Wykłady 13

Wykłady z hematologii laboratoryjnej 2012/2013

ROLA BADAŃ HEMATOLOGICZNYCH W DIAGNOSTYCE LABORATORYJNEJ

HEMATOLOGIA

ROLA BADAŃ HEMATOLOGICZNYCH

Oceniają stan zdrowia człowieka:

BADANIA HEMATOLOGICZNE

PODZIAŁ BADAŃ HEMATOLOGICZNYCH

Szczególne miejsce w badaniach hematologicznych zajmuje ocena ilościowa i jakościowa komórek:

Krew -płynna tkanka, 5,0-5,5 l krwi

SKŁAD KRWI

OSOCZE:

Białka osocza:

KRWINKI:

POBIERANIE KRWI DO BADAŃ HEMATOLOGICZNYCH

Osocze- pełny płyn z krwi pobrany do próbówki z substancją przeciwkrzepliwą , z fibrynogenem

Surowica- bez fibrynogenu, pobrany do probówki suchej

Antykoagulant- przeciwdziała krzepnięciu krwi

Stare krwinki eliminowane są z krwi przez narządy krwiogubne ( wątroba, śledziona) i są zastępowane przez nowe

Badania cytologiczne- ROZMAZ KRWI –ocena cytologiczna zawsze zaczyna się od krwi, do oceny niezbędny jest zabarwiony rozmaz krwi.

U zdrowego człowieka skład i liczba komórek krwi są mniej więcej stałe, mimo dużych różnic w czasie przeżycia poszczególnych krwinek.

CZAS PRZEŻYCIA KRWINEK

LEUKOGRAM ( wzór odsetkowy krwinek białych)

Ważne: Jeśli we krwi są zmiany ilościowe, a zwłaszcza zmiany jakościowe to należy przeprowadzić badanie cytologiczne narządów krwiotwórczych

O wyborze narządu do pobrania komórek decydują:

Bada się:

BADANIE CYTOLOGICZNE NARZĄDÓW KRWIOTWÓRCZYCH

MASA SZPIKU KOSTNEGO:

U dorosłego człowieka szpik kostny stanowi 3,4%-6% masy ciała ( 1,6-3,7 kg)

RODZAJE SZPIKU KOSTNEGO

ŻÓŁTY

GALARETOWATY

CZERWONY

WYSTĘPOWANIE SZPIKU CZERWONEGO U DOROSŁEGO CZŁOWIEKA

BUDOWA SZPIKU CZERWONEGO

ROLA ZRĘBU:

SKŁADNIKI ZRĘBU SZPIKU:

NACZYNIA KRWIONOŚNE SZPIKU

Bogate unaczynienie szpiku:

Tętnice i żyły dostają się do szpiku przez kanały odżywcze kości.

ZATOKI ŻYLNE

To miejsce wymiany komórek między tkanką krwiotwórczą a krążącą krwią. Zatoki to szerokie przestrzenie naczyniowe o średnicy 60-75μm.

BUDOWA ŚCIANY ZATOKI

Dwie warstwy komórek:

STRUKTURA SZPIKU:

Rusztowanie szpiku tworzą włókna retikulinowe. Na tych włóknach w postaci sznurów i wysp zawieszone są komórki krwiotwórcze. Komórki krwiotwórcze stanowią 50% komórek szpiku. Resztę tworzą komórki tłuszczowe. W sąsiedztwie zatok żylnych leżą wyspy układu czerwonokrwinkowego. Najbliżej ściany zatok leżą najbardziej dojrzałe krwinki. Blisko zatok układają się też megakariocyty. Z dala od zatok znajdują się wyspy układu granulocytowego. Limfocyty układają się wokół małych tętniczek.

POŁOŻENIE MAKROFAGÓW

POBIERANIE MATERIAŁÓW Z NARZĄDÓW KRWIOTWÓRCZYCH DO BADAŃ CYTOLOGICZNYCH:

POBIERANIE SZPIKU DO BADAŃ HEMATOLOGICZNYCH

U osoby dorosłej pobiera się z:

MIEJSCA BIOPSJI

Mostek

Środek rękojeści lub trzon na wysokości II międzyżebrza.

Wyrostki kolczyste kręgów lędźwiowych – nakłuwa się wyrostek 3 lub 4 kręgu.

POŁOŻENIE MAKROFAGÓW W SZPIKU KOSTNYM

Makrofagi to komórki żerne

Kość biodrowa – przedni lub tylni kolec biodrowy górny

BIOPSJA SZPIKU U DZIECI

Do 2 roku życia nakłuwa się trzony kości piszczelowej tuż poniżej jej guzowatości.

U dzieci starszych:

BIOPSJA ASPIRACYJNA SZPIKU KOSTNEGO

Do nakłucia używa się specjalnych igieł (igła Islama) z nierdzewnej stali wyposażonych w dobrze dopasowany mandryn.

BIOPSJA TO ZABIEG

Igłę wprowadza się prostopadle do powierzchni kości, ruchem półobrotowym do jamy szpikowej. Przebicie blaszki zewnętrznej daje wrażenie pustej przestrzeni

Na miejsce nakłucia zakłada się jałowy opatrunek uciskowy.

Wskazania do zabiegu BAC szpiku:

- niedokrwistość z niedoboru żelaza

Przeciwwskazania:

ROZMAZY SZPIKU

Umieszcza się na płytkę Petriego. Z grudek szpiku natychmiast robi się rozmazy.

TREPANOBIOPSJA

Pozwala ocenić stosunek komórek różnych układów szpiku względem siebie i względem podścieliska.

Wskazania:

MIEJSCE TREPANOBIOPSJI

Grzebień kości biodrowej w okolicy tylnego górnego kolca, otrzymany fragment ma kształt cylindra 2-3x18-30mm. Z cylindra robi się preparaty odbitkowe.

PRZECIWSKAZANIA DO POBIERANIA SZPIKU

W warunkach fizjologicznych w szpiku liczba komórek jądrzastych wynosi 50-200x109/L.

W SZPIKU KOSTNYM SĄ KOMÓRKI:

MIELOGRAM

To ocena ilościowa komórek jądrzastych szpiku kostnego. Liczy się 500 komórek.

MIELOGRAM

Wzór odsetkowy krwinek jądrzastych szpiku kostnego

Inaczej niż w krwi obwodowej.

BIOPSJA ASPIRACYJNA CIENKOIGŁOWA WĘZŁA CHŁONNEGO

Pozwala diagnozować choroby układu chłonnego. Igła do pobierania materiału ma średnicę 1mm. Bada się powiększone węzły.

BUDOWA WĘZŁA:

W miąższu:

BIOPSJA

Po nakłuciu, zmieniając kąt nachylenia igły pobiera się materiał z różnych części węzła. Aspirację przerywa się gdy u nasady igły od strony strzykawki (?). Pobrany materiał na szkiełko przedmiotowe, robi się rozmazy.

PREPARATY ODBITKOWE Z WĘZŁA CHŁONNEGO

Wycina się cały węzeł, a po przecięciu robi się odbitki na szkiełku przedmiotowym. Unika się pobierania węzłów podszczękowych.

LIMFADENOGRAM

Limfoblasty 1%

Pro limfocyty 5-15%

Limfocyty 65-80%

Makrofagi 0-5%

Plazmocyt 0-5%

Komórki siateczki 0-3%

ŚLEDZIONA- ma budowę miąższową

Budowa:

BUDOWA MIAZGI CZERWONEJ

Rezerwuar komórek krwi. W stanach patologicznych może być miejscem powstawania komórek krwi.

BUDOWA MIAZGI BIAŁEJ

Grudki chłonne

BIOPSJA ŚLEDZIONY

Wykonywana rzadko bo mogą być powikłania infekcyjne, krwotoczne

Splenogram- wzór odsetkowy komórek, z materiału pobranego robi się rozmaz i liczy się komórki jądrzaste.

Badania dodatkowe:

Badania ogólne, liczby retykulocytów, syderocytów, oporności osmotycznej erytrocytów, test GLT- badanie hemolizy erytrocytów w zakwaszonym glicerolu, stężenie wit. B12 i kwasu foliowego we krwi, stężenie żelaza, ferrytyny, krzywe żelazowe, stężenie bilirubiny, OB, stężenie białka całkowitego, proteinogram, badanie immunofiksacji.

HEMATOPOEZA- proces krwiotworzenia

• U zdrowego człowieka skład i liczba komórek krwi są mniej więcej stałe, mimo dużych różnic w czasie

przeżycia poszczególnych krwinek.

• Co godzinę ulega wymianie około 10 miliardów krwinek (109).

• Utrzymanie względnie stałej liczby komórek krwi zapewnia proces krwiotworzenia (hematopoezy,

hematogenezy)

• Hematopoeza jest procesem ciągłym, w wyniku którego powstają krążące we krwi komórki zwane

elementami morfotycznymi krwi.

Narządy krwiotwórcze:

• w życiu płodowym

pęcherzyk żółtkowy- pierwszy narząd krwiotwórczy

wątroba

Śledziona

szpik kostny

• po urodzeniu – szpik kostny.

Ze względu na czas i miejsce tworzenia krwinek wyróżnia się:

• hematopoezę płodową

• hematopoezę pozapłodową.

ETAPY HEMATOPOEZY PŁODOWEJ

Ze względu na czas i miejsce tworzenia krwinek wyróżnia się:

1. OKRES MEZOBLASTYCZNY (ŻÓŁTKOWY)

• od 2 do 8 tygodnia ciąży

• nie ma naczyń krwionośnych

• w ścianie pęcherzyka żółtkowego powstają wysepki krwiotwórcze

• w środku wysepek różnicują się komórki układu czerwonokrwinkowego (erytrocyty) – proces

tworzenia krwinek czerwonych to erytropoeza

• pierwsze erytrocyty są większe niż te, które ma człowiek po urodzeniu – erytropoeza megaloblastyczna- komórki mają jądra

Erytropoeza megaloblastyczna

• utrzymuje się jako jedyna do drugiego miesiąca życia płodowego, a następnie jest stopniowo zastępowana

przez erytropoezę normoblastyczną dającą mniejsze, bezjądrzaste erytrocyty

• z komórek ułożonych na obwodzie wysp krwiotwórczych powstają angioblasty i tworzą się pierwsze

naczynia krwionośne

• w naczyniach pojawia się płynna część krwi – osocze

• pod koniec drugiego miesiąca ciąży pojawiają się pierwsze granulocyty

2. OKRES WĄTROBOWO-ŚLEDZIONOWY

• od 5 do 20 tygodnia ciąży

• główne miejsce hematopoezy : wątroba płodowa

• szczyt działania wątroby – 5 miesiąc życia płodowego

• śledziona – około 4 miesiąca życia płodowego

początkowo produkuje krwinki czerwone i granulocyty

następnie megakariocyty i płytki krwi oraz limfocyty

• po okresie życia płodowego wątroba i śledziona stają się narządami krwiogubnymi (czasem trzeba

usunąć śledzionę, żeby nie niszczyła zbyt wielu krwinek)

3. OKRES SZPIKOWY

• hematopoeza szpikowa rozpoczyna się około 16 tygodnia ciąży

• szpik kostny staje się głównym narządem limfatycznym

• proces tworzenia limfocytów rozpoczyna się w szpiku kostnym we wczesnym etapie hematopoezy,

po czym dalsze stadia pojawiają się w narządach chłonnych

grasicy

węzłach chłonnych

śledzionie

• wtórnie limfocyty wracają do szpiku

• początkowo szpik produkuje granulocyty (gromadzenie komórek obronnych przed porodem), a

potem wszystkie krwinki.

TEORIA UNITARYSTYCZNA

• wszystkie komórki krwi wywodzą się z wielopotencjalnej krwiotwórczej komórki macierzystej (komórka pnia

– stem cell).

Komórki macierzyste, w zależności od potrzeb organizmu, mogą różnicować się na:

• erytrocyty

• granulocyty

• trombocyty

• limfocyty

• monocyty.

W PROCESIE KRWIOTWORZENIA BIORĄ UDZIAŁ 3 POPULACJE KOMÓREK:

1. komórki macierzyste o właściwościach wielopotencjalnych (mogą się same odnawiać, dojrzewać i różnicować

na linię mieloidalnych lub limfoidalnych komórek macierzystych)

2. komórki macierzyste ukierunkowane na linię limfoidalną lub mieloidalną

3. komórki zróżnicowane o określonych cechach charakterystycznych dla danej linii komórkowej.

WYSTĘPOWANIE KOMÓREK MACIERZYSTYCH:

• narządy krwiotwórcze

• krew obwodowa (niewiele)- osiedlają się i tworzą kolonie tylko w szpiku kostnym-nie produkują krwinek z

krwi obwodowej

Komórki macierzyste, które krążą we krwi osiedlają się i tworzą kolonie tylko w szpiku kostnym.

CECHY KOMÓREK MACIERZYSTYCH:

• nie można ich rozpoznać po cechach morfologicznych

• są podobne do małych limfocytów

• trzeba je rozpoznać po zadziałaniu markerów powierzchniowych za pomocą przeciwciał monoklonalnych

(receptory CD34 mają komórki macierzyste)

• mają siateczkowate jądro, szarawą cytoplazmę, ale wiele innych komórek ma podobny wygląd

Komórki macierzyste, które wchodzą w aktywny cykl biorą udział w dwóch procesach:

• odtwarzanie (samoodnawianie) komórek

• różnicowanie komórek czyli przejścia do populacji kom. ukierunkowanych

Dzięki samoodnawianiu pula komórek macierzystych u zdrowego człowieka utrzymuje się na względnie stałym

poziomie. Dla utrzymania hematopoezy na względnie stałym poziomie przez całe życie człowieka każda komórka

macierzysta musi przejść co najmniej 200 podziałów mitotycznych. Dużą zdolność odnowy szpiku zapewnia

pozostawanie większości komórek macierzystych w fazie spoczynkowej G0 cyklu. Zdolności odtwórcze komórek

macierzystych choć duże, nie są jednak nieograniczone. Zmniejszenie puli komórek macierzystych poniżej 10% normy

uniemożliwia ich odnowę i prowadzi do niewydolności szpiku. Takie uszkodzenie mogą wywołać trucizny działające

na komórki w fazie G0.

W KAŻDEJ LINII KOMÓRKOWEJ SĄ NASTĘPUJĄCE PRZEDZIAŁY:

• komórek macierzystych

• komórek niedojrzałych (komórki prekursorowe)

• komórek dojrzałych( w pełni ukształtowane)

W ROZWOJU KAŻDEJ KRWINKI MOŻNA WYRÓŻNIĆ PROCES:

• różnicowania – prowadzi do przystosowania się komórki do pełnionych funkcji, zmiany zapoczątkowane w

czasie różnicowania są nieodwracalne

• dojrzewania

• proliferacji.

Różnicowanie i dojrzewanie komórek macierzystych prowadzi do powstania określonych kom. – pojawiają się różne

linie komórek.

Proces proliferacji w trakcie dojrzewania krwinek

• Komórki obecne w narządach krwiotwórczych do pewnego etapu mają zdolność do proliferacji- dzielenia się

PROCES RÓŻNICOWANIA- komórki macierzyste podejmują decyzję w co się będą przekształcać

• prowadzi do przystosowania się kom do pełnionych funkcji

• zmiany zapoczątkowane w trakcie różnicowania SA nieodwracalne

Komórki macierzyste różnicują się na linię limfoidalną i mieloidalną.

W PROCESIE RÓŻNICOWANIA:

• zmienia się morfologia komórki

• na powierzchni komórki pojawiają się specyficzne receptory- cząsteczki

PROCES DOJRZEWANIA:

• zanim w krążeniu pojawią się dojrzałe krwinki ma miejsce skomplikowany proces dojrzewania

• w krwinkach zachodzą istotne zmiany dotyczące ich budowy i funkcji

• proces dojrzewania krwinek zachodzi w narządach krwiotwórczych, a do krwi obwodowej przedostają się

prawie dojrzałe krwinki- w warunkach fizjologicznych dojrzałe nie przechodzą

W momencie rozszczelnienia bariery między szpikiem a krwią przechodzą.

PROCES PROLIFERACJI W TRAKCIE DOJRZEWANIA KRWINEK:

• komórki, które są obecne w narządach krwiotwórczych do pewnego etapu rozwoju mają zdolność dzielenia

się, czyli proliferacji.

KRWINKI DOJRZEWAJĄCE I DOJRZAŁE:

• spełniają swoje funkcje

• nie proliferują

• po pewnym czasie są eliminowane z krążenia w narządach krwiogubnych

śledzionie

wątrobie.

Z LINII SZPIKOWEJ (MIELOIDALNEJ) POWSTAJĄ UKŁADY:

• erytroblastyczny (czerwonokrwinkowy)

• granulocytowy

• monocytowo-makrofagowy

• płytkotwórczy.

Z linii limfoidalnej powstają komórki układu limfatycznego(Ti B).

Przerwanie któregokolwiek ogniwa hematopoezy prowadzi do :

• zaburzeń przejściowych

• trwałych zmian

wyrażających się różnymi objawami klinicznymi. Im wcześniejsze stadium jest uszkodzone, tym poważniejsze są

konsekwencje kliniczne.

USZKODZENIE KOMÓREK MACIERZYSTYCH MOŻE PROWADZIĆ DO:

• aplazji szpiku

• transformacji nowotworowej.

Uszkodzenie komórek dojrzewających objawia się zaburzeniami w konkretnym układzie.

UKŁAD CZERWONOKRWINKOWY – ERYTROPOEZA NORMOBLASTYCZNA.

Erytrocyty

• Należą do układu czerwonokrwinkowego.

• Powstają w procesie erytropoezy.

SKŁAD UKŁADU CZERWONOKRWINKOWEGO:

• erytrocyty we krwi obwodowej

• erytroblasty w szpiku kostnym.

Układ czerwonokrwinkowy to 20-25% komórek jądrzastych szpiku kostnego.

REGULACJA ERYTROPOEZY:

• erytropoetyna EPO wytwarzana głównie przez nerki w odpowiedzi na niedotlenienie

• im stężenie tlenu jest niższe tym więcej EPO (tym więcej erytrocytów we krwi)

• miejsca syntezy EPO:

wątroba w okresie płodowym

nerki po urodzeniu

• działanie EPO:

komórki macierzyste krwiotwórcze ukierunkowane na układ czerwonokrwinkowy ulegają różnicowaniu do erytroblastów i proliferacji

TYPY ERYTROPOEZY:

• megaloblastyczna

fizjologiczna do 5 miesiąca życia płodowego

patologiczna u dorosłych

• normoblastyczna – od 5 miesiąca życia płodowego do końca życia.

ERYTROPOEZA NORMOBLASTYCZNA

• proerytroblast (pronormoblast)

• erytroblast zasadochłonny (bazochromatyczny)

• erytroblast obojętnochłonny (polichromatyczny)

• erytroblast kwasochłonny (ortochromatyczny)

• retikulocyt

• erytrocyt.

Pierwszą rozpoznawalną w mikroskopie krwinką jest proerytroblast.

PROERYTROBLAST:

• średnica 15-20μm

• duża komórka

• jądro:

o duże, okrągłe lub lekko owalne

o położone centralnie

o dominuje w komórce

o wypełnia je delikatna, różowa oksychromatyna grubsza niż ma mieloblast

o zawiera 2-3 niezbyt wyraźne jąderka ciemniejsze niż chromatyna jądra

• cytoplazma:

o wąski pas wokół jądra

o silnie zasadochłonna, ciemnoniebieska, bezziarnista

o regularna lub tworzy szerokie wypustki

o między jądrem a cytoplazmą jest niewielkie przejaśnienie (halo).

ERYTROBLAST ZASADOCHŁONNY (BAZOCHROMATYCZNY)

• komórka okrągła

• jądrzasta

• średnica 10-18μm

• jądro:

o okrągłe

o brak jąderek

o chromatyna jądrowa jest ciemniejsza, bo pojawia się granatowa bazochromatyna

• cytoplazma:

o regularna

o zasadochłonna,

o barwi się na kolor niebieski, bo zawiera dużo RNA.

ERYTROBLAST OBOJĘTNOCHŁONNY (POLICHROMATYCZNY)

• komórka okrągła

• jądrzasta

• średnica 9-15μm

• jądro:

o okrągłe, położone centralnie

o brak jąderek

o chromatyna ciemniejsza, bo jądro zawiera dużo granatowej bazochromatyny

o struktura jądra pyknotyczna (jądro zbite)

• cytoplazma:

o regularna

o barwi się na kolor różowo-fioletowy (szarofiołkowa), bo pojawia się hemoglobina

ERYTROBLAST KWASOCHŁONNY (ORTOCHROMATYCZNY)

• komórka okrągła

• średnica 8-12μm

• nie dzieli się

• pozbywa się jądra (denukleacja)

• jądro:

o może być położone nieco poza środkiem komórki

o ma strukturę szprychowatą

o barwi się na granatowo

• cytoplazma:

o regularna w kolorze dojrzałych erytrocytów

o zawiera hemoglobinę i wybarwia się na różowo

o osiąga pełne wysycenie hemoglobiną

o komórka nie dzieli się, a jedynie dojrzewa.

Zmiana proporcji między jadrem a cytoplazmą – na korzyść cytoplazmy

RETIKULOCYT

• młoda postać erytrocyta

• średnica 8-9μm

• nie posiada jądra

• wybarwia się na kolor różowy (ceglastoczerwony), niewielka synteza hemoglobiny

• traci rybosomy, mitochondria

• kształtem zbliża się do dwuwklęsłej soczewki

• przechodzi przez zatoki ze szpiku kostnego do krwi obwodowej

• aby potwierdzić, że to retikulocyt, trzeba wykonać barwienie błękitem brylantowo-krezolowym, błękitem

Nilu, błękitem metylenowym – pojawiają się delikatne, niebieskie ziarnistości

• w cytoplazmie jest tzw. substancja siateczkowo-włóknista (substantia reticulofilamentosa), pozostałości

mitochondriów i rybosomów.

ERYTROCYT

• krwinka oglądana z góry jest okrągła

• na przekroju poprzecznym ma kształt dwuwklęsłego dysku

• w ciągu doby w organizmie człowieka powstaje około 2,5x1011 krwinek czerwonych

• wybarwia się ceglastoczerwono

• centralne przejaśnienie (della) nie przekracza 1/3 średnicy krwinki

• komórka pozbawiona jądra, mitochondriów i siateczki śródplazmatycznej

• średnica 7,7-8μm

• grubość 1,4-2,1μm

• powierzchnia 126μm2

• objętość 90fl

• kształt zapewnia znaczny nadmiar powierzchni w stosunku do objętości, co ułatwia wymianę gazową i

odkształcanie się krwinki

• erytrocyt jest elastyczny i może przeciskać się przez naczynia włosowate o średnicy 2-3μm

• rola erytrocytów:

o przenosi tlen do tkanek

o z tkanek zabiera dwutlenek węgla

o 95% białek cytoplazmy erytrocyta stanowi hemoglobina A.

PODSUMOWANIE ERYTROPOEZY:

• w wyniku 4 kolejnych podziałów z jednej komórki prekursorowej powstaje 16 erytroblastów

obojętnochłonnych

• liczbę erytroblastów prawdopodobnie zwiększa 3-5 podziałów autonomicznych

• z każdego proerytroblasta powstaje 8-32 erytrocytów

• liczba erytrocytów we krwi osoby dorosłej: 5x1012/l

• całkowita liczba erytrocytów wynosi około 25x1012

• powierzchnia wszystkich erytrocytów wynosi około 3000-3800m2.

• Liczba krwinek czerwonych zależy od:

o płci

o wieku (obniża się z wiekiem).

• Liczba erytrocytów obniża się:

o u kobiet w ciąży

o w niedokrwistościach

• Wzrasta:

o u osób ciężko pracujących fizycznie,

o w wyniku niedotlenienia organizmu, np. wysoko w górach

o w chorobach takich jak np. nadkrwistości.

• Czas życia erytrocyta to 100-120 dni.

• Stare krwinki niszczone są przez układ siateczkowo-śródbłonkowy.

• Hemoglobina uwolniona z erytrocytów jest natychmiast degradowana do hemu (ulega przemianie do żelaza i

bilirubiny) i globiny (ulega przemianie do wolnych aminokwasów).

AKTYWNOŚĆ METABOLICZNA ERYTROCYTA JEST NIEWIELKA I OGRANICZA SIĘ DO:

• glikolizy beztlenowej (powstaje ATP)

• cyklu pentozowego (powstaje NADPH).

PODSUMOWANIE ERYTROPOEZY:

• od komórki odpowiadającej na erytropoetynę do retikulocyta, erytroblasty ulegają 4-5 podziałom

• z jednej komórki macierzystej powstaje 8-32 erytroblastów kwasochłonnych i tyle samo erytrocytów

• szpik kostny opuszczają retikulocyty

• z retikulocytów po około 45 godzinach powstają dojrzałe erytrocyty

• ostatnią komórką, która się dzieli jest erytroblast obojętnochłonny

• w erytroblastach polichromatycznych zaczyna się synteza hemoglobiny i kończy w retikulocycie

• w erytroblaście kwasochłonnym zachodzi denukleacja

• w czasie dojrzewania komórki zmieniają rozmiary (zmniejszają się),

• zmienia się odczyn cytoplazmy, odczyn i struktura jądra (z różowego z oksychromatyną staje się granatowe z

bazychromatyną).

Erytrocyty powstają w wyspach krwiotwórczych (erytroblastycznych) szpiku kostnego. Taka wyspa składa się z 1-2

makrofagów otoczonych wieńcem erytroblastów.

ROLA MAKROFAGÓW W PROCESIE ERYTROPOEZY:

• pochłaniają niepotrzebne jądra erytroblastów kwasochłonnych po denukleacji

• fagocytują niepełnowartościowe krwinki

• dostarczają substancje odżywcze.

Nieefektywna erytropoeza – część komórek układu czerwonokrwinkowego nie dojrzewa, bo wcześniej ulega

eliminacji (apoptozie i fagocytozie w obrębie szpiku).

Starzeniu się erytrocytu towarzyszą zmiany metaboliczne, chemiczne, fizyczne i morfologiczne.

PRZYKŁADY ZMIAN:

• zmniejsza się aktywność wielu enzymów

• słabnie glikoliza

• maleje zawartość lipidów

• zwiększa się stężenie methemoglobiny

• tendencja do sferocytozy

• zmiana powinowactwa do hemoglobiny

• utrata elastyczności.

Erytrogram – opis erytrocytów wykonany na podstawie oceny krwinek w rozmazie krwi obwodowej po jego

wybarwieniu metodą MGG.

CECHY ERYTROCYTÓW, NA KTÓRE NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ:

• wielkośĆ

• kształt

• barwliwośĆ

• postacie nieprawidłowe

• natury wewnątrzkrwinkowe.

UKŁAD GRANULOCYTOWY. GRANULOPOEZA (GRANULOCYTOPOEZA).

KRWINKI BIAŁE:

• granulocyty

• limfocyty

• monocyty.

Komórki układu białokrwinkowego stanowią 70% komórek szpiku.

GRANULOPOEZA (GRANULOCYTOPOEZA):

• proces wytwarzania granulocytów

• zachodzi w szpiku kostnym

• granulocyty powstają z komórki macierzystej szpiku

• powstające komórki tworzą układ granulocytowy.

Granulocyty wywodzą się z linii mieloidalnej. Granulocyty i monocyty mają wspólną bipotencjalną komórkę

macierzystą, która daje początek dwóm liniom komórek :

• linii granulocytów

• linii monocytów

Proces różnicowania na etapie bipotencjalnej komórki macierzystej trwa 3-5 dni.

KOMÓRKI UKŁADU GRANULOCYTOWEGO

• mieloblast

• promielocyt

• mielocyt

• metamielocyt

• granulocyt o jądrze pałeczkowatym

• granulocyt o jądrze segmentowanym.

Proces różnicowania komórek układu granulocytowego trwa 10-15 dni.

• Od mieloblasta do metamielocyta komórki znajdują się w szpiku.

• Pierwszą rozpoznawalną w mikroskopie komórką jest mieloblast.

• Wszystkie komórki tego szeregu mają jądro.

KREW:

• granulocyty o jądrze pałeczkowatym

• granulocyty o jądrze segmentowanym

• pojedyncze metamielocyty.

Granulocyty o jądrze pałeczkowatym i segmentowanym mają zdolność diapedezy. We krwi przebywają kilkanaście

godzin, potem przechodzą do okolicznych tkanek. Z tkanek do krążenia nie wracają.

MIELOBLAST

• mieloblasty stanowią 1-2% wszystkich komórek jądrzastych szpiku

• duże jądro, mały rąbek cytoplazmy

• średnica 15-20μm

• jądro:

o duże, okrągłe lub owalne

o delikatna struktura z dużą ilością różowej, kwasochłonnej oksychromatyny

cytoplazma:

o bezziarnista

o zasadochłonna, niebieska

o wąski pas wokół jądra

o często nieregularna, z wypustkami

o nie ma przejaśnienia między jądrem a cytoplazmą.

PROMIELOCYT

• 0,5-5% blastozy szpiku

• komórka większa od mieloblasta

• najczęściej okrągła

• średnica 16-27μm

• jądro:

o owalne, położone z boku komórki

o ma delikatną różową, siateczkową strukturę

o zawiera od 1 do 4 jąderek

• cytoplazma:

o zajmuje dużą część komórki, obfitsza niż u mieloblasta

o jasnoniebieska

o zawiera liczne ziarnistości (komórką piegowata)

• promielocyt zawiera dwa rodzaje ziarnistości:

o specyficzne

o azurochłonne.

MIELOCYT

• mielocyty stanowią 5-15% blastozy szpiku

• ostatnia komórka w szeregu, która się dzieli

• w komórce maleje :

o liczba mitochondriów

o rozmiary retikulum endoplazmatycznego

• proporcje cytoplazma-jądro przesuwają się na korzyść cytoplazmy

• komórka okrągła lub owalna

• średnica 14-20μm

• jądro:

o położone z boku komórki

o od strony wewnętrznej spłaszczone lub lekko wpuklone

o dominuje zbita granatowa bazochromatyna

o brak jąderek.

OD SZCZEBLA MIELOCYTA GRANULOCYTY RÓŻNICUJĄ SIĘ NA TRZY LINIE

• granulocyty obojętnochłonne – neutrofile, neutrocyty

o cytoplazma szaroróżowa, pozornie bezziarnista, zawiera bardzo drobną, wtórną pyłkową ziarnistośd

• granulocyty kwasochłonne – eozynofile, eozynocyty

o cytoplazma zawiera ceglasto-czerwone ziarna

o ziarna są średniej wielkości i wszystkie są podobnej wielkości

o ziarna nie przesłaniają jądra

• granulocyty zasadochłonne – bazofile, bazocyty

o w cytoplazmie mają grubą granatową ziarnistość

o ziarna są różnej wielkości

o ziarna często przesłaniają jądro.

Najwięcej jest granulocytów obojętnochłonnych, a najmniej zasadochłonnych. Neutrofile uczestniczą w procesie

fagocytozy. Eozynofile i bazofile uczestniczą w procesach alergicznych.

METAMIELOCYT

• komórka okrągła (lekko owalna)

• średnica 12-18μm

• jądro:

o przypomina gruby rogalik

o chromatyna bardziej pyknotyczna

o ciemniejsze, zawiera więcej bazochromatyny

o położone z boku komórki

• cytoplazma:

o regularna

o stosunek jądra do cytoplazmy przesuwa się na korzyść cytoplazmy

o pojawia się aktywność fosfatazy alkalicznej

• już nie proliferuje.

METAMIELOCYTY OBOJĘTNOCHŁONNE

• 8-25% blastozy szpiku

• pojawiają się we krwi sporadycznie jako tzw. formy młode.

GRANULOCYT O JĄDRZE PAŁECZKOWATYM

• mniejszy od metamielocyta

• wielkość 12-15μm

• komórka okrągła

• jądro:

o przypomina cienki rogalik

o pyknotyczne

o zawiera dużo bazochromatyny

• cytoplazma lekko różowa, zawiera ziarnistości, wykazuje aktywność ważniejszych enzymów

GRANULOCYT O JĄDRZE SEGMENTOWANYM

• 10-15μm

• komórka okrągła lub lekko owalna

• jądro:

o podzielone na płaty (segmenty) połączone mostkami chromatynowymi

o jest od 2 do 4 płatów(ok.5)

o granatowe, pyknotyczne

o niekiedy u kobiet jądra podzielone mają krótką wypustkę, tzw. drumstick (pałeczka dobosza), tworzy

ją chromatyna płciowa

o gdy jest więcej niż 5 płatów, to są to jądra wielopłatowe (hipersegmentowane)

• cytoplazma lekko różowa, zawiera ziarnistości, wykazuje aktywność ważniejszych enzymów

• stanowią 10-30% blastozy szpiku.

• Na szczeblu granulocyta (obojętnochłonnego0segmentowanego jądro często ma 2 płaty

• Kwasochłonne stanowią 2-4 % krwinek białych krwi obwodowej

EOZYNOFILE

• na szczeblu granulocyta segmentowanego jądro często ma dwa płaty

• w cytoplazmie mają ceglasto-czerwone ziarna o średniej wielkości (20-25 ziaren)

• ziarna są jednakowej wielkości i nie zasłaniają jądra

• 2-4% krwinek białych krwi obwodowej.

BAZOFILE

• mają w cytoplazmie grube, granatowe ziarna różnej wielkości

• ziarna przesłaniają jądro

• granulocyty zasadochłonne są też znacznie zróżnicowane pod względem wielkości.

RÓŻNICOWANIE MIELOCYTA, METAMIELOCYTA I PAŁECZKI:

Umowne różnice między kształtem jądra mielocytów i 16azo chromatyny

• mielocyt: przewężenie jądra nie przekracza 1/3 średnicy hipotetycznego owalu

• metamielocyt: przewężenie jądra większe od 1/3 średnicy hipotetycznego owalu jądra

• pałeczka: przewężenie jądra przekracza 1/2 średnicy hipotetycznego owalu jądra.

RÓŻNICOWANIE GRANULOCYTA O JĄDRZE PAŁECZKOWATYM Z SEGMENTEM:

Postać pałeczkowatą neutrofila odróżnia się od segmentowanej na podstawie średnicy maksymalnego przewężenia

jądra. Jeśli jest ono w najcieńszym swym miejscu węższe od 1/3 średnicy miejsca najszerszego, to dana komórka

powinna byc traktowana jako postać segmentowana.

PRZESUNIĘCIE OBRAZU GRANULOCYTÓW W LEWO (ODMŁODZENIE OBRAZU):

• pojawia się w stanach mobilizacji układu granulocytowego

• pojawiają się we krwi komórki młodsze z układu granulocytowego.

Może być objawem poważnego zaburzenia choroby krwi (np. białaczka)

PRZESUNIĘCIE OBRAZU W PRAWO (POSTARZENIE OBRAZU):

• zwiększa się liczba granulocytów, których jądro ma większą ilość płatów (np. choroba Addisona-Biermera).

ZMIANY W UKŁADZIE GRANULOCYTOWYM ZACHODZĄCE W CZASIE DOJRZEWANIA:

• komórki zmniejszają swoje rozmiary, z jednym wyjątkiem – promielocyt jest większy od mieloblasta

• jądro zmienia strukturę i kształt

• zanikają jąderka

• pojawiają się i zanikają ziarnistości azurochłonne

• od mielocyta różnicują się na trzy linie

• zmieniają się proporcje jądro/cytoplazma na korzyść cytoplazmy.

ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE WYSTĘPOWANIA GRANULOCYTY DZIELĄ SIĘ NA:

• granulocyty szpiku kostnego

o od mieloblasty do metamielocyta

o granulocyty znajdujące się w szpiku kostnym dzielą się na trzy pule:

proliferacyjną (pula namnażania) – mieloblasty, promielocyty i mielocyty

dojrzewania – obejmuje meta mielocyty i granulocyty z jądrem pałeczkowatym, te komórki

już się nie dzielą, tylko dojrzewają

rezerwową – dojrzałe granulocyty z jądrem pałeczkowatym i segmentowanym, te komórki są

przetrzymywane z szpiku około 4 dni i uwalniane są do krwi stopniowo

• granulocyty krwi obwodowej

o pula krążąca – obejmuje nieco mniej niż połowę całkowitej liczby granulocytów obojętnochłonnych

krwi, krwinki krążą w naczyniach krwionośnych

o pula marginalna (obwodowa) – tworzą ją granulocyty znajdujące się w sieci drobnych naczyń różnych

narządów, nie krążą (tylko przylegają do ściany naczyń obwodowych), ich uwalnianie powoduje

tworzenie się leukocytozy

• granulocyty tkankowe – w ciągu doby do tkanek przechodzi około 1,6*109 krwinek (tyle samo wynosi

dobowa produkcja nowych granulocytów), przechodzą do tkanek dzięki zdolności do diapedezy, z tkanek

granulocyty już nie wracają.

UKŁAD MONOCYTOWO-MAKROFAGOWY (MONONUKLEARNY).

KOMÓRKI UKŁADU MONOCYTOWO-MAKROFAGOWEGO:

• na wczesnym etapie różnicowania dzielą wspólną komórkę macierzystą z granulocytami

• komórki mają właściwości żerne i uczestniczą w obronie organizmu.

SZEREG MONOCYTOWO-MAKROFAGOWY:

W szpiku: monoblast i promonocyt

We krwi: monocyt.

W tkankach: makrofag tkankowy.

MONOBLAST

• średnica 10-15μm

• jądro:

o duże, okrągłe lub lekko owalne

o ubogie w chromatynę

o dominuje różowa oksychromatyna

o zawiera 1 lub kilka jąderek

• cytoplazma:

o zasadochłonna (niebieska)

o wąski pas wokół jądra

o niekiedy przejaśnienie wokół jądra

o brak ziarnistości, granatowa

• monoblast to komórka trudna do rozpoznania w mikroskopie świetlnym, bo jest bardzo podobna do mieloblasta

• pomocne metody: cytoenzymatyczne, cytochemiczne, markery

PROMONOCYT

• 10-17μm

• kształt okrągły lub owalny

• jądro:

o duże, okrągłe lub okrągłe z wpukleniem

o ubogie w oksychromatynę

o widać jeszcze jąderka

• cytoplazma:

o mniej zasadochłonna

o szaroniebieska

o zawiera bardzo drobną azurochłonną ziarnistość

o szerszy pas wokół jądra.

MONOCYT

• 15-20μm, ale może być większy

• największa krwinka

• nieregularny kształt

• jądro

o przypomina embrion/ziarno fasoli:

o nerkowate

o chromatyna delikatna, siateczkowata,

o barwi się na różowo,

o z niewielką ilością bazochromatyny

• cytoplazma:

o obfita,

o szaroniebieska,

o matowa,

o zawiera bardzo drobną azurochłonną ziarnistość słabo widoczną

• potrafi się poruszać, diapedeza

• ma duże zdolności fagocytarne

• po przejściu do tkanek przekształca się w makrofaga.

MAKROFAG

• 20-80μm

• nieregularny kształt

• występuje w tkankach

• jądro:

o owalne,

o położone obwodowo

o może być kilka jąder

o chromatyna delikatna, różowa,

o mogą być jąderka

• cytoplazma:

o obfita, szaroniebieska

o obrysy mogą być niewyraźne, rozpływające się

o może mieć liczne wodniczki

o może zawierać grubą, zasadochłonną, granatową ziarnistość lub sfagocytowane fragmenty innych

komórek

• w zależności od tkanki, w której przebywa, różnie się nazywa:

o w wątrobie – komórki Kupfera

o osteoklasty w kościach

o splenocyty – śledziona

o komórki mikrogleju w układzie nerwowym

• makrofagi fagocytują i mogą prezentować antygeny.

KOMÓRKI SIATECZKI

• należą do układu monocytwo-makrofagowego

• pochodzą z układu monocytowo-makrofagowego szpiku

• występują w węzłach chłonnych.

RODZAJE KOMÓREK SIATECZKI:

• dendrytyczne

• palczaste

• histiocytowe.

DENDRYTYCZNE KOMÓRKI SIATECZKI

• mają długie wypustki

• występują w strefie B-zależnej węzłów chłonnych, śledziony i grudek limfatycznych

• jądro:

o pojedyncze, owalne

o małe jąderko

o jasna kwasochłonna chromatyna

• cytoplazma:

o słabo widoczna

o uboga

o ma długie wypustki, których nie widać w mikroskopie świetlnym

o w sieci wypustek są limfocyty

o nie stwierdza się cech fagocytozy

• markery immunologiczne CD21, CD14, CD35, CD73

• enzymy: esteraza nieswoista, 5’–nukleotydaza.

PALCZASTE KOMÓRKI SIATECZKI

• występują w strefie T-zależnej węzłów chłonnych i śledziony

• jądro:

o pojedyncze, wydłużone

o błona jądrowa pofałdowana, wpuklona

o bardzo drobna chromatyna, słabo widoczna

o małe pojedyncze jąderko

• cytoplazma:

o dobrze widoczna, bez wyraźnych granic

o liczne długie wypustki widoczne w mikroskopie

o mogą być drobne wakuole lipidowe

• markery immunologiczne CD40

• enzymy: esteraza nieswoista, fosfataza kwaśna, ATP-aza.

HISTIOCYTOWE KOMÓRKI SIATECZKI

• lokalizacja niespecyficzna, zatoki węzła chłonnego i śledziony

• jądro:

o okrągłe lub owalne

o jasna oksychromatyna

o jąderko małe, pojedyncze

• cytoplazma:

o obfita, dobrze widoczna

o często zawiera sfagocytowane cząsteczki

• markery immunologiczne: CD11, CD14

• enzymy: esteraza nieswoista, fosfataza kwaśna, lizozym, 5’-nukleotydaza, α1-antytrypsyna

KOMÓRKI SIATECZKI WŁAŚCIWE

• występują w szpiku

• średnica 15-25μm

• jądro:

o okrągłe lub owalne

o ma delikatną oksychromatynę różową

o kilka jasnoniebieskich jąderek

• cytoplazma bardzo obfita, słabo widoczna, może zawierać sfagocytowany materiał

• przy wykonywaniu rozmazu łatwo ulegają uszkodzeniu.

UKŁAD LIMFATYCZNY

Limfocyty powstają z limfoidalnej komórki macierzystej.

LIMFOPOEZA:

• limfoblast

• prolimfocyt

• limfocyt

o limfocyt T i limfocyt B→plazmocyt.

Limfoblast i prolimfocyt znajdują się w szpiku, a limfocyty we krwi. Plazmocyty są obecne w szpiku i narządach

limfatycznych, głównie obwodowych.

LIMFOBLAST

• średnica 10-15μm

• komórka okrągła

• jądro:

o okrągłe

o ubogie w chromatynę

o zawiera różową oksychromatynę

o ma 1-2 jąderka

• cytoplazma:

o zasadochłonna

o jasno niebieska (szaroniebieski kolor)

o nie zawiera ziarnistości

o bardzo wąski pas.

PROLIMFOCYT

• średnica 10-13μm

• komórka okrągła

• jądro:

o okrągłe

o chromatyna bardziej zbita, więcej bazochromatyny

o może zawierać 1-2 jąderka

• cytoplazma:

o szaroniebieska

o wąski pas

o mogą być bardzo drobne azurochłonne ziarna koloru czerwonego.

LIMFOCYT

• wielkość różna, dzielą się na:

o małe 8-10μm

o średnie 10-12μm

o duże 12-18μm

• jądro:

o okrągłe, rzadziej owalne lub lekko wpuklone (uwypuklone)

o położone nieco z boku

o pyknotyczne

o dużo bazochromatyny, ciemnofioletowe

o bez jąderek

• cytoplazma:

o szaroniebieski wąski pas

o na obwodzie bardziej błękitna

o zwykle bezziarnista (może zawierać nieliczne, bardzo drobne azurochłonne ziarnistości)

o niekiedy występują limfocyty bez rąbka cytoplazmy, tzw. formy nagojądrzaste.

LIMFOCYTY B

• mają marker CD19

• stanowią 10-25% limfocytów krwi obwodowej

• biorą udział w odpowiedzi typu humoralnego

• dojrzewają i różnicują się w szpiku kostnym

• przekształcają się w plazmocyty.

LIMFOCYTY T

• mają marker CD3

• dzielą się na subpopulacje

• 70-80% limfocytów krwi obwodowej

• dojrzewają i różnicują się w grasicy

• Th (CD4), Tc (CD8).

SZEREG PLAZMOCYTÓW:

• plazmoblast

• proplazmocyt

• plazmocyt.

Cechą charakterystyczną szeregu plazmocytów jest to, że zabarwienie cytoplazmy staje się w miarę dojrzewania

komórek coraz ciemniejsze.

PLAZMOBLAST

• średnica 18-25μm (duże wahania)

• jądro:

o okrągłe, ubogie w chromatynę, różowawe

o chromatyna luźna

o położone centralnie lub mimośrodkowo

o zawiera 1 lub 2 duże, jasnoniebieskie jąderka

• cytoplazma:

o obfita o nieregularnych kształtach

o zasadochłonna

o jasnoniebieska z szarawym odcieniem

o bezziarnista

o niezbyt szeroki pas.

PROPLAZMOCYT

• średnica 15-20μm

• komórka okrągła

• jądro:

o okrągłe, położone na obwodzie

o chromatyna zagęszczona, zawiera nici granatowej bazochromatyny

o wokół jądra jest jaśniejsza obwódka

o jąderka słabo widoczne

• cytoplazma:

o zasadochłonna, niebieska z przejaśnieniami, ciemniejsza niż w plazmoblaście

o dobrze widoczna.

o owalna/okrągła

PLAZMOCYT

• duże zróżnicowanie pod względem wielkości i kształtu

• średnica 8-18μm

• jądro:

o okrągłe, zbite, granatowe

o wygląd szprychowaty

o czasem 2 jądra

o brak jąderek

• cytoplazma:

o obfita

o nieregularna

o bezziarnista

o silnie zasadochłonna z przejaśnieniami

• w warunkach fizjologicznych nie występuje we krwi obwodowej, występuje głównie w obwodowych

narządach limfatycznych i szpiku kostnym

• komórka Motta

o plazmocyt, którego cytoplazma zawiera liczne wodniczki

o komórki koronkowe

o wodniczki powstają podczas barwienia

o są to pozostałości po ciałkach Russela (2-3μm) – podczas barwienia preparatu ciałka Russela ulegają

rozpuszczeniu i powstają wodniczki.

UKŁAD PŁYTKOTWÓRCZY (MEGAKARIOCYTOWY).

Płytki krwi podobnie jak granulocyty i erytrocyty pochodzą z linii mieloidalnej. Z największej komórki szpiku powstaje

najmniejsza komórka krwi obwodowej.

SZEREG ROZWOJOWY OBEJMUJE:

• megakarioblast

• promegakariocyt

• megakariocyt

• trombocyt.

MEGAKARIOBLAST

• średnica 20-40μm

• komórka okrągła z wypustkami

• jądro:

o przeważnie okrągłe

o dość luźna chromatyna

o jąderka mogą być liczne, słabo widoczne

• cytoplazma:

o wąski pas, z wypustkami

o zasadochłonna, ciemnoniebieska

o bezziarnista

• jedyna komórka w szeregu, która się dzieli.

PROMEGAKARIOCYT

• 30-50μm

• komórka owalna

• jądro:

o nieregularne

o chromatyna bardziej zbita, więcej bazychromatyny

o może mieć wpuklenie

o jąderek brak

• cytoplazma wielobarwliwa (polichromatyczna), drobna azurochłonna ziarnistość.

MEGAKARIOCYT

• 50-100μm

• komórka nieregularna

• jądro:

o wielopłatowe (2-32)

o pyknotyczne

o dużo bazochromatyny

• cytoplazma:

o obfita, często z nieregularnymi zarysami

o obojętnochłonna z różowawym odcieniem

o drobna azurochłonna ziarnistość układająca się w drobne skupienia (ziarnista cytoplazma może

produkować trombocyty, szklista nie)

o od brzegów oddzielają się trombocyty

• w miarę dojrzewania wzrasta ploidalność komórek, bo jądra dzielą się bez podziału cytoplazmy (endomitoza),

najczęściej są to komórki 4n, 8n

• w szpiku mogą być postacie inwolucyjne megakariocytów posiadające same jądra

• największa komórka szpiku.

PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY)

• średnica 2-4μm- ok. 3μm

• komórka okrągła lub owalna

• trombocyty powstają przez fragmentację cytoplazmy megakariocytów, czyli pulkowanie

• niewielkie fragmenty cytoplazmy megakariocytów

• wytwarzane głównie w szpiku, a niewielka część w płucach

• wybarwiają się na kolor różowo-niebieski

• biorą udział w procesie krzepnięcia(sklejają się ze sobą tworząc agregaty)

• liczba płytek krwi 120-400x109/l

• czas przeżycia 8 – 12 dni, związany jest z brakiem jądra

• nadprodukcja płytek sprzyja zakrzepom

• niedobór płytek lub defekt czynności sprzyjają rozwojowi skaz krwotocznych

• płytka nie ma jądra

• w centrum płytki jest ziarnisty granulomer, na obwodzie bezziarnisty hialomer

• w krążeniu są dwie pule płytek:

o śledzionowa

o pozaśledzionowa (tworzą ją płytki znajdujące się w naczyniach

• stare płytki niszczone są w śledzionie.

CECHY UKŁADU

• w miarę dojrzewania wzrasta ploidalność (jądra dzielą się bez podziału cytoplazmy)

• są to kom 4n i 8n

• z największej komórki szpiku (megakariocyt) powstaje najmniejsza kom krwi obwodowej

NIEPRAWIDŁOWOŚCI PŁYTEK:

• mikromegakariocyty

• satelityzm (płytki gromadzą się wokół innych krwinek robiąc otoczkę zwłaszcza lubią krwinki białe)

• anizocytoza płytek(zróżnicowanie pod względem wielkości)- zaburzenia wielkości, np. powiększenie

• makrotrombocyty- większe niż erytrocyty

• płytki olbrzymie

• płytki ubogoziarniste.

KOMÓRKI KOSTNE I TUCZNE W PREPARATACH SZPIKU KOSTNEGO.

KOMÓRKI KOSTNE:

• osteoblasty – są podobne do plazmoblastów

o jaśniejsze jądra od plazmoblastów

o około 30μm

o wydłużone

o często występują w skupieniach po kilka komórek

o jądro:

duże

położone obwodowo

delikatna, różowa chromatyna

kilka niebieskich jąderek

o cytoplazma:

nieregularna

ciemnoniebieska

może być przejaśnienie wokół jądra

smugi układające się w pęcherze

• osteoklasty

o komórki większe od osteoblastów

o jądro:

kilka owalnych jąder

chromatyna gęściejsza, zatraca charakter siateczkowy

wybarwia się na różowo

brak jąderek

o cytoplazma:

obfita

zawiera liczne, drobne, różowe ziarnistości

na obwodzie mogą być wodniczki

granice cytoplazmy zacierają się

• komórki tuczne (mastocyty)

o jądro:

małe

owalne

ciemnofioletowe, o zatartej strukturze chromatynowej

położone obwodowo

o cytoplazma obfita, wypełniona granatowymi ziarnami.

WARIANTY MORFOLOGICZNE ERYTROCYTÓW

I. WIELKOŚĆ ERYTROCYTÓW

Erytrocyt

• z góry okrągła,

• a na przekroju poprzecznym kształt dwuwklęsłego dysku

• kolor ceglastoczerwony

• we krwi obwodowej

• 95% białek cytoplazmy stanowi hemoglobina A, w życiu płodowym hemoglobina F

• elastyczny i może się przeciskać przez naczynia włosowate o średnicy 2 – 3 μm

• kształt zapewnia znaczny nadmiar powierzchni w stosunku do objętości, co ułatwia wymianę gazową

• organizm człowieka wytwarza na dobę 2,5 *1011 krwinek czerwonych

• środkowe przejaśnienie – della, zmienia się, w prawidłowym erytrocycie nie przekracza 1/3 średnicy komórki,

im większe przejaśnienie tym mniejsze stężenie hemoglobiny (zapadła się błona komórkowa po utracie jądra)

OGLĄDAJĄC ERYTROCYTY W ROZMAZACH NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA TAKIE CECHY JAK

• wielkość

• kształt

• barwliwość

• postacie nieprawidłowe

• struktury wewnątrzkomórkowe

W fizjologii erytrocyty wykazują niewielkie różnice kształtu, wielkości, barwliwości. W patologii obserwujemy zmiany.

ZMIANY WIELKOŚCI ERYTROCYTA

• normocyty – prawidłowe( u zdrowego człowieka)

• mikrocyty – mniejsze

• makrocyty – większe

• Krzywa obrazująca średnicę erytrocytów to krzywa Priece – Jonesa (jeden szczyt przypadający na średnicę 7,5

μm). W stanach patologicznych szczyt tej krzywej przesuwa się

• w lewo, chory ma dużo komórek małych, czyli mikrocytów – mikrocytoza

• w prawo – chory ma dużo komórek większych, makrocytów – makrocytoza

MIKROCYT

• <6,0 μm

• w niedokrwistościach z niedoboru żelaza

• w niedokrwistościach hemolitycznych (sferocyty)

• 2 odmiany mikrocytów:

o sferocyty (mikrosferocyty)

o mikrocyty niesferocytowe

Sferocyty

• Małe napęczniałe erytrocyty, wrażenie krwinek nadbarwliwych

• Na przekroju poprzecznym okrągłe

• Nie mają środkowego przejaśnienia

• Barwią się równomiernie

• Skrócony czas życia, łatwa hemoliza

Mikrocyty niesferocytowe

• Małe zazwyczaj niedobarwliwe erytrocyty

• Kształtem zbliżone do prawidłowych ale cieńsze i mniej Hb

• Przejaśnienie środkowe większe niż normalnie

o Niedokrwistość z niedoboru żelaza

o Niedokrwistości wtórne z upośledzeniem gospodarki żelazem

MAKROCYT

• >9μm

• Niedokrwistości makro i megaloblastyczne

• Choroby wątroby

• Stany z niedoborem wit. B12 i kw. foliowego

• Barwią się podobnie jak normocyty

Mogą wykazywać zaburzenia kształtu i barwliwości

RODZAJE MAKROCYTÓW

• Megalocytowe, zwane megalocytami

• Niemegalocytowe

• Będące wyrazem niedojrzałości krwinek czerwonych

MEGALOCYT

• >12 μm

• Bez środkowego przejaśnienia

• Duże erytrocyty

• Okrągłe lub owalne

Przy niedoborze wit. B12 lub kwasu foliowego. Erytropoeza megaloblastyczna- zjawisko patologiczne.

MAKROCYTY NIEMEGALOCYTOWE

• Duże prawidłowy kształt

• W przebiegu chorób: wątroby, trzustki i nerek

BĘDĄCE WYRAZEM NIEDOJRZAŁOŚCI KRWINEK CZERWONYCH

• Retykulocyty, krwinki czerwone obojętnochłonne w stanach wzmożonej erytropoezy np. po ostrym krwotoku

LEPTOCYTY( PLANOCYTY)

• Odmiana makrocytów

• Spłaszczone erytrocyty, większe przejaśnienie środkowe, nieprawidłowy kształt

• Zmniejszenie stężenia Hb

ANIZOCYTOZA

Występowanie krwinek czerwonych o różnej wielkości u tej samej osoby

• Nieznaczna w warunkach fizjologicznych

• W różnych typach niedokrwistości

• Dominują duże erytrocyty- anizomakrocytoza

• Dominują małe- anizomikrocytoza

II Kształty erytrocytów

Erytrocyt:

Zmiany kształtów erytrocytów:

Owalocyty- eliptocyty (b. mocno wydłużone)

Schistocyty (fragmentocyty)

Mechanizm tworzenia schistocytów:

Czas ich życia jest krótszy. Towarzyszą chorobom, w których występuje zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).

Stomatocyty

Lakrymocyty

DREPANOCYTY (KRWINKI SIERPOWATE)

• w kształcie sierpa lub półksiężyca

• łatwiej wykryć po inkubacji krwi bez dostępu tlenu

• występowanie :

niedokrwistości sierpowatokrwinkowe,

hemoglobinopatie

AKANTOCYTY

• sferoidalne komórki z 2-20 kolcami rozmieszczonymi nieregularnie na powierzchni krwinki

• występowanie :

choroby wątroby

abetalipoproteinemia

ECHINOCYT

• krwinka karbowana

• na powierzchni krwinki znajduje się 10-30 wypustek rozmieszczonych regularnie

• głównie in vitro jako artefakt powstały w wyniku zakłócenia równowagi osmotycznej

• w chorobach :

mocznicy

wątroby

po podaniu heparyny

POIKILOCYTOZA (WIELOKSZTAŁTNOŚĆ)

• krwinki czerwone różnią się kształtem

• wszystkie zmiany kształtu krwinek, zwyczajowo używane do określenia niecharakterystycznych

nieprawidłowości kształtu, nietypowych dla danej choroby

• są to choroby w których krwinki mają kształt typowy np. eliptocytoza

• występowanie :

niewiele u ludzi zdrowych

ciężkie niedokrwistości

może być artefaktem w czasie robienia rozmazu

gdy w różnych polach tego samego preparatu stwierdza się te same zmiany kształtu, to przemawia za tym, że zmiany powstały w organizmie

KOMÓRKI TARCZOWATE

• przypominają tarczę wojowników

• hemoglobina układa się na obwodzie krwinki i w środku

• cieńsze od normalnych krwinek

• troszkę większe

• mają powierzchnię zwiększoną błony komórkowej w stosunku do ilości hemoglobiny, a to powoduje powstanie fałdów błony z obustronnym uwypukleniem w części środkowej krwinki

• w talasemii tworzenie krwinek tarczowatych jest uwarunkowane genetycznie

• wykazują zwiększoną oporność osmotyczną- trudniej wywołać hemolizę

• występowanie nabyte:

pojedyncze u zdrowych

po splenektomii

w chorobach wątroby (hemoglobinopatie)

żółtaczka mechaniczna

niedokrwistość z niedoborem Fe

III BARWLIWOŚĆ ERYTROCYTÓW

Zależy od:

1. stopnia dojrzałości- im dojrzalszy tym więcej

2. zawartości hemoglobiny

3. zmiany kształtu

Erytrocyt:

• wybarwia się na kolor czerwono-ceglasty

• centralne przejaśnienie nie przekracza 1/3 średnicy krwinki

• Ocena barwliwości erytrocytów wymaga starannego dobrania miejsca w preparacie.

• Powinno to być miejsce:

Gdzie jest dużo erytrocytów

Krwinki wzajemnie na siebie nie zachodzą

Większość krwinek ma środkowe przejaśnienie

W zależności od intensywności zabarwienia wyróżniamy:

• Normobarwliwe

• Niedobarwliwe

• Nadbarwliwe

KRWINKI NIEDOBARWLIWE:

Niedobarwliwość krwinek to inaczej HYPOCHROMIA

Środkowe przejaśnienie erytrocytów jest większe niż 1/3 średnicy krwinek

Przyczyny:

1. Zmniejszenie stężenia hemoglobiny z następstwem zmniejszenia grubości krwinki

2. Zmniejszenie grubości erytrocytów bez zmiany stężenia hemoglobiny

W miarę pogłębiania się niedokrwistości powiększa się środkowe przejaśnienie.

Ad.1

• najczęściej występuje w niedokrwistości z niedoborem żelaza

• Średnica tych krwinek zazwyczaj jest mniejsza

• W miarę pogłębiania się niedokrwistości zwiększa się środkowe przejaśnienie

• W skrajnych przypadkach krwinki zabarwione są tylko na obwodzie i wyglądają jak obrączka

• Skrajnie niedobarwliwe erytrocyty to ANULOCYTY- bardzo duże braki Hb

• Ma miejsce rozkojarzenie miedzy wytworzeniem erytrocytów a syntezą hemoglobiny

Ad 2.

• Cienkie krwinki czerwone to LEPTOCYTY ( niedobarwliwość wywołana występowaniem cienkich krwinek czerwonych)

• Leptocyty to krwinki:

O grubości poniżej 1,8μm

średnicy nieco większej od normocyta

Występują w żółtaczce zakaźnej

Nadbarwliwość erytrocytów:

• Inaczej HIPERCHROMIA

• Erytrocyty są silniej wybarwione niż normalnie i nie mają środkowego przejaśnienia

• Stężenie hemoglobiny w takich krwinkach z nielicznymi wyjątkami nie zwiększa się

Przyczyny nadbarwliwości:

• Zwiększeniem grubości erytrocyta

• Zanik środkowej wklęsłości

Nadbarwliwe erytrocyty to:

1. SFEROCYTY

2. MEGALOCYTY

Ad 1.

• Krwinki prawie kuliste

• Występują w niedokrwistości hemolitycznej(w niedokrwistościach krwinki czerwone żyją krócej, są nabyte

lub wrodzone)

Ad2.

• Krwinki grubsze od prawidłowych

• Osiągają grubość 3,5μm

• Często owalne

Niedokrwistość złośliwa (niedobór B12, kwasu foliowego)

Przy ocenie erytrocytów nadbarwliwych trzeba zachować szczególną (większą)ostrożność.

UWAGA: Brak środkowego przejaśnienia to może być wynik źle wybranego miejsca do oceny preparatu.

Różna barwliwość erytrocytów:

• To ANIZOCHROMIA

• Jedne krwinki barwią się prawidłowo, a inne są nadbarwliwe lub niedobarwliwe

Występowanie anizochromii:

• Sferocytoza

• Niedokrwistość megaloblastyczna

• U zdrowych osób prawie nie występuje

Wielobarwliwość krwinek:

• To POLICHROMATOFILIA

• Jest to występowanie części krwinek czerwonych o różnych odcieniach fioletu

POLICHROMATOFILIA

• To wyraz niedokończonego procesu hemoglobinizacji erytrocytów na skutek wcześniejszego niż prawidłowego

przekazywania erytrocytów ze szpiku do krwi

• Cytoplazma jest tym bardziej fioletowa im więcej jest RNA w cytoplazmie

• Zwiększona liczba takich młodszych retykulocytów może wskazywać na pobudzenie procesu erytropoezy

• Występowanie polichromatofilii:

Pojedyncze u zdrowych osób

Stany ze wzmożoną odnową układu czerwonokrwinkowego po krwotoku

Zaburzenia syntezy hemoglobiny np. zatrucie ołowiem

Wykrywanie hemoglobiny w krwinkach:

• Do wykrywania służy reakcja Lephene’a

• W miejscach gdzie jest hemoglobina pojawia się zielonkowate zabarwienie

Hemoglobinizacja:

W erytroblastach zielona barwa pojawia się w momencie początków syntezy hemoglobiny

WTRĘTY WEWNĄTRZKRWINKOWE

W STANACH PATOLOGICZNYCH

Ujawnienie wtrętów wewnątrzkrwinkowych często wymaga specjalnego barwienia preparatu.

NIEPRAWIDŁOWE STRUKUTRY WEWNĄTRZKRWINKOWE

NAKRAPIANIA ZASADOCHŁONNE

To agregaty rybosomów

Nakrapiania widoczne w:

Są lepiej widoczne, gdy zabarwi się je błękitem metylenowym

Nakrapiania zasadochłonne rozproszone i drobne stwierdza się w przypadku:

Nakrapiania zasadochłonne duże pojedyncze lub nieliczne występują w erytrocytach w:

CIAŁKA HOWELLA-JOLLY’EGO

Występowanie

W skład ciałek wchodzi DNA

Występowanie:

PIERŚCIENIE CABOTA:

Występowanie

W komórkach:

To wskazuje na przyspieszoną erytropoezę.

CIAŁKA WTRĘTOWE HEINZA

• drobne, kuliste twory różnej wielkości

• większe niż ziarnistości zasadochłonne

• powstają ze denaturowanej Hb i białek zrębu krwinki czerwonej

• stanowią objaw uszkodzenia krwinki czerwonej

• nie barwią się tradycyjnie MGG

• barwią się ciemnoniebiesko siarczanem Nilu

• są to ziarenka różnej wielkości 1-2 μm połączone z błoną krwinki

• najczęściej leżą obwodowo

Wystepowanie

• erytroblasty

• retykulocyty

• erytrocyty

• nie występują w warunkach fizjologicznych

Występowanie

• niemowlęta do 3 miesiąca życia

• po splenektomii

• po zatruciu niektórymi lekami i środkami chemicznymi

• wrodzone enzym opatie np. niedobór dehydrogenazy glukozo-6- fosforanowej

CIAŁKA PAPPENHEIMERA

• barwią się błękitem pruskim

• są to drobne kuliste twory koloru niebieskiego lub fioletowego

• są to mitochondria zawierające ziarna żelaza

• występują od erytroblasta do erytrocyta

WYSTĘPOWANIE

• talasemia (niedokrwistośd śródziemnomorska)

• inne hemoglobinopatie

• zespoły mielodysplastyczne

ZIARNA ŻELAZA W KOMÓRKACH UKŁADU CZERWONOKRWINKOWEGO

Komórki zawierające żelaza pozahemowego: syderoblasty, syderocyty

• u ludzi zdrowych do produkcji erytrocytów zostaje wykorzystane 21 mg żelaza /dobę

• z tego średnio powstaje ok. 6,5g Hb/dobę

• na 1g Hb potrzeba 3,34 mg Fe

• rozpad erytrocytów uwalnia 21 mg Fe/dobę

Zużycie żelaza na wytworzenie Hb kompensuje rozpad starych erytrocytów.

SYDEROCYTY

• nieprawidłowe erytrocyty, w których żelazo nie zostało wykorzystane do syntezy Hb

• erytrocyty zawierające ziarna żelaza pozahemowego

• do barwienia służy błękit Pruski (barwienie Perls’a)

• erytrocyty zawierające 1-2 lub więcej niebieskich ziarenek

• występowanie dowodzi zaburzenia erytropoezy

• we krwi osób zdrowych pojedyncze lub brak

• występowanie:

niedokrwistości syderoblastyczne

po splenektomii

w niektórych zatruciach

SYDEROBLASTY

• są to erytroblasty mające żelazo pozahemowe w cytoplazmie w formie 1 lub kilku ziarnistości

• wybarwia je barwnik -błękit pruski (b. Perls’a)

• badanie stanowi wskaźnik zasobów żelaza

• występowanie:

u osób zdrowych

• w stanach fizjologicznych żelazo zawarte w erytroblastach zostaje wykorzystane do syntezy hemoglobiny

• w prawidłowym szpiku dodatnią reakcję na żelazo daje 20-80% erytroblastów

• zmniejszenie liczby lub brak syderoblastów w niedoborze żelaza

• szczególne znaczenie diagnostyczne maja tzw. syderoblasty pierścieniowe

• ziarna otaczają jądro erytroblasty w postaci pierścienia

• stany ze zwiększoną syderoblastozą

• spadek odsetka syderoblastów – stan niedoboru żelaza

SYDEROBLASTY PIERŚCIENIOWE

• pojawiające się w niedokrwistościach syderoblastycznych

• w niedokrwistości syderoblastycznej musi być co najmniej 15% syderoblastów pierścieniowatych

PASOŻYTY W KRWINKACH CZERWONYCH

Pierwotniaki, które mogą być w erytrocytach

• zarodziec malarii

• świdrowiec

• leiszmania

PREPARATY, W KTÓRYCH MOŻNA WYKRYWAĆ PASOŻYTY

• Rozmaz krwi obwodowej

• Rozmaz szpiku kostnego

MALARIA

• Przyczyną tej choroby jest zarodziec malarii Plasmodium vivax przenoszony przez komara

• Zarażone erytrocyty są większe od prawidłowych

• Mogą zawierać:

1. Trofozoity

2. Schizonty

3. Mikrogametocyty

4. Makrogametocyty

1,2-postać bezpłciowa 3,4- postać płciowa

TROFOZOIT

• Ma średnicę ok. 1/3 erytrocyta

• Ma postać pierścienia z jądrem jasnoczerwonawym

• Trofozoid umieszczony jest w niebieskiej cytoplazmie i zawiera wodniczkę

SCHIZONT

• Erytrocyt

Jest powiększony

Zawiera kilkanaście lub 20 jąder (merozoity)

MIKRO- MAKROGAMETOCYTY

• Postacie płciowe pasożyta

• Trudniej je wykryć w erytrocytach

WYKRYWANIE PASOŻYTA

• Zwykły rozmaz krwi barwiony metodą MGG

• Badanie metodą tzw. grubej kropli

• Metoda fluorescencyjna

• Metoda prowokacyjna

Tradycyjny rozmaz barwimy metodą MGG

• Rozmaz barwi się nieco dłużej niż normalnie

• Zakażone erytrocyty:

są większe

zawierają trofozoity i schizonty

czasem są merozoity, mikro- i makrogametocyty

WYKRYWIANIE PIERWOTNIAKA METODĄ TZW. GRUBEJ KROPLI

Przygotowanie preparatu

• gruba kropla

• rozmaz 10 raz grubszy niż normalnie

• wykrywanie pasożyta w przypadku ich obecności w niewielkiej liczbie erytrocytów

GRUBA KROPLA

Preparat

• suszy się

• nie utrwala

• na preparat nalewa się barwnik Giemzy:

barwnik zmienia się kilkakrotnie co 3-5 min aż do wypłukania Hb

• Hb można eluować także:

Przez zanurzenie preparatu w mieszaninie formaliny i lodowatego kwasu octowego

Barwi się 25 min., suszy, ogląda pod imersją.

OCENA PREPARATU GRUBA KROPLA:

• Erytrocyty są niewidoczne

• Zaleta: można wykryć niewielkie zakażenie

• Wady: pasożyty są gorzej widoczne niż w tradycyjnym rozmazie

METODA FLUORESCENCYJNA

• Rozmaz barwi się oranżem akrydyny:

RNA świeci na kolor jasnoczerwony

DNA świeci na kolor zielony

• Pełzaki zawierają dużo RNA

• Dobrze widoczna postać pasożyta

METODA PROWOKACYJNA

• Krew do badania pobiera się po 30 min do 2 h od podania 0,5-1,0 mg epinefryny

INNE NIEPRAWIDLOWOŚCI

ERYTROFAGOCYTOZA

• Monocyty lub granulocyty obojętnochłonne mogą fagocytowa erytrocyty

Występowanie:

1. Niedokrwistości autoimmunohemolityczne

2. Napadowa nocna hemoglobinuria

3. Choroba hemolityczna noworodków

4. Zakażenia pasożytnicze

Zjawisko erytrofagocytozy można lepiej uwidocznić, wykonując rozmazy krwi po godzinnej inkubacji w temp. 37ºC

ERYTROBLASTOZA

• We krwi obwodowej występują młode postacie ukł. czerwonokrwinkowego

OBECNOŚĆ ERYTROBLASTÓW W KRWI JEST WSKAZUJĄCA NA

• Przyspieszenie erytropoezy

• Zaburzenie bariery szpik- krew

• Istnienie krwi otworzenia pozaszpikowego w niektórych chorobach rozrostowych

WYSTĘPOWANIE:

• Krążenie noworodków: zwłaszcza wcześniaków

• Niedokrwistości hemolityczne noworodków w konflikcie serologicznym

• Zwłóknienie szpiku (mielofibroza)

• W przebiegu białaczek i przerzutów nowotworowych do szpiku wskutek wypierania erytroblastów ze szpiku

• Wzmożona erytropoeza

• Usunięcie śledziony (splenektomia)

• NiedokrwistośĆ A-B

• Po utracie krwi ( krwotok)

• Nadmierne niszczenie erytrocytów (hemoliza)

RETIKULOCYTY

• Mają w cytoplazmie substancje siateczkowo –niteczkową- jest to pozostałość RNA

• Błękitem brylantowo- krezolowym barwią się

• Liczba retikulocytów we krwi obwodowej odzwierciedla czynność erytropoetyczną szpiku

• Norma 15/1000

Wzrost:

• Niedokrwistości hemolityczne

• Białaczki

• Przerzut nowotworu do kości

• Splenektomia

• Okres leczenia środkami krwiotwórczymi

Spadek:

• Niedokrwistość aplastyczna

• Przełomy aplastyczne niedokrwistości hemolitycznych

RULONIZACJA ERYTROCYTÓW

• Nakładają się na siebie i tworzą duże rulony

Występowanie:

• Krew obwodowa

• Nie w szpiku

• Plazmocytoma

ARTEFAKTY W CZASIE BARWIENIA:

• Przy niewłaściwych parametrach użytych barwników, zwłaszcza przy niewłaściwym pH może dojść do

zakłócenia wyglądu krwinek czerwonych

• Może dojść do zmian mechanicznych podczas wykonywania rozmazu

RODZAJE ARTEFAKTÓW

• Rulonizacje krwinek

• Pseudolakrymocyty

• Pseudoeliptocyty

• Krwinki morwowate

PSEUDOLAKRYMOCYTY

• Podobne do lakrymocytów

• Występują na końcu rozmazu

PSEUDOELIPTOCYTY

• Owalne

• Brak środkowego przejaśnienia

• Występują na końcu rozmazu

KRWINKI MORWOWATE

• Obkurczone erytrocyty

• Mają regularne wypustki

• Wynik zakłócenia równowagi osmotycznej w czasie barwienia

WARIANTY MORFOLOGICZNE KRWINEK BIAŁYCH

• Wrodzone- uwarunkowane genetycznie

• Nabyte- substancje o działaniu toksycznym

ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ:

• Jądra komórki

Kształt

Struktura

• Cytoplazmy komórki

Ziarnistości lub brak

Wodniczki, barwliwość

DEFEKT ZIARNISTOŚCI W CYTOPLAZMIE:

• Mniej ziarnistości

• Brak jej

• Nietypowe ziarnistości- toksyczne

WRODZONE ZMIANY MORFOLOGICZNE KRWINEK BIAŁYCH-rzadziej występują:

1. anomalia Aldera – Reilly’ego

2. anomalia Aliusa – Grignaschiego

3. anomalia Chediaka – Higashiego- Steinbrincka

4. anomalia Jordansa

5. anomalia Maya-Heglina

6. anomalia Maroteaux – Lamy

7. anomalia Pelger – Huёta

8. hipersegmentacja jąder

9. makropolicytoza

ANOMALIA ALDERA – REILLY’ EGO

• w cytoplazmie neutrofili pojawiają się olbrzymie ziarnistości

• ogólnoustrojowe zaburzenie metabolizmu polisacharydów

• towarzyszy temu maszkaronizm wynik zaburzenia metabolizmu polisacharydów, które odkładają się w

tkankach

• zniekształcenie kości towarzyszy temu

ANOMALIA ALIUSA – GRIGNASCHIEGO

• neutrofile wyglądają prawidłowo

• nie mają peroksydazy aktywności

• brak reakcji na oksydazy i lipidy u części neutrofilów i monocytów

• u obu płci autosomalnie recesywnie się dziedziczy

ANOMALIA CHEDIAKA – HIGASHIEGO- STEINBRINCKA

• duże lizosomy w cytoplazmie

• mają postać bardzo dużych ziarnistości

• występowanie: granulocyty i ich prekursory

limfocyty

monocyty

płytki krwi

• autosomalnie recesywnie

• wiąże się z albinizmem

• w cytoplazmie granulocytów mogą być wodniczki

• dojrzałe granulocyty mają defekt chemotaksji i fagocytozy

ANOMALIA JORDANSA

• prawie wszystkie granulocyty obojętnochłonne mają w cytozolu wodniczki

• wodniczki są także w pozostałych grupach granulocytów, monocytów, limfocytów

• wakuole są podobnej wielkości

• dziedziczy się recesywnie

• często towarzyszy tej zmianie:

dystrofia mięśni

zwyrodnienie tłuszczowe wątroby

ANOMALIA MAYA-HEGLINA

• ciałka wtrętowe Dőhlego występują w:

neutrofilach

eozynofilach

monocytach

limfocytach

• występuje:

leukopenia↓

małopłytkowośd↓

płytki oblbrzymie↑

• są defekty funkcjonalne płytek:

wzrost aktywności enzymów glikoli tycznych

ANOMALIA MAROTEAUX – LAMY

• znana jako mukopolisacharydoza VI

• w cytoplazmie neutrofili, bazofili i monocytów są nieregularne czerwono fioletowe ziarnistości

• w cytoplazmie limfocytów wybitna wakuolizacja

Objawy kliniczne:

• zniekształcenie kości

• zmętnienie rogówki

• wodogłowie

• zwężenie aorty

ANOMALIA PELGER – HUёTA

• jądra granulocytów segmentowanych obojętnochłonnych mają tylko 1 lub 2 płaty

• niemożliwość formowania jąder w większej liczbie płatów

• nie ma zaburzeń czynności neutrofili

• dominujący, autosomalny

• w przypadku zakażeń mogą pojawić się neutrofile o jądrze wielopłatowym

HIPERSEGMENTACJA JĄDER( dużych granulocytów)

• Pojawiają się olbrzymie neutrocyty, tyczy się granulocytów o jądrze segmentowanym ( obojętnochłonne)

• 6-10 segmentów

• Brak objawów klinicznych

• Dominująca, autosomalna

• Należy to odróżnić od hipersementacji obserwowanej w różnych chorobach przewlekłych (niedobór B12 i kwasu foliowego)

MAKROPOLICYTOZA

• Nienormalnie duże granulocyty podzielone i ich prekursory

• 15-25 µm średnicy

• Często w stanach niedoboru kw. foliowego, chorobach nowotworowych

• Może mieć też ogromne krwinki układu erytroblastycznego i płytkotwórczego

• Hipersegmentacja jąder może towarzyszyć

• Pojawiają się olbrzymie jądra dużych granulocytów

• Może być 6-10 segmentów

• Bral klinicznych objawów

• Cecha dominująca autosomalna

NABYTE ZMIANY MORFOLOGICZNE KRWINEK BIAŁYCH

ZABURZENIA OBEJMUJĄ :

• Cytoplazmę

• Jądra komórkowe

NABYTE ZABURZENIA JĄDER GRANULOCYTÓW

1. Polimorfizm

2. Wielopłatowość (hipersegmentacja)

3. Zmiana struktury jądra( pyknoza)

1. Polimorfizm granulocytów:

Chodzi o polimorfizm jader mieloblastów i promielocytów

• Zjawisko to obserwuje się w hematologicznych zespołach proliferacyjnych

• Szczególnie w ostrej białaczce szpikowej

2. Wielopłatowość (hipersegmentacja) jąder granulocytów

• Neutrofile o jądrach nadmiernie segmentowanych

• Niedobory B12,kwas foliowego

• Mocznica

• Leczenie antymetabolitami

3. Pyknoza jąder granulocytów

• Zmiana struktury jąder granulocytów gł. obojętnochłonnych

• Struktura jądra jest zbita, jądra wybarwiają się na granatowo

• Zjawisko obserwowane w starych granulocytach w przebiegu ciężkich zakażeń

Pseudoanomalia Pelgera-Huёta

• Granulocyty obojętnochłonne segmentowane mają jedno lub dwa płatowe jądro

• Może być chwilowe

• Zjawisko wtórne występuje w

Białaczkach

Zakażeniach

Toczeń trzewny

Szpiczak mnogi

Ziarnica

NABYTE ZABURZENIA DOTYCZĄCE ZIARNISTOŚCI GRANULOCYTÓW

1. Pałeczki Auera

2. Ciałka Dőhlego

3. Ziarnistości toksyczne

4. Brak lub bardzo mała ilość ziarnistości swoistej

1. Pałeczka Auera

Czerwone igiełki lub ziarenka występujące w cytoplazmie blastów i promielocytów charakterystyczne dla białaczki

ostrej mieloblastycznej

2. Ciałka Dőhlego

• Bladoniebieskie pęcherzykowate wtręty, które występują w obwodowej części cytoplazmy granulocyta

obojętnochłonnego.

• Opisane po raz pierwszy w 1911 u chorego na błonicę

• Ciałka występują w:

Infekcji

Po chemioterapii

W ciąży

Błonica

4. Brak lub bardzo mało ziarnistości swoistej granulocytów

a) może dotyczyć:

wszystkich granulocytów

części granulocytów

Najgorzej widać w neutrofilach

b) występowanie

Zespoły mielodysplastyczne (MDS)

Proliferacja białaczkowa

W WARUNKACH PATOLOGICZNYCH W CYTOPLAZMIE GRANULOCYTÓW MOGĄ POJAWIĆ SIĘ

• Toksyczne ziarnistości

• Wodniczki

3. Ziarnistości toksyczne

a) Duże, ciemne, granatowe, fioletowe ziarna w cytoplazmie granulocytów (drobniejsze niż u bazofili)

b) Występowanie:

• Ciężkie zakażenia bakteryjne

• Zatrucia metalami ciężkimi

MAKROPOLICYTOZA

Nienormalnie duże granulocyty o jądrze podzielonym i młodsze

a) Anomalia pojawia się często w stanach:

• Niedoboru kwasu foliowego

• Niedoborów erytrocytów

• Niedoborów megakariocytów

• Olbrzymim granulocytom mogą towarzyszyć także olbrzymie erytrocyty lub płytki krwi

b) Występowanie:

• Sporadycznie u zdrowych

• Ostra białaczka szpikowa

Atypowe limfocyty

• Komórki pobudzone do jakiejś pracy

• Spowodowane np. jakimś zakażeniem wirusowym

OCENA PREPARATÓW CYTOLOGICZNYCH

Ocena cytologiczna preparatów wykonanych ze szpiku kostnego, ze względu na dużą różnorodność komórek powinna odbywać się w określonej kolejności

ROZMAZ SZPIKU

Prawidłowy preparat do oceny komórek układu krwiotwórczego

Ocena makroskopowa preparatu

• Rozmaz cienki , jednowarstwowy

• Różowo- fioletowe zabarwienie

• Oglądany pod „światło” prześwieca

Ocena mikroskopowa (małe powiększenie)

• Czy w preparacie są komórki

• Czy preparat jest

Bogatokomórkowy

Średniobogatokomórkowy

Ubogokomórkowy

Dlatego, że zdarzają się punkcje puste

• Czy w preparacie są megakariocyty (powiększenie imersyjne)

Jaki układ dominuje:

Białokrwinkowy

Czerwonokrwinkowy

Stosunek 3:1 (biało:czerwono)

Erytrocyty żyją dłużej niż krwinki białe dlatego w szpiku mamy dużą produkcję krwinek białych- dla zachowania

Proporcji.

• Czy dominuje jakiś inny układ

• Jaki jest typ erytropoezy

Normoblastyczna

Megaloblastyczna- normalna tylko dla życia płodowego ( połowy ciąży) u normalnego, zdrowego człowieka

• Czy w preparacie są komórki w trakcie podziału

• Czy wrzeciona podziałowe są prawidłowe( nie ważne jaka komórka się dzieli- nie da się przypisać komórki

dzielącej się do konkretnego układu). W prawidłowym szpiku dominuje układ białokrwinkowy

• Czy krwinki są prawidłowe ( komórki białaczkowe- większa podatność na zniszczenie i tworzenie artefaktów-różowe plamy)

• Czy megakariocyty tworzą płytki

• Czy w szpiku są komórki nowotworowe


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pz wyklad 13
pz wyklad 13
ZARZ SRODOWISKIEM wyklad 13
Wykład 13 UKS
wyklad 13 Modele ARIMA w prognozowaniu (1)
Wykład 13 6
Wyklad 13
WYKŁAD 13
wyklad 13 2009
KINEZYTERAPIA WYKŁAD 13.05.2008- wojta i bobath, Fizjoterapia, kinezyterapia
WYKŁADY 13 ŻYWIENIE ZWIERZĄT I PASZOZNASTWO
02 Wykład,  '13
BHP Wyklad 13
chem wykład 13
FII wyklad 13 Wr
WYKlAD 13, Sesja, Rok 2 sem 1, WYKŁAD Psychologia osobowości
Wykład 13, KLINICZNA, wykłady

więcej podobnych podstron