POLITYKA SPOŁECZNA wykład I 2.X.2011

Polityka społeczna. Podręcznik akademicki.

M. Szylko-Skoczny, PWN 2009

Obowiązujące nas rozdziały: 1-11

Egzamin: Test (pyt. zamknięte), jednokrotnego wyboru.

POLITYKA - tradycyjne rozumienie.

*Rodzaj sztuki rządzenia państwem, której celem jest dobro wspólne (Arystoteles 335 p.n.e.)

*Dążenie do udziału we władzy lub wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą ( M.Weber ok. 1915).

W polityce najważniejszą sprawą jest udział we władzy lub wpływa na decyzje. Władza jest esencją tego co wiążemy z polityką dla Webera! Weber sygnalizował ze w działaniu politycznym biorą udział zorganizowane grupy ludzi.

POLITYKA - współczesne rozumienie.

Działalność polegająca na przezwyciężaniu sprzeczności interesów i uzgadnianiu zachowań współzależnych grup społecznych i wewnątrz nich za pomocą perswazji, manipulacji, przymusu, przemocy, kontestacji, negocjacji i kompromisów. Służąca kształtowaniu i ochronie ładu społecznego korzystnego dla tych grup. Stosowanie do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów - jest realizowana głownie w państwie.

POLITYKA - nowy aspekt.

Kształtowanie stosunków państw narodowych z organizacjami międzynarodowymi oraz stosunki między tymi organizacjami i w ich obrębie zwłaszcza w kontekście działania UE.

Polityka

Politykowanie (politycos)	Rządzenie (policy governance)

Polityka Społeczna.

• Należy do sfery rządzenia (policy)

• Wywiera wpływa( bezpośredni lub pośredni) na sytuacje ludzi

• Powinno się wykorzystywać wiedze naukową (evidence - dowód)

• Ale warunkiem realizacji jakiegokolwiek zamysłu jest możliwość wprowadzenia go w życie

• Aby to było możliwe niezbędna jest władza

Racjonalność w Polityce Społecznej.

• Polityka oparta na dowodach (Evidence Based Policy) . Naukowe podstawy działania służącego społeczeństwa społeczeństwu (mocne dowody empiryczne o czynnikach warunkujących sytuację ludzi a także ludzkie zachowania)

• Politycs - w grze o władzę można wykorzystywać wiedzę o zachowaniach i ich motywach. Ale najbardziej liczy sie efekt, skutek zgodny z dążeniami uczestników gry politycznej (dążenie do socjotechnicznego wykorzystywania zmian i ustaleń naukowych).

POLITYKA SPOŁECZNA

• Aktywność praktyczne

Przy udziale władzy działania praktykowane co najmniej od starożytności (dawniej nie używano pojęcia „polityki społecznej”). Zarówno policy jak i politics należą do aktywności praktycznej.

• Aktywność badawcza/naukowa.

Od połowy XIX wieku zaczęto posługiwać się pojęciem „polityka społeczna”. Jej przedmiotem jest aktywność praktyczna polityki społecznej (policy i politics) ale także ich uwarunkowania.

Zainteresowanie Polityki Społecznej – (od starożytności.)

• Organizowanie wytwórczości i regulacje stosunków pracy

• Organizowanie władzy

• Kształcenie (socjalizacja nowych pokoleń)

• Pomoc ubogim (później pomoc społeczna)

• Działalność związana z ochroną bezpieczeństwa obywateli i wymiaru sprawiedliwości

• Działalność na rzecz zdrowia publicznego

• Koordynowanie działań samopomocowych

• Ruchy społeczne

Tradycje antyczne. (Rzym)

• Rozdawnictwo zboża (np. służyło do przekupywania wyborców)

• Akwedukty (Dostarczanie wody do miast. Wykorzystywanie do celów spożywczych za darmo)

• Łaźnie (Łaźnie publiczne - miejsce spotkań, gra w szachy, spędzanie czasu)

• Czas wolny ( Igrzyska Rzymskie. Areny w dużym mieście były różne)

• Prawo Rzymskie

• Ale nie stosunki pracy (Rzymianie nie pracowali. Pracowali jedynie niewolnicy.)

• Drogi

!!! Definiowanie Polityki Społecznej !!!

Wyodrębnianie się Polityki Społecznej w XIX wieku.

• Władza od dawna szukała poparcia ludzi od dawna starała przyczyniać się do zaspokajania potrzeb ludzi

• Nowe procesy społeczna (urbanizacja industrializacja, szerzej rewolucja przemysłowa) W warsztatach zaczęto stosować maszyny. Koniec panowania rzemieślników. Pojawiały się nowe grupy społeczne (m.in. najemni robotnicy fabryczni)

• Nowe grupy znajdują sie w bardzo trudnej sytuacji społecznej (nędza, niedożywienie, baaardzo złe warunki pracy, wykorzystanie społeczne)

• Urbanizacja - przenoszenie się ludzi ze wsi do miast. Samoorganizują się i zaczynają wałczyć o zaspokajania swoich potrzeb i realizacje swoich interesów <- Polityka społeczna zaczyna sie usamodzielniać

• Powstaje potrzeba odpowiedzi na ta sytuacje (przez warstwy posiadające oraz państwo)

POLITYKA SPOŁECZNA.

• We Francji - politique sociale w pismach Charles’a Fouriera 1772-1837. Bez wpływu na terminologię raczej dront socjal, econome socjale)

• Niemcy 1851 - pierwszy tom. Die Naturgeschichte des Volkes als Grundlage einer deutschen Sozialpolitik. Wilhelm Heinrich Richl’a 1873 powstaje Verein fur socialpolitik

• W Wielkiej Brytanii (GB) określenia social administration po reformie z 1834 roku (nowelizacja prawa ubogich) obecnie social policy

• W USA public policy (wszystko co robi rząd lub świadomie nie robi) także social policy

Ubezpieczenie społeczne Von Bismarcka.

• Przyspieszenie rozwoju gospodarki po zjednoczeniu Niemiec

• Wzrost popularności Socjaldemokracji i jej haseł poprawy sytuacji robotników

• Bismark i establishment przyjmują hasła ubezpieczenia robotników

• Modelowe rozwiązania - ubezpieczenia społeczne:

* chorobowe 1883 r. - najważniejsze

* wypadkowe 1884 r.

* inwalidzkie i emerytalne 1889 r.

• Przykład dla wielu krajów

Polityka społeczna jako odpowiedź na kwestie robotniczą

• Wprowadzenie regulaminu pracy najemnej w przemyśle GB, ustawodawstwo fabryczne (zakaz pracy dzieci - 1819 r. poniżej 9 roku życia) skracanie czasu pracy, prawo zrzeszania się (1877 r.), prawo urlopu, prawo do strajku

• Wprowadzenie inspekcji fabrycznej (nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy w przedsiębiorstwie). Anglia (1833 w Prusach (1853 r.) Austria (1883 r.)

• Rozwój idei rewolucyjnej i reformatorskich socjalizm utopijny. Związki zawodowe (GB 1824), Manifest Komunistyczny (1864 r.)

• Ale 1834 r. zmiana starej ustawy z 1601 r. ” prawo ubogich” bardzo utrudniająca uzyskanie świadczeń.

POLITYKA SPOŁECZNA wykład II 16.10.2011

Definiowanie polityki społecznej

Formułowanie jest najbardziej poprzez określenie:

• przedmiotu,

• podmiotu,

• celów,

• a także środków i sposobów ich stosowania (metod badawczych albo metod praktycznych oddziaływań)

• w wielu definicjach łączy się te elementy

Definicje polskie lata 70 te

-Polityka społeczna jest powoływana do zaspokojenia potrzeb ludzkich w tym szerokim zakresie, który decyduje o prosperowaniu jednostek, a przez to prawidłowym rozwoju całego społeczeństwa. (W. Szubert)!!!

-polityka społeczna wg. A. Rajkiewicza - to sfera działania państwa, oraz innych ciał publicznych i sił społecznych, która zajmuje się kształtowaniem warunków życia ludzkości, oraz stosunków międzynarodowych zgłasza w środowisku zamieszkania i pracy.

-polityka społeczna wg. J.Daneckiego polega na celowym organizowaniu postępu społecznego

-polityka społeczna wg. J.Szczepańskiej zmierza przede wszystkim do regulowania procesu rozwoju potrzeb

Definicje polskie lata 90 te

- Naczelnym zadaniem polityki społecznej jest obrona człowieka przed niezaspokojeniem jego potrzeb początkowo najbardziej elementarnych a nastepnie także potrzeb rozważnych. (Jolanta Supińska)

- Polityka społeczna to działalność państwa i samorządowych organizacji pozarządowych, których celem jest wyrównanie szans życiowych grup społeczeństw ekonomicznych i socjalnie najsłabszych.(J. Auteytner)

Definicje zagraniczne lata 70 te

- Polityka społeczna to działanie rzędu podejmowania dla zabezpieczenia jednostkom właściwych warunków życiowych realizowanych przez stosowanie sformalizowanych mechanizmów (T.H. Marshal 1975r.)

- Polityka społeczna to ogół społecznych urządzeń, wzorów działania i mechanizmów przy pomocy, których dokonuje się rozdział zasobów stosując w większym lub mniejszym stopniu kryterium potrzeby, wszystkie mechanizmy, które mają wpływ na sytuację jednostek, rodzin i dużych grup społecznych. (R Mishra 1981 r.)

Definicje zagraniczne lata 80 te

- polityka społeczna to zbiór relacji i uzasadnień przyjmowanych za podstawę tworzenia funkcjonowania i rozwoju instytucji społecznych i zbiorowości ludzkich. Chodzi o rację wpływające na podział zasobów statusu, władzy między różnymi grupami społecznymi.(M.Walker 1984r.)

-polityka społeczna oznacza publiczne zarządzanie społecznymi ryzykami, a jego główne cele to łagodzenie nierówności i ubóstwa, minimalizowanie społecznego ryzyka i optymalizacja dystrybucji i pomyślności. (G.Esping Andersen 1990r.)

Przedmiot polityki społecznej wg. L. Krzywickiego !

-kwestia społeczna to zbiór negatywnych zagadnień socjalnych

-kwestia społeczna istnieje w każdej epoce, ale zmienia się jej zewnętrzny charakter

-kwestie społeczne bezrobocie, nędza, brak mieszkań, zaniedbanie oświatowe typowe dla lat siedemdziesiątych.

Przedmiot polityki społecznej (Definiowano)

-dobro warstwy pracy najemnej w ogóle, a w szczególności pracy fizycznej lub inaczej, określenie właściwego stosunku między pracownikami i pracobiorcami. (A.Szymański 1926r.)

-struktura społeczna K. Krzeczkowski lata 30 te.

-potrzeby ludzi W.Szubert lata 70 te.

-warunki życia oraz stosunki międzyludzkie A.Rajkiewicz lata 70 te.
-warunki życia, treści współżycia społecznego, dysproporcje i nierówności społeczne, oraz udział ludzi w kształtowaniu forum zbiorowego J. Danecki lata 80 te.

-naczelnym celem polityki społecznej było i jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa egzystencjalnego w tym przede wszystkim ekonomicznego J. Orczyk 2005r.

Przedmiot polityki społecznej

Rand Corporation 2010r.

-dzieci i rodzina

-wykształcenie i sztuka

-energia i środowisko

-zdrowie i opieka zdrowotna

-infrastruktura i transport

-demografia i starość

-bezpieczeństwo i terroryzm

-nauka i technologia

A.Heidenheiner 1981r.

-podatki

-planowanie miejskie

-władza lokalna

-kształcenie

-mieszkalnictwo

-problemy ekonomiczne

Polityka podatkowa

Pozyskiwanie środków publicznych

-kształtowanie systemu i metod podatkowych w celu zabezpieczenia dochodów budżetowi państwa na realizację zadań publicznych.

Cele polityki podatkowej:

• Fiskalny- dostarczenie jak największych dochodów przy jak najmniejszych kosztach poboru oraz nie powoduje ujemnych skutków ubocznych.

• Gospodarcze- zapewnienie jak najlepszego rozwoju gospodarczego przy zachowaniu wpływów podatkowych do budżetu.

• Społeczne-zapewnienie społeczeństwu odpowiednich warunków bytowych przy zachowaniu wpływów podatkowych do budżetu.

-bez spełnienia celu fiskalnego nie można realizować pozostałych celów, w tym celu społecznego celu polityki społecznej.

-pieniądze pozyskane to środki publiczne (pozostałe to środki prywatne).

Dylemat

,, wysokie czy niskie podatki”

-obywatele nie lubią płacić podatków,

-państwo, budżet potrzebują pieniędzy na realizacje zadań publicznych

-zakres zadań publicznych jest zmienny
-państwo zawsze musi utrzymywać wojsko, policję, wymiar sprawiedliwości, administrację pomoc w sytuacjach skrajnych,

-państwo może płacić za rożne świadczenia w ramach polityki społecznej

-współcześnie państwa opiekuńcze (welfare states) płacą dużo (szeroki zakres aktywnej polityki społecznej.

Przedmiot polityki społecznej

J.Supińska lata 90 te.

-sfera pracy (zagrożenia i szanse, samorealizacji, jakich dostarcza praca

-dobrobyt (materialny poziom życia, czas wolny, stan środowiska, zdrowie

-kultura (wiedza i umiejętności konieczne do uczestniczenia w życiu społeczeństwa)

-porządek społeczny, (ustrój polityczny, gospodarczy i społeczny) ludzkie zachowania w tych sferach

Podmioty polityki społecznej

-instytucje i ludzie tworzący kształtujący i realizujący politykę społeczną

-grupy podmiotów twórcy, reformatorzy, obrońcy status Quo, realizatorzy polityki społecznej

-aktywności podmiotów (powinny być) są celowe skoordynowane (organizacje)

-analizie poddaje się formalne cechy organizacji i jej status określony w przepisach prawa

(jako byty prawne), ale także ich programy faktyczne działania, interesy instytucji i praktykularne interesy grupowe.

-współcześnie badanie rzeczywistych działań staje się coraz ważniejsze.

Podmioty

Krajowe i międzynarodowe (ponadpaństwowe, ONZ, UE, Rada Europy, MOP, WHO, itd.)

WHO- światowa organizacja zdrowia

Podmioty

-państwo – organizacja złożona, władza ustawodawcza, wykonawczą jest prezydent, rząd, administracja rządowa i samorządowa, sądownicza, wiele innych instytucji, które przygotowują realizację i kontrolują wykonywanie zadań polityki społecznej.

-podmioty działające w systemie gospodarki wśród ogółu zadań współuczestniczą w wyznaczeniu i realizacji zadań polityki społecznej (pracodawcy i ich organizacje oraz organizacje pracowników) - związek zawodowy.

-społeczeństwo obywatelskie (trzeci sektor) działa przez dobrowolne zrzeszenia formalne lub nieformalne (mogą być też nielegalne) różne formy organizacji pozarządowych ruchy społeczne, związki zawodowe kościoły i związki wyznaniowe.

POLITYKA SPOŁECZNA – wykład III - 30.10.2011

Odpowiedzialność Państwa

• za sytuację wszystkich obywateli (i rezydentów),

• za tworzenie podstaw bezpieczeństwa socjalnego obywateli,

• za tworzenie prawnych ram dla:

• aktywności ekonomicznej obywateli,

• relacji między-ludzkich i wymiany,

• instytucjonalizacji konfliktów społecznych

• kontroli przestrzegania prawa "nadużyć wolności" innych podmiotów.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r.

Art. 2.

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Art. 5

Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

Art. 11.

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

2. Finansowanie partii politycznych jest jawne.

Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

• Przyrodzona, niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela.

• Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

• Wszyscy są wobec prawa równi.

• Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa.

• Rzeczypospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego, języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.

• Rzeczypospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.

• Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Wolności Polityczne

• Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

• Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania
  i rozpowszechniania informacji.

• Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń
  i uczestniczenia w nich.

• Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

• Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Wolności i prawa ekonomiczne socjalne i kulturalne

• Każdy ma prawo do wolności (własności) i innych praw majątkowych oraz prawa dziedziczenia.

• Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy.

• Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

• Obywatele ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.

• Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

• Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają pomocy.

• Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

Wolności i prawa ekonomiczne socjalne i kulturalne

• Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny.

• Rzeczypospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka.

• Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolności nauczania a także wolności korzystania z dóbr kultury.

• Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne.

• Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych.

• Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców.

Rada Ministrów art. 146 ust. 4 Konstytucji

• zapewnia wykonanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny.

Rada Ministrów

skład: Ministerstwo Gospodarki i rozwoju Regionalnego, M. Sprawiedliwości, M. Sportu i Turystyki, M. Infrastruktury, M. Skarbu, M. Edukacji Narodowej, M. Nauki i Szkolnictwa Wyższego, M. Finansów, M. Zdrowia, M. Środowiska, M. Rolnictwa i Rozwoju Wsi, M. Kultury i Dziedzictwa Narodowego, M. Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

• 2005 r. : przekształcenie Ministerstwa Polityki Społecznej w Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Zakres działania

• Dział praca

• Dział Rodzina

• Dział zabezpieczenia społeczne

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Dział praca obejmuje sprawy:

• Zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu;

• Stosunków pracy i warunków pracy;

• Wynagrodzeń i świadczeń pracowniczych;

• Zbiorowych stosunków pracy i sporów zbiorowych.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Dział rodzina obejmuje sprawy:

• uwarunkowań demograficznych w kraju;

• opieki nad dzieckiem do 3 lat;

• ochrona i wspieranie rodziny z dziećmi na utrzymaniu, w szczególności rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej;

• przeciwdziałania patologiom;

• pomocy społecznej;

• świadczeń socjalnych, zatrudnienia, rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych;

• kombatantów i osób represjonowanych; koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych;

• działalność pożytku publicznego.

Jednostki organizacyjne podległe

• Centrum Partnerstwa Społecznego "Dialog" im. Andrzeja Bączkowskiego

• Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

• Krajowe Biuro Funduszu (nie zdążyłam dokończyć – widocznie nie będzie potrzebne)

Jednostki organizacyjne nadzorowane

Wykonawcze:

• Ochotnicze Hufce Pracy – OHP

• Państwowy fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – PEFRON

• Zakład Ubezpieczenia Społecznego – ZUS

Jednostki organizacyjne nadzorowane

Naukowe:

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – CIOP

• Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – IPiSS

• Instytut Rozwoju Służb Społecznych – IRSS

Rocznik Statystyczny RP

• Wydawany regularnie od 1921 r. (z przerwą w czasie II wojny św.)

• Periodyczne wydawnictwo Głównego Urzędu Statystycznego zawierają najważniejsze informacje o państwie, jego mieszkańcach, środowisku, gospodarce i związkach społecznych.

Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów

• ciało opiniotwórcze – doradcze Premier RP

• powstało 6 marca 2008 r.

• Twórca i szef zespołu – dr Michał Boni, minister – członek Rady Ministrów

zadania

• prognozy, analizy, oceny sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju

• propozycje dotyczą: celów strategii gospodarczego i społecznego rozwoju kraju

• udział w opracowywaniu planów strategicznych rządu

Polska 2030

Cel raportu:

• Analiza systemu edukacji z punktu widzenia potrzeb społeczeństwa. Rozwój dotyczy konkurencyjności gospodarki oraz szans osiągnięcia indywidualnej satysfakcji.

• Intencja pobudzania dyskusji o dalekosiężnych celach polityki społecznej.

Raport "Młodzi 2011" 29 sierpnia 2011

Cel raportu:

• Przekazanie zebranej wiedzy na temat młodej generacji w wielu wymiarach jej funkcjonowania.

• Ma być również impulsem do debaty na temat sytuacji młodych ludzi w Polsce.

Podmioty Polityki Społecznej

• Szczebel gminy: ośrodki pomocy społecznej – pomoc pieniężna, usługowa, rzeczowa, kierowanie do domu pomocy społecznej.

• Szczebel powiatu: centra pomocy rodzinie (miejskie centra pomocy rodzinie). Prowadzenie domu pomocy społecznej, zapewnienie opieki nad dziećmi

w placówkach opiekuńczo-wychowawczych tj.: dom dziecka, pogotowie opiekuńcze i

w rodzinach zastępczych.....

POLITYKA SPOŁECZNA – wykład IV – 06.11.2011

Trzeci Sektor

• Ogół prywatnych organizacji działających społecznie i nie dla zysku, czyli

organizacje pozarządowe (organizacje non-profit,

• Podstawa prawna; ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2003 r.

• Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.

Trzeci Sektor

• wykonują zadania powierzone przez przepisy (ustawodawstwo społeczne) przez podmioty państwa (działalność pożytku publicznego)

• działalność w zakresie, w jakim same sobie wyznaczają

• zajmują się bezpośrednio zaspokajaniem potrzeb;

• są forum artykulacji interesów różnych grup społeczeństwa;

• uczestniczą (współpracują lub protestują) w politycznym procesie podejmowania decyzji dotyczących polityki społecznej.

Sfera zadań publicznych

• pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom, i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób

• działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym;

• działalność charytatywna;

• ochrona i promocja zdrowia;

• działalność na rzecz osób niepełnosprawnych;

• promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy

• działalność na rzecz praw kobiet i mężczyzn; oraz osób w wieku emerytalnym

• ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego;

Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych

Raport z Badania 2010

Regon

wg stanu na 01.10.2010

1. blisko 100 tyś (biorąc pod uwagę także oddziały lokalne organizacji – blisko 112 tyś) w tym:

2. * 12 tyś fundacji (blisko 14 tyś z oddziałami lokalnymi),

3. * 87 tyś stowarzyszeń (97 tyś wraz z oddziałami lokalnymi) z tego:

4. - 24 tyś towarzystw i klubów sportowych,

5. - 16 tyś Ochotniczych straży Pożarnych (OSP)

6. - 46 tyś pozostałych stowarzyszeń.

Trzeci Sektor w Polsce 2006-2008

• 10% nie prowadzi żadnych działań

• trzy na cztery z nich nie zatrudniają żadnego pracownika,

• 8% zatrudnia więcej niż 5 pracowników,

• skłonność do stowarzyszania: 30,5% w 1989 r., 15% w 2007 r.

• lokujemy się pod tym względem, na ostatnim miejscu wśród krajów objętych badaniem European Socjal Survey

- Szwecja i Dania były na pierwszych miejscach,

Cele polityki Społecznej

• Problem 1: jak definiowane są cele polityki społecznej w programach politycznych, ustawach (uzasadnieniach ustaw), deklaracjach wyborczych ?

• Problem 2: jakie powinny być cele polityki)społecznej? (do czego polityka społeczna powinna zmierzać ?);

Polityka Społeczna

S. Rychliński (lata trzydzieste)

• Nauka celowościowa – nauka praktyczna - jej ustalenia opisują i próbują wyjaśnić zdarzenia, ale powinny służyć zmianie rzeczywistości;

• „Naukowo usystematyzowany zbiór wskazówek dla praktyki”.

Spór o cele

• określanie celów polityki społecznej nie należy do nauki, która nie może odpowiadać na pytanie, jak być powinno (np. K. Krzeczkowski).

• Kategoria celu może być stosowana do opisywania i wyjaśniania działania, spełnia nie tylko normatywne funkcje.

• Eliminacja celów może prowadzić do włączenia w zakres znaczeniowy również takich działań jak eksterminacja, wysiedlanie, czy przymusowa sterylizacja (były takie praktyki).

• Dominuje definiowanie polityki społecznej poprzez pozytywne cele.

Dwie klasy celów

• związane z likwidacją zła społecznego (np. łagodzenie ubóstwa) – wcześniejsze i mniej ambitne => wielkie zmiany traktowane jako sukces, ale niekiedy tragiczne konsekwencje (nazizm), komunizm (ograniczone sukcesy ale bez negatywnych skutków)

• związane z kreowaniem dobra społecznego (np. urzeczywistnienie sprawiedliwości społecznej optymalizacja podziału pomyślności- późniejsze niekiedy prowadzenie do redukcji => wielkie zmiany traktowane jako sukces, ale niekiedy tragiczne konsekwencje (nazizm, komunizm)

• współcześnie: niechęć do wielkich projektów (narracji)

Wielkość celów

np.: (W. Weddigen, lata trzydzieste)

• a/ ograniczone włączenie robotników przemysłowych w nowy porządek społeczny;

• b/ pokój społeczny, (do zapamiętania:polityka społeczna jest celem - pol. społ.

nie powinno na tym zależeć);

• c/ osłabienie, konfliktów klasowych (jako środek do osiągnięcia pokoju społecznego;

Cele Polityki Społecznej

• poprawa warunków bytu i pracy szerokich warstw ludności, usówanie nierówności społecznych oraz podnoszenie kultury życia (W. Szubert).

• organizowanie postępu społecznego (J. Danecki),

• obrona przed zaspokajaniem elementarnych i rozwojowych potrzeb człowieka

(J. Supińska),

• łagodzenie nierówności i ubóstwa, minimalizowanie społecznego ryzyka i optymalizacja podziału pomyślności (G. Esping- Andersen).(Każdy ma prawo do uczestnictwa w tym co nam jest dane).

• Wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństw ekonomicznie i socjalnie najsłabszych (J. Auleytner)

Cele w podręcznikach

• bezpieczeństwo socjalne – obejmuje zapewnienie dochodów i usług w systemie występowania ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie)

• inwestowanie w człowieka – tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształtowanie młodego pokolenia (są czynnikiem rozwoju ekonomicznego, sprawiając, że wartości socjalne uzależnione są od polityki gospodarczej

• ład społeczny jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji - różnice między ludźmi: wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej

• życie rodzinne – akceptowanie wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych

• wychowywanie przyszłych generacji wymaga wspierania rodzin nie tylko ubogich, wymagane jest także wsparcie nie koniecznie materialne ze strony osób i instytucji.

POLITYKA SPOŁECZNA – wykład V – 20.11.2011

Cele Polityki Społecznej a gra polityczna

• cele polityki społecznej (np. dążenie do redukcji bezrobocia) są często wykorzystywane w grze (walce) politycznej;

• w przyszłości spór o cele polityki społecznej i sposoby ich realizacji wyznaczały pozycje partii uczestniczących w grze politycznej (podział: prawica-lewica);

• współcześnie nie można wyobrazić sobie gry politycznej bez podnoszenia problemów społecznych (ale podział na prawicę i lewicę nie jest taki jasny);

Rynek a modele polityki społecznej

• Rynek jako regulator popytu (kupuje kto ma pieniądze i chce je wydać – a kto nie ma pieniędzy jest pozbawiony dostępu) i podaży (produkuje się to na co jest popyt po uprzednich inwestycjach);

• Skutkiem działania rynku niektórzy są wykluczeni;

• Zadaniem państwa (i polityki społecznej) jest umożliwienie dostępu tym, których wyklucza rynek;

• Im większa zaufanie do rynku jako regulatora życia społecznego – tym bardziej ograniczone działania polityki społecznej;

Interwencje w działania rynku

• Zakaz produkcji (np.: narkotyki, broń);

• Standardy jakości wyrobów i ich kontrola (żywność, leki);

• Normy bezpieczeństwa (higiena pracy);

• Bezpłatność (cena zerowa);

• Ceny minimalne (np.:płaca minimalna);

• Subsydiowanie produkcji (dopłaty dla producentów);

• Subsydiowanie konsumpcji (obniżenie ceny, bony żywnościowe);

• Przymus konsumpcji (nauka, szczepienia ochronne);

Celem może być jakość życia…

Wymiary definicji (jako polityki):

pasywność

• Na ogół przyjmuje się, że polityka społeczna to decyzje i działania (aktywność) ale występuje także nieuchronnie:

- Brak decyzji i brak działania (pasywność);

- Decyzje o braku decyzji i niepodejmowaniu działań;

Wymiary definicji (jako praktyki):

pasywność

• Powinny być traktowane jako integralna część polityki społecznej;

• Przy braku decyzji (decyzji o zaniechaniu) powstają skutki społeczne (związane z różnymi aspektami sytuacji ludzi);

• Często ranga tych skutków pozytywnych i negatywnych – jest większa, niż przy podejmowaniu różnych działań;

• Zależności empiryczne mogą ujawnić się niezależnie od intencji autorów polityki społecznej;

• Odpowiedzialność za niezamierzone skutki może być przypisana decydentom pod warunkiem, że mogli je przewidzieć – ale chyba nie tylko wtedy …;

Zabezpieczenie społeczne

Pochodzenie terminu „zabezpieczenie społeczne”

• Rada Komisarzy Ludowych – dekret o zabezpieczeniu społecznym z 1918 (социальное oбecneченue)

• Social Security Act z 1935 (ustawa z USA),

• Karta Atlantycka z 1941 (social security)

• Powszechna Deklaracja praw Człowieka z 1948 r. art. 22 : „Każdy człowiek ma jako członek społeczeństwa prawo do zabezpieczenia społecznego”

Zabezpieczenie społeczne

Jerzy Piotrowski

• całokształt urządzeń publicznych zapewniających ochronę przed niedostatkiem

• całokształt środków i działań (instytucji) publicznych, przy których pomocy społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed groźbą niezaspokojenia podstawowych potrzeb, społecznie uznanych za ważne

Cele zabezpieczenia

• Zaspokojenie pilnej potrzeby finansowej wynikłej z nagłego i nieoczekiwanego zdarzenia takiego jak: śmierć żywiciela, bezrobocie czy wypadek przy pracy.

• Zapewnienie finansowania dodatkowych kosztów związanych z niepełnosprawnością i potrzebą opieki.

• Wsparcie rodziny jako jednostki społecznej.

• Zapobieganie lub łagodzenie ubóstwa.

• Redystrybucja zasobów, np.: od młodszych do starszych, od samotnych do rodzin, od sprawnych do niepełnosprawnych, od zdrowych do chorych.

Konwencja 102 MOP

• opieka lekarska (przedmiot ochrony: wszelki stan chorobowy, ciąża, poród, a także ich skutki),

• zasiłki chorobowe (przedmiot ochrony: niezdolność do pracy wskutek choroby, pociągająca za sobą utratę zarobków),

• świadczenie w razie bezrobocia (przedmiot ochrony: utrata zarobków z powodu niemożności otrzymania odpowiedniego zatrudnienia),

• świadczenie na starość (przedmiot ochrony: przeżycie ponad ustalony wiek),

• świadczenie w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych (przedmiot ochrony: skutki tych wypadków i chorób),

Konwencja 102 MOP

• świadczenie rodzinne (przedmiot ochrony: odpowiada za utrzymanie dzieci),

• świadczenie macierzyńskie (przedmiot ochrony: ciąża, poród i ich skutki oraz będąca ich wynikiem utrata zarobków),

• świadczenie w razie inwalidztwa (przedmiot ochrony: niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek działalności zawodowej, jeśli będzie trwała lub istnieje nadal, po wykorzystaniu prawa do zasiłku chorobowego),

• świadczenie w razie śmierci żywiciela rodziny (przedmiot ochrony: utrata przez wdowę i dzieci środków utrzymania),

Ustawa o działaniach administracji rządowej, 1997 Dział zabezpieczenia społeczne

• ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenia społeczne,

• fundusze emerytalne

• pomoc społeczna i świadczenia na rzecz rodzin,

• świadczenie socjalne, zatrudnienie, rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych,

• kombatanci i osoby niepełnosprawne,

• koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Dz. U. 2004 r. nr 64 poz. 593

• Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

• Pomoc społeczna organów administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, kościołem katolickim i innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

• Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej, państwo ma na celu umożliwianie pomocy osobom i rodzinom w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są oni w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia zasoby i możliwości,

POLITYKA SPOŁECZNA WYKŁAD VI 27.11.2011

Techniki (metody) zabezpieczenia społecznego:

• Świadczenia z ubezpieczenia społecznego

• Świadczenia zaopatrzeniowe

• Świadczenia z pomocy społecznej

Techniki administracyjno finansowe zabezpieczenia społecznego w Polsce
Elementy różnicujące
ADMINISTRACJA
FINANSOWANIE
UPRAWNIENI
ŚWIADCZENIA

Metoda pomocowa w polskiej praktyce

• W koncepcji metody pomocowej jest w pełni uznaniowa (zależy wyłącznie od uznania donatorów) w ustawie są kryteria

• W koncepcji jest wielu donatorów (podmiotów z zestawieniu, gmina jest głównym podmiotem

• W koncepcji nie ma roszczenia – w ustawie, jeśli są kryteria to można dochodzić świadczenia, jeśli kryteria są spełnione

Ogólnie prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje (wg tekstu ujednoliconego z 2011 r.)

• Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu, interwencji socjalnej. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych

• Osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza 461 zł, zwanej dalej kryterium dochodowym.

NEGATYWY ZABEZPIECZENIA

• Pułapka bezrobocia (świadczenia zbyt wysokie w stosunku do płac, zniechęcają do podejmowania pracy

• Pułapka ubóstwa (osiągnięcie wyższego dochodu rynkowego brutto w wyniku składek podatków, wycofania pomocy, prowadzi do zmniejszenia dochodu netto)

• Stygmatyzowanie nie szanuje się osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej) poziom realizacji uprawnień (ilu uprawnionych nie otrzymuje świadczeń)

POTRZEBY

Potrzeba termin stosowany w wielu różnych naukach i w wielu różnych znaczeniach

Najważniejsze zastosowania:

• Ekonomia

• Socjologia

• Psychologia

• Psychiatria

• Pedagogika

• Polityka Społeczna

Potrzeby:

• To odczuwalny przez jednostkę stan braku czegoś, co w związku:

* ze strukturą organizmu

* indywidualnym doświadczeniem

* miejscem jednostki w społeczeństwie

• Jest niezbędne do utrzymywania jej przy życiu, umożliwiania jej rozwoju, utrzymania okresowej roli społecznej, zachowania równowagi psychicznej

• Potrzeby to stan oceniany jako brak na podstawie przyjętego kryterium oceny, także niezależnie od subiektywnych odczuć osoby zainteresowanej

• Jest to ocena zewnętrzna w stosunku od świadomości osoby której potrzeba jest przypisywana

DWA ZNACZENIA POJĘCIA POTRZEBY:

• W Polityce Społecznej są wykorzystywane obydwa znaczenia

• W pierwszym znaczeniu potrzeba może skłaniać osobę do działania

• W drugi znaczeniu (potrzeba stwierdzona przez zewnętrznego obserwatora) informacja o potrzebie jest adresowana do podmiotów Polityki Społecznej, potrzeba jako kategoria ekonomiczna

• Potrzeba jest jedna z centralnych kategorii ekonomicznych

• Występowanie potrzeb rozumianych jako subiektywnie odczuwana rozbieżność pomiędzy status quo a statusem porządnym jest najważniejszym motywem podejmowania procesu gospodarowania, polegającego przekształcaniu zasobów w dobra ekonomiczne, które służą zaspakajaniu potrzeb.

TYPOLOGIA POTRZEB WG. J. BRADSHW’A:

• Normatywne – określane przez ekspertów, maja teoretyczne uzasadnienia, ludzie mają o nich nie wiedzieć

• Odczuwane - postrzeganie przez osobę zainteresowaną, są definiowane jako cos niepokojącego, zwykle skłaniają do reakcji

• Wyrażane - zgłaszane do eksperta (bo ważne przynajmniej w ocenie osoby zainteresowanej) może być to instytucja polityki społecznej

POTRZEBY A POLITYKA SPOŁECZNA

• Społeczeństwo jest źródłem powstawania potrzeb oraz źródłem ich zaspokajania

• Potrzeby dają się podporządkować (hierarchia potrzeb) w zależności od roli dla życia i rozwoju człowieka

• Potrzeby są różne w zależności miejsca i czasu i zmieniają się w cyklu życia jednostki

• Różnorodność potrzeb i aspiracji zmusza politykę społeczna do zaspokajania ich na poziomie przynajmniej minimalnym

• Potrzeby i ich zaspokajanie dają się mierzyć (wskaźniki)

Powszechne zaspokajanie potrzeb podstawowych przynajmniej na poziomie umożliwiającym godne życie celem polityki społecznej.

KLASYFIKACJA POTRZEB CZŁOWIEKA

• potrzeby:

* indywidualne

* społeczne

• potrzeby:

*obiektywne – naturalne dla określenia fazy życia człowieka jako kondycji psychicznej i fizycznej oraz miejsca w systemie społecznym niezależnie od tego czy są uświadamiane przez jednostkę czy nie

*subiektywne - zawsze uświadomione

• potrzeby:

*materialne

*niematerialne

• potrzeby:

*stałe o zmiennym natężeniu w poszczególnych fazach życia

* zmienne zależne od poszczególnych faz życia

KONCEPCJA A. MASLOW’A

Abraham Harold Maslow 1908 -1979. Amerykański psycholog, autor teorii hierarchii potrzeb. Jeden z najważniejszych przedstawicieli nurtu psychologii humanistycznej.

POLITYKA SPOŁECZNA WYKŁAD VII – 04.12.2011 R.

POTRZEBY WG KONCEPCJI ONZ, 1966 „METODA GENEWSKA”

• Wyżywienie – kalorie na 1 osobę

• Mieszkanie – standard mieszkań (gęstość, samodzielność, sanitariaty)

• Zdrowie – zgony, długość życia, dostęp do usług zdrowotnych

• Wykształcenie – odsetek w szkołach średnich, wyższych, jakość nauczania

• Czas wolny – ilość czasu wolnego, dostęp do gazet, kina

• Dochód (produkt) narodowy na 1 mieszkańca

• Wskaźnik dochodu (dynamika zmiany)

SZCZEGÓLOWE POLITYKI SPOŁECZNE

• podział zakresu znaczeniowego pojęcia „polityka społeczna” na mniejsze zbiory (klasy)

• może opierać się na jednym lub kilku kryteriach, którymi są zwykle kategorie używane do definiowania

WODRĘBNIENIE POLITYK SZCZEGÓŁOWYCH

• kryterium : warunki życia

• kryterium : formy zła społecznego

• kryterium : grupy zajmującą pozycję społeczną gorszą

KRYTERIUM : WARUNKI ŻYCIA

• Rozmaite elementy otoczenia w jakim ludzie przebywają i działają

• Przykładowo : warunki pracy i warunki mieszkaniowe

• Polityki szczegółowe :

• polityka ochrony pracy

• polityka mieszkaniowa

KRYTERIUM : FORMY ZŁA SPOŁECZNEGO

• Formy zła społecznego, przykłady :

• Ubóstwo,

• Brak wykształcenia,

• Bezdomność,

• Bezrobocie (mogą być inne)

• Szczegółowe polityki społeczne

• Polityka ograniczająca ubóstwo,

• Polityka umożliwiająca (promująca) wykształcenie,

• Polityka przeciwdziałająca (zwalczająca) bezdomność,

• Polityka przeciwdziałająca (zwalczająca) bezrobocie

KRYTERIUM : GRUPY ZAJMUJĄCĄ POZYCJĘ SPOŁECZNĄ GORSZĄ

• wymiary gorszej pozycji ekonomicznej i społecznej – sieroty społeczne i biologiczne, rodziny niepełne, rodziny wielodzietne, bezdomni, chorzy, niepełnosprawni, analfabeci, bezrobotni, ubodzy, ofiary przestępstw, więźniowie

• polityki szczegółowe :

• Polityka na rzecz sierot,

• Polityka wspierania rodzin niepełnych i wielodzietnych,

• Polityka wobec chorych i niepełnosprawnych,

• Polityka zwalczania analfabetyzmu,

• Polityka przeciwdziałania i zwalczania bezrobocia,

• Polityka zwalczania ubóstwa,

• Polityka wspierania ofiar przestępstw,

• Polityka wspierania byłych więźniów

POLITYKI SZCZEGÓŁOWE WG W. SZUBERTA

• ludnościowa,

• rodzinna,

• zdrowotna,

• mieszkaniowa,

• kształcenia,

• kulturalna,

• zatrudnienia,

• kształtowania dochodów,

• ochrony pracy,

• zabezpieczenia społecznego,

• organizowania wypoczynku i czasu wolnego,

• kształtowania i ochrony środowiska,

• usuwania i ograniczania zjawisk patologii społecznej

WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁECZNEGO ( HUMAN DEVELOPMENT INDEX HDI)

• Miara systematyczna oparta na średniej wskaźników obejmujących trzy podstawowe sfery życia :

• strefa zdrowia (oceniana poprzez wskaźnik przeciętnej długości życia),

• edukacja (wskaźnik analfabetyzmu, tj. umiejętności pisania i czytania ze zrozumieniem i wskaźnik skaloryzacji),

• dochód przypadający na głowę mieszkańca ( PKB per capita)

• Konstrukcja wskaźnika określa dla każdego kraju wartości w każdej z wymienionych sfer :

• pozwala na pełniejsze porównania międzynarodowe (jednolite metodologie rekomendowane przez UNDP)

• opisuje efekty w zakresie rozwoju społecznego poszczególnych krajów,

• jest wykorzystywany jako kryterium przy hierarchizacji krajów według poziomu ogólnego ich rozwoju – społecznego i gospodarczego w określonym momencie,

• można określić dystans, jaki dzieli kraje najuboższe od najbogatszych (czyli inaczej – rozwijające się od rozwiniętych) pod względem poziomu rozwoju cywilizacyjnego

WSKAŹNIKI JAKOŚCI ŻYCIA

• Quality of Life (index) – wskaźnik opracowany w 2005 przez brytyjski tygodnik The Economist

• odzwierciedla poziom życia i satysfakcji życiowej w poszczególnych krajach w bardziej adekwatny sposób nie przy użyciu tradycyjnych metod (wskaźnika wzrostu PKB lub poziomu PKB na 1 mieszkańca)

WSKAŹNIKI JAKOŚCI ŻYCIA

1. Sytuacje materialne – PKB na 1 osobę, w USD przy zachowaniu parytetu siły nabywczej,

2. Zdrowie – oczekiwana długość życia, w latach,

3. Stabilność polityczna i bezpieczeństwo – ocena stabilności politycznej i bezpieczeństwa,

4. Życie rodzinne – wskaźnik rozwodów, (na 1000 mieszkańców), wyrażony w skali od 1 (najniższy wskaźnik rozwodów) do 5 (najwyższy),

5. Życie wspólnotowe – zmienna ta otrzymuje wartość 1, jeśli kraj ma wysoki wskaźnik uczęszczania do kościoła albo członkostwa w związkach zawodowych, w przeciwnym razie zero,

6. Klimat i geografia – szerokość geograficzna, dla rozróżnienia między klimatami gorącym i zimnym,

7. Bezpieczeństwo zatrudnienia – stopa bezrobocia, w procentach,

8. Wolność polityczna – przeciętne wskaźniki wolności politycznych i praw obywatelskich. Skala od 1 (całkowicie wolny) do 7 (bez wolności),

9. Równość płci - propozycje przeciętnych zarobków mężczyzn i kobiet, ostatnie dostępne dane

ORIENTACJA POLITYKI SPOŁECZNEJ

• kryterium : przedmiot – polityka wpływająca na warunki życia ludności i stosunki międzyludzkie, na sfery pracy, dobrobytu, ładu i kultury

• kryterium : podmiot – międzypaństwowe, państwowe, niepaństwowe

• kryterium : cel - polityka nastawiona na urzeczywistnienie dobra społecznego, nastawiona na eliminowanie zła społecznego

• kryterium : środki działania – polityka nagradzająca, karząca, wychowująca i ułatwiająca

• kryterium : zakres adresatów – skierowana do całej ludzkości, skierowana do grup słabych ekonomicznie i społecznie

MODELE POLITYKI SPOŁECZNEJ

• konkretna

• postulatywna

• teoretyczna

MODELE POLITYKI SPOŁECZNEJ : KONKRETNA

są odwzorowaniem polityki społecznej prowadzonej w różnych krajach , w różnym czasie

(np. polityka społeczna rządu Tadeusza Mazowieckiego)

POLITYKA SPOŁECZNA RZĄDU TADEUSZA MAZOWIECKIEGO 1989 – 1990

*zasada : obywatel odpowiada za zaspokojenie swoich potrzeb, państwo pomaga tylko najsłabszym

*przebudowa ekonomiczna - likwidacje dopłat i dążenia do prywatyzacji

*skutek : bezrobocie (PGR, całe gałęzie przemysłu)

*konieczność doraźnej pomocy (zasiłki dla bezrobotnych)

*konflikt między L. Balcerowiczem (gospodarka) i J. Kuroniem (spr. społeczne)

*problem społecznych kosztów transformacji

*mogą być tworzone jako projekty przyszłej polityki społecznej , stanowiąc konstrukcję pożądanych polityk społecznych (np. Plan Beveridge’a)

PLAN BEVERIDGE’A WIELKA BRYTANIA 1942

• polityki bezpieczeństwa społecznego (social security)

• bezpieczeństwo społeczne „od kołyski do grobu”

• polityka społeczna realizowana we współpracy między państwem i jednostką

• Państwo gwarantuje dostęp do świadczeń i ich finansowanie na poziomie minimum

• pięć gigantów zła społecznego, niedostatek, choroba, ignorancja, nędza moralna, bezrobocie

BEVERIGE REPORT AND THE PUBLIC

Co robić, by nie chorować?

• Ćwiczenia

• Sen

• Przygotowywanie posiłków

• Mleko dla dzieci

MODELE POLITYKI SPOŁECZNEJ:

• Są narzędziem do oceniania i porównywania faktycznie realizowanych polityk (typy idealne M. Webera).

• Typologie zaproponowane przez R. Titmusa (1975), N. Funnisa i D. Tilton (1977) i G. Esping-Andersen (1990)

MODEL POLITYKI SPOŁECZNEJ:

• Wskazuje cele polityki społecznej

• Definiuje związki między uzasadnieniem aksjologicznym (wartościami z celami polityki społecznej)

• Ustala liczbę obszarów w których podejmuje się interwencje polityki społecznej

• Określa zależności między szczegółowymi politykami społecznymi

• Wskazuje podmioty odpowiedzialne za realizację polityki społecznej

MODEL R. TITMUSA (1975)

Problem: Relacje miedzy polityka społeczna a gospodarka rynkową

• Model marginalny (rezydualny), gdy zawodzi rodzina i rynek

Dopuszczalna jest interwencja państwowa

• Model motywacyjny/służebny bądź wydajnościowy (programy społeczne są ważnym uzupełnieniem rynku), priorytet zasług i wydajności pracy

• Model instytucjonalno dystrybucyjny (polityka społeczna to integralna część systemu), redystrybucja dochodu na podstawie kryterium potrzeby

MODEL G. ESPING-ANDERSEN

• Istnienie lub nie istnienie warunków korzystania ze świadczeń (np. składki, świadczenia pracy, stan materialny)

• Wpływ polityki społecznej na zachowania lub zmiany satysfakcji społecznej

Zmiana założenia określenia „modele”, reżimy i modyfikacja podziału Titmusa:

1. Liberalny (liberal)

2. Konserwatywno-korporacyjny

3. Socjaldemokratyczny

Ad.1 Model liberalny -> USA, Australia, Japonia, Szwajcaria

• Popieranych przez skrajnych liberałów i neokonserwatystów

• Naturalnymi kanałami zaspokajania potrzeb: rynek prywatny i rodzina

• Zdecydowana większość społeczeństwa jest w stanie zaspokoić swoje potrzeby własnym działaniem przy ewentualnej pomocy rodziny lub organizacji charytatywnych

• Państwo powinno jedynie ingerować w ostateczności

• Interwencja jedynie w odniesieniu do grup, które nie są w stanie same sobie poradzić

• Rozbudowa państwowej polityki społecznej jest niepotrzebna, niesie za sobą negatywne skutki w postaci utraty motywacji do pracy. Osłabienia moralności czy ograniczenia wolności indywidualnej

• Działanie o charakterze selektywnym

• Świadczenia udzielane tylko na czas trwania potrzeby

• Świadczenia społeczne są fakultatywne, zależne od sytuacji materialnej

• Państwo stymuluje podmioty prywatne albo pasywne albo aktywne do korzystania z prywatnych systemów świadczeń i usług

• Bardzo duża rola ubezpieczeń społecznych

Ad.2 Model korporacyjny (motywacyjny) społeczna gospodarka rynkowa -> Niemcy , Francja, Austria

• Popierany przez społecznie popieranych liberałów

• Szersza ingerencja państwa

• wyraźna granica ingerencji, programy społeczne powinny jak najmniej zakłócać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej w możliwie największym stopniu służyć rozwojowi gospodarczemu

• potrzeby ludzkie powinny być zaspokajane zgodnie z kryteriami stażu pracy, zasług i wydajności

• silnie uzależnienia wysokości świadczeń od statusu danej osoby na rynku pracy

• świadczenia przysługują głównie osobom ubezpieczonym, a same ubezpieczenia są obowiązkowe

• ubezpieczenia mają powszechny charakter podmiotowy obejmują zasadniczo (choroba, starość i ryzyko) wszystkich pracujących obywateli i ich rodziny oraz wszystkie typowe zdarzenia losowe, których wystąpienie może powodować utratę dochodu lub pojawienie sie nowych potrzeb

• ubezpieczenia prywatne pełnią rolę ważna ale uzupełniającą

Ad. 3 Model instytucjonalno-redystrybucyjny -> Skandynawia

• popierany przez socjaldemokratów

• przesłanka: ani rodzina ani rynek prywatny nie są w stanie zagwarantować każdemu zaspokajanie potrzeb na dostatecznym poziomie

• odpowiedzialność za dobrobyt i bezpieczeństwo socjalne każdej jednostki ponosi przede wszystkim społeczeństwo

• w procesie zaspokajania wszystkich ważnych potrzeb mechanizmy rynkowe muszą być uzupełniane przez planowe działania państwa

• nie może być wyznaczania granic zaangażowania państwa (poza skutecznością rynku)

• wszyscy są uprawnieni do godziwego standardu życia

• polityka społeczna powinna obejmować wszystkich obywateli - prawo do świadczeń społecznych powinno przysługiwać każdemu bez dyskryminujących warunków wstępnych

• konieczna jest daleko idąca redystrybucja dochodów i gwarantowanie dostępu do świadczeń i usług opartego na kryterium potrzeb, niezależnie od funkcjonowania rynku i wkładu własnego jednostki

• wszechstronność - zakres świadczeń obejmuje głównie ryzyko społeczne (zdrowie, edukacja i wielorakie świadczenia na starość, niepełnosprawność, wielodzietność, ubóstwo, patologia)

• „obywatelstwo socjalne” [termin Marshala] Świadczenia należą sie wszystkim obywatelom bez warunków wstępnych