Chronologia dziejów Ziemi.
Podstawą chronologii geologicznej jest rozwój życia organicznego na powierzchni globu ziemskiego. Z punktu widzenia czasu historię Ziemi podzielono na jednostki geochronologiczne: ery, okresy, epoki, piętra i poziomy. Głównymi jednostkami czasowymi są ery. Czas ukształtowania się twardej skorupy ziemskiej– ok. 4-7 miliardów lat.
Era archaiczna (Archaik) - najstarsza era w dziejach Ziemi, trwająca od początku geologicznych dziejów Ziemi tj. 3,8 - 3,9 mld lat temu do 2,5 - 2,6 mld lat temu. W okresie archaiku zachodziły procesy formowania się skorupy ziemskiej, czemu towarzyszyło liczne bombardowanie powierzchni Ziemi przez meteoryty, a także erupcje wulkaniczne i zderzenia ze sobą pierwszych, niewielkich, sztywnych mikropłyt. Powstały wówczas strefy (pasma) zieleńcowe, miały też miejsce potężne ruchy górotwórcze (m.in. orogenezy: saamijska, białomorska, algomańska).
Proterozoik, era proterozoiczna, eozoik, druga era w dziejach Ziemi. Rozpoczęła się ok. 2600 mln lat temu, a
zakończyła ok. 570 mln lat temu. W proterozoiku trwało dalsze powiększanie się bloków kontynentalnych.
Prekambr – najdłuższy okres dziejów Ziemi (4.600 mln lat temu). Tworzy się skorupa ziemska, masy lądowe
i oceany. Potężna działalność wulkaniczna. Skały prekambryjskie występują na obszarze tzw. tarcz na
wszystkich kontynentach. Ślady życia – na ogół rzadkie
Paleozoik to trzecia era w dziejach Ziemi. Rozpoczęła się ok. 570 mln lat temu, a zakończyła ok. 230 mln lat temu. Dzieli się na sześć okresów: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon i perm.
Kambr – (początek 590 mln lat temu, trwał 110 mln lat) – początek ery paleozoicznej. Nagle pojawia się wiele skamieniałości. W rozległych, płytkich morzach rozprzestrzeniają się formy życia. Powszechnie występują trylobity.
Ordowik – (początek 490 mln lat temu, trwał 60 mln lat) – Większość Ziemi cechuje łagodny klimat, morza pokrywają znaczną część powierzchni. Trwa gromadzenie osadów i zachodzą ruchy górotwórcze. Rozwijają się glony i powstają rafy koralowe, obficie występują gąbki i mięczaki.
Sylur – (początek 430 mln lat temu, trwał 35 mln lat) – Gwałtowny zwrot w dziejach Ziemi spowodowany ewolucją ryb, pierwszych kręgowców, które pojawiły się w Ordowiku. Pojawienie się pod koniec Syluru pierwszych roślin lądowych
Dewon – (początek 395 mln lat temu, trwał 50 mln lat) – Procesy górotwórcze, ale były to przede wszystkim okres eksplozji ewolucji. Lądy są kolonizowane przez pierwsze rośliny nasienne. Rozwijają się liczne gatunki ryb a także pierwsze zwierzęta lądowe – płazy.
Karbon (początek 345 mln lat temu, trwał 65 mln lat) – Trwają ruchy górotwórcze, fałdowanie i erozja. Porośnięte lasami mokradła znalazły się pod wodą dając początek pokładom węgla. Zlodowacenie objęło kontynenty półkuli południowej, rozwijają się owady i pierwsze gady.
Perm (początek 280 mln lat temu, trwał 55 mln lat) – Rozpowszechniają się gady i rozwijają się owady. Pojawiają się nowe gatunki roślin, w tym iglaste. Wymierają niektóre gatunki zwierząt morskich
Mezozoik - czwarta era w dziejach Ziemi. Rozpoczęła się 230 mln lat temu, a zakończyła 65 mln lat temu.
Trias (początek 225 mln lat temu, trwał 45 mln lat) – Początek ery mezozoicznej, powszechnie występują drzewa iglaste. Okres różnicowania się gadów i pojawienie się pierwszych dinozaurów oraz gigantycznych gadów morskich. Trwa ewolucja prymitywnych ssaków
Jura (początek 180 mln lat temu, trwała 40 mln lat) – Otwieraniu się basenu Oceanu Atlantyckiego towarzyszy intensywny wulkanizm. Dinozaury opanowują lądy a latające gady i prymitywne ptaki konkurują w powietrzu. Pierwsze ślady najdawniejszych roślin okrytonasiennych
Kreda (początek 140 mln lat temu, trwała 70 mln lat) – Tworzą się pokłady wapieni i kredy. Dinozaury dominują w świecie zwierząt aż do momentu gdy pod koniec okresu zaczynają wymierać wraz z wieloma innymi gatunkami.
Kenozoik - najmłodsza era w dziejach Ziemi. Rozpoczęła się przed 65 mln lat i trwa do dziś. Dzieli się na dwa okresy: trzeciorzęd i czwartorzęd. W kenozoiku ukształtował się obecny wygląd powierzchni Ziemi.
Trzeciorzęd (początek 70 mln lat temu, trwał 68 mln lat) – Początek kenozoiku oznacza gwałtowny rozwój ssaków. Trwa ewolucja wielu gatunków, chociaż wiele z nich wymiera. Szybko rozwijają się rośliny okrytonasienne i trawy podczas gdy klimat ochładza się. Znaczne wydźwignięcie lądów.