STRUKTURALNO-FUNKCONALNA – zdobył rozgłos w XIXw.Główne założenia:

Jest koncepcją ładu,stara się określić jego mechanizmy i warunki. W tej wercji funkcjonaliz skupia uwagę na procesach zapewniających systemowi społe. Równowagę.Funkcjonalizm zakłada, że poszczególne elementy systemu jakim jest społecz. Współdziałaja ze sobą tworząc stabilną całość

Funkcjonaliści posługiwali się analogią organiczną i porównywali funkcjonowanie społecz.do organizmu.Funkconalizm podkreśla znaczenie konsensusu moralnego.

Konsensus moralny istnieje gdy większa częśc społecz.podziela te same wartości.Dla funkcjonalistów porządek i stabilizacja społecz. To stany normalne.Podstawą równowagi jest konsensus moralny.Przedstawiciele:*Bronisław Malinowski-instytucja,to grupa ludzi która realizuje wspólne działania.Albo zorganizowany system działań ludzkich.Instytucja posiada zasoby materialne i wyposarzenie techniczne.

6 elementów instytucji:

Przepisy, personel,normy,aparat materialny,działalność funkcja.

*Robert Merton: funkcja-bubliczne zebrania lub uroczyste okazje do określenia zawodu lub stanowisk urzędowych.Termin funkcja występuj w roli działanie.

Merton rozróżnia: *f.jawne-konsekwentnie obiektywne,które przyczyniają się do adaptacji i modyfikacji systemu., które sa zamierzone.

f.ukryte – nie sa zamierzone i uświadomione

Funkcją instytucji jest zaspokajanie potrzeb członków

MATERIALIZM HISTORYCZNY(KarolMarks i Engels)- w filozofii marksistowskiej: dialektyczna teoria przemian historycznych i społecznych, uznająca bazę ekonomiczną za podstawowy składnik determinujący wszelkie ludzkie działania»o podstawowych warunków istnienia i rozwoju stosunków ludzkich, a przez to i historii, zaliczają oni m.in.: istnienie przyrody, istnienie materialnych warunków życia ludzi i ich działania, możność zaspokojenia podstawowych potrzeb gwarantujących życie i rozwój.

Do podstawowych czynników procesu historycznego zaliczali oni:
1) pojawienie się potrzeby, takiej, której nie można było zaspokoić dotychczasowymi środkami lub dotychczasowymi sposobami, lub też jej realizacja wymagała zarówno nowych środków, jak i nowych sposobów.
2) pojawienie się w wyniku realizacji tej potrzeby świadomości refleksyjnej, i, co za tym idzie, świadomej i celowej działalności - pracy.
3) zmienienie stosunku do przyrody, samego siebie i innych ludzi w wyniku zrealizowania potrzeby nowego typu, wytworzenie innych potrzeb nowego typu.

K. Marks i F. Engels tworząc teorię materializmu historycznego wykazali, że:
1) rozwój społeczeństwa określają obiektywne prawa, które nauka może wykryć i badać.
2) poglądy ludzi i instytucje społeczne, zmiany w zakresie polityki, ideologii i kultury są warunkowane przez:
a) rozwój materialnego życia społecznego.
b) rozwój przekazywanych przez ludzi, utrwalonych i nietrwałych form świadomości, tj. dorobku nauki, kultury, religii itp., które raz ukształtowane oddziałują zwrotnie na dalszy rozwój zarówno życia materialnego, jak i duchowego ludzi.

Materializm historyczny sformułował szereg praw rozwoju społecznego ludzkości, m.in.: postępujących sił wytwórczych, koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych.

TEORIA KONFLIKTU(Marks)-  lecz zbiór podejść teoretycznych do konfliktu społecznego.\Geneza teorii konfliktowych wywodzisię w głównej mierze z opracowań teoretycznych Karola Marksa i Maxa Webera i Georga Simmla. Teoria ta wskazuje, że społeczenstwo jest zaangażowane wg zasady podporządkowania jednych grup społecznych innym grupom społecznym. Teoria konfliktu kładzie zatem nacisk na konfliktotwórcze skutki nierówności społecznych między ludźmi. Nierówności ze względu na pieniądze, władzę, prestiż, bogactwo, mieszkanie, opiekę zdrowotną itp. Ze względu na te nierówności dochodzi do napięć, które prowadzą do wybuchu różnych konfliktów społecznych. Wyrazem tych konfliktów są np. wojny, zamieszki, protesty, strajki, zbrodnie, demonstracje, agresje biednych wobec bogatych, kobiet wobec mężczyzn, bójki pracowników wobec kierowników itd. Teoria konfliktu kładzie zatem nacisk na konflikt, współzawodnictwo między różnymi elementami struktury społecznej. 

Karol Marks 
Dzielił społeczenstwo na klasy posiadające i nieposiadające-czyli polaryzacja prosta. 
Max Weber
Krytykuje Karola Marksa, twierdzi, że rewolucyjnego konfliktu da się uniknąć. Konflikt zależy od pojawienia się przywódcy, który może zmobilizować oraz podporządkować grupy. Twierdzi, że nie zawsze dochodzi do rewolucyjnego konfliktu. Simmel
Uważał, że konflikt jest wszechobecny zgodnie z Marksem. Bada pozytywne skutki konfliktu dla podtrzymania całości społeczenstwa i jego części składowych. Twierdził, że konflikt sprzyja solidarności i integralności społeczenstwa oraz jego unifikacji.

Panowanie według Webera jest to prawdopodobieństwo, ze określony rozkaz zostanie wykonany, panowanie może opierać się na poszukiwaniu przez jednostkę własnego interesu,:panowanie legalne(racjonalne) - powstaje na mocy ustanowienia, przykładem takiego panowania jest władza biurokratyczna, członkowie organów rządzących są mianowani lub wybierani, panowanie polega na dowolnym zmienianiu prawa w toku ustawodawstwa, posłuszeństwo odnosi sie do pewnej zasady,również rozkazujący musi być jej posłuszny.panowanie tradycyjne(tradycjonalne) - obowiązuje na mocy świętości istniejących od dawna porządków, występuje w przypadku władzy patriarchalnej, w wspólnotach, stosunek między rozkazującym a słuchającym rozkazów przyjmuje postać pan - sługa (poddany), podstawą tego panowania jest tradycja, tylko ona ogranicza wolą panujacego, brak jest prawa formalnego - panowanie charyzmatyczne - obowiązuje na mocy uczuciowego oddania się osobie pana oraz uznania jej niezwykłych talentów (charyzmy), charyzmę utwierdzają dowody, nie jest oparta na tradycji, są to na przykład rządy proroków, relacja między panującym a poddanymi przyjmuje postać relacji nauczyciel – uczeń

Typ idealny według Maxa Webera jest to pewien abstrakcyjny model składający się z cech istotnych danego zjawiska społecznego, jednak w czystej postaci nie występujący wrzeczywistości. Koncepcja typu idealnego miała pozwalać na porównywanie ze sobą różnych zjawisk społecznych względem owych abstrakcyjnych form, np. konkretnej formy władzy do typu panowania.

Karol Darwin- TEORIA WALKI O BYT- przetrwały tylko gatunki najsilniejsze,cechy nieprzydatne zanikały.Człowiek jak i społeczeństwobęda dążyć do doskonałości.

Darwinizm społecz.-stosuje symboliczne oznaczanie wspólnoty poglądów na ewolucje społeczeństw.

TEORIA WYMIANY SPOŁECZNEJ-teoria nawiązuje do zachowań ludzkich,wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie.Społeczeństwo jest uznawana jako siećmiędzyludzkich zachowań(interakcj).Zachowanie człowieka jest odbierane jako wyuczona reakcja na zachowanie innych ludzi.Całokształt życia społe.to rynek ekonomiczny na którym dokonuje się wymiana wartosci nagradzające i każące w sensie materialnym i niematerialnym.

TEORIA WYMIANY cechuje:

-utylitaryzm-ludzie nie dążą do maksymalizacji kożyści jednak podejmują próby uzyskania ich.

Ludzie współzawodniczą ze sobą w dążeniu do uzyskania kożyści.Ludzie zawsze dążą do uzyskania kożyści,lecz są ograniczeni przez zasoby,którymi dysponują. Choc cele materialne są kwintesencja wymiany, to ludzie wymieniają także niematerialne(uczucia, usługi,symbole).

CzŁOWIEK ISTOTĄ SPOŁECZNĄ- poglądy religijne więżą istnienie człowieka ,cechy,sens życia i jego przebieg z siłami bogów.Człowiek jak jedyny został obdarzony dusza.Ten fakt nadaje wyjątkowe miejsce w świecie człowiekowi, który staje się tłem życia ludzkiego,a sensem życia i celem jest zbawienie duszy.

Poglądy filozoficzne biora początek w pogladach Protagorasa.Człowiek to istota rozumna, któras bierze udział w boskim rozumie przez co ma zdolnośc pojmowania świata”miarą wszystkich rzeczy jest człowiek”.

Poglądy egzystencjalne- (jean Paul Sort)stawiał w dramatyczny sposób zagadnienia istoty człowieka i jego egzystencji.

Nauki przyrodnicze- człowiek jako gatunek zoologiczny, a wszystkie jego cechy powstały w wyniku ewolucji, ze związków obecnych w zwierzętach, ale jego rozwój dokonuje się przez czynniki społeczne.

3 KONCEPCJE POJMOWANIA JEDNOSTKI LUDZKIEJwg.Pawła Rybickiego

ABSTRAKCJNIZM-jednostka jest podmiotem działań i zachowań i analizuje sę różne formy w jaki sposób to życie jednostek występuje

NATURALISTYCZNA- jednostka jako przedstawiciel gatunku,rozwijające się jak każdy inny organizm,który reaguje na bodźce zewnętrzne zachowaniem.

-REALISTYCZNA-jednostka jest istotą społeczną bo,jednostka rozwinęła swoje cechy dzieki środowisku społecznemu,jednostka urzeczywistnia się pod wpływem oddziaływań społeczeństwa i kultury ,które go kształtują, jednostka tworzy różna formy życia zbiorowego.Osoba ludzka jest podmiotem społeczności ludzkiej.

TEORIA TEOLOGICZNA-człowiek jako twór boga rodzi się ludzki

TEORIA SOCJOLOGICZNA-jednostka ludzka zyskuje społeczeństwo dopiero dzięki życiu społecznemu.