Stosunki międzynarodowe

1.Polityka i gospodarka (większe tempo przemian)

Kiedyś oddzielnie funkcjonowała polityka i gospodarka. Dopiero po II wojnie światowej zaczęto łączyć obie płaszczyzny. Po II wojnie światowej oprócz złych skutków były też dobre - ogromnie do przodu ruszył postęp naukowy.

2.Inne podmioty

Do II wojny światowej tylko państwa są członkami stosunków międzynarodowych

Po II wojnie światowej państwa + inne organizacje polityczne i gospodarcze (ONZ, MFW)

3.Stosunki międzynarodowe - Europa międzywojenna

W okresie międzywojennym była mowa o stosunkach międzynarodowych jako o Europie, a reszta świata była widzem (zależnym lub biernym). Tylko Japonia i USA tworzyły z Europą stosunki międzynarodowe. Dopiero po 1945 weszły do gry takie kraje jak Indie, Chiny, Singapur, Australia, Nowa Zelandia.

Porządek polityczny

1.1648-1815 porządek westfalski

2.1815-1914 porządek wiedeński

3.1914-1918 I wojna światowa

4.1919-1939 porządek wersalski

5.1939-1945 II wojna światowa

6.1945-1989 porządek jałtański

7.1989-powstanie 1 rządu niekomunistycznego RP, rozpad ZSRR, zjednoczenie Niemiec, koniec Zimnej Wojny i binarnego podziału, początek hegemonii USA

XXI w. - coraz większym konkurentem USA są Chiny

Polskie stosunki międzynarodowe

-koncepcja trializmu

-przyłączenie Królestwa Polskiego do Galicji i przekształcenie monarchii Habsburgów w państwo Austro–Węgry – Polska (wiek XVII)

Królestwo Polskie

-państwo zależne od II Rzeszy Niemieckiej i Austro-Węgier,

-powstałe na terenie Królestwa Kongresowego w efekcie austriacko-niemieckiej konferencji i wspólnej proklamacji cesarza Niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier z 5 listopada 1916

-proklamacja ta nie określała jednak granic Królestwa Polskiego, pozostając pod kontrolą Niemiec i Austro-Węgier, oraz nie mając zasadniczo możliwości prowadzenia własnej polityki zagranicznej, Królestwo Polskie praktycznie nie zaistniało jako samodzielny byt państwowy

-niemniej stało się ono zalążkiem niepodległego państwa polskiego, określanego jako II Rzeczpospolita

-Rada Regencyjna Królestwa Polskiego - kolegialny organ mający oficjalnie sprawować władzę zwierzchnią nad zależnym od obu państw centralnych Królestwem Polskim przekazanie władzy Piłsudskiemu

1918

11. listopada 1918r. ogłoszenie niepodległości

-II Rzeczpospolita – państwo polskie odrodzone w 1918 po 123 latach zaborów do 1939

-Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa (władza polityczna i wojskowa)

-Mała Konstytucja 1919 - to Uchwała Sejmu Ustawodawczego w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa

-wprowadzała w Polsce system rządów komitetowych- najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, którego wolę wykonywać miał Naczelnik Państwa oraz Rada Ministrów, jako swoisty komitet pozbawiony własnych, niezależnych od parlamentu uprawnień.

Sprawa granic nadal nie ustalona.

granica północna - spór terytorialny o Wilno i Suwałki z Litwą

granica południowo/wschodnia - spór o Lwów z Ukrainą

granica wschodnia - stan ani wojny ani pokoju z Bolszewikami

granica południowa- konflikt z Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę

granica zachodnia- plebiscyt

Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu - 11 lipca 1920

-jeden z dwóch plebiscytów dotyczących Polski, wyznaczonych w 1919 r. w wersalskim traktacie pokojowym, kończącym I wojnę światową.

-w plebiscycie, ludność zamieszkująca Warmię, Mazury i Powiśle miała zdecydować o przyłączeniu tych ziem do nowo powstałego państwa polskiego, lub o pozostawieniu ich w granicach Prus Wschodnich

-nad przebiegiem głosowania czuwały komisje międzysojusznicze powołane przez Ligę Narodów, komisarzami byli ważni ludzie z W.B. (plebiscyt pro niemiecki) i z Francji (plebiscyt pro polski)

Powstania śląskie – trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, jakie miały miejsce w latach 1919-1921 między ludnością polską i niemiecką, a przede wszystkim między polskimi lub niemieckimi Ślązakami. Odbyły się one w okresie formowania się państwa polskiego po zakończeniu I wojny światowej.

-I powstanie śląskie - od 16 sierpnia do 26 sierpnia 1919

-II powstanie śląskie - od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920

-III powstanie śląskie - od 2/3 maja (już po plebiscycie) do 5 lipca 1921

-Śląsk stał się autonomicznym województwem Polski

Kształtowanie się granic Polski odbywało się na 3 płaszczyznach:

-plebiscyt

-wojna

-traktat

Spór w Litwą zakończył się w 1923r. W 1919r. Rosjanie zajęli Litwę. Litwini złożyli skargę w Lidze Narodów. W 1920 r. Piłsudski upozorował bunt wojsk które utworzyły Republikę Ziem Litewskich nie zależną od Polski, a w 1922 wystąpili o przyłączenie do Polski. Podpisano umowę.

Spór z Bolszewikami i Ukrainą zakończył się Pokojem w Rydze w 1921r.

Spór z Republiką Weimarską zakończył się podpisaniem traktatu

Granica z Rumunią była ok., mieli nawet podpisany układ o współpracy na wypadek wojny, dlatego też wykorzystano tę drogę do ucieczki wojsk polskich i generalicji oraz ważnych dokumentów z ogarniętego wojną kraju.

Granica z Łotwą - istniał spór o dwie gminy

Spór z Czechosłowacją - miał odbyć się plebiscyt który nie doszedł do skutku i o granicach zdecydował Sąd Arbitrażowy, który był przychylny Czechosłowacji i im przyznał ziemie, wykorzystując że Polska była zaangażowana w wojnę z Bolszewikami.

Wolne Miasto Gdańsk

-istniejące w okresie międzywojennym autonomiczne miasto-państwo pod ochroną Ligi Narodów.

Polska postanowiła w 1928 rozpocząć budowę portu w Gdyni. W 1939 roku Gdynia z 15 chat rozrosła się do 60tys mieszkańców i przejęła handel którym do tej pory zajmował się Gdańsk.

Sojusze

Polsko - Węgierskie - Rumuńskie

Czecho -Słowacko - Jugosłowiańskie

Państwa które powstały po I wojnie światowej: Polska, Łotwa, Finlandia, Austria, Estonia, Węgry, Litwa, Jugosławia, Czechosłowacja, Irlandia.

Niemcy straciły po I wojnie światowej:

-na rzecz Francji: Alzację i Lotaryngię

-na rzecz Dani: Szlezwik

-na rzecz Polski: Górny Śląsk, Wielkopolska i Pomorze Gdańskie

-na rzecz Czechosłowacji: Sudety

-Wolne Miasto Gdańsk

-kolonie w Afryce, Oceanii , część nowej Gwinei i Tanzanii

Układ w Rapallo - układ zawarty 16 kwietnia 1922 roku pomiędzy Rzeszą Niemiecką, a RFSRR we włoskim mieście Rapallo.

Najważniejszymi postanowieniami traktatu były:

-Wzajemna rezygnacja z jakichkolwiek roszczeń z tytułu poniesionych kosztów wojennych i odszkodowań wojennych z okresu 1914–1918 i powojennego;

-Uregulowanie prawne wszystkich kontrowersji wynikłych z okresu I Wojny Światowej;

-Przywrócenie dyplomatycznych i konsular­nych stosunków między Rzeszą Niemiecką i Rosyjską Socjalistyczną Republiką Rad.

W układzie wojskowym Niemcy zobowiązały się do zaopatrzenia Rosjan w broń, amunicję, rozbudowanie radzieckiego przemysłu zbrojeniowego przez specjalistów niemieckich oraz udzielenie wysokich kredytów na zbrojenia w zamian za udostępnienie Niemcom radzieckich poligonów zlokalizowanych na rzeką Wołgą i Kamą dla zakazanych traktatem wersalskim rodzajów broni pancernych, lotniczych i gazowych. Oba kraje wymieniały także miedzy sobą wojskowych wykładowców.

Belgia

-odzyskała niepodległość w 1930, do tego roku Belgia wchodziła w skład Królestwa Niderlandów, które składało się z Belgi i Holandii ,ale pod rządami holenderskimi, w 1930 Belgowie wywołali powstanie aby się uwolnić, do tłumienia powstania ruszyły wojska rosyjskie ale po drodze zaangażowały się w stłumienie powstania w Polsce.

Wojna Prusko - Francuska

1807- Prusy poniosły klęskę.

-Powstało księstwo Warszawskie

-wojna Austriacko - Francuska - do Księstwa Warszawskiego wcielono okolice Sandomierza

-w 1815 z Księstwa Warszawskiego odłączono Wielkopolskę i Kraków.

-na terenie wielkopolski utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie podległe Prusom (1815-1848; w czasie wiosny Ludów wcielone do Prus)

-Kraków i okolice zostały ogłoszone Wolnym Miastem Kraków, rządziła Rada Miasta ale była pod wpływem wszystkich zaborców (1815-1848; wcielone potem do Austrii)

-z reszty ziem utworzono Królestwo Polskie, które miało unię personalną z Rosją, głową państwa był car Rosji, istniał polski rząd wojsko itd. Państwo to istniało od 1815 do 1830. W 1830 polski sejm zdymisjonował cara z głowy państwa polskiego. Zastąpił go Adam Czartoryski. Po powstaniu listopadowym nie zlikwidowano państwa ale zabrano mu całkowicie autonomie i zlikwidowano wojsko. Taki stan trwał od 1831 od 1863 do powstania styczniowego. Od 1863 roku istniał Kraj Nadwiślański który tak naprawdę był częścią Rosji.

Konstytucje

Uważano że nadal obowiązuje konstytucja 3-go Maja z 1791r. ponieważ sejm nigdy jej nie odwołał . W 1919r. pierwszą decyzją sejmu było odwołanie konstytucji i powołanie „małej konstytucji”.

W 1935r. powołano nową konstytucję w myśl której prezydent miał prawo wyznaczyć swojego następcę i tak został powołany Mościcki, który będąc internowany w Rumuni powołał na głowę państwa Raczkiewicza (1939 - 1947).

7.11.2010r. - rocznica rewolucji październi­kowej-Rewolucja październikowa w Rosji (wg terminologii komunistycznej Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa) – określenie, stosowane na:

- dokonany przez bolszewików przewrót zbrojny w Rosji, trwający od nocy z 24 na 25 października (6/7 listopada) do drugiej godziny w nocy 26 października (8 listopada), członkowie Rządu Tymczasowego aresztowani;

- okres, w którym Rady Delegatów Robotniczych, składające się przeważnie z bolszewików, przejmowały władzę w państwie, rozpoczęty w dniu 25 października (7 listopada 1917) i trwający do marca 1918;

- wydarzenie, będące skutkiem dwuwładzy w Rosji, gdy rządy sprawowały jednocześnie Rady Delegatów Robotniczych i Rząd Tymczasowy, oraz wynikiem pogłębiającego się kryzysu politycznego, który przybrał na sile po puczu generała Ławra Korniłowa w dniach 27–31 sierpnia (9–13 września) 1917. Dwuwładza w państwie trwała do ostatecznego przejęcia rządów przez Rady Delegatów Robotniczych i aresztowania przez rewolucjonistów członków Rządu Tymczasowego po zdobyciu Pałacu Zimowego w nocy 26 października (8 listopada) 1917.

-zamach stanu bolszewików prowadzony przez Trockiego; zdobyli Rosję szybko i w małym składzie, ponieważ odcięli podstawowe środki np. pocztę; wojna toczyła się między rządzącymi, ludność była obojętna, nie do końca wiedziała co się dzieje; to był przewrót - pucz wojskowy PRZYCZYNY: Trwająca od trzech lat I wojna światowa, porażki armii rosyjskiej i pogarszająca się sytuacja gospodarcza spowodowała ogólne zniechęcenie i upadek caratu. Rewolucja lutowa 1917 (8-15 marca 1917) nie uspokoiła sytuacji, ponieważ wyłoniony przez Dumę Rząd Tymczasowy, nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Przyjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci, powszechna amnestia, rozwiązanie policji politycznej (ochrany) nie uspokoiły sytuacji, a ułatwiły działanie potencjalnym konspiratorom. Administracja terenowa w praktyce przestała funkcjonować, policja się rozpadła. SKUTKI: Skutkiem rewolucji październikowej było nie tylko wycofanie się Rosji z dalszej walki, ale również przenoszenie rewolucji na zachód Europy

-po II wojnie światowej panował układ binarny, toczyła się rozgrywka na wszyst­kich poziomach pomiędzy Ameryką a Rosją (pozostałe państwa wspierały jednych lub drugich); militarnie ścierali się na innych terytoriach.

-koncepcja Amerykańska wojen gwiazd – nakręcanie produkcji zbrojeń by nie wy­trzymała tego ekonomicznie Rosja

-Wietnam Północny – komuniści Wietnam Południowy – wpływy Ameryki

-zaczęła się konfrontacja Ameryki i Północnego Wietnamu , bo Północny Wietnam

chciał połączenia; Amerykanie politycznie przegrali i się wycofali.

-Afganistan był kolejnym obszarem starć, rządził król, współpraca gospodarcza i na­ukowa z Rosją i z zachodem, kraj rozwijał się dobrze i miał pozytywne lokowania; król został obalony przez swojego zięcia, który po 2 latach też został obalony i do władzy doszli Maoiści i zaczęła powstawać partyzantka; w 1979 r. inwazja armii Ra­dzieckiej w Afganistanie

-ropa naftowa i inne surowce miały ogromny wpływ na konflikty i ich przebieg.

-Egipt był monarchią, rządził król, rząd wyłaniany z większości parlamentarnej; pod­czas wojny współpracowali z Niemcami; plan był taki że Niemcy miały wkroczyć i zająć Egipt jednak zostali zatrzymani pod Al –almei; bo tak Egipt był W.B. Potem po zamachu stanu władzę zyskał wojskowy Naser. Chciał rządzić Arabią. Egipt w teorii był republiką a tak naprawdę dyktaturą, Naser nawiązał kontakty z Rosją i powstały wpływy wszelkiego rodzaju rosyjskie w Egipcie. Osłabił autorytet W.B.. Egipt stawał się potęgą

-Izrael miał politykę pro W.B. i amerykańska

-Irak powoli stawał się pro rosyjski, po I wojnie światowej Turcja przegrała i tym sa­mym Irak przeszedł pod wpływy W.B. aż do II wojny światowej. W 1932r. Irak odzy­skał trochę prywatności lecz politykę zagraniczną prowadziła W.B. W 1956r. krwawa rewolucja i władzę przejęła Armia i nastąpiła współpraca z Egiptem, podobnie Syria

Syria + Egipt + Irak = Zjednoczona Liga Arabska

Irak się od razu wycofał

-zagrożenie dla Izraela ze strony ZLA

2 bloki

-Syria, Egipt, Irak - Rosja

-Jordania, Arabia Saudyjska, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie - W.B / Ame­ryka

Iran - 1913 pierwsza próba wprowadzenia republiki; zamach i rządy cesarzy; dogadał się gospodarczo z Niemcami np. ropa

-1942 Rosja zajęła północ Iranu, a W.B. południe ponieważ bano się kontaktów z Niemcami Iranu

-Konfrontacja w Teheranie - Po I wojnie światowej Rosja wycofała się z Iranu ale zo­stawiła swoją partię

-1953 - nacjonalizacja przemysłu naftowego w Iranie, ogromne niezadowolenie USA więc CSI wprowadziło rządy Szacha zamiast premiera, który wprowadził Nacjonaliza­cję. Szach był proamerykański i chciał z Iranu zrobić kraj europejski

-aż do 1979 Iran wraz z Izraelem był najbardziej wspierającym krajem USA.

-po obaleniu ostatniego szacha została wprowadzona władza oparta na religii i z cza­sem Rosja zaczęła być popularna na terenie Iranu i Izraela.

Francja - Degoul zgodził się rządzić Francją po referendum w którym uzyskał 80% poparcia i wprowadzić konstytucję oraz silną władzę prezydencką; wyprowadził woj­ska z Algierii, w 1957 r. z Wietnamu.

-Korea, Wietnam (XIX Francja, XX Japonia, po II wojnie światowej Francja, 1956 wycofanie się Francji)

Księstwo Warszawskie –istniało w latach 1807-1815, formalnie niepodległe, jednak w rzeczywistości podporządkowane napoleońskiej Francji, było namiastką państwa polskiego. Władcą suwerennym księstwa był król Królestwa Saksonii, które wchodziło w skład Związku Reńskiego, będącego protektoratem pierwszego Cesarstwa Francuskiego.

Królestwo Polskie (potocznie Królestwo Kongresowe, Kongresówka)

–istniejące w latach 1815-1916 państwo polskie, pozostające w unii personalnej z Imperium Rosyjskim, z własną konstytucją, sejmem, wojskiem, monetą i polskim językiem urzędowym oraz cesarzem rosyjskim jako koronowanym królem Polski i ustanowionym przez niego namiestnikiem.

Powstanie listopadowe – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji, które wybuchło w nocy z 29 listopada na 30 listopada 1830, a zakończyło się 21 października 1831. Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część prowincji zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń).

Powstanie styczniowe (1863–1864) – polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone manifestem 22 stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, spowodowane narastającym rosyjskim terrorem wobec polskiego biernego oporu, wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 w byłym Wielkim Księstwie Litewskim, trwało do jesieni 1864; zasięgiem objęło tylko zabór rosyjski: Królestwo Polskie oraz ziemie zabrane – Litwę, Białoruś i część Ukrainy; było największym polskim powstaniem narodowym, spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej; miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek, mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców.

Kraj Nadwiślański – półoficjalna nazwa Królestwa Polskiego używana po zniesieniu przez władze Cesarstwa Rosyjskiego jego autonomii instytucjonalnej. Nazwa ta nigdy nie zastąpiła całkowicie określenia "Królestwo Polskie", lecz była stosowana obok niego.

W polskim piśmiennictwie spotyka się także termin "Kraj Przywiślański", będący kalką językową z języka rosyjskiego. Po upadku powstania styczniowego władze rosyjskie przystąpiły do likwidacji autonomii Królestwa. W 1866 r. przeprowadzono reorganizację administracji, tworząc 10 guberni bezpośrednio podporządkowanych władzom Cesarstwa Rosyjskiego. W 1867 r. zniesiono autonomię instytucjonalną Królestwa Polskiego – zlikwidowano m.in. Radę Stanu i Radę Administracyjną. Wycofano też z użycia odrębny herb Królestwa, a polskiego orła pozostawiono tylko jako jeden z wielu elementów w herbie całego Imperium. Od 1874, po zniesieniu urzędu cesarskiego namiestnika, obszar Królestwa Polskiego zaczęto również określać jako generał-gubernatorstwo warszawskie. Nazwa "Kraj Nadwiślański" miała jeszcze bardziej podkreślać zespolenie Królestwa z Cesarstwem Rosyjskim.

Królestwo Polskie–państwo zależne od II Rzeszy Niemieckiej i Austro-Węgier, powstałe na terenie Królestwa Kongresowego w efekcie austriacko-niemieckiej konferencji i wspólnej proklamacji cesarza Niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier z 5 listopada 1916. Proklamacja ta nie określała jednak granic Królestwa Polskiego. Pozostając pod kontrolą Niemiec i Austro-Węgier, oraz nie mając zasadniczo możliwości prowadzenia własnej polityki zagranicznej, Królestwo Polskie praktycznie nie zaistniało jako samodzielny byt państwowy. Niemniej stało się ono zalążkiem niepodległego państwa polskiego, określanego jako II Rzeczpospolita.

II Rzeczpospolita –państwo polskie odrodzone w 1918 po 123 latach zaborów.

Nazwa podkreśla ciągłość z I Rzeczpospolitą (1569–1795), zlikwidowaną traktatami rozbiorowymi zawartymi pomiędzy Austrią, Prusami i Rosją w drugiej połowie XVIII wieku (1773–1795). Urzędowym językiem II Rzeczypospolitej był polski, a walutą początkowo marka polska a od 1924 złoty polski.

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE: Na mocy traktatu w Tylży z 7-go lipca 1807 roku powstało na terenach II i III zaboru pru­skiego Księstwo Warszawskie. Gdańsk został wolnym miastem. Po wygranej wojnie z Au­strią, na podstawie zawartego w Schonbrunnie pokoju, Napoleon rozszerzył granice Księstwa o kolejne ziemie. Na początku państwo zostało podzielone na 6 departamentów, które z kolei dzieliły się na powiaty. W 1809 roku doszły cztery nowe.

Ustrój: Napoleon Bonaparte wprowadził w Księstwie, tak samo jak i w innych uzależnionych od Francji państwach, Kodeks Cywilny Napoleona. W Dreźnie 22 lipca 1807 roku nadał także konstytucję. Na jej mocy władcą został elektor saski, Fryderyk August. Władzą ustawodaw­czą był sejm złożony z senatu (kasztelanowie, wojewodowie i biskupi) i izby poselskiej (100 posłów - 60 posłów z sejmików szlacheckich, a 40 z wyboru przez zgromadze­nia gminne). Niższa izba wyrażała swoje zdanie co do polityki rządu, proponowała zmiany do ustaw. Sejm (obrady co dwa lata na dwa tygodnie) miał dyskutować i uchwalać propozycje rządu doty­czące nowych podatków i systemu menniczego państwa. Tak naprawdę władza ustawodaw­cza, jak i wykonawcza, należała do osoby króla. Przy jego boku działała Rada Stanu składa­jąca się z ministrów przygotowujących projekty praw. Urzędy w Księstwie były przeznaczone tylko dla osób, które mieszkały na stałe w Księstwie. Językiem urzędowym był polski i naturalnie francuski, ale jako drugorzędny. Zniesiono róż­nice stanowe, poddaństwo i feudalizm (naturalnie tylko teoretycznie, w rzeczywistości nastą­piło to dopiero w połowie XIX wieku). Wydano nawet dekret 21 grudnia 1807 roku, który potwierdzał konstytucyjny zapis o wolności osobistej chłopów. Nie nadawał im jednak żadnej ziemi. Polityka zagraniczna Księstwa musiała być podporządkowana planom Paryża. W Księ­stwie przebywał także dowódca armii francuskiej marszałek Davout, który za pośrednictwem Polaków sprawował faktyczne rządy w państwie.

Wojsko - Stan liczebny wojska Księstwa Warszawskiego wynosił 30 tysięcy ludzi. Poza tym istniały jeszcze "resztki" Legionów jako Legia Nadwiślańska w sile około 10 tysięcy, walcząca u boku armii francuskiej. Pułk szwoleżerów lekkokonnych stał się częścią gwardii cesarskiej. Część piechoty polskiej została przeniesiona do Hiszpanii, gdzie tłumiła bunty tamtejszej lud­ności. W 1809 roku wojska polskie wzięły udział w wojnie francusko-austriackiej. Dzięki temu możliwy był znaczny rozrost terytorialny Księstwa. Następnie na sejmie nadzwyczajnym w Warszawie w 1812 roku zadecydowano o wystawieniu 100 tysięcy wojsk polskich do tzw. "drugiej wojny polskiej" (wojna francusko-rosyjska z 1812 roku), podczas której zginęło 70% żołnierzy. Ostatni raz Polacy pomogli Napoleonowi w bitwie pod Lipskiem. W drodze po­wrotnej przeprawiając się przez Elsterę zginął książę Józef Poniatowski, mianowany tuż przed bitwą marszałkiem Francji.

Kres Księstwa Warszawskiego Wraz z klęską Napoleona na frontach wojennych (głównie po przegranej wojnie z Rosją) le­gły w gryzach plany Polaków na odzyskanie niepodległości za pomocą Francji, a Księstwo Warszawskie znalazło się pod panowaniem rosyjskim. Praktycznie w niezmienionym składzie przetrwało po Kongresie Wiedeńskim jako Królestwo Polskie albo Kongresówka, jednakże protektorat caratu okazał się o wiele gorszy od panowania francuskiego.

1815–MAŁY IV rozbiór Polski – od Księstwa Warszawskiego odłączono WIELKOPOLSKĘ i Kraków.

Powstaje wielkie księstwo Poznańskie – podległe Prusom istnieje 1815-1848r.

PORZĄDEK POLITYCZNY:

1684-1815 - Porządek WESTFALSKI

1815-1914 – Kongres WIEDEŃSKI

1919-1939 – Konferencja WERSALSKA

1945 – 1989 – Porządek JAŁTAŃSKI

PAŃSTWA POWSTAŁE PO PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ:

Polska, Finlandia , Jugosławia, Litwa, Łotwa, Estonia, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Ir­landia

1684-1815 - Traktat WESTFALSKI Pokój westfalski 1648 - kończy okres 30 letnich wojen religijnych. To pierwszy w Stosun­kach Międzynarodowych ład, porządek międzynarodowy, w którym grupa państw odgrywa najważniejsza rolę w późniejszych zjawiskach m-n. Po pokoju W pojawiają się państwa naro­dowe z armiami zawodowymi. Pokój westfalski normalizuje życie polityczne, ale ma też wpływ na gosp. i sferę militarną. Przyspiesza proces tworzenia państw suwerennych. Szcze­gólną rolę w tym procesie odegrał Jean Bodin. Wg niego władza spoczywa w rękach państwa, ma charakter publiczny, władca musi mieć społ. legitymacje. Traktat westfalski wprowadził do ładu m-n nowe zasady:

1) pojęcie suwerenności, upodmiotowienie małych państw zwłasz­cza w Europie środkowej. Dzięki niemu Cesarstwo Rzymskie stało się martwym, Umocniła się koncepcja państwa terytorialnego 2) Kończył w E konflikty religijne - każdy monarcha ma prawo do wyboru religii dla narodu.3) zapewniał legitymację władzy nad terytorium 4) zasada nieingerencji w prawy innych państw 5) wzrost roli narodowej armii podporządkowa­nej władzy centralnej. Powstają nowoczesne systemu podatkowe. 6) wyłoniła się nowa grupa dominujących państw (Austria, Rosja, Prusy, Anglia, Francja, Republika Zjednoczonych Prowincji) 7) ożywienie gospodarcze i powstanie kapitalizmu, co przyczynia się do rozwoju naukowego i technicznego E. 8) powstaje I porządek m-n z określonym układem sił początek rywalizacji o władze i dominacje 9) nowe koncepcje ekonomiczne (A. Smith)

Kongres wiedeński (tak zwany "koncert mocarstw") obradował w latach 1814-15. Został on przerwany przez tak zwane "sto dni Napoleona", jednakże szybko powrócono do obrad. Na Kongresie omawiano ważne sprawy dotyczące ładu, który miał zapanować w Europie po epoce napoleońskiej. Przedstawi­ciele Anglii, Francji, Rosji, Austrii i Prus. Naturalnie podział ziem dostarczał wielu sporów i kłótni pomiędzy reprezentantami, każdy chciał uzyskać jak najlepsze ziemie. Bój toczono między innymi o Saksonię i Księstwo Warszawskie. Kongres ten często nazywano także "tańczącym kongresem", gdyż w czasie obrad uczestniczy wiele czasu poświęcali na bale, przedstawienia teatralne, koncerty, rewie wojskowe i wycieczki za miasto. Akt końcowy podpisano 9 czerwca 1815 roku.Reprezentanci

Anglia – (potęga światowa), książę Artur Wellington, Karol Stewart i Robert Stewart, wiceh­rabia Castlereagh

Austria - książę Klemens Lothar von Metternich będący ministrem spraw zagranicznych, cesarz Franciszek I i baron Wassenberg

Francja – (stała się ponownie królestwem), książę-minister Karol de Talleyrand

Prusy – (zyskały pozycję potentata), kanclerz książę Karol August von Hardenberg, Wilhelm von Humboldt oraz król Fryderyk Wilhelm III

Rosja - Karol Nesselrode, Gustaw von Stackelberg, książę Andrzej Razumowski, książę Adam Czartoryski i car Aleksander I

Na Kongresie Wiedeńskim kierowano się trzema głównymi zasadami:

Legitymizm - prawo nienaruszalności dynastii panujących przed Rewolucją Francuską do tronów europejskich, ponieważ władza ich pochodziła od Boga; było to także sprzeciwia­nie się hasłom rewolucji dotyczącym suwerenności narodu i jego prawie do samostanowienia; wystąpienia przeciw władcy i jego dynastii uznano za bezprawne.

Restauracja - powrót do dynastii sprzed 1789 roku, na przykład na tronie Francji znowu za­siedli Burboni (Ludwik XVIII).

Równowaga sił - jest to stosowana przez Anglie zasada tzw. "balance of power", która miała zapobiec dominacji jednego państwa kosztem innych na kontynencie europejskim; Wielka Brytania często występowała w roli arbitra.

W innym źródle jest zamiast restauracji – kompensaty terytorialnej dla zwycięzców

Postanowienia terytorialne

Belgia i Holandia - połączone zostały w jedno państwo - Zjednoczone Królestwo Niderlan­dów. Co się wkrótce okazało strasznym błędem, nie wzięto pod uwagę dążeń Belgów do po­siadania własnego państwa (w 1830 roku wybuchło tu powstanie narodowowyzwoleńcze, które zakończyło się wygraną Belgów. Zwycięstwo zawdzięczają tak naprawdę polakom po­nieważ Rosja miała stłumić to powstanie, lecz w tym samym czasie wybuchło powstanie w Polsce i car zajął się tym powstaniem ). Belgia po wygraniu powstania utworzyła niepodległe państwo, które istnieje do dzisiaj.

Francja - granice francuskie miały mieć kształt tych sprzed 1790 roku. Na państwo nałożono wysoką kontrybucję (700 milionów franków). Wojsko ograniczono do 150 tysięcy żołnierzy. W państwie stacjonowały tymczasowo wojska państw zwycięskich. Nastąpiła restauracja Burbonów - rządy braci Ludwika XVI: Ludwika XVIII, a potem Karola X.

Rosja - otrzymała znaczne ziemie Księstwa Warszawskiego, a także Finlandię i Besarabię.

Szwajcaria - uznano ją za niepodległe, suwerenne państwo.

Wielka Brytania - zatrzymały przy sobie: Maltę, Helgoland, Wyspy Jońskie, Cejlon, Mauri­tius i południową Afrykę.

Włochy - powróciły do stanu sprzed rewolucji i wojen napoleońskich. Utrwalono istniejące tam wcześniej już rozbicie polityczne i ekono­miczne. Nastąpiła restauracja Państwa Kościel­nego i władzy papieża. Modena i Toskania powróciły do władzy Habsburgów włoskich, Parmę z kolei oddano w dożywotnie posiadanie córce cesarza Franciszka I, żonie Napoleona I. Do Neapolu i na Sycylię wrócił Ferdynand IV Burbon, który zjednoczył południowe Wło­chy i stworzył Królestwo Obojga Sycylii, będąc tam królem jako Ferdynand I. Do Austrii natomiast wróciła Lombardia, Wenecja i Dalmacja.

Ziemie niemieckie - rozwiązano przede wszystkim utworzony przez Napoleona Związek Reński. Na jego miejsce utworzono Związek Niemiecki. Skupiał on 41 państw i 4 wolne mia­sta. Pozycję przewodniczącego powierzono Austrii, co wkrótce stało się przyczyną licznych konfliktów z rozrastającą się potęgą Prus. Utrwalono jednak rozbicie ekonomiczne i poli­tyczne w księstwach niemieckich. Bawaria oddała Austrii Tyrol i Salzburg, ale za to zatrzy­mała Palatynat Reński i Würzburg. Królestwo Pruskie z kolei otrzymało część ziem Księstwa Warszawskiego (tzw. Wielkie Księstwo Poznańskie), część Saksonii, Gdańsk, Pomorze Szwedzkie z Rugią, Nadrenię i Westfalię.

Ziemie polskie - z większości ziem Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie zwane także Królestwem Kongresowym lub Kongresówką. Było ono w ścisłej unii realno-personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Pierwszym jego władcą został car Aleksander I. Au­stria otrzymała z kolei kopalnie soli w Wieliczce i Bochni. Wielkopolskę włączono w skład państwa pruskiego jako Wielkie Księstwo Poznańskie.

Skutki Kongresu Wiedeńskiego:

-Burbonowie na tronie Francji.

-Francja wróciła do granic sprzed 1792 roku.

-Belgię połączono z Holandią tworząc Królestwo Niderlandów.

-Norwegię oderwano od Danii i przyznano Szwecji.

-Na Półwyspie Apenińskim przywrócono poprzedni stan, czyli rozbite Włochy, bez państwo­wości. Wenecja do Austrii, Genua do Królestwa Sardynii.

-Zlikwidowano Księstwo Warszawskie, powstało Królestwo Polskie pod auspicjami Cara Rosji Aleksandra I. Z pozostałych części Księstwa Warszawskiego utworzono Księstwo Po­znańskie, które weszło w skład Prus.

-Powiększono terytorium Bawarii.

-Utworzono na Kongresie Wiedeńskim Związek Niemiecki składający się z 35 państw nie­mieckich i czterech wolnych miast. Na czele tego związku postawiono Austrię.

-Powołano Święte Przymierze, które miało stać na straży Status wypracowanego na kongre­sie. W skład przymierza weszły Austria., Prusy, Rosja, później Francja. Nie weszła Wielka Brytania, Turcja.

W czasie trwania Świętego Przymierza doszło między innymi do:

-1848 Wiosna Ludów

-1861 zjednoczenie Włoch

-1871 zjednoczenie Niemiec. Zjednoczone Niemcy, silne i potężne państwo zagrażające in­nym państwom w Europie.

ŚWIĘTE PRZYMIERZE- była to próba stworzenia federacji państw, których władcy troszczyliby się o zachowanie porządku i ładu w Europie. Miano nie tylko nie dopuszczać do kolejnych re­wolucji, ale także w założeniach miano się kierować braterstwem, zasadami ewangelii oraz przyjaźnią przy rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych. Akt ustanawiający Święte Przymierze podpisano 26 września 1815 roku z inicjatywy cara Rosji, Aleksandra I. Chociaż do Przymierza przystąpiły prawie wszystkie kraje europejskie (oprócz Państwa Kościelnego, Anglii i Turcji), to jednak główny prym wiodły trzy z nich: Austria, Rosja i Prusy. Papież odmówił wstąpienia ze względu na to, że do Przymierza weszły państwa różnych wyznań, a nie tylko chrześcijanie. Anglia z kolei uznała przystąpienie do Święte Przymierza jako nie­zgodne z konstytucją. Zaproszone przez cara Stany Zjednoczone również odmówiły, głównie ze względu na niechęć mieszania się w sprawy europejskie.

1919-1939 – Konferencja WERSALSKA

Przedstawiciele

Na międzynarodowej konferencji w Wersalu zebrali się przedstawiciele 32 państw, w tym 5 dominiów walczących po zwycięskiej stronie państw Ententy. Główny prym jednak wiodły pięć państwa: Francja, Wielka Brytania, Włochy, Stany Zjednoczone i Japonia, tworząc tak zwaną Radę Najwyższą. Obecność Japonii była jedynie dyplomatyczną. O wszystkim decydowali przedstawicieli pozostałych cztery państw, zwani "Grubą czwórką", a byli to:

Spory państw zwycięskich Spierano się przede wszystkim o pozycję państwa niemieckiego w powojennym świecie. We­dług Francji jego pozycja miała być zmarginesowana do granic możliwości. Dążyła do osła­bienia gospodarczego i militarnego Niemiec. Była także za powstaniem silnych państw na wschodzie, które stanowiłyby zastępstwo za dotychczasowego sojusznika francuskiego w tym rejonie - Rosję. Z kolei wychodząc ze swojej odwiecznej już równowagi sił na kontynencie europejskim, Wielka Brytania była skłonna jednak nie nakładać zbyt wielkich ograniczeń na państwo niemieckie. To wiązało się z nieprzychylnością premiera brytyjskiego do kwestii polskiej oraz innych dopiero co wyzwolonych państw. Stany Zjednoczone kładły głownie nacisk na realizację swojego 14. punktu programu prezydenta Wilsona (stworzenie państw niepodległych na zachód od Rosji) i na utworzenie Ligi Narodów. Opinii Włochów nie brano pod uwagę. W końcu dołączyły one najpóźniej do państw Ententy i musiały pogodzić się ze swoją drugorzędną pozycją, mimo nawet zasiadania w Radzie Najwyższej.

Postanowienia ogólne Ostatecznie udało się jednak wywalczyć kompromis. Końcowy akt traktatu wersalskiego zo­stał podpisany z władzami niemieckimi 28 czerwca 1919 roku. Traktat ten ratyfikowały wszystkie będące na konferencji państwa oprócz... Stanów Zjednoczonych. Co ciekawsze Kongres nie ratyfikował również paktu założycielskiego Ligi Narodów, o którą przecież głównie zabiegał prezydent Woodrow Wilson.

Niemcy uznano winnymi wybuchu wojny. Nałożono na nie również odpowiedzialność za zbrodnie, które podczas niej się dokonały. Zniesiono w Niemczech obowiązek służby woj­skowej. Armia Niemiec (tzw. Reichswehra) mogła odtąd liczyć 100 (niektóre źródła podają 115) tysięcy żołnierzy. Mieli to być tylko i wyłącznie ochotnicy. Zakazano im posiadać broni pancernej, ciężkiej artylerii, lotnictwo oraz liniowych okrętów wojennych i łodzi podwod­nych. Ograniczono tonaż floty (stąd powstawały później tak zwane "pancerniki kieszon­kowe"). Na Niemcy nałożono także wysoką kontrybucję: przyjmuje się, że ostateczną kwotą były 132 miliardy marek w złocie wypłacane przez czterdzieści dwa lata. Głównie odszkodo­wania miały się dostać krajom najbardziej zrujnowanym: Belgii, Francji. Zakazano także łą­czenia Austrii z Niemcami.

Jeżeli chodzi o nabytki terytorialne to:

» Belgia otrzymała walońskie okręgi Eupen i Malmedy;

» Francja odzyskała Alzację i Lotaryngię;

» Polska dostała Wielkopolskę i Pomorze (bez Gdańska), Górny Śląsk - ziemie wywalczone w czasie powstania wielkopolskiego (1918-19), w pewnej zależności od Polski miało funk­cjonować Wolne Miasto Gdańsk (wolnym miastem stała się także Kłajpeda).

» Prawy brzeg Renu miał zostać zdemilitary­zowany na szerokość , a lewy, czyli Nad­renia miała być przez 15 lat okupywana przez wojska francusko-angielsko-amerykańskie. Jeżeli Niemcy spłacaliby odszkodowania, co 5 lat jedna trzecia terenów miała być im odda­wana już na stałe.

» Na terenach spornych miał być przeprowa­dzony plebiscyt, a były to: Dania - Szlezwik i Holsztyn (z Danią), Górny Śląsk, Warmia i Mazury (z Polską).

» Niemcy zostały pozbawione też wszystkich swoich kolonii (zostały one jako mandaty prze­kazane Lidze Narodów).

» utracili w Afryce kolonie oraz w Australii i Oceanii – część Nowej Gwinei, Tanzania, Togo na rzecz W. Brytanii.

Liga Narodów - Traktat wersalski zakładał także powstanie międzynarodowej instytucji, która stałaby na straży porządku i miałaby rozstrzygać konflikty na drodze pokojowej. Pakt Ligi Narodów podpisały 44 państwa (w tym wszystkie, oprócz Stanów państwa zwycięskie i 13 państw neutralnych w czasie wojny). Wszedł on w życie 20 stycznia 1920 roku. Organem kierowni­czym była Rada Ligi Narodów złożona z pięciu stałych i czterech wybieranych okresowo członków. Członkiem mógł zostać kraj, na którego obecność w LN zgodziło się 2/3 państw w Zgromadzeniu Ogólnym. W 1926 roku przyjęto Niemcy, a w 1934 - Rosję. Ostatecznie Liga posiadała 54 członków. Jednak zawsze dominująca pozycja pozostała przy Anglii i Francji.

Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów zbierało się co roku. Sprawami bieżącymi zajmował się Sekretariat z siedzibą w Genewie. Mimo założeń nie udało się Lidze zachować pokoju na świecie. Wynikało to głównie z faktu, że Liga nie posiadała żadnych form nacisku. Czasem Liga pełniła funkcję arbitrażową. Gdy kraje toczyły spór o jakiś teren, oddawały go pod opiekę Ligi, a ta decydowała o jego przynależ­ności. Na mocy 22 artykułu Paktu Ligi Naro­dów powstał system mandatowy. Tereny zamorskie i ziemie wchodzące przed wojną w skład państw przegranych oddano w opiekę Lidze Narodo­wej, która z kolei podzieliła je między wygrane państwa. Mandaty te pogrupowano na 3 grupy. Do grupy A należały tereny dawnych ziem imperium tureckiego, które dostały się Wielkiej Brytanii (Irak, Palestyna, Transjordania) i Francji (Syria i Liban). Grupa B to byłe kolonie niemieckie w Afryce, które przypadły Bel­gii, Francji i Wielkiej Brytanii. Mandaty grupy C - posiadłości niemieckie na Pacyfiku i część w Afryce - zostały przekazane Australii, Nowej Zelandii, Japonii i Związkowi Południowej Afryki. W 1933 roku wystąpiły z Ligi Niemcy oraz Japonia. Formalnie została ona rozwiązana w związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), 19 kwietnia 1946 roku.

1945 – 1989 – Porządek JAŁTAŃSKI

Konferencja jałtańska 04-11.02.1945 zwana także krymską – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): przywódcy ZSRR Józefa Stalina, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta.

Była to druga, a zarazem ostatnia konferencja z udziałem Wielkiej Trójki, o sprawach zasadniczych decydował Stalin z Ro­oseveltem. Była to jedna z konferencji wielkiej trójki, miała miejsce po konferencji teherańskiej (listopad-grudzień 1943) a przed konferencją poczdamską (lipiec-sierpień 1945). Wielka trójka odbyła wiele konferencji, jednak na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej oraz poczdamskiej zapadły decyzje najwyższej wagi.

Odbyła się w pałacu Potockich w Liwadii leżącej pod Jałtą na Krymie. Miała decydujące znaczenie dla powojennego kształtu Europy. DECYZJE:

- Na konferencji rozstrzygnięto sprawę Niemiec: siły każdego z trzech mocarstw łącznie z Francją będą okupowały wyznaczone na konferencji strefy Niemiec. Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Centralnej Komisji Kontroli, złożonej z naczelnych dowódców trzech mocarstw. Ponadto obciążono Niemcy reparacjami wojennymi oraz podzielono Berlin na 4 sektory okupacyjne.

- Polska utraciła Kresy Wschodnie na rzecz Związku Radzieckiego.

- Związek Radziecki otrzymał "zwierzchnictwo" nad Polską i jedną trzecią Niemiec (m.in. Turyngią, Saksonią, Meklemburgią, Brandenburgią i Pomorzem Przednim).

- Przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie.

- Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci dotychczasowych ziem niemieckich: Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska.

- Podjęto decyzje o transferze ludności pomiędzy państwami (m.in. przesiedleniu Niemców).

-Mocarstwa zgodziły się na utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej urzędującego w Warszawie, który zobowiązany został do przeprowadzenia wolnych, nieskrępowanych wyborów na zasadzie powszechnego głosowania (wybory zostały sfałszowane).

- Koncepcja powstania ONZ.

Konferencja jałtańską stała się doskonałym źródłem propa­gandy. W dobie PRL-u głoszono, że porządek jałtański jest nieodwracalny i wprowadza "nowy, demokratyczny ład". Bardziej krytyczne były rozgłośnie zachodnie, które otwarcie przyznawały, że wówczas na Krymie oddano Stalinowi nie tylko Polskę, ale i całą Europę od Łaby na wschód. Jakby jednak na to nie patrzeć w czasie trwania konferencji w Jałcie, wielkie mocarstwa wzięły na siebie odpowiedzialność za tworzenie nowego, powojennego świata, nie pytając mniejszych państw w ogóle o zdanie.

Konferencja poczdamska (17 lipca 1945 – 2 sierpnia 1945 w Poczdamie) – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): prezydenta USA Harry'ego Trumana (który zastąpił zmarłego w kwietniu tego roku Franklina Delano Roosevelta), pre­miera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, którego w trakcie konferencji zastąpił od 28 lipca nowy premier tego państwa Clement Attlee, i sekretarza generalnego Związku Radziec­kiego Józefa Stalina.Była to ostatnia z trzech konferencji wielkiej trójki, miała miejsce po konferencji teherań­skiej (28 listopada – 1 grudnia 1943) i konferencji jałtańskiej (4-11 lutego 1945).

Postanowienia

-odpowiedzialnością za II wojnę światową, na wniosek Stalina obarczone zostały Niemcy hitlerowskie, nie wspomniano nic o odpowie­dzialności ZSRR za ten fakt

-demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyza­cja oraz dekartelizacja Niemiec

-odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy

-wschodnia granica Polski nie została ustalona, przemilczano pakt Ribbentrop-Moło­tow, aby nie drażnić Stalina i ZSRR

-15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska ale nie otrzy­mała ich. Celem konferencji było ustalenie trybu likwidacji skutków II wojny świato­wej, losów Nie­miec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojen­nego świata

Konferencja poczdamska ustaliła ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich (tzw. proces norymber­ski), zbrodni radzieckich postano­wiono nie poruszać, przyjęła radziecki program w kwestiach wschodniej granicy Niemiec.

Na samej konferencji poczdamskiej, stronę Polską reprezentowali Bolesław Bierut, Edward Osóbka-Morawski, Stanisław Grabski, Stanisław Mikołajczyk, Wincenty Rzymowski, oraz Michał Rola-Żymierski sługusy i marionetki Stalina [ z wyłączeniem Mikołaj­czyka] którzy bez wahania przyjęli decyzję Stalina o zaborze polskich ziem wschodnich na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow i paktu Hitler-Stalin.

HISTORIA MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW POLITYCZNYCH

1618-1648 – „wojna 30-letnia”

-starcie pomiędzy protestanckimi państwami (państwa Rzeszy niemieckiej, Szwecja, Francja) a katolicką dynastią Habsburgów

Pokój Westfalski – pokój kończący „wojnę 30-letnią”

-pierwsze w Europie zbiorowe porozumienie państw

Francja – początek potęgi

*rewolucja 1789 (zburzenie Bastylii) – 1799 (rządy Napoleona)

*rządy Napoleona:

-konkordat z kościołem (pensje biskupów, religia w szkołach)

-obowiązek nauki dla obu płci we wszystkich stanach

-śluby cywilne

-spisy ludności

-ograniczenia i przepisy drogowe

Szwecja - „Bałtyk szwedzkim jeziorem”

-Szwecja posiadała terytoria północne Europy (do Rygi w Łotwie) oraz tereny północno-zachodnie Polski, zależało im na zdobyciu terenów Elbląga, Warmii i aż do Rygi by posiadać wszystkie ziemie wokół Bałtyku

Wojna północna – 1700 – 1721

*pomiędzy Danią, Rosją, Saksonią, Prusami i Hanowerem a Szwecją

*zakończony pokojem w Nystad:

-podpisany pomiędzy Szwecją i Rosją

-Szwecja utraciła Inflanty (dzisiejsza Estonia i Łotwa), Estonię, a wcześniej Szczecin na rzecz Prus, Księstwo Bremy na rzecz Hanoweru, skrawek Norwegii na Rzecz Danii

-Szwecja stała się państwem drugorzędnym

-Rosja zyskała dostęp do morza i uznanie na arenie międzynarodowej.

Kongres Wiedeński – (tańczący kongres) 1814 – 1815

-16 największych państw europejskich

-zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych rewolucją francuską i wojnami Napoleona

-główne mocarstwa: Rosja, Austria, W.B., Francja i Hiszpania miały jedynie prawo opiniowania

-3 zasady: równowagi sił (żadne państwo nie mogło być dużo silniejsze) (przywrócenie ustroju bądź dynastii) legitymizmu (nie naruszalność praw dynastii panującej)

I wojna światowa kończy ład wiedeński.

USA wstępuje do polityki międzynarodowej po zatopieniu przez Niemców przez pomyłkę statku angielskiego (Luizjana) zamiast brytyjskiego.

Traktat wersalski - 1919 (koniec I wojny światowej)

-państwa pokonane : Niemcy, Austria, Bułgaria, Węgry, Turcja

WIEK XVII / XVIII

-1965 władza w Wielkiej Brytanii przeszła w ręce parlamentu

-rozpoczęła się rywalizacja o dominację W.B. i Francji:

-wojny w koloniach i o Indie (przegrana Francji ponieważ Ludwik XIV naprawdę rządził a jego prawnuk i jego regent biesiadowali)

-odkrycie Australii i wysp Pacyfiku przez W.B.

-potęga militarna i polityczna W.B. (rewolucja przemysłowa- pierwsza giełda, Amsterdam)

-w Europie Zachodniej powstaje kapitalizm

-przegrana Wojna Północna Szwecji z Rosją

-rewolucja francuska (złe rządzenie)

WIEK XIX

-apogeum Francji i Napoleona

-blokada celna i gospodarcza W.B w portach; nie wszystkie kraje przestrzegały np. Portugalia

-klęska Napoleona w Rosji (zima, taktyka spalonej ziemi prowadzona przez Rosję)

-kongres Wiedeńskie przypieczętował klęskę Napoleona

-rozwój Francji pod rządami Ludwika XVIII – ekspansja kolonialna (Karol X podbił Algierie i rozpoczął ekspansję w Afryce)

-Rosja od czasów Piotra I zaczyna mieć coraz więcej do powiedzenia (budował on potęgę kosztem chłopów co doprowadziło do rewolucji za 200 lat, bogactwa naturalne i współpraca z zachodem doprowadziły prawie do ruiny ekologicznej Syberii )

-W.B. bogaci się na przemyśle

-nowe państwa:

1.Niemcy:

-IX w. początek państwowości I Rzesza (886- 1806)

-Napoleon rozwiązał I Rzeszę i powstał Związek Reński (1806- 1815)

-po klęsce Napoleona rozwiązano i powstał Północny Związek Państw Niemieckich (1815 – 1870)

-powstało Cesarstwo Niemieckie Wilhelma I (Niemcy weszły do czołówki, żądali kolonii w Afryce)

2.Włochy:

-Królestwo Obojga Sycylii = Królestwo Neapolu- założone przez Wikingów, istniało 900lat

-Państwo Papieskie – założył jej Pepin Krótki, środkowe Włochy (VIII w. – 1870)

-1870 Zjednoczenie Włoch (formalny koniec państwa kościelnego)

-1928 konkordat Królestwa Włoch i państwa Włoskiego(cień państwa papieskiego)

-Włosi też walczyli o kolonie w Afryce, Etiopii, Rodos, Albanii

WIEK XX

-włączenie się w st. m-n USA (I wojna światowa po stronie Anglii i Francji)

- dzięki USA zostały pokonane Niemcy i USA zaczęło rozdawać karty np. Wilson mówił, że jeśli na być pokój ma istnieć Polska

-1917 minister spraw zagranicznych W.B. ogłosił że Palestyna zostanie pod ich wpływami bo walczyła po stronie Niemiec; deklaracja Balfoura – Palestyna miała być żydowska

-1917 - rewolucja lutowa w Rosji- abdykacja cara, nie chciał przyjąć korony więc utworzono rząd tymczasowy,

-rewolucja październikowa – przewrót Bolszewików i Lenina

-1918 powstanie Łotwy i Litwy

Najważniejsze daty

Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych - 18.04.1961

Konferencja w San Francisco - 26.06.1945

Podpisanie układu o EWWiS - 18 IV 1952

Traktaty rzymskie, utworzenie EWG i Euratomu - 25 IX 1957

Podpisanie JAE - 17 II 1986

Traktat z Maastricht - 7 II 1992

Traktat amsterdamski - 2 X 1997

Traktat nicejski - 26 II 2001

Uchwalenie Ustawy Zasadniczej - 08.05.1949

Przyjęcie RFN do NATO – 09.05.1955

Przystąpienie ZSSR do blokady dostępu do zachodniego Berlina - 24.06.1948

Traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec w Moskwie - 12.09.1989

Traktat Brukselski - 17 III 1948

Powstanie UZE - 23 X 1954

Deklaracja petersberska - 19 VI 1992

Szczyt w Helsinkach, proklamowanie ESDP - 10-11 XII 1999

Porozumienie pokojowe w Dayton - 21.XI.1995

Porozumienie białowieskie - 8 XII 1991

Podpisanie protokołu o utworzeniu WNP w Ałma-Acie - 21 XII 1991

Traktat taszkiencki - 15 V 1992

Porozumienie z Camp Dawid – 17.09.1978

Karta OPA w Bogocie - 30 IV 1948

Uchwalono Kartę Organizacji Jedności Afrykańskiej - 25.V.1963

Powstanie Unii Afrykańskiej - 9.VII.2002

Deklaracja z Bangkoku, powstanie ASEAN – 8.08.1967

Konferencja w Bandungu – 18-24.04.1955

Traktat waszyngtoński - 4 IV 1949

Przyjęcie Polski do NATO – 16.02.1999

Pojęcie SM:

- Def. Podmiotowe- SM to działania uczestników, które przekraczają granice państw. Jako uczestników tych stosunków wymienia się m.in. państwa, narody lub organizacje międzypaństwowe.

- Def. Podmiotowo- przedmiotowe – SM to stosunki społeczne wykraczające poza obszar państwa, przy czym nie określają one ani podmiotów, ani przedmiotu relacji.

- Def. Przedmiotowe- SM to proces oddziaływań wykraczających poza granice państw, bez względu na to, przez kogo podejmowanych.