PIELĘGNIARSTWO ONKOLOGICZNE

Jest to świadczenie opieki pielęgniarskiej w chorobach wymagających zastosowania terapii onkologicznych.

Pielęgniarstwo onkologiczne jest dziedziną praktyczną, naukową i przedmiotem nauczania.

Jako zawód stanowi specjalność zawodową onkologiczną, w zakresie której można uzyskać tytuł specjalisty.

Pielęgniarstwo onkologiczne jest przedmiotem nauczania, w zakresie którego przekazywana jest wiedza dotycząca pielęgnowania osób w różnych stadiach choroby nowotworowej, począwszy od stanów przedrakowych, a skończywszy na fazie terminalnej z uwzględnieniem edukacji i profilaktyki zdrowotnej.

Specyfika opieki onkologicznej.

Wielu pacjentów z rozpoznanym nowotworem zostaje wyleczonych, jednak w dużej grupie panuje przekonanie, ze „rak to wyrok” – z tego względu pielęgniarstwo onkologiczne należy do trudniejszych dyscyplin zawodowych.

Postęp choroby oraz konieczność zastosowania leczenia są dla pacjenta bardzo trudnymi momentami.

Odczuwa on lęk przed nieznaną chemio-, czy radioterapią, dlatego pielęgniarka powinna stosownie do poziomu intelektualnego chorego wyjaśnić

i nauczyć go sposobów radzenia sobie w chwili wystąpienia objawów niepożądanych.

Rozwój terapii wykorzystywanych u pacjentów onkologicznych wyodrębnił specyficzne sposoby pracy w pielęgniarstwie onkologicznym:

W promocji zdrowia oraz profilaktyce onkologicznej pielęgniarki prowadzą edukację pierwotną i wtórną dla różnych grup chorych.

W specjalnościach chirurgicznych – zapewnienie opieki przed i pooperacyjnej, gdzie pacjenci obawiają samego zabiegu jak życia po operacji z okaleczeniem.

W chemioterapii – udział w leczeniu, podawanie cytostatyków. Tu należy zwrócić uwagę na zapobieganie wystąpieniu powikłań, jak również w razie ich wystąpienia pomóc chorym radzić sobie z nimi.

W radioterapii (teleterapii, brachyterapii) – w tym rodzaju leczenia wykorzystuje się leczenie za pomocą promieniowania jonizującego. Zadaniem pielęgniarki jest również zapobieganie wystąpieniu powikłań oraz pomoc choremu w radzeniu sobie z nimi gdy już wystąpią.

W opiece paliatywnej i terminalnej. Praca personelu pielęgniarskiego obejmuje usługi udzielane pacjentowi lub jego rodzinie na etapie niemożności zastosowania leczenia przyczynowego, w fazie wystąpienia powikłań choroby oraz w stanie terminalnym.

Opieka ta jest ukierunkowana na:

• Walkę z bólem

• Pojawiającymi się objawami somatycznymi

• Psychologicznymi, duchownymi,

• Jej celem jest zapewnienie możliwie najlepszej jakości życia chorym, a także ich rodzinom.

We współczesnym pielęgniarstwie onkologicznym obserwuje się zmianę traktowania pacjenta od podejścia przedmiotowego do podmiotowego. Taki rodzaj odnoszenia się do chorego jest dla niego korzystniejszy i charakteryzuje się ukierunkowaniem na osobę objętą opieką jako główny jej cel.

Podmiot opieki aktywnie uczestniczy w pielęgnowaniu.

Podmiotowe traktowanie pacjenta pozwala na wytworzenie odpowiedzialności za zdrowie oraz daje poczucie ważności w świadczonej opiece pielęgniarskiej.

Żeby uzyskać jak najlepszą jakość opieki onkologicznej – pielęgniarki powinny korzystać z zasobów wiedzy rozwijającego się pielęgniarstwa jako nauki oraz wdrażać nowe wytyczne do codziennej praktyki onkologicznej.

Współczesne pielęgniarstwo onkologiczne dąży do:

• Zapewnienie jak najlepszej opieki człowiekowi zdrowemu i choremu,

• Wzbogacania i kształcenia kadry pielęgniarskiej,

• Poszerzania i tworzenia bazy naukowej oraz prowadzenia prac badawczo – naukowych,

• Humanizmu w pielęgniarstwie,

• Holizmu w opiece – traktowania pacjenta jako całości biopsychospołeczno – duchowej.

Zadania pielęgniarki onkologicznej odnoszące się do profesjonalnego współczesnego pielęgniarstwa:

- Pielęgnowanie w zdrowiu i chorobie,

- Holizm w opiece,

- Współdziałanie z chorym,

- Samodzielność w sprawach pielęgnowania,

- Odpowiedzialność w stosunku do pacjenta

Onkologiczny zespół interdyscyplinarny

Właściwie sprawowana opieka onkologiczna i paliatywna ma na celu zapewnienie spokojnego przeżywania okresu leczenia jak i ostatniego okresu życia i odejścia z godnością.

Działania te są możliwe dzięki zespołowi profesjonalistów w skład którego wchodzą:

• lekarz,

• Pielęgniarka,

• Psycholog,

• Fizjoterapeuta,

• Pracownik socjalny,

• Duchowny,

• Wolontariusz,

• Terapeuta zajęciowy,

• Dietetyk,

• Radiolog,

• Analityk medyczny itp..

Czy rodzinę można traktować jako członków zespołu interdyscyplinarnego?

Uczestniczenie rodziny w sprawowaniu opieki świadczy za jej członkostwem w zespole.

Przeciwko przemawia to, że w tym samym czasie równocześnie rodzina jest podmiotem opieki.

W efektywnym i wydajnym zespole interdyscyplinarnym każdy członek zna i rozumie role pozostałych członków grupy.

Współpraca na gruncie zawodowym pielęgniarki, lekarza i innych członków zespołu terapeutycznego powinna opierać się na wzajemnej akceptacji wspólnych systemów wartości, norm i ocen.

Podział ról i zadań sprzyja wzrastaniu prestiżu wszystkich zawodów medycznych, niezależności i wzajemnemu uzupełnianiu się w trakcie wykonywania profesjonalnych usług medycznych.

ROLA CZŁONKÓW ZESPOŁU:

Pielęgniarka:

- Rozpoznawanie i zaspokajanie różnorodnych potrzeb,

- Rozpoznawanie zakresu samodzielności chorego,

- Budowanie zaufania

- Wsparcie udzielanie choremu i opiekunom,

- Towarzyszenie

- Doskonała pielęgnacja

- Zapobiganie powikłaniom,

- Opieka nad rodziną: przygotowanie rodziny do opieki, udział w leczeniu,

- Ocena jakości życia chorego,

- „Reprezentowanie interesów” chorego.

Lekarz:

- Leczenie bólu,

- Leczenie innych uciążliwych objawów zaawansowanej fazy choroby,

- Koordynacja pracy zespołu terapeutycznego,

- Przekazywanie informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta i postępowania medycznego.

Psycholog:

- Udzielanie wsparcia psychicznego choremu, rodzinie, a także osobom opiekującym się nim,

- Rozpoznawanie potrzeb psychospołecznych chorego i jego bliskich,

- Przygotowanie chorego i jego bliskich do przyjęcia niepomyślnych informacji,

- Opieka psychologiczna nad osobami osieroconymi

Rehabilitant:

-Usprawnianie chorego (cwiczenia bierne i czynne),

- Leczenie obrzęku limfatycznego,

- Włączenie rodziny w rehabilitację,

- Prowadzenie terapii zajęciowej

Osoba duchowna:

- Udzielanie posług liturgicznych,

- Towarzyszenie w modlitwie,

- Pomoc w rozwiązywaniu problemów duchownych chorego,

- Wspieranie duchowe pacjenta i jego rodziny w okresie trwania choroby.

Pracownik socjalny:

- Pomoc pacjentowi w rozwiązywaniu problemów socjalnych,

- Współpraca z rodziną i opiekunami w realizacji celów socjalnych,

- Troska o zaspokojenie podstawowych potrzeb społecznych chorego,

- Doradztwo w zakresie świadczeń przysługujących w związku z chorobą i niepełnosprawnością.

Wolontariusz:

- Towarzyszenie choremu, rozmowa i wysłuchanie go,

- Pomoc pacjentowi w wykonywaniu czynności codziennych,

- Wyręczanie/odciążenie rodziny chorego w realizacji zadań opiekuńczych,

- Udział w akcjach charytatywnych i innych działaniach mających na celu np. wsparcie ośrodka opieki paliatywnej.

Kompetencje pielęgniarki onkologicznej w zespole terapeutycznym:

• Pielęgniarka i pozostali członkowie zespołu czynnie uczestniczą w procesie kształcenia i doskonalenia zawodowego,

• Pielęgniarka systematycznie poszerza swoją wiedzę ogólną i zawodową,

• Pielęgniarka samodzielnie podejmuje odpowiedzialne decyzje w sprawach pielęgnowania,

• Pielęgniarka świadczy opiekę profesjonalną,

• Pielęgniarka wpływa na kształtowanie samodzielności pacjenta oraz poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych,

• Pielęgniarka czynnie uczestniczy w opracowywaniu i wdrażaniu nowych metod pracy z pacjentem i rodziną ( w oparciu o profesjonalne standardy opieki),

• Pielęgniarka konsultuje swoje działania z pielęgniarką specjalistką w danej dziedzinie,

• Pielęgniarka udostępnia swoje spostrzeżenia zainteresowanym członkom zespołu terapeutycznego,

• Pielęgniarka jest informowana przez lekarza o treści zleceń medycznych (diagnostyczne, terapeutyczne),

Członkowie zespołu terapeutycznego kierują się zasadami etyki zawodowej,

Członkowie zespołu terapeutycznego udzielają sobie wsparcia

Pielęgniarka wykonując wiele zabiegów przy ciężko chorym, towarzysząc jego lękowi, licznym rozterkom, poznaje go dokładnie.

Często to ona jest pierwszym powiernikiem najskrytszych tajemnic życia pacjenta.

Dlatego opieka zespołu interdyscyplinarnego powinna być kierowana i koordynowana przez pielęgniarkę, choć nie oznacza to wcale, że jest ona osobą najważniejszą w tej opiece.

Jest tak samo ważna i potrzebna jak inni członkowie zespołu.

Najważniejszy w opiece onkologicznej i paliatywnej jest pacjent i jego sprawy powinny pozostawać w centrum działania zespołu interdyscyplinarnego.