Socjologia
- nauka badająca życie społeczne człowieka, grup społecznych, społeczeństw
- dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach zachodzących w zbiorowościach ludzkich

Do czego socjologia może się przydać w życiu
- świadomość różnic kulturowych – spojrzenie na świat społeczny z innych niż nasz własny punkt widzenia
- ocena skutków działania – badania socjologiczne pomagają w ocenie skutków praktycznych inicjatyw społecznych
- samopoznanie – lepsze zrozumienie siebie, im więcej wiemy, dlaczego działamy tak jak działamy, im więcej wiemy o funkcjonowaniu społeczeństwa w ogóle, tym większy mamy wpływ na naszą własną przyszłość

Większość z nas patrzy na świat przez pryzmat własnego życia. Socjologia pokazuje konieczność uzyskania spojrzenia w szerszej perspektywie (wyobraźnia socjologiczna

Za ojca socjologii jest uważany August Comte 1798-1857. On też jest twórcą nazwy "socjologia" – od łac. Socius – zbiorowość, społeczeństwo i grec. Logos – mądrość, wiedza
Jest to nauka stosunkowo młoda, choć refleksja na temat społeczeństwa towarzyszy ludziom d zarania dziejów, gdyż jesteśmy gatunkiem stadnym, żyjemy w zbiorowościach – od rodziny, przez ród, plemię, sąsiadów, przyjaciół, współpracowników, po naród, czy społeczeństwo globalna. Już Arystoteles definiował człowieka jako "istotę społeczną" – homo socius

Narodziny socjologii
- przez tysiąclecia ludzki rozumienie siebie i społeczność, w której się żyło było zdeterminowane przez pojęcia przekazywane z pokolenia na pokolenie. Miały one często postać wykładni religijnych, mitów, przesądów, tradycji.
- obiektywne i systematyczne badania zachowań ludzi i społeczeństw sięgają końca XVIII w. przełom stanowiło zastosowanie poznania świata nauki – racjonalizm, pozytywizm.
- bezpośrednim powodem powstania socjologii była seria potężnych zmian, będących następstwem dwóch wielkich rewolucji przełomu XVIII/XIX w.
- Rewolucja francuska – zwycięstwo laickich idei i wartości nad tradycyjnym porządkiem społecznym. Rozprzestrzenienie się owych idei na cały świat.
- rewolucja przemysłowa – wielkie przemiany społeczne i gospodarcze towarzyszących wynalazkom technologicznym takim jak wykorzystanie napędu parowego i mechanizacja. Rodzi się przemysł, co powoduje masową migrację chłopów ze wsi do miast aby pracować w fabrykach. Jest to przyczyną rozbudowy obszarów miejskich – urbanizacji i przekształcenia społeczeństw tradycyjnych w przemysłowe – industrializacja. Wykształcają się nowe formy stosunków społecznych.
- zanik tradycyjnych wzorców życia skłonił myślicieli do poszukiwania nowego rozumienia świata zarówno społecznego jak i naturalnego – poznanie skutków przyczyn i przemian

Typy społeczeństw

1. Tradycyjne
- oparte na rolnictwie
- jednostkami produkcyjnymi są gospodarstwa domowe – samowystarczalne
- człowiek postrzegany jest jako cząstka zbiorowości, nie jako autonomiczna jednostka
- przekazywanie informacji głównie drogą ustną
- silna, nieformalna kontrola społeczna
- duża rola religii

2. przemysłowe – industrialne, nowoczesne – od XVIII w.
- masowe wytwarzanie dóbr materialnych przy użyciu maszyn i poza gospodarstwami domowymi
- wyspecjalizowane jednostki produkcyjne, pogłębienie podziału pracy
- zwiększenie znaczenia pieniądza
- rozwojowi przemysłu towarzyszy gwałtowny rozrost miast – urbanizacja
- słabnie nieformalna kontrola społeczna co wzmaga potrzebę kontroli formalnej – policja, sądy, więzienia
- rośnie rola nauki, racjonalizm
- jednostka zyskuje wartość autonomiczną – indywidualizm
- sekularyzacja – zmniejszenie roli religii

3. poprzemysłowe – ponowoczesne, informacyjne
- rozwój technologii teleinformatycznych umożliwiających wytwarzanie, przekształcanie i przekaz ogromnej liczby informacji
- gospodarka oparta na wiedzy – techniki elektroniczne, oświata, szkolenia, badanie, sektor finansowy i inwestycyjny
- wzrost znaczenia usług – bankowość, handel, transport, ochrona zdrowia, rekreacja, oświata, nauka, środki masowego przekazu
- wzrost władzy międzynarodowych korporacji
- wysoko kwalifikowani specjaliści "nową klasą panującą" – w miejsce właścicieli
- wzrost znaczenia konsumpcji – duża możliwość wyboru w zakresie towarów, form rozrywki
- rozwój demokracji

Konsekwencje przemian – min. Anomia społeczna – wg E. Durkheima – stan rozchwiania aksjonormatywnego spowodowany nagłą transformacją społeczną – brak spójnego systemu norm i wartości, który stanowiłby dla jednostek klarowne wytyczne działań, powoduje niepewność, zagubienie, poczucie bezcelowości, rozpaczy.
Zanik tradycyjnych wzorców życia skłonił myślicieli do poszukiwań nowego rozumienia świata zarówno społecznego jak i naturalnego – poznanie skutków i przyczyn przemian

Społeczeństwa przemysłowe
Zmiana typu zbiorowości społecznej wg F. Tonniesa
- od wspólnoty - rodzaj stosunków społecznych oparty przede wszystkim na emocjach, pokrewieństwie, sąsiedztwie – forma typowa dla tradycyjnych społeczeństw agrarnych
- do zrzeszenia – stowarzyszenia – rodzaj stosunków społecznych o charakterze formalno-rzeczowym, oparty na racjonalnej kalkulacji, umowie i wymianie – forma typowa dla społeczeństw kapitalistycznych, nowoczesnych

Klasyczne teorie socjologiczne

- Ewolucjonizm – orientacja pozytywistyczna
Społeczeństwo – system analogiczny do organizmów biologicznych
Rozwój społeczny traktuje jako proces analogiczny do ewolucji biologicznej – od zdezintegrowanej homogeniczności do zintegrowanej heterogeniczności – badanie społeczeństw metodami typowymi dla nauk przyrodniczych.
przedstawiciele – A. Comte, E. Durkheim

- Marksizm
Twórca – K. Marks
Krytyka społeczeństw kapitalistycznych – burżuazyjnych – którego stosunki charakteryzuje konflikt międzyklasowy, ponieważ robotnicy – proletariat – nie posiadając środków produkcji są wyzyskiwani przez kapitalistów czerpiących zyski z produktów pracy robotników. Rozwiązaniem jest rewolucja robotnicza i powstanie społeczeństwa bezklasowego, w którym środki produkcji będą własnością wspólną

- Funkcjonalizm
poszczególne elementy społeczeństwa współpracują ze sobą dla dobra społeczeństwa jako całości tak jak części ludzkiego ciała. Porządek i równowaga to stan normalny a podstawą równowagi jest konsens moralny – gdy większa część społeczeństwa podziela te same wartości.
przedstawiciele – T. Parsons, R. Merton

- Teorie konfliktu
podkreślają znaczenie podziałów społecznych, kładą nacisk na zagadnienia związane z władzą, nierównościami społecznymi między dominującymi i nieuprzywilejowanymi, akceptują różnice interesów poszczególnych jednostek i grup.
przedstawiciele – R. Dahrendorf

- Interakcjonizm symboliczny
Skupia uwagę na symbolach – np. na języku, komunikacji niewerbalnej – wszystkie interakcje zachodzące między jednostkami ludzkimi polegają na wymianie symboli. Koncentracja na badaniach bezpośredniej interakcji w sytuacjach życia codziennego
przedstawiciele – G. H. Mead, H. Blumer

Cechy charakterystyczne współczesnej cywilizacji
- Koncepcja Alvina Tofflera
*trzecia fala - po agrarnej i industrialnej nadeszła epoka wiedzy i informacji - nakładanie na siebie różnych form i faz cywilizacyjnych - fal - co prowadzi do nieprzewidywalności procesów historycznych
*szok przyszłości - zjawisko związane z czasem, znacznym przyspieszeniem tempa zmian w społeczeństwie i trudnościach z adaptacją do zmieniającej się rzeczywistości
*przejściowość - związana ze zwiększaniem tempa życia
- ludzi z rzeczami, np. chusteczki jednorazowe, sezonowe ubrania
- ludzi z miejscami - częste zmiany miejsc zamieszkania w związku z nauką, pracą - zanik zaangażowania, lojalności wobec miejsc i społeczności, w których się aktualnie mieszka
- kontaktów między ludzkich - szybko nawiązywane, ale i często równie szybko zrywane - powierzchowność, ograniczone zaangażowanie, przejściowość, nieprzewidywalność

- Koncepcja Anthonego Giddensa - późna nowoczesność
*zaufanie do technologii - abstrakcyjnych systemów technologicznych - telekomunikacja, sieci elektryczne, środki masowego przekazu - niezbędne we współczesnym życiu, choć wielu ludzi nie rozumie zasad ich działania i nie ma nad nimi kontroli
*nieprzejrzystość - niepewny, chaotyczny, skomplikowany charakter życia społecznego
*wzrost ryzyka - uniwersalnego, zagrożenia w równym stopniu dla każdego, np. wojna nuklearna, katastrofa samolotowa

- Koncepcje społecznego ryzyka rozwinął Ulrich Beck
*skutkiem rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego są nieodwracalne zmiany nad którymi nie można zapanować - skażenie środowiska, anomalie pogodowe
*rodzaje ryzyka - ekologiczne, zdrowotne, informatyczne i społeczne - indywidualizacja i osamotnienie (samotność w tłumie), masowe bezrobocie, wykształcenie bez zatrudnienia, zmiana relacji miedzy płciami
*ludność leci samolotem, który steruje autopilot (Z. Bauman) - problemy są globalne a instytucji mogącym im zaradzić brak.

- Cechy ponowoczesności
*demokratyzacja
*indywidualizacja
*intelektualizacja
*technicyzacja
*instytucjonalizacja
*ekonomizm
*relatywizm
*globalizacja

Syndrom osobowości nowoczesnego człowieka
- gotowość na nowe doświadczenia oraz otwartość na innowację i zmianę
- przekonanie człowieka o jego zdolnościach, radzeniu sobie z wyzwaniami, samowystarczalności, odrzucenie wierzeń religijnych na rzecz idei racjonalnych

Globalizacja najistotniejszą tendencją epoki nowoczesnej
(homogenizacja)
"zbiór procesów, które czynią świat społeczny jednym" (R. Robertson)
- specyficzne cechy
*proces charakteryzujący się gwałtowną dynamiką, obejmujący niemal cały świat
*homogenizacja współczesnego świata w dziedzinie ekonomii, polityki i kultury
*powstawanie ponadnarodowych organizmów ekonomicznych (korporacje), polityczne (UE, NATO), sportowych (MKO, FIFA)

Środki masowego przekazu zmieniają świat w "globalną wioskę", w której granice czasu i przestrzeni zostają przezwyciężone

- Kompresja czasu i przestrzeni
- Globalizacja - charakterystyczne cechy c. d.
Przejmowanie przez kraje słabo rozwinięte ("peryferie", Drugiego i Trzeciego Świata) wzorców od krajów rozwiniętych ("centrów", metropolii, krajów Pierwszego Świata), np. moda, styl życia

W dzisiejszych czasach centrum stanowi cywilizacja Zachodu, rolę lidera pełnią Stany Zjednoczone
- amerykanizacja/westernizacja kultury, fetyszyzacja zachodu (bezkrytyczne przejmowanie zachodnich wzorców)
- efekt demonstracji (mass media - atrakcyjność fizyczna)
- "american dream" - filozofia sukcesu, zwłaszcza finansowego (pieniądz największym symbolem prestiżu)

Zagrożenia
- min. Zjawisko anomii (w ujęciu R. Mertona), rozbieżności międzykulturowo określonymi celami a dostępnymi w praktyce możliwościami ich osiągnięcia
- lansowany przez mass media ideał piękna człowieka często rodzi frustrację prowadzącą do stosowania preparatów niekorzystnych dla zdrowia... było na ćwiczeniach

egalityzacja kultury (kultura masowa, popkultura) - dla mas, łatwe, przyjemne treści, niedrogie, łatwo osiągalne

Możliwe scenariusze uniformizacji kulturowej
- Globalna homogenizacja
*całkowita dominacja kultury zachodniej
*cały świat staje się mniej lub bardziej udaną repliką zachodniego stylu życia, wzorców konsumpcyjnych, wartości i norm, idei i przekonań
*każda lokalna specyfika znika pod presją cywilizacji zachodu

- Nasycenie kulturowe
*kraje peryferyjne powoli, z oporami, w toku kilku generacji, zastępują lokalne idee kulturowe, sensy i wartości, zuniformizowanymi treściami płynącymi z dominujących centrów

- Deformacja kulturowa
*degradacja i zniekształcenie zachodniej kultury w toku jej adopcji
*zderzenie z peryferiami zniekształca i zafałszowuje wyższe wartości
*brak przygotowania kulturowego i bardziej wyrafinowanych gustów po stronie przyjmującej
*skłonność krajów rozwiniętych do "dumpingu kulturowego" - wysyłania nadwyżki najgorszych produktów na rynki peryferyczne
*zniekształcenie i zafałszowanie przyjmowanych wartości w celu dostosowania ich do tradycyjnego sposobu życia (przekształcenie wartości demokratycznych w despotyzm, równość w nepotyzm, wolność słowa w publiczne kłótnie)

- Hybrydyzacja (amalgamacja) kulturowa
*wzbogacenie kultury metropolii przez lokalne wartości
*nadanie lokalnej interpretacji przyjmowanym ideom
*na drodze "selektywnej inkorporacji" pozostaje fuzja lokalnych i importowanych elementów

- Wizje zglobalizowanego świata
*świat jako bogata mozaika zamkniętych, odgraniczonych wzajemnie wspólnot
*ogólnoludzki konsens wokół pewnych wspólnych wartości i ideałów
*mozaika suwerennych, niezależnych państw narodowych powiązanych silnym, wzajemnymi więzami kooperacyjnymi w dziedzinie ekonomii, polityki i kultury
*zanik państw narodowych i unifikację najpierw regionalną, a później globalną pod egidą wspólnej organizacji politycznej czy ponadnarodowego rządu światowego

- Postmodernizm w kulturze
*szereg tendencji we współczesnej kulturze będących reakcją na kulturę nowoczesną
*negacja istnienia obiektywnej prawdy o rzeczywistości, w zamian pluralizm i tolerancyjna nań zgoda
*relatywizm moralny (istnieje wiele systemów wartości i żaden z nich nie jest systemem absolutnie najlepszym) poszukiwanie obiektywnych wartości jest wyrazem ucieczki od odpowiedzialności za własne wybory)
*dekonstrukcja - odrzucenie wszelkich struktur i schematów w myśleniu zastąpienie ich radykalnym pluralizmem

- Glokalizacja - przyswojenie różnych aspektów globalizacji przez kulturę danego kraju, które przyczynia się d rozwoju i zróżnicowania społecznego
"Myśl globalnie, działaj lokalnie"
*wzmocniona presja w kierunku autonomii lokalnej i regionalnej tożsamości kultury
*adaptacja globalnych idei, produktów do lokalnych warunków i wymogów
*"filtr" dzięki któremu państwa mogą chronić swoje kulturalne dziedzictwo przed wpływem globalizacji

- Makdonaldyzacja
Proces stopniowego upowszechniania się zasad działania restauracji szybkich dań we wszystkich dziedzinach życia społecznego na całym świecie
*Wyznaczniki
- efektywność
*optymalna metoda przejścia od jednego punktu do następnego - szybki sposób zaspokojenia głodu
*wysoką efektywność pomagają utrzymać obowiązujące przepisy i regulaminy
- kalkulacyjność
*istotne są cechy (...) - cena, ilość, czas przeznaczony na przygotowanie usługi (szybkie wykonanie usługi)
*kuszenie nazwami "podwójne", "potrójne" - za tą samą cenę dostaniemy więcej - psychologiczna zasada - jak coś dostaniemy darmo, to jest to dobre
*mniej czasu i kosztów niż posiłki przygotowywane w domu
*wszystko jest wyliczone i ustalone a pracownik nie powinien za dużo myśleć
- przewidywalność
*gwarancja, że towary i usługi będą zawsze i wszędzie takie same
*personel MacDonald's zachowuje się w sposób przewidywalny - posługują się nauczonymi scenariuszami
- możliwość manipulacji
*manipulacja pośrednia, subtelna
*niewygodne krzesła, małe stoliki - szybko zjeść i opuścić lokal
*działanie ludzkie zastępuje technologia - uprzedmiotowienie

Zalety makdonaldyzacji
- łatwiejszy dostęp do towarów i usług
- przewidywalność działa uspokajająco, stabilizująco
- jednakowe traktowanie wszystkich ludzi bez względu na płeć, wiek, rasę, przynależność do klasy społecznej

Poprzednicy makdonaldyzacji
Nie jest nowa, lecz kulminacją szeregu procesów racjonalizacji, które zachodziły przez XX w.
- biurokracja - centralna cecha nowoczesności, zracjonalizowana forma władzy, obszerna struktura organizacyjna składająca się z hierarchicznie powiązanych stanowisk (depersonalizacja, formalizacja, hierarchizacja - M. Weber)
- holocaust - modelowy przykład biurokratycznej zdehumanizowanej, "nieracjonalnej racjonalności" (efektywność uśmiercania - zamiast kul, skuteczniejszy gaz, masowy mord wg określonych procedur, schematu)
- taśma montażowa - fordyzm (oszczędność czasu, energii, wzrost wydajności pracy, większa rentowność firmy)
- centra handlowe - "mallowanie Ameryki" (przewidywalność, masowość, zaspokajanie potrzeb)

Uczelnie w stylu MacDonald's
- efektywność - testy egzaminacyjne zamiast egzaminów ustnych, pisemnych (obiektywne kryteria, ale czy rzeczywiście rzetelnie sprawdzają wiedzę?)
- kalkulacyjność - masowość "przerób" studentów, jak "półproduktów" przesuwających się na taśmie montażowej, klimat gigantycznych fabryk, w których studenci i pracownicy czują się jak roboty podporządkowane biurokracji
- depersonalizacja stosunków nauczyciel - student

Rodzina - ujęcie socjologiczne
Grupa osób połączonych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji - w porównaniu z innymi zbiorowościami społecznymi wyróżnia się intymnością stosunków jednoczących jej członków i trwałością związków emocjonalnych.

Rodzina - podejście współczesne
Jakiekolwiek połączenie dwóch lub więcej osób, które złączone są więzami wynikającymi z umowy wzajemnej, z urodzenia lub adopcji, przyjmujące wspólnie odpowiedzialność.

Rodzina
Jeden z niewielu znanych w antropologii społecznej powszechników kulturowych - w każdym znanym nauce społecznej mamy do czynienia z jakimś typem rodziny

Rodzina jako przedmiot zainteresowania socjologii
- grupa społeczna
- instytucja

Typy rodzin
- nuklearna - mała, dwupokoleniowa (heteroseksualna para + jej potomstwo) i rozszerzona (wielopokoleniowa z krewnymi)
- monogamiczna - jeden mężczyzna + jedna kobieta, poligamiczne: poliginia (jeden mężczyzna i kilka kobiet), poliandria (jedna kobieta z kilkoma mężczyznami)
- patriarchalna - o sprawach rodziny decyduje wyłącznie ojciec (rodzina tradycyjna) i matriarchalna - władzę w rodzinie sprawuje kobieta
- endogamiczna - małżeństwo zawierane w obrębie jednej społeczności, np. ortodoksyjni Żydzi i egzogenna

Alternatywne modele współczesnej rodziny (quasi rodziny)
- rodzina homoseksualna
- kółko przyjacielskie - nie więzy krwi, a więzy przyjacielskie decydują o przynależności do "rodziny" - casus "Friends"
- rodzinna układanka - rozwodnicy połączeni więzią z powodu wychowywania wspólnych dzieci. Byli małżonkowie znajdują sobie nowych partnerów życiowych a dzieci pochodzące z rozbitych małżeństw muszą się przyzwyczaić do nowej sytuacji - jeden rodzić "na co dzień", drugi "niedzielny"

Alternatywne modele
- ludzie samotni - single
- samotni rodzice
- kohabitacja bez małżeństwa - konkubinat
- rodzina nomadyczna - małżeństwo na odległość
- DINKS - double income no kids - podwójny dochód i żadnych dzieci
- LAT - living apart together - życie razem, a osobno

Funkcje rodziny
- wsparcie emocjonalne - zaspokojenie najistotniejszych potrzeb emocjonalnych, np. miłości
- opiekuńczo-zabezpieczająca, np. pielęgnowanie niemowląt, opieka nad starszymi
- prokreacyjna/reprodukcyjna - w sensie biologicznym i społeczno-kulturowym
- seksualna - społecznie akceptowane formy współżycia płciowego
- wychowawczo-socjalizacyjne - wprowadzenie w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do pełnienia ról społecznych
- materialno-ekonomiczna
- rekreacyjno-towarzyska

Dewiacja
Różne sposoby ujmowania
- zachowanie zakłócające porządek społeczny
- zachowanie niezgodne z oczekiwaniami społecznymi w odniesieniu do spełnianych przez jednostkę ról i wykonywanych zadań
- zachowanie wykraczające poza obszar społecznej tolerancji
- zachowanie świadomie sprzeczne z normami społecznymi

Zjawisko kulturowo zrelatywizowane

Dewiacja
- pierwotna - wstępny akt przekraczania norm pozostający na marginesie tożsamości jednostki, np. naruszenie przepisów ruchu drogowego
- wtórna - naznaczenie przez społeczeństwo, przyczepienie etykiety, stygmatu dewianta, przekształcenie tożsamości jednostki, odrzucenie przez społeczeństwo, pogodzenie się z etykietą, np. wyrok sądowy z ustaleniem kary

Dewiacja wg R. Mertona
Dewiacja (w przeciwieństwie do konformizmu: norma dodatnia, wartość dodatnia) to zachowania polegające na braku akceptacji celów kulturowych lub zinstytucjonalizowanych środków prowadzących do ich osiągnięcia
- innowacja - norma ujemna, wartość dodatnia
- rytualizm - norma dodatnia, wartość ujemna
- wycofanie/rezygnacja - norma ujemna, wartość ujemna
- bunt - norma dodatnia lub ujemna, wartość dodatnia lub ujemna

Określanie kogoś mianem dewianta może łączyć się z etykietowaniem lub piętnowaniem dewianta jest zachowanie lub rola powszechnie oceniana przez otoczenie negatywnie.

Piętno - każda cecha, która wyróżnia jednostkę lub grupę z większości i sprawia, że ta jednostka lub grupa jest traktowana podejrzliwie lub wrogo.

Dla teorii nauczania dewiacja spowodowana jest przez kontrolę społeczną, która determinuje zachowania ludzi, pozbawiając ich prawa do stanowienia o własnym losie, status dewianta w rozumieniu tej teorii nie jest osiągnięty, lecz przypisany.

W świetle tej teorii dewiacja to zachowanie lub syndrom osobowościowy, do którego jednostka lub grupa zostaje popchnięta przez społeczeństwo, które nie pozostawia jej szansy wyboru.

Instytucja społeczna
- zorganizowany i utrwalony zespół działań ludzkich, zakładających istnienie zasady naczelnej (celu instytucji), personelu, norm, środków materialnych, funkcji i rzeczywistej działalności, nakierowany na zaspokojenie określonych potrzeb.

Podstawowe instytucje (wg teorii funkcjonalnej)
- gospodarka
- edukacja
- rodzina
- instytucja polityczna
- religia

Funkcje instytucji
- stwarzanie społeczeństwu możliwości zaspokajania potrzeb różnego rodzaju
- regulowanie działań społeczeństwa w ramach stosunków społecznych
- zapewnienie ciągłości życia społecznego i kontynuowania czynności publicznych
- dokonywanie integracji dążeń działań i stosunków jednostek
- umocnienie wewnętrznej spójności zbiorowości

Instytucja totalna
- organizacja, w której aktywność życiowa członków jest izolowana od świata zewnętrznego (więzienia, zakony kontemplacyjne)

Typy
- powołane dla opieki nad osobami, które same by sobie nie poradziły - niedołężne, ale nie szkodliwe - domy starców, przytułki, domy opieki
- powołane do opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego życia, które mogą się stać niebezpieczne dla społeczeństwa, np. szpitale psychiatryczne
- powołane do ochrony społeczeństwa przed szkodzeniem innych osób, które robią to w sposób świadomy - zakład karny, poprawczaki
- powołane do realizacji pewnych zadań technicznych, mające charakter instrumentalny - wojsko, obóz pracy
- powołane dla osób, które dokonały świadomego wyboru wycofania się ze społeczeństwa, np. zakony kontemplacyjne

Cechy wspólne instytucji totalnych
- połączenie obszarów, które w innych organizacjach są rozdzielone - miejsce zabawy, pracy, wypoczynku, snu
- członkowie podlegają autorytetom podejmującym wszelkie decyzje
- cały dzień jest ściśle zaplanowany
- wykonywanie zadań jest oparte na przymusie
- specyficzny rodzaj stosunków personelu i podwładnych - depersonalizacja, degradacja podwładnych, myślenie w kategoriach stereotypów o tych, którzy są personelem

Społeczne kampanie reklamowe
Reklama społeczna - proces komunikacji perswazyjnej, którego głównym celem jest wywołanie społecznie pożądanych postaw lub zachowań

W odróżnieniu od reklamy komercyjnej, postawy, które mają być zmieniane przez reklamę społeczną, są na ogół mocno zakorzenione w społeczeństwie, tradycji i wartościach.

Różnice pomiędzy reklamą społeczną a komercyjną

	Reklama komercyjna	Reklama społeczna
Złożoność postawy (siła, trwałość i stabilność zmienianej postawy)	Na ogół niewielka	Na ogół duża
Pożądany poziom zmiany postawy	Zazwyczaj płytki - zmiana w obrębie stosowanego repertuaru zachowań - np. zmiana marki pitego soku	Często głęboki - zrezygnowanie z pewnych zachowań na rzecz innych - np. zaprzestanie dyskryminacji niepełnosprawnych na rynku pracy
Charakter przekazu	Zazwyczaj przyjemny, gratyfikujący - reklamy komercyjne mówią o stanach przyjemnych i obiecują przyjemne odczucia	Często nieprzyjemny, awersyjny - reklamy społeczne mówią często o rzeczach, o których ludzie nie chcę myśleć, które wypierają
Rodzaj korzyści	Bliska perspektywa korzyści obiecanych w reklamie	Odroczona perspektywa, często korzyści dotyczą osoby trzeciej, np. oddawanie krwi
Intencje przypisywane nadawcy	Chęć zysku i nierzadko próba oszukania, manipulacji (brak zaufania, niska wiarygodność)	Altruistyczna chęć pomocy innym (wysoka wiarygodność nadawcy, zaufanie)
Budżet	Duże budżety	Mniejsze budżety

Instrumenty marketingu:
- produkt
- cena
- dystrybucja
- promocja.
Kampania społeczna również zawiera te elementy, choć nie zawsze w kontekście społecznym są one rozumiane w ten sam sposób, co komercyjny.

Instrumenty marketingu społecznego
- produkt - precyzyjnie zdefiniowany przedmiot działania marketingu, np. prewencyjne badania piersi
*materialny - zbiórka pieniędzy na hospicjum
*dotyczący zachowania - zapinanie pasów bezpieczeństwa
*idea - zmiana sposobu myślenia o osobach niepełnosprawnych
- cena - zbiórka pieniędzy
*behawioralne
*psychologiczne
- dystrybucja - dostępności produktu konsumpcyjnego na rynku jest dostępność środków, dzięki którym odbiorca może zrealizować propagowany cel
- promocja - przekaz informacji
*reklama
*public relations
*marketing bezpośredni
*promocja sprzedaży

Płeć w ujęciu socjologicznym
- biologiczna (sex) - anatomiczne różnice
- kulturowa (gender) - psychologiczno-społeczne i kulturowe różnice, wiąże się ze społecznym tworzeniem koncepcji kobiecości i męskości

Czy płeć kulturowa jest bezpośrednią pochodną płci biologicznej? Różne stanowiska
- teorie biologiczne uwarunkowań różnych zachowań w kobiet i u mężczyzn (różnice wynikają z biologii - genetyka, hormony, różnice w budowie mózgu)
- teorie socjalizacji do ról związanych z płcią
*różnice płci kulturowej są wytworem danej kultury, są wynikiem uczenia się rożnych ról kobiecych lub męskich w procesie socjalizacji (tożsamość męska, żeńska)
*nauka ról odbywa się za pośrednictwem instytucji społecznych - rodzina, szkoła, mass media
*dostosowanie do wymagań ról dzięki systemowi pozytywnych i negatywnych sankcji

Kobiece role są względem męskich
- mniej cenione
- gorzej wynagradzane
- podporządkowane
Kobiety zajmują niższą pozycję pod względem władzy, prestiżu i zamożności

Teorie nierówności płci
- perspektywa różnic naturalnych
- perspektywy feministyczne
- feminizm liberalny - zwraca uwagę na osobne, pojedyncze (nie systemowe, strukturalne) czynniki, które składają się na zjawisko nierówności kobiet i mężczyzn - dyskryminacja w miejscu pracy, polityce, mass mediach, instytucjach edukacyjnych. Koncentrują się na tworzeniu regulacji prawnych, mechanizmów demokratycznych służących równouprawnieniu
- feminizm radykalny - systemowa eksploatacja, wyzysk kobiet przez mężczyzn, czemu winny jest patriarchat

Patriarchat - zjawisko występujące w różnych czasach i kulturach, charakteryzuje się
- zawłaszczeniem prawa do kobiecego ciała i seksualności
- kontrola roli kobiet w procesie reprodukcji i wychowania dzieci poprzez materialne uzależnienie
- przemoc fizyczna wobec kobiet - uprzedmiotowienie kobiety
Wg feministek radykalnych równość płci można osiągnąć tylko poprzez obalenie patriarchatu

Rynek pracy a kulturowa nierówność płci
- zjawisko segregacji i resegregacji zawodowej
- gettoizacja zawodowa - specjalności gorsze płacowo z dominacją kobiet
- zjawisko "szklanego sufitu"
- seksizm - wrogi (kobiety mniej zdolne) i dobroczynny (pozytywne postrzeganie kobiet - bardziej uczuciowe, delikatne)