Wychowanie zdrowotne i ekologiczne
Temat: niezbędne modyfikacje stylu życia znanej mi osoby niepełnosprawnej (inwalidy lub osoby przewlekle chorej).
Praca semestralna
Wykonanie: Dominika Gwóźdź
Fizjoterapia, rok II
Studia stacjonarne, gr. 6
INFORMACJE WPROWADZAJĄCE:
Przedstawiona w mojej pracy osoba, to mój bliski kolega- Artur, lat 24. Chłopak w następstwie wypadku samochodowego doznał uszkodzenia rdzenie kręgowego na poziomie L3/ L4. Od roku porusza się głównie na wózku inwalidzkim lub z pomocą balkoniku, ponieważ wypadek spowodował problemy z ruchomością stóp (niedowłady). Lekarz rokuje dobrze i uważa, że sprawność nóg ma szansę powrócić w 98%. Jednakże warunkiem jest prawidłowo prowadzona rehabilitacja i stała opieka lekarska. Informacje zawarte w pracy oparte są na podstawie mojej wiedzy o koledze oraz załączonych ankiet.
Charakterystyka schorzenia:
Mężczyźnie sporą trudność sprawia codzienna toaleta, gdyż jego dom nie jest odpowiednio dostosowany dla osoby niepełnosprawnej (poruszającej się najczęściej na wózku inwalidzkim). Ponadto Artur skarży się na osłabienie dynamiki życiowej i samotność, która teraz szczególnie mu doskwiera (przed wypadkiem prowadził dość aktywny i towarzyski tryb życia). Przez zaburzenia motoryczne w obrębie kończyn dolnych, mężczyzna praktycznie nie wychodzi z domu, co powoduje odczucie odosobnienia i odrzucenie przez społeczeństwo. Czuje on żal i niemoc, traktuje swoją niepełnosprawność za coś wstydliwego.
Miejsce zdrowia w systemie wartości osoby niepełnosprawnej i członków rodziny:
Zdrowie w rozumieniu Artura jest priorytetem. Uważa, że bez zdrowia jego życie jest „niepełnowartościowe i upośledzone”. Mimo, że swój stan zdrowia ocenia na poziomie słabym to nie poddaje się i ciężko pracuje nad poprawą.
Dla matki mężczyzny zdrowie jest rzeczą drugorzędną (swoje ocenia na poziomie dobrym). Sądzi, że najważniejsze jest życie rodzinne i wsparcie z jej strony, jak i dobrobyt materialny, który pozwala utrzymać szczęście.
Charakterystyka miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej i jej rodziny:
Artur wraz z matką mieszka na obrzeżach małego miasteczka (ok. 2,5 km od centrum). Połączenie autobusowe jest dość dobre, ze względu na dostosowanie autobusów do wymogów osób niepełnosprawnych (autobusy niskopodwoziowe). W pobliżu jego domu znajduje się sklep (ok. 300m.), kościół (ok. 1km.) oraz duży kompleks sportowy, jednakże niewystarczająco przystosowany dla osób na wózkach. Ponadto rodzina mieszka w cichej i spokojnej okolicy w bliskim sąsiedztwie lasu (ok. 1km.). w centrum miasta jest kino i restauracja.
Sąsiedzi należą do klasy średniej społeczeństwa. Preferują raczej spokojne, ale i monotonne życie. Nie wyróżniają się na tle innych sprawnością fizyczną, czy zdrowym trybem życia. Matka mężczyzny z wykształcenia dietetyk. Pracuje na stanowisku kucharki w szkolnej stołówce. Ma średnie dochody, dlatego pracuje także fizycznie w gospodarstwie ogrodniczym sąsiada, co jest jej dodatkowym źródłem utrzymania.
Charakterystyka codziennych zachowań osoby niepełnosprawnej:
Praktycznie każdy dzień (niezależnie od dnia tygodni wygląda podobnie. Chłopak przez większość dnia jest w stosunkowo małym ruchu. Posiłki, które spożywa najczęściej przygotowuje mu dzień wcześniej matka. On ogranicza się do ich ewentualnego podgrzania. Matka z reguły gotuje mało skomplikowane (szybkie) dania ze względu na brak czasu, które nie są odpowiednio dostosowane do całokształtu odżywiania. Potrawy są tłuste i opierają się głównie na smażonych produktach (najczęściej czerwonym mięsie). Bardzo ubogo na jego stole goszczą warzywa i owoce (1-2 razy w tygodniu). Jeśli już się pojawiają, to głównie w postaciach mocno przetworzonych. Kolacje najczęściej są pozostałością po śniadaniu czy obiedzie, które są lekko zmodyfikowane. Zdarza się, że matka aby uniknąć przyrządzania kolacji przywozi gotowe jedzenie (np. pizza). Artur nie stroni także od spożywania słodkich napojów i słodyczy , które szczególnie ubóstwia podczas oglądania TV. Cała dieta w połączeniu z mało aktywnym trybem życia prowadzi do otyłości jaką posiada chłopak. Aktywność fizyczna jaka obejmuje Artura to ćwiczenia rehabilitacyjne 2-3 razy w tygodniu, które wykonuje ze swoim rehabilitantem. Nie ćwiczy samodzielnie w domu. Jest przekonany, że przez ćwiczenia bez nadzoru jego stan zdrowia się pogorszy i powrót do całkowitej sprawności będzie niemożliwy. W czasie wolnym najczęściej spędza czas przed telewizorem lub szukając w Internecie materiałów przydatnych w jego pracy ( naprawia komputery na własną rękę w domu). Bardzo rzadko spotyka się ze znajomymi, jak twierdzi ze względu na niemożność wyjścia z domu. Pretekstem do opuszczenia czterech ścian jest jedynie wizyta u lekarza lub drobne prace przed domem (tylko latem). W czasie wolnym Artur lubi palić papierosy i pić kawę. Uważa to za swoje nałogi, ale nie próbuje się ich pozbyć. Matka bardzo mało czasu spędza w domu, jeśli już jest to cały wolny czas poświęca sprzątanie i inne prace domowe. Stara się aby jej synowi niczego nie brakowało i aby mógł żyć w miarę normalnie. Niestety nie ma już czasu na psychiczne wspieranie syna (np. przez rozmowę), ponieważ dąży do maksymalnego dobrobytu jaki może zapewnić synowi. Jej wsparcie dla niego ogranicza się głównie do finansowanie rehabilitacji. Niemniej jednak matka stara się dbać o syna do tego stopnia, że Artur nie musi wykonywać żadnych prac w domu. W oparciu o obyczajowość małego miasteczka jest to bardzo normalnym zachowaniem i postawą ze względu na niewystarczającą ilość wiedzy.
PROZDROWOTNE KOREKTY STYLU ŻYCIA:
Po przemyśleniach przedstawiłam Arturowi kilkadziesiąt propozycji zmian jego postępowania, aby jego życie stało się lepsze. A na pewno, żeby był zdrowszy. Poniżej przedstawiam moje kompromisowe rozwiązania w podziale na zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy oraz zmiany docelowe.
Proponowane zmiany zachowań osoby niepełnosprawnej:
1) w stosunku do środowiska społecznego i przyrodniczego:
a) zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy:
Napisanie prośby do PFRON o dofinansowanie przy dostosowywaniu domu do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
Szukanie pracy poza własnym domem ( możliwość integracji społecznej + większe dochody, które mogą być przeznaczone na dowolny cel),
Usamodzielnienie się w domu (prace podstawowe),
Wychodzenie na spacer, np. do lasu co najmniej 2 razy w tygodniu,
Spotkanie w grupach osób, które przechodzą/ przeszły to samo (grupy wsparcia),
Nauka segregacji śmieci,
Spotykanie się ze znajomymi, sąsiadami, rodziną najczęściej jak to możliwe.
b) zmiany docelowe:
Architektoniczne dostosowanie domu,
Spędzanie jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu,
Integracja i zdrowe relacje z ludźmi w otoczeniu,
Uczestniczenie w miarę wolnego czasu w warsztatach terapii zajęciowej,
Kurs tańca towarzyskiego dla niepełnosprawnych,
Wychodzenie ze znajomymi do jakiejkolwiek instytucji kulturalnej (pozbycie się uczucia odosobnienia),
Zdobycie pracy, przekwalifikowanie zawodowe lub zdobycie pieniędzy z PFRON na realizację własnych programów w ramach współfinansowania projektów Europejskiego Funduszu Społecznego,
Regularne odwiedzanie miejsc publicznych,
Pozytywne nastawienie do ludzi, do sąsiadów, do otoczenia.
2) w zakresie aktywności fizycznej:
a) zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy:
Zwiększenie ilości godzin ćwiczeń z rehabilitantem,
Częstsze poruszanie się z balkonikiem, a nie jak do tej pory na wózku inwalidzkim,
Ćwiczenia w domu, tzw. Praca domowa (np. w trakcie oglądanie TV)
Chodzenie na siłownię i wzmacnianie górnych partii ciała (pod okiem fachowców),
b) zmiany docelowe:
Wzięcie udziału w projekcie Aktywnej Rehabilitacji, tj. zintegrowanym systemie działań w obrębie rehabilitacji poszpitalnej, zmierzający do maksymalnego uniezależnienia osób po urazie rdzenia kręgowego. Aktywna Rehabilitacja przebiega w trzech etapach:
ETAP INFORMACYJNY: niepełnosprawni członkowie AR docierają do szpitali, klinik, domów prywatnych, gdzie kontaktują się osobiście z chorymi po urazach kręgosłupa. Udzielają im informacji o stowarzyszeniu i prowadzą nabór na obozy AR.
ETAP USPRAWNIANIA NA OBOZIE: turnusy AR organizowane są w ośrodkach dysponujących 5-6 osobowymi pokojami, salą gimnastyczna, siłownią, basenem, torem łuczniczym i sprzętem do tenisa stołowego. Kadrę obozu stanowią osoby niepełnosprawne oraz tzw. serwis – osoby sprawne, które działają na zasadach wolontariatu. W czasie trwania obozu trenowane są wszystkie elementy samoobsługi umożliwiające samodzielność.
ETAP TWORZENIA LOKALNYCH GRUP TRENINGOWYCH: utrzymuje się w ten sposób dobrą kondycję fizyczną osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich, poprzez doskonalenie umiejętności zdobytych na obozach.
Wyjazd na turnus rehabilitacyjny, który w ramach planu całodniowego ma zajęcia sportowe ( koszt dwutygodniowego pobytu bez dofinansowania to 900- 1900zł, przy pomocy np. PFRON koszt takiego wyjazdu zmniejsza się o ok. 70%),
Spotkanie w których osoby niepełnosprawne mają udostępnioną salę gimnastyczną i mają możliwość wspólnego rywalizowania/ zabawy, np. koszykówka dla osób na wózkach,
Uczestnictwo w zawodach dla niepełnosprawnych, przykładowe imprezy w niedalekiej okolicy:
Wyścig Wózkowiczów ( Ostrów Wielkopolski)
Ogólnopolska Impreza Sportowo- Rekreacyjna Osób Niepełnosprawnych (Przygodzice)
Ogólnopolskie Dni Treningowe Programu Aktywności Motorycznej Olimpiad Specjalnych (Konin).
Wyjścia na basen (możliwe pływanie kraulem, które ma bardzo dobry wpływ na pracę mięśni kręgosłupa i reszty ciała) i korzystanie z jacuzzi (pozwalające się zrelaksować i odprężyć),
3) niezbędne badania, testy stanu zdrowia:
a) zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy:
Badania kręgosłupa i ruchomości stawów,
Morfologia krwi,
Cukier,
Porady psychologa,
Cholesterol,
Stomatolog,
Rentgen płuc,
Ciśnienie krwi,
EKG serca,
Markery nowotworowe ( nowotwór prostaty, płuc)
Mocz,
Krew utajona w kale,
Densytometria,
b) zmiany docelowe:
Dbanie nie tylko o chore/ niesprawne/ upośledzone narządy, ale także o resztę organizmu. Wykonywanie badań kontrolnych co pewien okres czasu.
4) w zakresie sposobu odżywiania się:
a) zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy:
Nauka gotowania samodzielnego raz dziennie,
Nie korzystanie z jedzenia typu fast- foods,
Dodanie do diety produktów ułatwiających prawidłowe trawienie,
Ograniczenie ilości jedzenia słodyczy oraz picie słodkich, gazowanych napojów. Zastąpienie ich wodą, sokami owocowymi, świeżymi owocami i warzywnymi,
Stosować dietę wysokobiałkową, dostarczając witaminy oraz sole mineralne, które zmniejszają ryzyko powstawania odleżyn ( na piętach z powodu niedowładu),
Zastąpienie kawy białą herbatą , która zawiera kofeinę, witaminę C, posiada najsilniejsze właściwości antyoksydacyjne i antymutagenne (zmniejsza ryzyko powstawania zmian nowotworowych w komórkach) ze wszystkich znanych herbat, zawiera polifenole, chroniące organizm przed atakiem wolnych rodników, które są odpowiedzialne za proces starzenia się organizmu,
stosowanie suplementów diety takich jak kwasy OMEGA 3, beta-karoten w trakcie posiłku.
b) zmiany docelowe:
Gotowanie na bieżąco (odciążenie matki, która automatycznie ma więcej czasu dla niego),
Urozmaicanie diety,
Zaprzestanie spożywania produktów wysokokalorycznych, tj. słodyczy itd.,
Częste uzupełnianie diety suplementami OMEGA 3, beta-karotenem
5) w zakresie stosunku do używek:
a) zmiany w ciągu najbliższych 3 miesięcy:
Ograniczanie palenia papierosów do minimum,
Zamienienie nawyku picia kawy, na nawyk picia białej herbaty.
b) zmiany docelowe:
Kategoryczne zaprzestanie palenia tytoniu.
Wyeliminowanie kawy.
Oczekiwane wsparcie osoby niepełnosprawnej ze strony członków rodziny i środowiska społecznego:
Artur pragnie większego wsparcia psychicznego i zainteresowania ze strony matki i przyjaciół. Chciałby odnowić kontakty, które ze względu na jego wypadek zostały zerwane. Ma nadzieję, że zarówno rodzina jak i znajomi nie będą traktowali go jak dziecka (tak jak do tej pory) i pozwolą mu funkcjonować tak, jak przed wypadkiem. Chłopak oczekuje od władz lokalnych, że zarządcy małych miasteczek zaczną brać pod uwagę osoby niepełnosprawne jako pełnowartościowych obywateli, którzy mają takie same prawa i obowiązki. Chciałby, żeby boisko sportowe nieopodal jego domu było odpowiednio przystosowane do przebywania na nim osób niepełnosprawnych ruchowo (np. na wózkach inwalidzkich). W tym kierunku podjął już pierwsze kroki przez napisanie do wielu instytucji prośby o dostosowanie tego obiektu, jak i innych znajdujących się w jego okolicy. Pond to wierzy, że prośby do PFRON o dofinansowanie modernizacji domu zostaną rozpatrzone pozytywnie, co pozwoli mu godnie funkcjonować. Co do osób w najbliższym otoczeniu pragnąłby, aby nie traktowali go jak „dziwoląga” i „odmieńca” , bo mimo swojej niepełnosprawności widzi jak go postrzegają. Chciałby być przez nich postrzegany tak jak inni 24-latkowie. Nie oczekuje od sąsiadów szczególnego zainteresowanie i pomocy w powracaniu do sprawności.
Osobisty udział w procesie rehabilitacji omawianej osoby:
Ja jako przyszła fizjoterapeutka mogę pomóc Arturowi poprzez asystowanie w wykonywaniu ćwiczeń. Mimo tego, że on regularnie uczęszcza na rehabilitację mogę mu pomóc poprzez bycie z nim, towarzyszenie. Mówienie o jego postępach, co robi dobrze, a co źle. Pomogłam również w napisaniu stosownych próśb do PFRON-u o dofinansowanie w celu przystosowania do jego potrzeb domu (łazienka + kuchnia+ niwelacja wysokich progów). Ponadto jako koleżanka postanowiłam częściej wychodzić z Arturem do różnych miejsc publicznych, oraz namawiam do tego samego naszych wspólnych znajomych.
Ewaluacja projektu:
Po zapoznaniu się Artura z moimi rozwiązaniami i przemyśleniami, chłopak wyraził zgodę na wprowadzenie ich w codzienne życie. Zasadą małych kroków postanowiliśmy spróbować wcielić je w życie w odstępie czasowym od 01.11.2011r. do 15.11.2011r., na okres próby- przygotowawczy.
Wyniki zmiany zachowań:
a) w stosunku do środowiska społecznego i przyrodniczego:
Wspólnie wystosowaliśmy prośbę do PFRON o dofinansowanie przy dostosowaniu domu do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
Sporo pomaga w domu (np. odkurza, robi drobne zakupy) odciążając w ten sposób matkę,
Wysłał CV do kilkunastu potencjalnych pracodawców szukających osób niepełnosprawnych do pracy na stanowisku grafika komputerowego, zgodnie z jego informatycznym wykształceniem (w razie potrzeby jest w stanie zgodzić się na przekwalifikowanie zawodowe, lub otwarcie własnej działalności przy pomocu dofinansowania z UE),
Co drugi dzień wychodził na spacer po okolicy w towarzystwie matki,
W weekend wyszedł ze znajomymi do restauracji na kolację.
b) w zakresie aktywności fizycznej:
Ćwiczył samodzielnie w domu, przełamał się i wykonywał ćwiczenia zalecone przez jego rehabilitanta ( proste ćwiczenia bierne stóp),
Zapisał się na zimowy turnus rehabilitacyjny, zawierający aktywną rehabilitację.
Jechał po drobne zakupy do sklepu znajdującego się nieopodal jego domu.
c) niezbędne badania, testy stanu zdrowia:
Wykonał badania, które były możliwe bez oczekiwania, tj. :
- badanie stomatologiczne,
- badanie ruchomości stawów i kręgosłupa,
- cukier,
- cholesterol,
- ciśnienie krwi,
- mocz,
- krew utajona w kale,
Czeka w kolejce na realizację reszty badań.
d) w zakresie sposobu odżywiania się:
Uczył się gotować (na razie pod okiem matki) zdrowe posiłki,
Nie korzystał z fast- food’ów,
Do swej diety wprowadził wiele produktów, których wcześniej nie jadł, np. ryby, fasolę, kaszę, jogurty, itd.,
Zrezygnował z napojów gazowanych, a zastąpił je wodą mineralną,
Zamiast kawy pił zieloną herbatę.
Z powodu złej diety u Artura występowały nagminnie zaparcia, dlatego stosował dietę wysoko błonnikową (owoce, warzywa, kefiry, jogurty, pieczywo pełnoziarniste).
e) w zakresie stosunku do używek:
Ograniczył palenie papierosów do 20szt./dzień, ale rekompensował sobie brak tytoniu jedzeniem większej ilości słodyczy,
Kawę zastąpił zieloną herbatą (biała mu nie odpowiadała).
Mężczyzna twierdzi, że chciałby nadal realizować plan, jednakże tylko te zmiany, które wprowadził w ostatnich dwóch tygodniach. Nie wyobraża sobie aby mógł:
zrezygnować z palenia papierosów,
zrezygnować ze spożywania słodyczy,
udać się na rozmowę z psychologiem,
uczęszczać na kurs tańca towarzyskiego dla osób niepełnosprawnych,
uczestniczyć w zajęciach terapii zajęciowej,
spotykać się w grupach z osobami niepełnosprawnymi bądź kiedyś niesprawnymi.
Aczkolwiek obiecał w miarę możliwości:
chodzić na siłownię pod okiem specjalisty,
wziąć udział w projekcie Aktywnej Rehabilitacji.
Podsumowując moją pracę, uważam, że Artur dość otwarcie współpracował z moim planem. Po dwóch tygodniach udało mu się wcielić w życie 70% projektu. Jestem zadowolona z ostatecznego wyniku.
Piśmiennictwo użyte w pracy:
1) Bedbrook. M Opieka nad chorym z paraplegią. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1991
2) Karski J. (red.) Promocja zdrowia. IGNIS Warszawa 1999.
3) Kosińska M. Styl życia dla zdrowia. Beskidzka Wyższa Szkoła Umiejętności Żywiec 2006
4) Biuletyn Informacyjny Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrowie Wielkopolskim. Numer 2, czerwiec 2011
5) Broszura informacyjna GOPS w Ostrowie Wielkopolskim