzkiego oraz bytu w ogóle.

Ponadto jak każda nauka etyka odwołuje się do rozumu a swoje podstawy znajduje w refleksji filozoficznej.

ETYKA JEST DEFINIOWANA

W aspekcie normatywnym	W aspekcie opisowym
jako nauka ustalająca dyrektywy moralnego postępowania (na podstawie przyjętych ocen i norm albo na podstawie odkrytych prawd i wartości)	jako nauka podejmująca opis, analizę i wyjaśnianie rzeczywiście istniejącej moralności

Różne sposoby uprawiania tej dyscypliny doprowadziły do powstania działów etyki:

Etyka normatywna	Etologia moralności	Metaetyka
W ramach tego działu etycy ferują sądy etyczne i ich racjonalne uzasadnienie	Zajmuje się problematyką nie filozoficzną, lecz empiryczną, znajdujemy tu zagadnienia o charakterze historycznym, socjologicznym i psychologicznym	Jest wyrazem charakterystycznej dla XX wieku tendencji do analizy logicznej aparatu pojęciowego i sposobu rozumowania, jej przedmiotem są gnoseologiczne, logiczne i metodologiczne zagadnienia etyki normatywnej

Metaetycy pomijają etologię moralności, ponieważ zagadnienia dotyczące gnoseologii i metodologii tej dyscypliny wiedzy zajmują się teoretycy w ramach metarefleksji poświęconej naukom społecznym. Metaetyka korzysta jednak z badań etologicznych w kwestii znaczenia terminów etycznych.

Prezentacja 2

Temat: Wolność i odpowiedzialność jako pojęcia uzasadniające potrzebę etyki

Celem lekcji jest:

• omówienie dwóch ważnych w etyce pojęć: wolność i odpowiedzialność oraz zwrócenie uwagi na założenia, jakie trzeba przyjąć na temat człowieka, żeby taka nauka jak etyka mogła mieć sens.

Wolność i odpowiedzialność

• Warunek konieczny by warto było zastanawiać się nad pytaniami dotyczącymi dobrego działania człowieka: wolność i odpowiedzialność człowieka

Różne pojęcia wolności:

• wolność przeciwstawiana konieczności

• wolność mylona z samowolą

• wolność przeciwstawiana uwarunkowaniom

• wolność przeciwstawiana zniewoleniu

• wolność jako możliwość realizowania woli

Zaprzeczeniem wolności rozumianej jako możliwość realizowania woli jest zarówno zniewolenie, jak i samowola.
Zarówno zniewoleniu jak i samowoli towarzyszy brak poczucia odpowiedzialności.

• Zniewolenie to stan, w którym znika poczucie odpowiedzialności za siebie i świat, w którym żyjemy, wyparte przez poczucie odpowiedzialności wobec kogoś lub czegoś /np. instytucji/, „kto” lub „co” narzuca naszemu byciu pewien porządek i wydaje się na tyle silny, że wobec tej siły rezygnujemy z własnej podmiotowości.

• Samowola to stan, któremu towarzyszy brak jakiegokolwiek poczucia odpowiedzialności,
  stan dostępny ludziom pozbawionym sokratesowskiej cnoty mądrości.

ZNIEWOLENIE I SAMOWOLA:

związane są z brakiem poczucia sprawstwa, które jest konieczne, by mieć świadomość możliwości zrealizowania własnej woli i świadomość bycia autorem skutków swojej aktywności lub jej braku.

Wolność to cnota bardzo mocno związana z cnotą mądrości.
Obie są jak gwiazda polarna, nieosiągalne i bardzo przydatne jednocześnie - wskazują właściwą drogę.

Wymiar wolności, w miejsca i zdarzenia, wnosi człowiek.

• Określenie "wolny" pojawia się nie tylko obok pojęcia człowiek. Wolny bywa np. czas i kraj, wybór a także miejsce. Wspólne dla wolnego czasu, wolnego kraju, wolnego wyboru i wolnego miejsca jest to, że swą „wolność” zyskują dzięki związkom z aktywnością jaką umożliwiają człowiekowi.

DWIE PERSPEKTYWY

• W starożytności człowiek był igraszką bogów.

• Wiedza czyniła go wolnym, w specyficzny sposób - umiał podporządkować się, rządzącym wszechświatem i człowiekiem, prawom.

• W chrześcijaństwie człowiek jest partnerem Boga, jest wolny i odpowiedzialny za to, co zaktualizuje z potencjalności bycia, w rezultacie jest w pewnym sensie twórcą siebie i świata, w którym żyje.

• Odpowiedzialność zyskuje nowy sens w połączeniu z pojęciem twórczości.

Pojęcie wolności zawiera wymiar społeczny

• Koncepcję wolności społecznych,
  znajdujemy w filozofii Johna Stuarta Milla (1806-1973).

• Ta koncepcja wpisuje się w charakterystyczną
  dla myśli liberalnej perspektywę zainicjowanego przez Jeremy Benthama (1748-1832) utylitaryzmu.

Mill, Autor pracy O wolności uważał, że człowiek powinien móc być swobodnym w całej sferze prywatności.

Mill uzasadnia wolność nie jako wynikającą z uprawnienia, lecz jako użyteczną.

• Swobodne komunikowanie się ludzi jest gwarantem tego, że prawda da sobie radę, że będziemy się do niej zbliżać.

• Wolność w obszarze komunikowania pozwala pojawiać się nowym ideom, umożliwia życie kultury.

• Dyskusja pozwala nie zapomnieć znaczenia i uzasadnienia danej opinii.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Odpowiedzialność jako odpowiedź

• na oczekiwanie
  systemu w jaki chcemy wpisać nasze działania

• na oczekiwanie
  kogoś /np. pracodawcy/ lub czegoś /np. prawa/
  komu lub czemu decydujemy się podporządkować, na to co się nam przydarza, na to co spotykamy

SPOSOBY ODPOWIADANIA

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ WOBEC.... związana z poczuciem zależności

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA.... związana z poczuciem sprawstwa, ze świadomością, że mamy współudział w tworzeniu rzeczywistości, że jest ona wynikiem naszych działań lub ich braku

DWA POJĘCIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Odpowiedzialność wobec…”

• jest restryktywna i podporządkowuje nakazom i zakazom ustalonego prawa lub woli drugiego człowieka

• jej rozumienie wyrasta z założenia, że działanie człowieka jest dobre, gdy nie zaburza obowiązującego porządku

• przyczynia się do utrwalania tego, co jest

„Odpowiedzialność za…”

• inspiruje do własnej, w pełni świadomej odpowiedzi na sytuację

• jest pojęciem niezbędnym we współczesnej refleksji nad człowieczym byciem w świecie, bez tego pojęcia nie sposób zrozumieć, że to, jacy jesteśmy i jaki jest świat, w którym żyjemy zależy od nas

• by je zrozumieć musimy sięgnąć do pojęć: twórczość i wolność, podobnie w zrozumieniu pojęć: wolność i twórczość pomaga właśnie takie pojęcie odpowiedzialności

PREZENTACJA 3

PRAWDA JAKO WARTOŚĆ LOGICZNA I JAKO „SPOSÓB” BYCIA

• Celem lekcji jest:
  przedstawienie i omówienie pojęć prawdy oraz zwrócenie uwagi na ich związek z zagadnieniami, którymi zajmuje się etyka.

Dwa pojęcia prawdy

• Emet

• Aletheia

Wartość logiczna

Wartość logiczną ma wypowiedź o której można powiedzieć, że jest prawdziwa lub fałszywa.

Prawda jako wartość logiczna

Pojęcie prawdy jako wartości logicznej[1] jest istotne dla każdej dyscypliny wiedzy. Wszystkie one przecież są miejscem gromadzenia prawd o bytach i zjawiskach.

W etyce, która dodatkowo gromadzi prawdy o powinnościach, ważne jest też uchwycenie jej agatologicznego wymiaru.

[1] Logika (gr. λόγος, logos - rozum) jest podobnie jak etyka nauką normatywną. Zajmuje się badaniem ogólnych praw dotyczących poprawności dochodzenia do prawdy, opisuje przebieg wszelkich poprawnych rozumowań i formułuje twierdzenia normatywne, mówiące o tym, jak rozumowania powinny przebiegać.

Poszukiwanie definicji prawd i kryterium bycia prawdą jest problemem podstawowym dla epistemologii. W teorii poznania prawdziwość traktuje się jako autentyczną własność pewnych twierdzeń lub sądów, a zadaniem teoretyków jest odpowiedzieć na pytanie: na czym owa własność ma polegać?

EPISTEMOLOGIA:
Definicje prawdy i kryterium bycia prawdą

• Definicja prawdy – proponuje pojęcie prawdy

• Kryterium prawdy – wynika z pojęcia i teorii prawdy

Teorie prawdy

• korespondencyjna (klasyczna) Istotą prawdziwego twierdzenia jest jego zgodność z rzeczywistością

• Nieklasyczne teorie prawdy – przykłady:

• koherencyjna koncepcja prawdy

• ewidencyjna koncepcja prawdy

• pragmatyczna koncepcja prawdy

• koncepcja zgody powszechnej

Wspólne dla nieklasycznych koncepcji prawdy jest to, że kryterium prawdy staje się w nich jej cechą definicyjną.

PRAWDA JAKO WARTOŚĆ LOGICZNA

Teorią dominującą jest teoria, zwana korespondencyjną lub klasyczną, która głosi, że istotą prawdziwego twierdzenia jest jego zgodność z rzeczywistością.

Za autora tej koncepcji uważa się Arystotelesa, który w swojej Metafizyce stwierdził: "Jest fałszem, powiedzieć o tym, co jest, że nie jest, lub o tym, co nie jest, że jest; jest prawdą, powiedzieć o tym, co jest, że jest, lub o tym, co nie jest, że nie jest".

KORESPONDENCYJNA TEORIA PRAWDY

Odnoszące się do szczególnego rodzaju zdań stwierdzenie Arystotelesa zostało uogólnione w korespondencyjnej teorii prawdy, która stwierdza dziś, że: dane zdanie A jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy stan faktyczny opisany przez zdanie A ma rzeczywiście miejsce.

Klasyczna koncepcja prawdy przedstawiona przez Tomasza z Akwinu:

• Bardzo starannie klasyczną koncepcję prawdy przedstawia Tomasz z Akwinu.

• Uwzględnia on trojakie rozumienie słowa „prawda”.

• W rozumieniu metafizycznym – verum est id, quod est. (Prawdą jest to, co jest.) Takie rozumienie prawdy jest bliskie hebrajskiego emet. Prawdziwe jest to, co istnieje. Prawda jest zamienna z bytem. Każda rzecz, o ile istnieje ma udział w prawdzie, która jest transcendentalium.

• Z perspektywy logicznej – verum est manifestativum et declarativum esse. Wszystko, co wskazuje na prawdę, ukazuje ją, prowadzi do niej.

• W teoriopoznawczym rozumieniu prawdy – verum est adaequatio intellectus et rei. Prawda zachodzi wówczas, jeżeli to, co jest w naszym intelekcie jest zgodne z rzeczywistością.

Nowe koncepcje prawdy /przykłady/:

• koherencyjna koncepcja prawdy;

kryterium prawdy: zgodność danego zdania z ogółem zdań akceptowanych

• Ewidencyjna koncepcja prawdy

(łac. evidentia ‘jasność, wyrazistość, oczywistość’) Dane zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy jest oczywiste.

• pragmatyczna koncepcja prawdy

Jako kryterium prawdziwości proponuje się tu użyteczność: Prawdziwy jest sąd lub zdanie, które będąc podstawą działania przynoszą nam pożyteczne skutki.

• koncepcja zgody powszechnej

Prawdziwe jest sąd lub zdanie, na które zgadza się ogół lub większość ludzi.

NIEKLASYCZNE KONCEPCJE PRAWDY

Wspólne dla nieklasycznych koncepcji prawdy jest to, że kryterium prawdy staje się w nich jej cechą definicyjną.

Podczas gdy w teorii klasycznej istota prawdziwości jest określona niezależnie od sposobów jej poznawania, to w koncepcjach nieklasycznych to, po czym poznajemy prawdziwość zdania, zostaje utożsamione z tym, na czym prawdziwość ma polegać.

W nieklasycznych teoriach prawdy pojawia się więc problem znalezienia takiego sprawdzianu, który by nie oparł się na rozumowaniu typu tautologicznego lub nie prowadził do błędnego koła w rozumowaniu.

Uwarunkowania prawdy

Sposób myślenia, który doprowadził do tego, że zastanawiamy się dziś nad „uwarunkowaniami prawdy”, zainicjował Immanuel Kant. Przed Kantem nie zastanawiano się nad uwarunkowaniami prawdy. Była ona z definicji nie uwarunkowana. Spierano się natomiast o źródła wiedzy.

PRAWDA ,WIEDZA

Przeciwieństwem emet jest fałsz = fałszywe bycie
Przeciwieństwem aletheia jest fałsz = błąd


DWA RODZAJE WIEDZY:

doksa a episteme

wiedza praktyczna a teoretyczna

Pytanie Piłata:
“Co to jest prawda?” (J18, 24)

Prawda – cecha wypowiadanych zdań, określająca ich zgodność z rzeczywistością.
Prawda – cecha realnej rzeczywistości
Prawda – cecha wirtualnej rzeczywistości

Co to znaczy rozumieć?
Co to znaczy wiedzieć?

PREZENTACJA 5

WARTOŚCI I WARTOŚCIOWANIE

Rozumienie pojęcia wartości wypracowywane jest w ramach aksjologii, czyli nauki o wartościach. Aksjologia powstała na przełomie XIX i XX wieku jako dyscyplina filozoficznazajmująca się zagadnieniem wartości. Nazwana została przez P. Lapiego i E. Hartmanna.
Termin aksjologia został wprowadzony przez P. Lapiego w Logique de la volonté (1902)
oraz E. Hartmanna w Grundriss der Axiologie (1908).

W węższym znaczeniu, aksjologia to szczegółowa teoria wartości, wchodząca w składposzczególnych dyscyplin naukowych, dziedzina rozważań nad wartościami określonego rodzaju, np. moralnymi, estetycznymi, poznawczymi, religijnymi, ekonomicznymi.

Aksjolodzy zajmują się analizą natury wartości.

1. Szukają odpowiedzi na takie pytania jak:

• Czym jest wartość ?
  Jaki jest jej charakter ?
  (subiektywny, obiektywny, absolutny, względny itp.)
  Jakie są źródła i mechanizmy jej powstania?

2. Zajmują się podstawami i kryteriami wartościowania
i klasyfikacją wartości.

3. Prowadzą badania dotyczące społecznego funkcjonowania wartości w danej epoce historycznej, zbiorowości społecznej i w kulturze.

Na pytanie: co to jest wartość w sensie filozoficznym? spróbowano odpowiedzieć dopiero w latach sześćdziesiątych XIX wieku.Uważany za twórcę filozofii wartości, Rudolf Herman Lotze podjął próbę określenia istoty wartości jako terminu filozoficznego.
Punktem wyjścia jego rozważań była podkreślona przez Kanta różnica między bytem (tym co jest) a powinnością (tym co być powinno), punktem dojścia – stwierdzenie, że wartości „nie istnieją”, lecz „znaczą”. Lotze wyraźnie odróżnia
wartość przedmiotu od jego istnienia i właściwości.

Próby zdefiniowania wartości w różnych teoriach aksjologicznych natrafiały na trudności sugerujące wnioski na temat trudnodefiniowalności podstawowej kategorii aksjologii.Definicja wartości zawsze bardzo silnie uwarunkowana jest teorią wartości,
w jakiej to pojęcie występuje.

Klasyczne teorie wartości:
- aksjologiczny naturalizm
- aksjologiczny idealizm obiektywny
- aksjologiczny idealizm subiektywny

AKSJOLOGICZNY NATURALIZM

Wartości są obiektywnymi właściwościami przedmiotu i istnieją niezależnie od oceniającego go podmiotu. W tym ujęciu pojawia się trudność odróżnienia wartości od innych właściwości, a ponadto nie można wytłumaczyć powszechnie obserwowanego faktu, że ten sam przedmiot czy zjawisko mogą być raz uznawane za wartościowe, innym razem nie.

AKSJOLOGICZNY IDEALIZM SUBIEKTYWNY

Wartości są ustanawiane przez podmiot. Konsekwencją tego przekonania może być bez zastrzeżeń pogląd o jałowości poznawczej zdań oceniających. Wartości są samodzielnymi bytami aksjologicznymi w pełni niezależnymi od wszelkich form ludzkiej świadomości i dzięki temu mającymi charakter absolutny.

Wartości istnieją niezależnie od świadomości ludzkiej, ale ich wpływ na realne zdarzenia uzależniony jest od świadomości i działania ludzi.

Już u początków aksjologii znajdujemy ciekawą sugestię, jak wyjść poza schemat podmiot – przedmiot utrudniający zrozumienie, co to jest wartość.
Wyjaśnienia tego, co realnie nie istnieje, lecz znaczy, możemy szukać w funkcjonalnych zależnościach, z których wynika to znaczenie.

W tej nowej perspektywie rozważań wartości nie są ani cechą przedmiotów, ani subiektywnym wytworem człowieka, ani obiektywnymi bytami idealnymi.
Ukierunkowują działania ludzi, ale są też w pewnym sensie konsekwencją działań, ponieważ „znaczą” w systemach aktywności inicjowanych i realizowanych przez człowieka.
Porządkują te systemy i są gwarancją ich trwania.

Biorąc pod uwagę sposób uprawiania refleksji klasyczne teorie wartości można podzielić na dwie grupy:
a) teorie, które starają się rozstrzygnąć, co to jest wartość, pozostając w schemacie podmiot – przedmiot,
b)teorie, których twórcy ujmują wartość jako zjawisko leżące poza dziedziną podmiotów i przedmiotówWśród teorii z grupy pierwszej możemy wyróżnić dwa rodzaje:
- teorie, w których wartość jest nierozerwalnie związana z przedmiotem, można powiedzieć, że wynika z przedmiotu,
- teorie, które uznają wartość za fakty ludzkiej psychiki, związane z aktami emocji lub woli i czynią wartość wtórną wobec ludzkiego zainteresowania.

WARTOŚCIOWANIE A OCENIANIE

Terminem wartościowanie operuje się w dwóch różnych znaczeniach:
- wartościowanie w sensie wyboru wartości
- wartościowanie w sensie przypisywania czemuś cenionych cech /wybór obiektów wartościowych/

Rozumiejąc wartościowanie jako wybór wartości, a nie obiektów wartościowych, stajemy przed problemem przedmiotowej ważności wartościowania.

DWA RODZAJE ROZWIĄZAŃ:
1. Wartościowanie jest wewnętrznym doznaniem.
2. Wartościowanie jest aktem transcendującym poza świadomość, ku rzeczywistości przedmiotowej

Wywodzący się od Platona, Husserla i Schelera obiektywizm aksjologiczny przyjmuje,iżwartościowanie jest odkrywaniem autonomicznie i bezwzględnie istniejących wartości.Platon twierdził, że aby poznać wartości, należy posługiwać się rozumem.
Max Scheler przypisywał człowiekowi specyficzną władzę poznawczą – rodzaj intuicji umożliwiającej rozpoznanie wartości bez względu na to, czy są one uznane w grupie społecznej, do której jednostka należy.
Lotze i Brentano pisali o logice uczuć, dokonując przełomu w filozoficznych interpretacjach życia emocjonalnego, przechodząc od psychologii do fenomenologii. W ich ujęciu wartościowanie stało się przeżyciem pełnym sensu przedmiotowego.
W tej perspektywie spór między racjonalistami i sentymentalistami stracił podstawę w kategorycznym oddzieleniu rozumu i uczuć. Uczuciom bowiem przypisano racjonalność i sens przedmiotowy,a więc charakter poznawczy.
Tak to wysiłek zmierzający do wyjaśnienia fenomenu wartościowania, zaowocował odkryciem poznawczych możliwości uczuć.

PREZENTACJA 6

WOLNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SŁOWA

Wolność słowa – prawo do publicznego wyrażania własnego zdania oraz poglądów, a także jego poszanowania przez innych.
Współcześnie jest uznawana jako standard norm cywilizacyjnych, chociaż często nakładane są na nią pewne ograniczenia.
W Polsce została po raz pierwszy wprowadzona przez Kazimierza Wielkiego w 1347 roku
na mocy tzw. Statutów Wiślickich.

Brak wolności słowa charakteryzuje systemy totalitarne i autorytarne.
Represje związane z wolnością słowa nie są tylko domeną wyżej wymienionych systemów, są spotykane także w krajach uważanych za przestrzegające zasad demokracji.
Zazwyczaj odbywa się to poprzez blokowanie treści (informacji), które są niewygodne, nie potwierdzające poglądów osoby represjonującej.

• Problemy etyczne:
  - wolność słowa a prawda
  - wolność słowa a dobro osoby
  - wolność słowa a dobro społeczne
  - wolność i odpowiedzialność
  - wolność – to nie samowola

EMET I ALETEIA
kłamstwo
fałsz
hipokryzja
simulacrum

PRAWDA

• Emet (w języku hebrajskim słowo to, אמת, oznacza "prawdę").

• Wymazanie pierwszej litery powodowało powstanie słowa met (w języku hebrajskim מת oznacza "śmierć")

• Aletheia [gr. alēths ‘nie skryty’, ‘nie zatajony’], termin określający prawdę jako ujawnianie się istniejącego stanu rzeczy.

• Spopularyzowany został współczesnie przez Martina Heideggera.

HIPOKRYZJA (od gr. hypokrisis, udawanie) - zachowanie lub sposób myślenia i działania charakteryzujący się niespójnością stosowanych zasad moralnych.
Hipokryzja – to charakter i postępowanie kogoś, kto ukrywa swoje prawdziwe myśli i uczucia,ujawnia takie, jakie są w danej chwili dla niego wygodne./obłuda, dwulicowość, nieszczerość/Hipokryzja może się przejawiać na następujące sposoby:

- oficjalne głoszenie przestrzegania określonych zasad moralnych i jednoczesne ich "ciche" łamanie,

- stosowanie różnych, sprzecznych wzajemnie zasad moralnych przy różnych sytuacjach

- wymyślanie rozmaitych teorii, które w pokrętny sposób tłumaczą stosowanie różnych norm moralnych przy różnych sytuacjach

- tworzenie obszarów tabu - czyli spraw, o których się nigdy nie rozmawia publicznie; zazwyczaj są to sprawy, które w świadomości wielu ludzi są niemoralne, ale są lub były jednocześnie masowo praktykowane.

Hipokryzja jest stałą cechą ludzkich społeczeństw.Wynika ona z jednej strony
- z konfliktu między indywidualnym interesem poszczególnych osóbi normami moralnymi panującymi w danym społeczeństwie,

a z drugiej strony
- z konfliktu między normami obyczajowymi i moralnymi.

Simulacrum z łacińskiego – obiekt materialnywyobrażający istotę żywą, nadprzyrodzoną i fantastyczną w jej trójwymiarowym kształcie.
Wykorzystywane w celach religijnych, magicznych, naukowych, praktycznych i zabawowych.
Często są wyposażone w pewne atrybuty, potwierdzające ich pozorne życie, na przykład możliwość działań motorycznych.

RZECZYWISTOŚĆ REALNA
przyroda, rzeczy, ludzie, zdarzenia, postawy, relacje, nastroje, atmosfera

RZECZYWISTOŚĆ WIRTUALNA
To rzeczywistość oparta na niematerialnej informacji.
Ta rzeczywistość jest równie prawdziwa jak rzeczywistość realna, ale ma swoje własne prawa, przywileje oraz kulturę. Każdego dnia coraz bardziej się do niej przyzwyczajamy, staje się ona coraz ważniejsza i zabiera tę ważność
z rzeczywistości realnej.

RZECZYWISTOŚĆ FIKCYJNA, HIPERRZECZYWISTOŚĆ
Główną cechą tej rzeczywistości jest jej nierealność. Ona po prostu nie jest prawdziwa. Byt referencjalny zostaje zawieszony, staje się jedynie pozorem symulującym referencję, wprowadza w błąd, udając istnienie.

Dobre i złe słowa

Termin „mowa nienawiści” jest szeroko rozpowszechniony wśród środowisk zajmujących się ochroną praw człowieka.
Mowa nienawiści (ang. hate speech) - kontrowesyjny termin stosowany głównie przez ugrupowania lewicowe do określenia języka mającego na celu znieważenie, pomówienie lub rozbudzenie nienawiści wobec pewnej osoby lub grupy osób.

Do najbardziej charakterystycznych cech mowy nienawiści należą:używanie wyrażeń wartościujących, zwłaszcza pejoratywnych - obraźliwych, kolokwialnych lub wulgarnych, agresja werbalna dogmatyczność i apodyktyczność, ślepe przywiązanie do głoszonych przekonań
nieuprawnione generalizacje, traktowanie jednostkowych przypadków jako reguły, manipulacja faktami, pomijanie faktów przeczących postulowanym tezom.

Kontrowersje:
Debata na temat mowy nienawiści obejmuje kwestie związane z konfliktem między dwoma wartościami: wolnością słowa i dobrami osobistymi jednostki. Zwolennicy poglądu, iż wolność słowa stanowi wartość najwyższąniekiedy krytykują samo pojęcie

"mowa nienawiści" - obawiając się, iż może ono stanowić zamaskowaną chęć usunięcia niektórych opinii poza nawias debaty publicznej.Do często stawianych w debacie
podstawowych pytań należą:
czy mowa nienawiści to wyrażanie osobistych opinii, czy narzędzie podsycania nienawiści?
czy wyrażanie każdej, nawet skrajnej opinii jest dobre dla debaty publicznej?

Pojęcie "mowa nienawiści"
jest również niekiedy krytykowane za brak precyzji. W praktyce trudno jest ustalić
granicę między krytyką zachowań reprezentowanych przez pewną grupę osób a mową nienawiści.

Dialog
Etymologia słowa dialog /gr. diálogos/ podpowiada, że jest to spotkanie w wymiarze dyskursu, spotkanie poprzez logos. Greckie logos tłumaczy się jednocześnie i jako słowo i jako pojęcie i jako nauka.
W starożytnej filozofii greckiej logos oznaczało powszechną prawidłowość /u Heraklita/, przeznaczenie, rozum świata /u stoików/, rozum, pojęcie /u Arystotelesa/.

Pojęcie logosu skupia treści, które implikują specyfikę spotkania w dialogu. Te treści skutkują tym, że dialog rodzi ideę obiektywizmu, sugeruje związek z jakąś powszechną, rozumną prawidłowością świata, z jakąś uniwersalną płaszczyzną odniesienia dla spotykających się sensów.
Spotykający się w dialogu do tej płaszczyzny odniesienia chcą dotrzeć. Tradycja grecka zakłada równość partnerów biorących udział w dialogu.Dialog daje szansę by mogły spotykać się różne narracje, implikujące różne rozumienie świata, człowieka, problemów…
By był możliwy i miał sens niezbędne jest poczucie szacunku dla odmienności partnera, któremu należy "pozwolić być", co w tym przypadku znaczy starać się rozumieć pojęcia, którymi on się posługuje a w konsekwencji jego pytania i wątpliwości oraz jego odpowiedzi na nasze pytania i wątpliwości a także naszymi pojęciami, pytaniami i wątpliwościami
inspirować go do poszukiwania rozumienia.

Dialog otwiera horyzonty i głębię logos.
Wymaga myślenia, które kieruje się poza pojęcia ku przedmiotowi, czyli myślenia, które ma charakter intencjonalny. Jeśli zakładamy życie bytu to uzyskiwane przez człowieka rozumienie tego życia musi być wciąż otwartym procesem. Dialog pomaga ten proces realizować.

PREZENTACJA 7

POJĘCIE CNOTY

Cnota
(łac. virtus, gr. ἀρετή - arete)
= nabyta, wyćwiczona, trwała predyspozycja do
czynienie dobra
= nabyta, wyćwiczona, trwała predyspozycja do przestrzegania zasad moralnych

Cnotami zajmuje się aretologia — dział tzw. filozofii praktycznej dotyczący sprawności moralnych i poznawczych.

Cnota jest bardzo starym pojęciem. Zanim pojęcie to zostało wprowadzone przez Sokratesa w kontekst refleksji etycznej i uzyskało odpowiednią do tego kontekstu treść, "cnota" była rozumiana przez Greków ogólnikowo, jako tężyzna życiowa, dzielność, sprawność w spełnianiu zawodowych czynności.
Sokrates (469 –399 p.n.e.) uznał cnotę za najwyższe dobro, cenniejsze niż zdrowie, bogactwo czy sława, dobro, którym warto zajmować się z perspektywy filozofii.

Z cnoty wynika szczęście, z wiedzy zaś - cnota. Na ukształtowanie się europejskiego pojęcia cnoty wpływ miały zarówno intelektualizm etyczny Sokratesa jak i teoria czterech cnót Platona, do których nawiązywał

Sokrates (469 –399 p.n.e.) utożsamiał cnotę z wiedzą i w efekcie mówił o cnocie mądrości.

Platon (ok. 427–347 p.n.e.)wyróżniał już cztery cnoty: mądrość, męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość.

Arystoteles (384–322 p.n.e.)uważał, że każde działanie ma swoją cnotę i wielość cnót podzielił na dwie grupy, na cnoty dianoetyczne (intelektualne) i cnoty etyczne.

U Arystotelesa mądrość okazała się najważniejszą z cnót dianoetycznych, zwyciężając z takimi jak:
sztuka /= znajomość reguł i umiejętność posługiwania się nimi/ czy inteligencja.
Za najważniejszą z cnót etycznych, do których Arystoteles zalicza takie jak: męstwo, umiarkowanie, hojność, wielkoduszność, dowcip, uprzejmość, uzasadnioną dumę, łagodność, prawdomówność,
umiar w uczuciach, słuszne oburzenie itp. stagiryta uznał
– będącą podstawą rozsądnego działania i gwarancją wyboru właściwych środków – roztropność.
W koncepcji Arystotelesa cnota jest przeciwieństwem wad i pojawia się jako złoty środek między skrajnościami np. godność między wadami zarozumialstwa i służalczości, męstwo między wadami tchórzostwa i zuchwalstwa, hojność między wadami skąpstwa i rozrzutności.

W szkole kynickiej, której założycielem był Antystenes z Aten (ok. 436–ok. 366 p.n.e.),
początkowo uczeń Gorgiasza (ok. 475–ok. 375 p.n.e.), później zwolennik Sokratesa (469 –399 p.n.e.), przeciwnik Platona (ok. 427–347 p.n.e.) w kwestii systemu idei:
cnota jest środkiem osiągania szczęścia i polega na uniezależnieniu się od potrzeb, wyzbyciu się pragnień, mężnym znoszeniu niedostatku
Zdobywamy ją nie jak u Sokratesa dzięki aktywności intelektualnej, lecz w wyniku łączenia wiedzy z praktycznym działaniem.

Mędrzec kynicki rezygnując ze wszystkiego staje się wolny, znajduje się jakby ponad prawem stanowionym przez człowieka i ponad społeczeństwem, współistnieje z naturą podporządkowując się jej prawu.
Tak pojęta cnota prowadzi do dobrowolnego wyboru życia żebraczego, bez mieszkania, wyszukanego jedzenia, eleganckiego ubrania, bez rodziny, przyjaciół, bez niczego, co mogłoby zniewolić.Znaczący wkład w refleksję na temat pojęcia cnoty wnieśli stoicy.Przekonani, że
cnota jest warunkiem dostatecznym szczęścia uznali ją za
jedyne prawdziwe dobro.Z perspektywy kultu natury, który był specyficzny dla stoickiego poglądu na świat

Życie cnotliwe, to życie zgodne z rozumną i boską naturą, czyli dostosowujące się do jej harmonii.
Byli przekonani, że jedno prawo rządzi całą naturą, nie wyłączając człowieka. Ponieważ natura jest rozumna, więc życie zgodne z nią jest też zgodne z rozumem i wolne od namiętności.

Według stoików, cnota jest usposobieniem, które nie ulega stopniowaniu, nie można być mniej lub bardziej cnotliwym, kto nie ma pełnej cnoty, nie ma jej wcale.W efekcie ludzie dzielą się na dobrych i złych. Cnota jest jedna i niepodzielna. Polega na rozumnym usposobieniu, które objawia się w zależności od okoliczności np. jako męstwo w znoszeniu cierpień, czy jako roztropność w prowadzeniu swych spraw.

Cnota jest dobrem jedynym i cechuje ją samowystarczalność, tzn. nic poza nią nie potrzeba do doskonałości i szczęścia, które polega na poczuciu tej doskonałości.
Cnota wystarcza do uzyskania eudajmonii. Znaczenie aksjologiczne mają tylko cnota i jej przeciwieństwo - zło.
Wszystko poza tym jest obojętne z perspektywy eudajmonii. To, co ludzie przywykli cenić,
np. bogactwo, czy sława, siła, uroda, zaszczyty nawet zdrowie i życie nie muszą przynieść szczęścia, jeśli są źle użyte skutkują złem.

Epikurejczycy podobnie jak stoicy twierdzili, że dobre jest to, co zgodne z naturą, ale w ich etyce:
cnotą jest praktyczna umiejętność znalezienia prawdziwej, czyli trwałej przyjemności.
Epikurejczycy zakładali, że natura działa bezbłędnie i jeśli dała człowiekowi możliwość odczuwania przyjemności, to muszą być one wskazówką, że postępujemy zgodnie z jej wymaganiami.
To, co jest dobre i zgodne z naturą sprawia człowiekowi przyjemność.
Zauważali oni jednak, że aby głębsze i pełniejsze było to, co przyjemne, czasem musi być poprzedzone cierpieniem i przykrością.

Epikurejski mędrzec wie, że:
"nie można żyć przyjemnie, nie żyjąc rozumnie, pięknie i sprawiedliwie, ani też żyć rozumnie, pięknie i sprawiedliwie nie żyjąc przyjemnie".

Jak podpowiada Lukrecjusz (95-55 p.n.e.) cnota polega na umiejętności korzystania z małych rzeczy, których na świecie nie braknie.

Jeszcze inne pojęcie cnoty znajdujemy u Filona z Aleksandrii (ok. 25 r. p.n.e.–przed 50 r. n.e.)
Zaproponował on doktrynę powstałą z połączenia judaizmu i filozofii greckiej. Miał istotny wpływ na pisarzy wczesnochrześcijańskich./Filon akcentuje problem zła,które polega na oddalaniu się ludzi od Boga i w rezultacie od "pierwszego człowieka-logosu”.W koncepcji Filona człowiek jest łącznikiem między Logosem i materią. Tak rozumianemu człowiekowi grozi pogrążenie się w materii i utrata łączności z siłami bożymi. W tym kontekście "cnota" oznacza
samookiełznanie i umiejętność zachowania umiaru, porządku i harmonii w chaosie materialnych uwikłań, życie według bożego prawa Logosu przemawiającego do człowieka za pośrednictwem jego rozumu. Cnota wydaje się tu "trudniejsza" do osiągnięcia, niż u stoików i epikurejczyków, bo nie można ułatwić sobie sprawy rezygnując z uwikłań w życie społeczne, ale jednocześnie według Filona "zła jest cnota, która wymaga trudu, by nią być". Mędrzec nie musi dręczyć się rezygnowaniem z dóbr, jakich może dostarczyć życie. Cnota sprawia, że w naturalny sposób, czyli racjonalnie kierujemy sobą i wykorzystując wszystkie dostępne dobra zbliżamy się do tego, co duchowe.

Pojęcie cnoty występuje też wfilozofii chrześcijańskiej.
W etyce Augustyna (354 – 430) Cnota jest umiejętnością dobrego i moralnie rzetelnego życia, umiejętnością ugruntowaną nawykiem. Podstawą tej cnoty jest miłość Boga.

Podobne rozumienie cnoty znajdujemy u Pierre'a Abelarda (1079–1142)zdaniem którego
cnota jest środkiem do zdobycia dobroci i nawykiem dobrego działania. Dobre działanie rozumie Abelard jako działanie z dobrą intencją.

Tomasz z Akwinu (1225 - 1274) określa
cnotę jako nawyk, ale uważa, że ten nawyk nie jest tylko wynikiem działania, lecz że jest człowiekowi wrodzony lub dany przez Boga.

W efekcie cnoty dzieli na dwa rodzaje: cnoty naturalne i cnoty nadprzyrodzone.

Do pierwszych zalicza roztropność, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość i męstwo.

W wyniku analizy drugich odróżnia cnoty teologiczne, czyli boskie (wiara, nadzieja i miłość), nadprzyrodzone odpowiedniki naturalnych cnót umysłowych i obyczajowych,
oraz dary Ducha Świętego.

Doktryna św. Tomasza z Akwinu dała początek tomizmowi, /papież Leon XIII encyklika Aeterni Patris (1879)/

Tomiści odróżniają
działania, których przedmiotem jest praca produkcyjna, /dobro nabiera w tym przypadku cech pożytku związanego z produktem/od działań, których przedmiotem jest sam działający działanie staje się w tym drugim przypadku postępowaniem moralnym

Cnota służy działaniu, którego przedmiotem jest sam działający.
Cnota jest trwałym przysposobieniem w postaci nawyku, nabywanym przez pracę i wychowanie.
Za Arystotelesem tomiści dzielą cnoty na intelektualne i moralne pomagające właściwie posługiwać się rozumem, wolą i skłonnościami, tak aby postępowanie człowieka było zgodne z obowiązującym go celem ostatecznym.

W tomizmie bardzo ważna jest cnota, którą Arystoteles umieszczał jako złoty środek między wadami zarozumialstwa i służalczości - godność.
W etyce chrześcijańskiej godność, to także nieusuwalna i niestopniowalna, wartość człowieczeństwa, przysługująca każdemu człowiekowi bez wyjątku. Godność jako cnota,
to nawyk postępowania, dla którego celem jest godność jako wartość.