Kulisy zamachu w Chile - kto się boi demokracji
( kulisy zamachu w Chile )

xxx
W dniu 11 września 1973 roku Prezydent Chile Salvadore Allende zginął podczas ataku zbuntowanych wojsk na pałac prezydencki w La Moneda. Wojskowy zamach stanu zdusił pierwszy socjalistyczny rząd wyłoniony w demokratycznych wyborach.
	Sto sześćdziesiąt lat demokracji uczyniło z Chile przykład państwa w którym rzeczywiście decyduje demokracja, w którym siły zbrojne szanują konstytucję i obowiązujące prawa trzymając się z dala od polityki. Panowało w Chile przekonanie, że właśnie dzięki pilnującej wyborów armii nie zostaną one nigdy sfałszowane. Dopiero Stany Zjednoczone – obcy kraj imperialistyczny wspomagający reakcyjne siły chcące odwrócić demokratyczny bieg historii spowodował powstanie warunków w których armia chilijska zerwała ze swoją tradycją wierności woli narodu.Początki związanej z obawą przed socjalizmem amerykańskiej interwencji w wewnętrzne sprawy Chile sięgają 1964 roku. Wówczas to Stany Zjednoczone nie pozwoliły Salvadore Allende na objęcie stanowiska prezydenta. Kiedy Allende został kontrkandydatem Eduarda Freya wywodzącego się z chrześcijańskich demokratów Stany Zjednoczone pociągnęły za sznurki chilijskiej polityki. Na te wybory CIA wydała prawie 3 miliony dolarów. Wiele milionów trafiło też do ludzi związanych ze Stanami Zjednoczonymi w Europie tak w sektorach prywatnych jak i państwowych.
Zamieszana była w to Włoska Partia Chrześcijańsko – Demokratyczna , Watykan, Królewskie domy w Belgii i Holandii , Niemieccy Chrześcijańscy – Demokraci i wiele innych organizacji. Nawet Kościół Katolicki Stanach Zjednoczonych. CIA nadzorowała przepływ pieniędzy i wydawanie ich na kampanię popierającą kandydata chrześcijańskich – demokratów i kampanię przestrzegającą przed komunistycznym zagrożeniem którego symbolem miał być Allende. Interwencja okazała się skuteczna. Chilijczycy poparli Freya , który przez następne sześć lat był prezydentem .Jednak Allende powrócił jako kontrkandydat w 1970 roku i zwyciężył... .
	Pomiędzy dniem wyborów 4 września 1970 roku a dniem zaprzysiężenia prezydenta zawiązał się spisek z udziałem Amerykanów. W białym domu rządził wtedy Richard Nixon. Rozkazał on CIA podjęcie działań powstrzymujących Salvadore Allende przed objęciem stanowiska prezydenta. Nixon zażądał od ambasadora USA w Chile Edwarda Kolly ( 1966- 1970 ) by naciskał na odchodzącego prezydenta i armię chilijską by zorganizowali zamach stanu. Wobec sprzeciwu ambasadora przed taką ingerencją w sprawy Chile prezydent USA Richard Nixon i sekretarz stanu Henry Kissinger zachęcali chilijskich oficerów do zamachu podejmując działania poza osobą ambasadora. Ówczesny amerykański attache wojskowy w Chile Paul Wimmert przestał składać raporty ambasadorowi Edwardowi Kolly i przedstawiał je bezpośrednio CIA.
To też drogą szły do Paula Wimmerta rozkazy pochodzące od Nixona i Kissingera. Podstawowym zadaniem Wimmerta był nacisk na oficerów chilijskich sił zbrojnych by za wszelką cenę podjęli działania wymuszające nowe wybory w Chile. Armia jednak nie zareagowała ,a głównodowodzący siłami zbrojnymi generał Schneider oświadczył publicznie, że wojsko uszanuje wynik wyborów. Po konsultacji z CIA spiskowcy zdecydowali się na porwanie Schneidera. Poprosili CIA o 50 tysięcy dolarów i broń nie zarejestrowaną w Chile. Osiem karabinów maszynowych , gaz łzawiący i maski przeciwgazowe dotarły do Chile nielegalnie pocztą kurierską do amerykańskiej ambasady. Attache wojskowy Paul Wimmert osobiście dostarczył sprzęt spiskowcom 22 października 1970 roku o drugiej nad ranem. Tego samego dnia o godzinie ósmej rano spiskowcy zaatakowali generała Schneidera. Porwanie nie udało się. Jednak generał Schneider został śmiertelnie ranny. Było to pierwsze morderstwo polityczne w historii Chile. Akcja ta odniosła odmienny skutek niż oczekiwali jego inicjatorzy amerykańscy Nixon i Kissinger. W pogrzebie wziął Schneidera wziął udział Allende a także ustępujący prezydent. W dniu 4 listopada 1970 roku Salvadore Allende został zaprzysiężony na prezydenta Chile i oświadczył: „ Za moich rządów do La Moneda wejdą prości ludzie” i konsekwentnie to realizował. Celem socjalistów chilijskich było stworzenie innej drogi społecznego rozwoju kraju niż kapitalistyczna, dokonanie zmian mających charakter społecznej rewolucji. Dązyli do stworzenia pierwszego w świecie demokratycznego państwa socjalistyczne. Po raz pierwszy kartki do głosowania a nie kule rewolucjonistów sprawiły, że człowiek o marksistowskich poglądach został prezydentem jednego z krajów. Chilijska demokracja i jej tradycyjne , wychowane w szacunku do demokracji instytucje przełknęły — pomimo usilnych starań Stanów Zjednoczonych — nominację Salvadore Allende na prezydenta.    W czasie trzech lat rządów Allende wybuchało wiele konfliktów wynikających z faktu, że socjalizm kłóci się z interesami warstw wyższych a przynajmniej z pewnymi sposobami myślenia dominującymi w tych warstwach. Wybuchały też konflikty w łonie lewicy. Jedni chcieli przyspieszenia reform inni ich opóźnienia. Pomimo różnych przeciwności Allende konsekwentnie budował socjalizm. Zwiększył tempo reformy rolnej , znacjonalizował banki i instytucje kredytowe oraz część przemysłu.   Tymczasem Stany Zjednoczone robiły wszystko by destabilizować sytuacje w rządzonym przez socjalistów Chile. Aktywnie wspomagały prawicę i chrześcijańskich demokratów. Organizowały strajki na terenie Chile. Do szczególnej akcji Stany Zjednoczone wkroczyły gdy Salvadore Allende znacjonalizował wydobycie miedzi. Prezydent Nixon przeznaczył spore fundusze na destabilizację rządu chilijskiego. Zarządził nie oficjalną ale skuteczną blokadę ekonomiczną Chile. Wśród strajków zdecydowanie dziełem CIA były duże strajki kierowców i drobnych kupców. Pensje wymuszone strajkami wzrastały a pieniędzy nie było na co wydawać. Równocześnie w Chile następowała rzecz wydawałoby się irracjonalna. Pomimo dużych trudności gospodarczych kolejne wybory wskazywały ,że coraz więcej ludzi popiera Allende. Mechanizm demokracji napędzał wiarę w istotę socjalizmu i wolę społeczeństwa do jego budowy a dla chrześcijańskich demokratów oraz CIA stało się jasne, że obalenie Salvadore Allende i odwrócenie procesu budowy socjalizmu demokratycznymi sposobami jest po prostu nie możliwe. Amerykańskiemu imperializmowi pozostał jeden sposób : zamach stanu.
		Wykonawcą został generał Augusto Pinochet ewidentny typ zdrajcy i agenta służb specjalnych. Nigdy nie przedstawiał się jako przeciwnik socjalizmu i prezydenta Salvadore Allende. Wprost przeciwnie. Pinochet nigdy nie przepuszczał okazji by zademonstrować swoje oddanie i wierność głowie państwa. Został Głównodowodzącym Sił Zbrojnych Chile zaledwie 18 dni przed zamachem. O zaufaniu jakim dążył Salvadore Allende Pinocheta świadczy chociażby fakt, że w chwili, że jedną z jego reakcji w chwili zamachu była troska o co się dzieje z Augusto Pinochetem. Na 10 września 1973 roku Allende zaplanował ogłoszenie referendum dotyczącego kryzysu w państwie. Jeżeli lud nie poparłby jego programu miał zamiar poddać się do dymisji. Allende ufał Pinochetowi do tego stopnia, że powiedział mu o swoich planach. To właśnie Pinochet przekonał prezydenta by przełożył ogłoszenie zapowiedzi referendum na 11 września. Salvadore Allende nigdy nie ogłosił tego referendum.
Jedenastego września 1973 roku dowodzone przez zdrajców siły zbrojne otoczyły pałac prezydencki w La Moneda. Później dowództwo sił zbrojnych faszystowskich już Chile chwaliło się bohaterską postawą armiiw obalaniu socjalizmu i zdobywaniu pałacu La Moneda. Tymczasem tak naprawdę 26 osób z Salvadore Allende na czele broniło się 7-8 godzin przed atakami sił lądowych i powietrznych. Może i obrona trwała by dłużej gdyby nie użycie szantażu, że części która się poddała mając do wyboru spalenie żywcem lub niewolę, kazano położyć się na ulicy przed pałacem La Moneda a walczącym oznajmiono, że jeńcy zostaną rozjechani gąsienicami czołgu gdy pozostali się nie poddadzą. Salvadore Allende o godzinie 14.00 w ostatnich minutach obrony popełnił samobójstwo. Zrobił to by zdrajcy nie mogli się cieszyć, że wzięli do niewoli Prezydenta. Większość obrońców pałacu prezydenckiego wymordowano po poddaniu się przez nich do niewoli.   Prezydenta Salvadore Allende pochowano 12 września 1973 roku na cmentarzu w Santa Ines. Asystę stanowiło sześciu umundurowanych przedstawicieli sił zbrojnych. Z osób postronnych dopuszczono tylko żonę Hortensję Bussi de Allende. Dążąc do anonimowości miejsca pochowano go w mauzoleum Eduardo Grove męża Ines Allende. Oprawcy bali się Allende także po jego śmierci.  W ten o to sposób została zlikwidowana próba zbudowania wolą narodu demokratycznego socjalistycznego państwa. Na pewno była to nie ostatnia próba a świat zmierza nieuchronnie ku epoce w której takie próby staną się skuteczne. Salvadore Allende w godzinach zamachu poprzez Radio Mede Janes jedyną stację która wciąż nadawała powiedział: „... wierzę w Chile i jego przeznaczenie. Teraz rządy obejmą zdrajcy ale ten czas minie. Powinniście trwać przy swoich przekonaniach wierząc, że niedługo nadejdzie moment w którym władzę obejmą ludzie dążący do stworzenia lepszego społeczeństwa.....”
		Atak na La Moneda
Opracowałem na podstawie nadawanej w kwietniu 2001 audycji przez polskojęzyczną wersję telewizji Discavery Channel pt. „ Pinochet – Allende - anatomia zamachu ”.  Realizatorzy podkreślają w końcówce programu , że poświęcili dokument zamordowanym przez reżim Pinocheta obrońcom La Moneda. W programie występują naoczni świadkowie którzy przeżyli okres rządów junty., między innymi obrońcy pałacu La Moneda: Hugo Garcia , Joan Enrique Garcas, Julio Solo, Isidro Garcia , Anibal Palma , Carlos Jorquera , Arture Jivron , Manuel Cortez , Eduardo Ellis , Lois Gonzales. Rodzina prezydenta: żona Hortensja Bussi de Allende , córka Isabelle Allende. Mimowolni uczestnicy jak : Roberto Sanchez który miał polecenie przekonania Prezydenta by odleciał z kraju i jego eskorty a żyje tylko dlatego , że Allende z tego nie skorzystał. Ambasador USA Edward Kolly który sprzeciwił się planom Nixona a w audycji ujawnia działania CIA . Hugo Guzman – pracownik cmentarza na którym pochowano Prezydenta Allende. Jednoznaczni oprawcy jak: generał chilijski Javier Palacios oraz attache ambasady USA Paul Wimmert. Zdrajcę narodu chilijskiego Augusto Pinocheta usłyszałem w nagranej przez radioamatora wypowiedzi w dniu zamachu:„ Allende jest w La Moneda. Pozbędziemy się gada zanim wzrośnie w siłę.. samolot wyleci w powietrze...” W radioamatorskich nagraniach  z 1973 roku były też ostatnie wystąpienia Allende jak i komunikaty wojskowe zdrajców.  Po latach dla programu Discavery obrońca La Moneda oficer policji David Garrido powiedział:  „Zostałem ( w La Moneda) z szacunku dla mojej rodziny, żony i dzieci. Dzisiaj mogę spokojnie patrzeć im w oczy i nie wstydzić się swojego postępowania”
xxx
	Co było dalej - pierwsze lata faszyzmu
Po obaleniu demokratycznie ustanowionego ustroju socjalistycznego, od września 1973 r. do września 1976 r. zamordowano w Chile około 40 tysięcy ludzi, 150 tysięcy przebywało w obozach koncentracyjnych, a co najmniej pół miliona emigrowało poza granice Chile."  Wydarzenia w Chile udowodniły, że w sytuacji kiedy interesy klas posiadających zostaną zagrożone, burżuazja nie waha się podeptać zasady konstytucji przez nią samą ustanowione.
"Wydarzenia w Chile udowodniły, że w sytuacji kiedy interesy klas posiadających zostaną zagrożone, burżuazja nie waha się podeptać zasady konstytucji przez nią samą ustanowione.  W tym starciu klasy z klasą, którą stanowił chilijski zamach stanu, wystąpił proces pełnej obustronnej polaryzacji sił. W miarę, jak obóz prawicy chilijskiej integrował się na pozycjach, które oznaczały punkt wyjścia „Operacji Airsteream", nawet umiarkowana i względnie przedtem lojalna wobec legalnego rządu część hierarchii kościelnej przechyliła się na jego stronę, co zresztą nie uchroniło jej przed prześladowaniami. W Chile w warunkach klasowej konfrontacji zbrojnej za prawicowymi i reakcyjnymi generałami opowiedzieli się wszyscy — od faszystowskiej Partii Narodowej i organizacji „Ojczyzna i Wolność", przez Chrześcijańską Demokrację, po głowę kościoła i większość lokalnej hierarchii kościelnej" . (Kritika ideologii neofaszizma. Moskwa 1976, s. 388 - 419. )
xxx				**
"Takiego klasowego starcia Ameryka Łacińska jeszcze nie widziała. Potwierdziły się słowa prezydenta Allende wypowiedziane w 1971 r. wobec francuskiego pisarza Regis Debray'a, że „Gdyby mnie zabito, w Chile lud pójdzie dalej swoją drogą z tą różnicą, że sprawy przyjmą bardziej twardy, bardziej gwałtowny obrót, ponieważ dla ludu będzie to akcja bardziej jasna i bardzo obiektywna, dowód, że ci ludzie nie cofną się przed niczym" ( J. Krasicki, Chile. Tragedia i nadzieja zielonego kontynentu. Warszawa 1974, s. 21. )
				***
Przeciwnicy Rządu Jedności Ludowej przygotowywali zamach stanu na trzech płaszczyznach przy użyciu trzech głównych form: — sztuczne zaostrzanie wewnętrznych trudności ekonomicznych; — inspirowanie i organizowanie terroru politycznego oraz różnych metod sabotażu w rodzaju strajków właścicieli środków transportu i komunikacji; — penetracja wewnątrz sił zbrojnych oraz przeciwstawianie ich konstytucyjnemu rządowi, a sam przewrót dokonany został pod hasłami konieczności obalenia rządu Jedności Narodowej, wałki z międzynarodowym komunizmem, anulowania reform przeprowadzonych przez Prezydenta Allende oraz licznych obietnic w dziedzinie ekonomicznej i socjalnej.
Po obaleniu rządu przez juntę wojskową wszystkie partie polityczne wchodzące w skład Frontu Jedności Ludowej i popierające Zjednoczoną Centralę Robotniczą zostały rozwiązane. Wielu przywódców i działaczy zamordowano lub wtrącono do więzień. Miejsca rektorów i dziekanów na uniwersytetach zajęli oficerowie. Do wszystkich posiadłości ziemskich powrócili obszarnicy, a przedsiębiorstwa przemysłowe oddano ich poprzednim właścicielom. Nastąpiło przedłużenie tygodnia pracy, zniesiono system regulacji płac i kontroli cen artykułów pierwszej potrzeby. Faszyzm chilijski wysuwając stereotypowe hasła prawicowo konserwatywne zbliżone do haseł z lat dwudziestych i trzydziestych w Europie w niektórych swych założeniach i praktyce politycznej różni się jednak od tamtego przede wszystkim w dziedzinie ekonomicznej. Mimo licznych zapewnień o panowaniu nad życiem gospodarczym, w ciągu kilku zaledwie miesięcy po przewrocie junta doprowadziła kraj do niebywałej ruiny gospodarczej, a ludność do skrajnej niemal nędzy. Chile pobiły bezwzględny rekord świata w inflacji.
Według danych z lipca 1975 r. wynosiła ona aż 504 proc., w tym w artykułach żywnościowych — 1000 proc. Płace w tym czasie wzrosły tylko około 25 proc. Bezrobocie sięga około 25 proc. wszystkich zdolnych do pracy. Ponad 20 proc. ludzi cierpi na chroniczny głód. Dochód przypadający na jednego mieszkańca obniżył się z 850 do 742 dół. Z Raportu Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że Chile przoduje także w śmiertelności niemowląt. Na 1000 nowo narodzonych w ciągu kilku dna umiera aż 130. Śmiertelność dzieci jest tu wyższa aniżeli w Indiach czy Afryce. Dochód narodowy brutto w stosunku do 1973 r. spadł o 5 proc., głód, nędza, terror i likwidacja wszelkich swobód obywatelskich doprowadziły do znacznego spadku wydajności pracy.   Przywracanie obecnie „norm życia społecznego" rozpoczęło się od likwidacji osiągnięć rządu Jedności Ludowej. W dwa dni po przewrocie uchylony został Normes Fondamentales, oryginalny i pionierski w sensie instytucjonalnym kodeks praw regulujący współudział mas pracujących w zarządzaniu przedsię­biorstwami. Natychmiast zlikwidowano również „Cordones Industriales" — swoistą formę samoobrony ekonomicznej robot­ników z października 1972 r. Anulowana została reforma rolna, a wielcy właściciele ziemscy wrócili do swych majątków. Należy dodać, że wszystkie te poczynania junty wojskowej pod kierownictwem generała Pinocheta zostały przyjęte przez burżuazję i większość warstw średnich z ulgą lub bez sprzeciwu. Warstwy te nie były zainteresowane obroną demokracji, wszystkie bowiem liczyły na to, że zostaną poza terrorem i prześladowaniami junty. W drugim etapie swego panowania junta przeprowadziła czystkę we wszystkich typach szkół, usuwając z nich 25 proc. nauczycieli i profesorów. Zniesiona została bezpłatna opieka lekarska w szkołach i cofnięto bezpłatne dożywianie, zlikwidowano dotychczasowy system stypendialny. Pod hasłami walki z wpływami komunistycznymi rozpędzone zostały tzw. Commandos Comunales oraz rozwinięto Gremios, czyli zrzeszenia stowarzyszające zamożniejszych przedstawicieli wolnych zawodów: kupców, średnich przedsiębiorstw, lekarzy itp. Całe społeczeństwo chilijskie zostało poddane okrutnemu terrorowi. Nastąpiła niemal całkowita dezintegracja społeczna. Zostały zniszczone lub skutecznie obezwładnione wszystkie organizacje społeczne, samorządy mieszkańców miast, instytucje polityczne, tradycyjne formy zbiorowego życia. W jednym tylko wydawnictwie spalono około 3 min książek. Nauka w szkołach odbywa się bez podręczników, w dotychczasowych bowiem dopatrywano się niebezpiecznych treści komunistycznych. W oficjalnych deklaracjach rząd gen. Pinocheta często posługuje się określeniem „sprawiedliwość dla wszystkich" po to, aby ukryć działalność specjalnie powołanej i podporządkowanej bezpośrednio szefowi rządu tajnej policji politycznej zwanej Direccion Nacional de Inteligencia (DINA). W jej skład wchodzi około 7 tysięcy osób z sił zbrojnych, 5 tysięcy funkcjonariuszy cywilnych oraz 8 tysięcy Informatorów . DINA nadzoruje oficjalnie 3-4 wielkie obozy koncentracyjne oraz kilkanaście mniejszych utrzymywa­nych w tajemnicy. Według danych przytoczonych przez sekreta­rza generalnego Chilijskiej Partii Socjalistycznej Carlosa Altamirano od września 1973 r. do września 1976 r. zamordowano w Chile około 40 tysięcy ludzi, 150 tysięcy. przebywało w obozach kon­centracyjnych, a co najmniej pół miliona emigrowało poza gra­nice Chile. Pod koniec 1976 r. liczba więźniów politycznych wynosiła około 8 tysięcy., chociaż junta przyznawała się tylko do kilkuset osób.  ( Z. Antos, Chile. Pod rządami DINA. „Trybuna Ludu" 1976, nr 219. )
				****
Nowym elementem w polityce wewnętrznej junty jest dalsze rozszerzanie prześladowań. O ile w pierwszym okresie represje skierowane były na ogół przeciwko lewicy, to obecnie represjom poddawani są także działacze innych partii politycznych w tym Chrześcijańskiej Demokracji. W związku z czym nawet Eduardo Frei wraz z 300 innymi osobami wystąpił do Sądu Najwyższego w obronie dwóch adwokatów arbitralnie wyrzuconych z kraju oraz z protestem przeciw gwałceniu praw człowieka. Adwokaci ci — Jaime Castiiclo Velasco (były minister sprawiedliwości w rządzie Freia) i Eugenio V. Lefelier zajmowali się działalnością charytatywną, poszukiwaniem ofiar więzionych przez juntę oraz legalną obroną więźniów politycznych podczas ich procesów. Na pytanie sądu o dowody winy wspomnianych adwokatów, skiero­wane do rządu, ministerstwo spraw wewnętrznych odpowiedziało, że problem jest bezprzedmiotowy, ponieważ nakaz karnego wygnania z kraju został już wykonany. ( B. Samsel, Ameryka Łacińska. Prawa człowieka — i dyktatury. „Trybuna Ludu" 1977, nr 179 ).m „Le Monde" z 11 lipca 1977 r.
				*****
Ekonomiczne i społeczno-polityczne skutki terroru sprawiły, że junta wojskowa w ostatnich latach dąży do pewnego złagodzenia represji. Stąd też będące w obiegu nowe hasła w rodzaju „prawna normalizacja", „instytucjonalizacja władzy", „faza odnowy", czy „demokracja" z licznymi przymiotnikami takimi jak „autorytatywna", „rozsądna", „integralna", „powszechna" mają sprawiać wrażenie postępujących zmian w kierunku odnowy. W tym celu w końcu 1976 r. po wydaleniu z kraju pewnej grupy więzionych patriotów ogłoszono, że nie ma już w Chile więźniów politycznych, chociaż w marcu 1978 r. ponownie zapowiedziano zamianę wyroków więzienia na inne kary za „przestępstwa godzące w bezpieczeństwo kraju" w tym także na wygnanie. Dnia 19 kwietnia 1978 r. ogłoszona została Ustawa o amnestii dotycząca uwolnienia wszystkich skazanych na podstawie ustawodawstwa stanu wojny i oblężenia wprowadzonego po zamachu stanu z 11 września 1973 r. Amnestia przewiduje możliwość powrotu do Chile uchodźców politycznych, którzy zbiegli po przewrocie lub też zostali wypędzeni.  ( A. Piasecka, Chile: dalszy ciąg „operacji kosmetycznej". „Życie Warszawy" 1978, nr 104. )
				******
Ale ustawa ta jest tak sformułowana, że można ją interpretować zupełnie dowolnie w zależności od potrzeb, zwłaszcza w odniesieniu do przedstawicieli lewicy. Podobne zastrzeżenia budzą również i inne decyzje dotyczące tzw. normalizacji życia politycznego, m. in. trzyetapowy plan działań, który w przyszłości ma doprowadzić do bezpośrednich wyborów prezydenckich. Wszystko to ma sprawiać nieodparte wrażenie, że „demokratyczne otwarcie" ulega w ostatnim czasie systematycznemu przyspieszeniu. Do końca 1978 r. miała zostać opracowana nowa „ostateczna konstytucja", przewiduje się także przywrócenie dwuizbowego parlamentu początkowo mianowanego przez reżim wojskowy, a później wyłonionego w wyborach powszechnych. Wydaje się jednak, że to wszystko to tylko kamuflaż. Ogólny obraz polityczny przyszłości Chile jest bardzo pesymistyczny. Oto bowiem na początku maja 1978 r. policja chilijska aresztowała 618 osób w tym 14 cudzoziemców za próbę zorganizowania pierwszomajowego pochodu.  ( „Trybuna Ludu" 1978, nr 105. )
	Cytaty o tym " Co było dalej  - pierwsze lata faszyzmu" pochodzą z książki — Praca zbiorowa pod redakcją Franciszka Ryszki „Ekstremizm prawicowy we współczesnym świecie” Warszawa 1980 wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Podaję pierwotne źródła informacji wskazane przez autorów tej pracy. (cudzysłów używam  tylko w tych sytuacjach gdy użyli go autorzy cytowanej pracy zbiorowej )
xxx
Notki Biograficzne:
		Encyklopedia PWN  Warszawa 1982
Pinochet Ugarte [pinoczẹt u.] Augusto, ur 1915 polityk chilijski, generał, jeden z przywódców reakcyjnego przewrotu IX 1973, odtąd przewodniczący jubntu, szef państwa ( formalnie prezydent od XII 1974) i rządu		Allende Gossens [ajẹnde g.] Salvador, 1908-73 polityk chilijski; współźał. (1933) i od 1943 sekr. generalny Socjalistycznej Partii Chile; od 1970 prezydent ( z ramienia sił lewicy zgrupowanych we Froncie Jedności Ludowej) rzecznik postępowych przeobrażeń społ. gosp. w drodze reform parlamentarnych; w czasie prawicowego zamachu stanu  w IX 1973 zginął w walkach o pałac prezydencki; międzynarodowa leninowska nagroda pokoju.
		Encyklopedia PWN 2007 http://www.pwn.pl
Pinochet Ugarte [pinoczẹt u.] Augusto, ur. 25 XI 1915, Valparaíso, chil. dyktator i generał; od 1973 nacz. dca sił lądowych; 1973 współprzywódca zamachu wojsk., który obalił rządy S. Allende, stanął na czele junty rządzącej, 1974–90 prezydent i do 1998 szef sił zbrojnych; jego represyjnej dyktaturze towarzyszyły wolnorynkowe reformy gospodarcze; od 1998 dożywotni senator (pozbawiony tego tytułu 2000); oskarżony o ludobójstwo (2002 postępowanie umorzono ze względu na jego stan zdrowia).		Allende Gossens [ajẹnde g.] Salvador, ur. 26 VI 1908, Valparaíso, zm. 11 IX 1973, Santiago, polityk chilijski; współzałożyciel (1933) i przywódca Socjalistycznej Partii Chile; 1932–42 min. zdrowia; kandydat koalicji Jedność Lud. (socjalistów, komunistów i radykałów) i 1970–73 prezydent, realizował program radykalnych przeobrażeń gosp.-społ., zw. chilijską drogą do socjalizmu (reforma rolna, nacjonalizacja); zginął podczas wojskowego zamachu stanu generała A. Pinocheta Ugarte.
Materiał fotograficzny pochodzi ze stron chilijskich dostępnych  w 2001 roku.

Kat Chile i jego wielbiciele

28 lis 06, 08:41 Krzysztof Lubczyński / Trybuna

Były dyktator Chile, w latach 1973-1990 przywódca krwawego, skrajnie prawicowego, wojskowego zamachu stanu, generał Augusto Pinochet, oświadczył, że "bierze na siebie polityczną odpowiedzialność za wszystko, co wydarzyło się w jego kraju po obaleniu Allende''.

Czyli za - przypominamy wszystkim, którzy nie wiedzą - ponad trzy tysiące ofiar zabitych i zaginionych, kolejne dziesiątki tysięcy więzionych i torturowanych. A także za szokową terapię gospodarczą, która przyniosła dobrobyt elicie kosztem nędzy milionów obywateli Chile.

Pinochet czuje się odpowiedzialny - co na to jego fani tak liczni na polskiej prawicy, wynoszący go pod niebiosa? Polscy zwolennicy krwawego dyktatora ujawnili się jeszcze w ekipie AWS-u. W 1999 r. do zatrzymanego w Anglii Pinocheta pojechali z wizytą: ówczesny poseł AWS-ZChN Michał Kamiński, dziś spec od wizerunku braci Kaczyńskich, członek KRRiTV Marek Jurek, obecnie marszałek Sejmu oraz redaktor naczelny gazety "Życie'' Tomasz Wołek, teraz po prostu publicysta.

Podczas spotkania ta trójca wręczyła Pinochetowi ryngraf z Matką Boską. Wcześniej, w grudniu 1998 roku Michał Kamiński mówił z trybuny sejmowej do posłów lewicy: - Jak na was patrzę, panowie, to wiem, że o generale Pinochecie nie trzeba mówić, tylko go trzeba naśladować. Po odwiedzinach w Londynie, w programie telewizyjnym "Polityczne graffiti'' Marek Jurek stwierdził, że "Pinochet uchronił Chile przed losem komunistycznej Kuby i za to powinniśmy mu być wdzięczni''. Jurek bagatelizował ofiary pinochetowskiego zamachu i terroru, stwierdzając, że "większość zamordowanych to komuniści albo członkowie ich rodzin''. Na łamach redagowanego przez Wołka "Życia'' Jurek napisał, że próba osądzenie Pinocheta, to "pokaz nihilizmu''.

Miłośnikiem dyktatora był również Antoni Macierewicz, ówczesny poseł Ruchu Katolicko-Narodowego, dziś szef Kontrwywiadu Wojskowego. W 1999 r. twierdził, iż "nie ma cienia wątpliwości, że była to próba uprzedzenia rewolucji komunistycznej, która dla Chile i całej Ameryki Łacińskiej skończyłaby się katastrofą jeszcze większą, niż to, co się stało na Kubie''. Na początku lat 90. pochlebnie o Pinochecie wyraził się nawet obecny lider Platformy Obywatelskiej Donald Tusk.

Dziś jeden z sygnatariuszy listu otwartego w obronie Pinocheta opublikowanego w lutym 1999 roku w londyńskim "Timesie'', obecny eurodeputowany PiS Marcin Libicki rozumie sens ostatniego oświadczenia Pinocheta jako deklarację w stylu "uważam, że postąpiłem słusznie, proszę nie winić nikogo oprócz mnie''. Odnosząc się do swoich poglądów na temat Pinocheta, poseł Libicki stwierdził, że "nie pochwala żadnych zbrodni''

- Każda rzecz musi być jednak rozpatrywana w aspekcie historycznym i czasem coś jest mniejszym złem. Nikt nie potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy to, co się stało, było mniejszym złem, bo nie wiadomo co by się stało, gdyby nie było tego zamachu. Jeżeli jednak doszło wtedy do zbrodni, to zbrodnie są zbrodniami. Jednak to, że bez interwencji Pinocheta szykował się dla Chile jeszcze gorszy scenariusz niż ten, który nastąpił, uważam za bardzo prawdopodobne - uważa europoseł PiS.

Z dwoma innymi, obecnymi politykami PiS, którzy występowali w obronie Pinocheta i usprawiedliwiali go, Markiem Jurkiem i Michałem Kamińskim nie udało nam się skontaktować. Ten ostatni, w jakiś czas po swoich propinochetowskich deklaracjach, przepraszał za niektóre z nich.

Puczysta i jego sprawki

We wrześniu 1973 r. gen. Pinochet, wówczas szef sztabu generalnego armii Chile, dokonał krwawego zamachu stanu obalając - przy pomocy CIA i funkcjonariuszy ambasady USA - prezydenta Salvadora Allende, legalny rząd i parlament. Były dyktator jest oskarżany przede wszystkim o znęcanie się nad przeciwnikami politycznymi i mordowanie ich. Nie jest znana dokładna liczba ofiar. Zdołano ustalić 2.095 nazwisk zabitych i 1.102 zaginionych, tj. uprowadzonych przez siepaczy Pinocheta i następnie zamordowanych, najczęściej w trakcie tortur. Ponadto szacuje się, że 30 tys. osób było więzionych i torturowanych. Ofiary głodzono, porażano prądem elektrycznym, gwałcono. Bito do utraty przytomności setki osób. Były dyktator Chile ma na swoim koncie nie tylko odpowiedzialność za zbrodnie, ale oskarżany jest także o przestępstwa finansowe. Posiadał nie tylko tajne konta bankowe z pieniędzmi zagrabionymi w czasie swych rządów. Pinochet, pozbawiony immunitetu, przebywa obecnie w areszcie domowym w Santiago. Jak dotąd nie poniósł żadnej kary mimo udowodnienia mu wielu win. Na rozpoczęcie procedury sądowej nie pozwalają m.in. wiek stan i zdrowia oskarżonego.