3 NURTY OŚWIECENIA

KLASYCYZM

SENTYMENTALIZM

ROKOKO

Klasycyzm stanisławowski – do 1795r.

Postanisławowski – 1795-1822

Jest zasadnicza różnica między nimi.

Stanisławowski: Krasicki, Naruszewicz, Tremblecki, Węgierski; zorientowany dydaktycznie, chcą reformować państwo, wychować nowego, oświeconego obywatela; wyraźnie to widać, w gatunkach: satyry, bajki, komedie obyczajowe. Chcą wychowywać oświeconych obywateli. Sami uczestniczą w procesie reformowania państwa.

Satyry Naruszewicza i Krasickiego – satyry obyczajowo-społeczne czy polityczne? Żadna z satyr nie jest poświęcona w całości problematyce politycznej. Ale jak czytamy te teksty to czujemy od razu, ze nie są polityce obojętne. Żadna z satyr Naruszewicza i Krasickiego nie jest w całości poświęcona problematyce politycznej, ale zadzierają one ostre akcenty krytyki politycznej, przede wszystkim krytyka ta, dotyczy obecności sarmatyzmu w życiu społecznym, obyczajowym i politycznym. Akcenty krytyki politycznej: ‘’Chudy literat’’ – Naruszewicz. Tytuł sygnalizowałby, że jest to satyra o tematyce, która dotyczy stanu kultury, rozwoju oświaty. Początek tej satyry tak właśnie wygląda, ale ponawiając pytanie niski rozwój czytelnictwa w Polsce, Naruszewicz stawia następne w kolejności pytania. Jaki stosunek do książki mają warstwy społeczne? Poszczególne stany są prezentowane i ich stosunek do rozwoju i kultury oświaty. – Uważa, ze grupą społeczną powinien przewodzić kler. Dygresja słowna Naruszewicza - postawa satyryka zgorszonego przywarami społeczeństwa ten właśnie stan językowy osiąga. Kler – Szlachta. Satyra na pozór dot. Problematyki oświeceniowo - kulturalnej, a Naruszewicz dokonuje oceny, a nawet krytyki społeczeństwa, ukazuje, że postaw w społeczeństwie jest niewiele. W całym społeczeństwie tylko chłopi i i kupcy pracują. SATYRA – SZLACHETNOŚĆ (DOKŁADNIE PRZECZYTAĆ ) Czy Pijaństwo to problem społeczny czy polityczny?? Czego dotyczy rozmowa przy stole biesiadnym? Przeczytać przypisy! (Portret mentalny szlachcica sarmaty). Krasicki jest w centrum wydarzeń historycznych, podaje przykłady, które obnażają egoizm szlachty, żeby państwo odbudować, siedzą przy stołach.

Po 1795r. cenzura się zmienia, nastąpił upadek RP, trzeba dążyć do odzyskania niepodległości, nikt nie pisze gawęd satyrycznych, sporadycznie poemat heroikomiczny, bajka nie w takim stopniu popularna, komedie pisano, ale zamiast satyr piszą ody, które sławią bohaterów, poematy, w których także są opisywane wydarzenia historyczne, ogromnej rangi, które wówczas miały miejsce, nie komedie, a wielkie tragedie historyczne; aluzja polityczna, między współczesnością, a wydarzeniami historycznymi można odnaleźć wspólną płaszczyznę; do literatury wejdą nowi ludzie: Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński, Franciszek Wężyk; nadal rozwija się powieść, ale to nie będzie powieść obyczajowa, ale romanse; Klasycyzm liberalny; należy przestrzegać reguł, ale jedni przestrzegali, drudzy nie;

Po 1800r. klasycyzm zdaje się rygorystyczny, teoretycy literatury b. mocno stoją na stanowisku, że poeta bezwzględnie powinien przestrzegać reguł.

Zwrócić uwagę na zagadnienie: Kompozycja pierwszego cyklu satyr Krasickiego. Jak ten pierwszy cykl jest zbudowany. Klasycyzm, światopogląd bajek Krasickiego.