Badania dzielimy na:
Badania poznawcze – żeby coś poznać, posiąść jakąś wiedzę
Badania stosowane – do zastosowania w praktyce np. w polityce sondaże lub przykład z PM
Badania komercyjne – przeważnie rynkowe wykonywane po to aby zastosowanie wyników badań przyniosło korzyści finansowe
Badania naukowe
Badania są:
- badania ilościowe – operacje matematyczne, statystyczne
- badania jakościowe – dociekać chcą przyczyn, podstawą analizy materiału nie jest liczenie, odpowiadają na pytania jak to się dzieje, jaka jest przyczyna.
Np. Jakie piwo i ile jest spożywane ( badanie ilościowe) Dlaczego załamuje się sprzedaż piwa ( badanie jakościowe)
Każde badanie polega na zbieraniu informacji
Badania prowadzimy według konkretnego celu
KOMPONENTY PRAWIDŁOWEGO BADANIA
Sformułowanie problemu badawczego (czemu poświęcone są nasze badania)
Eksplikacja (uszczegółowienie) problematyki badawczej, czyli układamy szczegółowe pytania
Operacjonalizacja problematyki badawczej – metody, skąd pieniądze
Przygotowanie narzędzi badawczych (np. przygotowanie kwestionariuszy)
Pilotaż badań – badania wstępne, sprawdzające
Dobór próby badawczej – do kogo i dla ilu?
Realizacja badań
Weryfikacja zebranego materiału – przeglądnąć czy materiał jest kompletny
Opracowanie i analiza materiału
Sformułowanie wniosków
Raport z przeprowadzonych badań
Badania muszą być rzetelnie wykonane.
W badaniach chodzi o prawdę psychologiczną – czyli nie mamy pewności, że respondent mówi prawdę, czy kłamie – musimy mu zaufać!
Temat badania: POGLĄDY POLITYCZNE STUDENTÓW TYSKICH.
A/ PIERWSZY ZESPÓŁ ZAGADNIEŃ:
1.CZY mają poglądy polityczne?
2.JAKIE są poglądy polityczne?:
- JAKIE są w grupie mężczyzn
-JAKIE są w grupie kobiet
3. DLACZEGO mają takie poglądy?
Podsumowując najważniejsze są pytania: CZY?, JAKIE?, DLACZEGO? (w tej kolejności), a możemy rozpatrywać tylko CZY? Lub też dwa zagadnienia, albo wszystkie trzy.
B/DRUGI ZESPÓŁ ZAGADNIEŃ:
Muszę odpowiedzieć sobie na pytania:
1.czy ja jestem uprawniona do prowadzenia tych badań?
2.czy muszę się douczyć, czy zaprosić kogoś (specjalistów z danej dziedziny) do prowadzenia do moich badań
C/TRZECI ZESPÓŁ ZAGADNIEŃ:
Odpowiedzieć sobie na pytanie, czy ja, żeby rozwiązać ten problem musze prowadzić badania, czy wystarczy skorzystać z istniejących już źródeł. CZYLI: CZY BADANIA MUSZĄ BYĆ, CZY SĄ POTRZEBNE???
ANALFABETYZM (powyżej 15 roku życia)- NIE DA SIĘ GO ZBADAĆ, NIE MA WIEDZY O TYM PROBLEMIE, ALE SĄ STATYSTYKI!!! Mianowicie, sprawdza się to (liczy się): osoby niepełnosprawne, osoby w podeszłym wieku, te osoby, które nie chodzą do szkoły (nie wywiązują się obowiązku szkolnego – np.: wagary).
HIPOTEZA – przypuszczalna odpowiedź na pytanie badawcze, NIGDY NIE MOŻE MIEĆ POSTACI PYTANIA!!!, bo jest przypuszczalną odpowiedzią na pytanie.
ZAWSZE MUSI BYĆ POSTAWIONA HIPOTEZA – WYJĄTEK – GDY BADA SIĘ COŚ NOWEGO!!!
POJĘCIA (ZMIENNE) ENUMERATYWNE – są to cechy, właściwości danego obiektu (np. człowieka, budynku, itp.). To pojęcia, z którymi spotykamy się w trakcie badań, czyli chodzi tu o cechy tych pojęć. Te cechy, właściwości mają wspólne ze sobą to, że określają dany obiekt.. Wtedy mamy informacje o tych cechach: ile ma lat, jaki wzrost, styl życia, itp.Są to sposoby istnienia tych obiektów. CZYLI, JEŻELI JEST CZŁOWIEK TO MUSI MIEĆ WZROST, WAGĘ, WIEK, ITD., A GRUPA SPOŁECZNA MUSI MIEĆ CZŁONKÓW!!!
Są to takie pojęcia jak np.: płeć, wiek, wzrost, waga, osobowość, styl życia, wielkość grupy. Są to cechy bez których nie ma danego obiektu, bez których obiekt nie istnieje
POJĘCIA ASOCJATYWNE - te cechy (właściwości) obiekt może mieć, ale nie musi – czyli człowiek może mieć zainteresowania , ale nie musi być w konflikcie, itd. Są to takie pojęcia jak: konflikt, zainteresowania, wykształcenie, postawa, identyfikacja, integracja, itp. Jeżeli chodzi o postawę – można ją mieć wobec kogoś, czegoś o czym mamy pojęcie, nie można mieć postawy w stosunku do rzeczy, których nie znamy!!!
POJĘCIA RELACJONALNE – opisują relacja, interakcje między obiektami, np.: nauczanie, leczenie, podporządkowanie, dominacja, kierowanie.
Wskaźnik przestępczości, stopa bezrobocia, stopa zysku – to też kategoria pojęć RELACJONALNYCH.
POJĘCIA STATYSTYCZNE – np.: miary, średnia, itp.
POJĘCIA SUMATYWNE – to pojęcia, za którymi kryje się dużo cech, nie jedna! Są to pojęcia np.: społeczeństwo globalne, lokalne, osobowość dominująca, kultura masowa, kraje rozwijające się, demokratyczny styl kierowania.
WSZYSTKIE TE POWYŻEJ WYMIENIONE POJĘCIA WYSTĘPUJĄ W BADANIACH!
Wszystkie pojęcia w problematyce badawczej musimy wyjaśnić – np.: musimy zdefiniować co to są poglądy polityczne . Dlatego sięgamy do literatury aby zrobić przegląd definicji – z każdej definicji wypływają konsekwencje badawcze. TO DEFINICJE OKREŚLAJĄ BADANIA! Określamy z jaką definicją się zgadzamy i wskazujemy dlaczego z inną się nie zgadzamy (krótko).
DEFINICJE NOMINALNE
DEFINICJE REALNE
W DEFINICJI NIE MOŻE BYĆ PRZECZENIA, BO TO JEST BŁĄD W DEFINIOWANIU!!!
WSKAŹNIK – cecha obiektu, która pozwala nam na zbadanie innej nieobserwowalnej cechy tego samego obiektu.
Rolą wskaźnika jest uczynienie obserwowalnym nieobserwowalnego.
Żeby cecha była wskaźnikiem drugiej cechy musi zachodzić miedzy nimi związek:
- związek naturalny – bo jest z natury rzeczy pochodzącym
- związek umowny – umowa społeczna, która obowiązuje na gruncie pewnego systemu kulturowego
- związek o charakterze bezwyjątkowej zależności
- związek o charakterze statystycznej regularności
Badamy np. religijność
Wskaźniki:
Sakramenty święte (bez chrztu bo był nieświadomy), uczestnictwo we Mszy św., codzienna modlitwa, symbolika – np. krzyżyki, 10 przykazań, 5 przykazań kościelnych, pielgrzymki i inne, np.: oaza, kółko różańcowe, itp., ofiara-na kościół, biblia, kolęda lub inne odwiedziny duszpasterskie, wychowanie dzieci – m.inn. posyłanie na religię, chrzest, media katolickie, samodeklaracja (czy jesteś wierzący).
Potem wybieramy czy ma to być ankieta, wywiad, obserwacja, itp.
Jeżeli badamy (chcemy scharakteryzować) religijność, to potrzeba nam dużo wskaźników, jeśli chcemy zbadać np. poglądy polityczne ze względu na religijność, to zadajemy tylko pytanie o samo deklarację, a resztę pytań zadajemy o poglądy polityczne.
Im bardziej centralne miejsce w problemie badawczym zajmuje dany problem tym więcej trzeba dobrać składników ( bateria wskaźników)
Źródła uzyskiwania informacji:
Rysunek
Jest jeszcze podział na:
- źródła pierwotne (surowe) np. arkusz, kwestionariusz – wypełnione, ale nie opracowane;
- wtórne (opracowane)
METODA to tyle co utrwalony sposób postępowania badawczego
TECHNIKA jest podmetodą, to instrukcja zbierania danych (czyli jak zbierać dane)
Metody:
Badania Surveyowe (demoskopowe, sondażowe)- duże zbiorowości lub duże próby
rysunek
Badania te charakteryzują się (CECHY BADAŃ SONDAŻOWYCH):
- mogą mieć charakter badań wyczerpujących (badani wszyscy członkowie danej społeczności) lub niewyczerpujące (do badań zapraszamy część społeczności tzw. Próbę) – Sposoby doboru próby to losowa lub celowa,
- informacje które zdobywamy pochodzą z informacji uzyskanych z odpowiedzi na pytanie
- podstawa analizy danych sondażowych są metody ilościowe
- kontakt badawczy miedzy badaczem a respondentami jest nawiązywany wyłącznie za pomocą ankieterów (kwestionariusz wywiadu – to najbardziej wykorzystywane narzędzie w badaniach sondażowych).
- kontakt miedzy ankieterem a respondentami jest krótkotrwały
- polega się na werbalnych zrachowaniach respondenta, które traktuje się jak wskaźniki rzeczywistych zachowań
- wysoki stopień standaryzacji badań (czyli ujednolicenia). Wszystkich respondentów traktujemy jednakowo – czyli dostają te same pytania, w tej samej kolejności, itp.
- traktujemy respondentów jako statystyczną masę
- Badania surveyowe są użyteczne w praktyce – od razu możemy wyniki tych badań wcielić w życie.
-badania sondażowe są kosztowne;
- są to trudne badania, ale można w nich zapytać o każdą, nawet absurdalną rzecz, np.: „czy wolisz żółte, czy zielone pingwiny”?
JAK DOBRAĆ PRÓBĘ BADAWCZĄ WSI??? – gdy chcemy zbadać coś na wsi – dobrać próbę badawczą wsi to wybieramy sobie 2, 3 wsie, które uznajemy za typowe np.: jedna w górach, druga nad morzem, itd.
NIE KAŻDA PRÓBA BADANYCH MUSI BYĆ PRÓBĄ REPREZENTATYWNĄ.
Są dwa rodzaje doboru próby:
- losowa;
-celowa.
FAŁSZYWE ZAŁOŻENIE ZNAWSTWA – jeśli badacz na czymś się zna, czymś się interesuje, to myśli, zakłada, że wszyscy coś na ten temat wiedzą – A TO BŁĄD.
TECHNIKA ANKIETOWA – (najczęściej wykorzystywana w badaniach pedagogicznych) charakteryzuje się łatwością uzyskiwania danych empirycznych, jest przydatna do szybkiego badania nawet dużych zbiorowości, ma stosunkowo niski koszt realizacji badań, łatwość w kodowaniu i opracowywaniu danego materiału.
ANKIETA MA 2 ZNACZENIA:
- formularz, lista pytań na które pisemnie udziela się odpowiedzi. Powinniśmy wtedy mówić kwestionariusz ankiety bo jest to narzędzie badawcze
procedura zbierania materiałów – idzie nam o technikę zwaną techniką ankiety
CECHY TECHNIKI ANKIETY:
- jest to technika badawcza z grupy technik charakteryzujących się występowaniem kontaktu miedzy badaczem i badanym. Jest to kontakt pośredni. Pośrednikiem jest narzędzie badawcze czyli kwestionariusz
- należy do technik standaryzowanych czyli ujednoliconych tzn. wszystkie osoby badane są tak samo
- Jeżeli jest to kontakt pośredni to oznacza to że eliminujemy wpływ ankietera na treść odpowiedzi
- duże poczucie anonimowości
RODZAJE TECHNIK ANKIETOWYCH:
- imienność
- bezimienność (anonimowość)
RODZAJE TECHNIK ANKIETOWYCH ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ROZPROWADZANIA::
- ankiety środowiskowe,
- prasowe,
- pocztowe.
RODZAJE TECHNIK ANKIETOWYCH ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ROZPROWADZANIA (dystrybucji) – inny podział::
-pocztowa,
-prasowa,
-rozdawana,
-dołączana do towarów,
-radiowa,
- internetowa.
NAJLEPSZĄ TYPOLOGIĄ JEST TYPOLOGIA SPRZED 50 LAT OPARTA NA 2 KRYTERIACH:
1.przekaz badacza – może być przekaz pisemny lub inny rodzaj przekazu (ale nie pisemnie)
2.czy uczestnictwo respondenta badanego w badaniach jest: nadzorowane lub nie jest nadzorowane (czyli sama obecność ankietera)
| PRZEKAZ BADACZA | CZY UCZESTNICTWO RESPONDENTA W BADANIACH JEST NADZOROWANE | CZY UCZESTNICTWO RESPONDENTA W BADANIACH NIE JEST NADZOROWANE |
|---|---|---|
| Pisemny | 1.Pisemny nadzorowany (nadzór ankietera nad badanym – bardzo rzadko stosowana) |
2.Pisemny nienadzorowany (pocztowa, do towarów – czyli kwestionariusz ankiety na kartce) |
Inny rodzaj przekazu, np. dźwiękowy, wizualny |
3.Inny rodzaj przekazu, nadzorowany (gdy ktoś czyta pytania lub są na ekranie, a badani odpowiedzi dają na kartkach, np. badania socjometryczne) |
4.Inny rodzaj przekazu, nienadzorowany (radio, telewizja, internet) wyjątek – przez telefon, ale automat!!! |
Tzw. potocznie ANKIETA TELEFONICZNA – to WYWIAD telefoniczny, a nie ankieta!!!
TECHNIKA WYWIADU - respondent słucha pytań i formułuje odpowiedzi, pytania zadaje badacz (ankieter) i je zapisuje. Tutaj kontakt bezpośredni, wpływ ankietera, możliwe są błędy ankieterskie (np. ankieter źle zapisze), podatność na sugestie ankietera.
RÓŻNICE pomiędzy technikami
- kto ma kwestionariusz
- charakter kontaktu miedzy stronami
- wpływ ankietera
- możliwe błędy ankieterskie
RODZAJE TECHNIK WYWIADU ZE WZGLĘDU NA TO, CZY RESPONDENT WIE, CZY NIE WIE, ŻE PRZEPROWADZANY JEST Z NIM WYWIAD:
- jawne - respondent wie, że prowadzony jest z nim wywiad
- ukryte – respondent nie wie, że prowadzony jest z nim wywiad
RODZAJE TECHNIK WYWIADU ZE WZGLĘDU NA LICZBĘ RESPONDENTÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU:
-indywidualny,
-grupowy/ zbiorowy ( max do 14 osób)- przeprowadzany na gruncie badań rynkowych, politycznych. Jest to rozmowa na dany temat. Moderatorzy prowadzą wywiad, (który trwa około 1 godziny) w taki sposób, aby wydobyć jak najwięcej informacji od respondentów. Ten wywiad zbiorowy nazywa się FGI (Focus / fokus), a sala, gdzie się robi taki wywiad to fokusownia.
RODZAJE TECHNIK WYWIADU ZE WZGLĘDU NA STANDARYZACJĘ:
- standaryzowane (ujednolicone, skategoryzowane, kwestionariuszowe ),
- niestandaryzowane ( wolne, swobodne, nieskategoryzowane).
Wykres
Każdy wywiad znajduje się między tymi dwoma skrajnościami.
Tu podział nie jest jednoznaczny??? może wahać się pomiędzy pełna standaryzacją a pełna swobodą.
Aby zdobywać informację o ludziach – wtedy brak standaryzacji ankieter musi sam zadecydować, czy może tylko rzucić hasło i respondent odpowiada, a jeśli jest małomówny, to wtedy zadaje szczegółowe pytania.
Jeśli jest pełna standaryzacja – to wygląda jak ankieta, ale ankieter zadaje pytania i wypełnia kwestionariusz.
RODZAJE (SPOSOBY) ZAPISU ODPOWIEDZI PRZEZ ANKIETERA:
- zapis rejestrujący – zapisujemy dokładnie słowo w słowo (stosowane bardzo rzadko)
- zapis relacjonizujący – zapisujemy tylko sens wypowiedzi
- zapis kategoryzujący –tam gdzie ankieter dopasowuje odpowiedzi ( tzw. Pytania zamknięte)
Otwarte z logicznego punktu widzenia ( np. dlaczego lubisz chodzić do kina)
Zamknięte z logicznego punktu widzenia ( np. ile lat)
| TECHNICZNE | |
| LOGICZNE | OTWARTE |
| OTWARTE | Logiczno otwarte, techniczno otwarte, czyli tzw. Pytanie otwarte, gdzie może być dużo odpowiedzi i odpowiadamy sami |
| ZAMKNIĘTE | Logiczno zamknięte, techniczno otwarte- czyli jedna odpowiedź, np. 25 lat, a nie przedział wiekowy |
CO WPŁYWA NA WARTOŚĆ MATERIAŁU ZEBRANEGO METODA WYWIADU (I NIE TYLKO WYWIADU):
- sytuacja wywiadu (np. hałas, inna osoba w pobliżu, np. pytanie, czy lubisz szefa, a on stoi obok, wtedy odpowiedź nie będzie szczera)
- badacz z koncepcją i kształtem narzędzia badawczego
- ankieter który wpływa na respondenta – wygląd ankietera, jego nastawnie do pracy
- ogólna sytuacja kulturowa, społeczna, polityczna czy gospodarcza np. nie wysyłamy ankietera z zapytanie na temat rządu 1 dzień po podwyżce prądu, bo wtedy będą same negatywne odpowiedzi
PORÓWNANIE TECHNIKI ANKIETY I WYWIADU:
PODOBIEŃSTWA:
- sięganie do tych samych źródeł - wywołane ( respondent)
- rodzaj narzędzia ( kwestionariusz)
- standaryzacja
- sposób traktowania badanych osób ( respondenci traktowani są jako nośniki informacji)
RÓŻNICE:
| WYWIAD | ANKIETA |
|---|---|
| Bezpośrednie komunikowanie | Pośrednie komunikowanie |
| Oddziaływanie za pomocą ankietera | Oddziaływanie za pomocą pytań |
| Obserwacja respondenta jest możliwa | Obserwacja respondenta nie jest możliwa |
| Odpowiedzi zapisuje ankieter | Odpowiedzi zapisuje respondent |
SOCJOMETRIA ( J. Moreno) – technika badawcza stosowana w odniesieniu do małych grup ( tzn wszyscy mogą ze sobą wchodzić w bezpośrednie relacje, np. klasa szkolna). Stworzona do analizy struktury małych grup, więzi społecznych w małych grupach.
Narzędzie socjometrii - test/ kwestionariusz socjometryczny, który ma niewielką objętość ( tylko parę pytań).
Pytania: kreacja hipotetycznych sytuacji, w których respondent może się znaleźć ( z kim chciałbyś, z kim nie chciałbyś), lepiej gdyby był nie anonimowy. Na podsumowanie wyników robi się np. prezentację graficzną (socjodramy):
rysunek