POLITYKA SPOŁECZNA
WYKŁAD III 08.03.2016
ZASADY I WARTOŚCI KTÓRYMI KIERUJE SIĘ POLITYKA SPOŁECZNA
Polityka społeczna ma zmierzać do:
poprawy bytu i pracy szerokich warstw ludności
skupiać się na eliminowaniu nie równości społecznych
Katalog podstawowych potrzeb:
praca zgodna z kwalifikacjami
odpowiedni dochód
zachowanie BHP
ochrona zdrowia i pomoc w chorobie
odpowiednie warunki mieszkaniowe
możliwość wypoczynku i dostępu do kultury
możliwość kształcenia
upowszechnianie kultury
walka z patologią społeczną
Skuteczność realizacji PS przy tak różnorodnym i szerokim zakresie potrzeb, wymaga zdefiniowania zasad, które ułatwiają zaspokojenie potrzeb społecznych. Można powiedzieć, że realizacja PS odbywa się poprzez wiele ogólnych dyrektyw i norm, jakimi kieruje się PS.
Najczęściej wymieniane zasady PS współczesnych państw:
zasada przezorności- zasada motywowania ludzi do przezorności. Celem jest motywowanie ludzi do takiego zachowania, które broni nich przez skutkami ewentualnych ryzyk. PS wspomaga owe zachowanie wprowadzając różnego rodzaju zachęty, które wzmacniają te motywację (np.: zachęcanie do oszczędzania wprowadzenie instytucji które pozwalają oszczędzać; gromadzić i pomnażać oszczędności, wprowadzenie ubezpieczeń społ.)
zasada samopomocy- przejawia się w istnieniu pomocy wzajemnej ludzi, którzy zmagają się w podobnej sytuacji życiowej oraz pomocy silniejszych dla słabszych i może być realizowana w ramach nie wielkich grup nieformalnych. Wyraża się w dwoistym charakterze- dobrowolnym lub przymusowym (np. sądowy nakaz leczenia)
z. solidarności społ.- zasada ta oznacza wyższość wspólnych interesów całego społeczeństwa nad interesami poszczególnych jednostek, grup czy środowisk. Zasada ta oznacza, że każda osoba jest związana z losem całego społeczeństwa i powinna zaangażować się w jakimś stopniu na rzecz dobra wspólnego i wzajemnej odpowiedzialności. Wyraża się w przenoszeniu konsekwencji z jednostek na społeczeństwo.
z. pomocniczości- bez względu na podmiot udzielający innym pomocy lub wsparcia- państwo, samorząd, kościół, wolontariat itp. czyli władza różnych kręgów i szczebli powinna działać wtedy gdy nie wystarczają działania grup jej podległych.
Celem tej zasady jest uaktywnienie sił społecznych tkwiących w środowisku. Zawsze najpierw pomoc wychodzi od najniższego szczebla do najwyższego. Współcześnie sens tej zasady ujmują 3 postulaty:
poszanowanie inicjatywy oddolnej- władza nie może przeszadzać obywatelom
subsydiarne towarzyszenie- świadczenie pomocy gdy jest to konieczne, pomoc ale nie wyręczanie
subsydiarna redukcja- nadmierna pomoc to uczenie bezradności, pomoc jest aktywa tylko do stopnia usamodzielnienia, do wtedy kiedy jest potrzebna
z. partycypacji- oznacza aktywny udział mieszańców w rozwiązywaniu ich problemów oraz we wszystkich istotnych sprawach. Uczestnictwo to przynosi takie korzyści jak: zmniejszenie konfliktów społ., zwiększa samodzielność i aktywność, usprawnia komunikację pomiędzy samorządem, a mieszkańcami. Świadomy i aktywny udział, podejmowanie własnej inicjatywy.
z. samorządności- realizowana jest poprzez taką organizację życia społecznego, by jednostki i grupy miały zagwarantowane prawo do aktywnego udziału w istniejących instytucacj społ i tworznia nowych instytucji w celu skuteczniejszego zaspokajania i realizowania interesów/ potrzeb.
z. dobra wspólnego- przejawia się w takich działaniach władz publicznych uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli i polegają na poszukiwaniu kompromisów tam gdzie interesy są sprzeczne. Dobro wspólne może być definiowane jako suma warunków życia społ., dzięki którym jednostki, rodziny czy większe grupy społ. mogą realizować swoje własne potrzeby.
z. wielosektorowości- polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych, które wspólnie dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społ. Zgodnie z tą zasadą podmioty dostarczają świadczeń społecznych powinny należeć do różnych sektorów instytucjonalnych: państwowego, społecznego i rynkowego.
Wartości w polityce społecznej
w PS należy usystematyzować system wartości co pozwoli w sposób przemyślany nadać kierunek działania instytucjom publicznym i os. prywatnym.
pomiędzy wartościami grupowymi i indywidualnymi zachodzą różne relacje
w PS zmierzającej do poprawy pewnych ludzkich zachowań i odwołującej się do wartości cenionych przez ludzi ważny jest podział na wartości codzienne (sterują zachowaniami, obecne w życiu prywatnym ludzi) i odświętne (szanowane ale nie wpływające na życie codzienne).
Zestaw wartości związanych z PS:
indywidualne wolności i prawa człowieka
wartości wspólnotowe (solidarność, więź, szacunek)
bezpieczeństwo i ochrona ludzi przed szkodliwymi skutkami ryzyk
równość sytuacji i szans na sukces w różnych rodzajach aktywności życiowej
dłuższe życie i lepsze zdrowie rozwój ludzkiego gatunku i ochrony przyrody
ciekawa i doceniana praca, twórczość, rozwój wiedzy naukowej
różnorodność życia, która cieszy a nie przraża, satysfakcjonująca konsumpcja, dostępny czas wolny
własność dziedziczona lub zdobyta własnym wysiłkiem, prywatna lub grupowa,
wiara religijna
patryjotyzm
szczęście osobiste i rodzinne
Badania prof. Czaplińskiego nad poziomem zadowolenia z życia Polaków
są to badania dotycząc jakości życia Polaków
realizowane są co dwa lata od 2000 roku
badane jest 20 tys respondentów
pytania dot. wielu sfer „Jak ocenią swoje życie polacy?”
badania są dostępne w Internetach
WYKŁAD IV 15.03.2016
GENEZA POLITYIKI SPOŁECZNEJ- UBEZPIECZENIA EMERYTALNE
GENEZA- wprowadzenie w tematykę
Od XIX w. nauka o polityce społ. ściśle związana była z kwestią ówczesnych robotników (okres rozwoju aglomeracji, przemysłu)
rozwój gospodarczy niósł ze sobą również negatywne skutki, wielogodzinna praca, marne wynagrodzenie, praca dzieci
wyzysk ekonomiczny człowieka łączył się z jego degradacją czego szczególnym wyrazem była nadmierna umieralność pracowników
wczesnemu rozwojowi kapitalizmu towarzyszyły nierówności, uderzające w godność człowieka, marginalizacja bezdomnych, chorych, bez pracy, głodnych niepełnosprawnych
brak regulacji prawnych w stosunkach pracodawca- pracownik
Przykłady ubezpieczeń emerytalnych do XIX w:
wypłaty dla weteranów (wprowadzili je już starożytni Rzymianie)
w Anglii do końca XVII wieku zolnieze otrzymywali rentę inwalidzka
XVII/XIX- brytyjscy, francuscy, hiszpańscy i pruscy weterani otrzymywali wypłaty po odbyciu służby
Jedyne świadczenia „emertytalne” do XIX w były wypłacane żołnierzom
OTTON VON BISMARCK I PIERWSZE UBEZPIECZENIA
Zapoczątkował pierwsze ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe, rentowe i emetytalne, a także przyczynił się do skracania czasu pracy
1880 rok- Bismarck wprowadza gwarantowaną emeryture dla wszytskich ubezpieczonych robotników, którzy ukończyli 70 lat
emerytura gwarantowała utrzymanie osoby w wieku niedołężnej starości?
średnia wieku 45 lat, a opłacanie składek często rozpoczynało się w wieku kilkunastu lat
wcześniej pracownicy sami musieli oszczędzać na starość lub liczyć na pomoc ze strony dzieci
emerytury miały umożliwić emerytowi utzymanie takiego samego poziomu życia jak wtedy gdy pracował
początkowo miało być finansowane całkowicie z budżetu (kanclerz chciał podnieść akcyzę na tytoń) parlament nie wyraził na to zgody, system emerytalny musiał być więc oparty na składkach zatrudnionych
zakładano, że nie będą one miały wspólnego z finansami państwa. Niemniej jednak dziś 30% budżetu niemieckiego odpowiednika ZUS stanowią dotacje rządu federalnego
KONKURENCYJNY SYSTEM WPROWADZONO W GB W 1942
William Beveridge twórca systemu polityki liberalnej
rozwinął on system istniejący od 1908 roku zapewniający niewielką emeryturę ludziom, którzy ukończyli 70 lat i osiągali dochody poniżej pewnego ustalonego poziomu
wysokość państwowej emerytury ustalano na stałym poziomie, umożliwiającym zaspokojenie jedynie podstawowych potrzeb życia, była za to dostępna dla wszytskich nie tylko dla pracowników
System Beveridga był finansowany z budżetu czyli z podatków. Dodatkowo pracowinicy którzy chcieli utrzymać swój poziom życia mieli oszędzać w prywatnych funduszach ponieważ państwo zapewniało tlyko minimum.
ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE
jest ideą zgodnie z która społeczenstwo poprzez państwo jako jej realizatora jest zobowiązane do zapewniania bytu tym którzy z racji swojego wieku inwalidztwa itp. nie są w stanie podjąć pracy, a także tym którzy nie ze swojej winy pomimo sprawności i gotowości do pracy nie mogą jej podjąć np.: bezrobocie, macierzyństwo, opieka
JAK DZIAŁAŁ SYSTEM EMERYTALNY?
Model niemiecki jest nazywany solidarnościowym, umowy międzypokoleniowej, pracujący płacą składki dzięki którym zakład emerytalny może wypłacać emerytury. W pewnym sensie zakład emerytalny musi się zadłużyć u pracujących żeby móc wypłacić świadczenia. Spłaca dług, kiedy obecni płatnicy składek sami znajdą się na emeryturze
wady: niskie emerytury, wysokie składki, brak wyraźnego powiązania płacownych składek z wysokością przyszłej emerytury u okresem jej opłacania, niezrozumiałość i brak przejżystości przepisów, społeczna niesprawiedliwość, wysokość emerytury uzależniona od budżetu państwa, brak odporności na zagrożenie typu zmniejszona dzietność i starznie się społeczeństwa
POCZĄTEK KOŃCA SYSTEMU NIEMIECKIEGO
Już w latach 70 okazało się, że w krajach rozwiniętych rodzi się coraz mniej dzieci, jednocześnie ludzie żyją coraz dłużej
wieku emerytalnego natomiast nie podniesiono, a w niektórych krajach nawet obniżono, ludzie żyli więc coraz dłużej jako emeryci, jednicześnie z powodu spadku przyrostu naturalnego coraz wolniej przybywało pracownikw opłacających składki
początkowo ratunkiem wydawało się podnoszenie składek, do 1982 podatek socjalny wyniosił w naszym kraju 15,5 % w 1998 było to już 45%
PROBLEMY SYSTEMU BRYRYJSKIEGO
Każdy pracownik w UK miał zagwarantowaną niewielką emeryture od państwa. ponadto miał obowiązek sam oszczędzać, prawo dawało mu wybór- zakładowe programy emerytalne, idnywidualne oszczędzanie lub wpłacanie składek do SERPS
reformy przeprowadził rząd M. Thatcher w latach 80, polegały one na zmniejszeniu roli gwarantowej płatności jednakowej emerytury i rozwój prywatnych instytucji emerytalnych
WSPOŁCZESNE ROZWIĄZANIA
w Chille w 1980 roku zerwano z zasadą finansowania dochodów emerytur przez osoby pracujące, każdy miał sam oszczędzać na emeryture na indywidualnym koncie w funduszu odrębnym (zamknięcie „zus”)
państwo nadzorowało funkcjonowanie funduszy
nowy system został oparty na trzech podstawowych zasadach
indywidualna kapitalizacja- moja emerytura jest uzależniona od moich zarobków i liczby lat pracy
solidaryzm z osobami biednymi
zasada prywatnego i konkurencyjnego zarzązania funduszami
W Europie:
system miesznay:
I FILAR- powszechny plan emerytalny oprarty na solidaryzmie międzypokoleniowym, zarządany przez państwo
II FILAR- powszechny plan emerytalny zarządzony przez państwo
III FILAR- dobrowlny sposób oszczędzania na starość
Indywidualne konta ubezpieczeniowe
wyrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, jak i podwyższanie go, które wynika przede wszytstkim z dostosowania systemów emerytalnych do zjawisk demograficznych. Dzieje się tak ponieważ: żyjemy dłużej, społeczeństwo się starzeje, kobiety żyją dłużej niż mężczyźni
ZASADY WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW EMERYTALNYCH- ZAŁOŻENIA
emerutura uzależniona od liczby przepracowanych lat, czyli stażu pracy
emerytura faktyczna odzwierciedleniem otrzymywanego przez lata wynagrodzenia i opłacanych składek
emerytura ustalana wg. sprawiedliwych stałych i jasno określonych zasad
emerytura nieuzależniona od aktualnej koniunktury politycznej
WYKŁAD 1.03.16r. (Pierwszy.)
Polityka, władza.
Władza: nad państwem odgrywa zasadniczą rolę, I cel władzy nazwiemy politykowaniem ; drugi to środek lub instrument do realizacji innych celów – nazwiemy rządzeniem. Skuteczne politykowanie daje władzę nad państwem, a skuteczne rządzenie to osiągnięcie za jej pomoca czegoś innego.
Nauka i pol. społ.:
- politologia, - ekonomia, - prawo, - socjologia, - historia, - filozofia, - ergonomia, - medycyna pracy, - higiena .
POLITYKA RZĄDOWA POLITYKA SAMORZĄDOWA
SUBDYSCYPLINY: pol.rodzinna, demograficzna, zatrudnienia, płac, mieszkaniowa, ochrony zdrowia, oświatowa, kształtowania kultury,
ZAKRES GENEZA
Rewolucja przemysłowa – przełom XVIII / XIX w. – konflikt między robotnikami a szeroki wąski bogatymi właścicielami.
sprawy pracy, problemy świadczeń
zdrowia, oświaty, pieniężnych, zasiłki,
mieszkalnictwa, emerytury, renty –
wychowania, transfery socjalne.
Główna funkcja: wspomaganie
obywateli w utrzymaniu lub
zajmują się ważnymi obowiązkami.
Są to działanie krótkoterminowe.
W 1.03.16r. (Pierwszy.)
Geneza Polityki społecznej:
* Wcześniej: działalność Kościoła, pojedyncze przykłady: 1601r. „Prawo Ubogich” Anglia.
* Rozwój gospod., intelekt., światopogląd., spowodował dostrzeżenie zagrożeń wynikających z ubóstwa i niedostatków.
* Rewolucja przemysłowa (Konflikt między robotnikami a bogaczami. KIEDY? XVIII w.)
Geneza wiąże się z kwestią robotniczą. Polityka związana ze sprawami pracy najemnej – np. SkrócenieCzasuPracy, zakazPracydzieci.
Upolitycznienie kwestii społ., rozwiązania socjalne stały się celem przemyślnego interwencjonizmu państwa (głosy wyborcze).
Po I wojnie światowej powstaje:
+ MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA PRACY (1919r.) mop
Okres międzywojenny:
- polityka populacyjna - przedmiot rządzenia: liczba ludności, przemieszczanie się ludności wewn. i poza granice państwa ; kwestia kobieca.
20mln dzieci się urodziło. Teraz rokrocznie ok. 400 tys.
Welfare state – „państwo dobrobytu”, „państwo opiekuńcze”, „państwo społeczne”. Prawa społeczne uznane za prawa człowieka – w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
POLITYKA SPOŁECZNA A POLITYKA GOSPODARCZA
Nawet trwały sukces gospodarczy nie jest w stanie zapewnić dobrobytu wszystkim obywatelom.
① Niektórych rodzajów dóbr i usług nie da się stworzyć warunków dla działania zach rynku ????
② Rynek nie dzieli wg potrzeb, a raczej wg miejsca i wydajności.
③ Zachowania konsumentów mogą być związane z ignorowaniem ich własnych potrzeb i osób będących na ich utrzymaniu.
Niekontrolowany wzrost gosp. może wygenerować koszty, które będą musiały pokryć inne grupy społeczne lub nowe przyszłe pokolenia.
W. 5 22.03.16r.
Cz. dalsza ostatniego wykładu (o emeryturach).
Nowe zasady emerytalne
Stopniowo od 2013 r.
+ co 4 miesiące wiek emerytalny będzie wydłużany o miesiąc,
+ 67 lat dla mężczyzn w 2020 r.
+ dla kobiet w 2040 r.
Częściowa wcześniejsza emerytura
Kob. 62 l. – staż pracy 35 l.
Męż. 65 l. – staż pracy 40 l.
Wysokość wypłaty 50% pełnej emerytury.
emerytury.gov.pl
W.6 05.04.16r.
(z ćw.: w sądzie pracy pracownik nie ponosi kosztów)
W 7 26.04.16r.
DIAGNOZA W POLITYCE SPOŁECZNEJ
* zarówno elementem interwencji, ….., podst. do opracowania rozwoju (?), strategii …. obszarów.
Metody badań – wywiad środowiskowy
- obserwacja
- analiza dokumentów
Przedmiot badań – potrzeby, ich rodzaje, stan zaspokojenia,
*celowe przekształcanie struktury społecznej.
Obserwacji są poddawane:
Potrzeby
Środki zaspokajania potrzeb
Typy stosunków społecznych
Opinie i oceny członków społeczeństwa
Polityka społeczna
Otoczenie polityki społecznej
Potrzeba – stan napięcia lub ….. braku, wynikający z biol. i psych. struktury organizmu człowieka, indywidualnego doświadczenia, miejsca w strukturze społecznej.
Założenia dotyczące potrzeb w polityce społecznej:
Źródłem potrzeb jest nie tylko jednostka, lecz także społeczeństwo.
Polityka społ. pomaga w zaspokajaniu potrzeb oraz kształtuje je i rozbudza.
Potrzeby można uporządkować hierarchicznie ze względu na kryterium niezbędności ich zaspokojenia dla istnienia i rozwoju .
Potrzeby zmieniają się w cyklu życia.
Możliwe jest wprowadzenie dających się zaobserwować wskaźników poziomu i sposobu zaspokojenia potrzeb, a także ustalenie progowych wartości mierników, określających poziom zaspokojenia potrzeb.
Potrzeby można badać empirycznie, obserwując, rejestrując, analizując ludzi, zjawiska.
# finansowe (nakłady, przychody)
# rzeczowe (użytkowanie różnych dóbr)
# dostarczone w formie usług (opieka, edukacja)
Badaczy interesują relacje społeczne, np.:
- pracodawca – pracownicy
- mieszkańcy a społeczność lokalna i instytucje C.D.
- obywatel – państwo
# Na temat ładu społ. i instytucji społ. i innych czynników decydujących o jakości i poziomie życia.
# kluczowymi problemami badawczymi są:
poznanie społecznej percepcji własnej sytuacji, ludzi, zjawisk, procesów, zachodzących w ich otoczeniu.
# poznanie motywacji ludzkich działań i rozpoznanie ich oczekiwań i preferencji.
Przedmiotem badań jest polityka społeczna jako działalność praktyki
Dotyczy:
- celów praktyki
- procesu realizacji polityki społecznej
- skutków działań
Jest to wiele czynników, które oddziałują na politykę społeczną i/lub są przez nią kształtowane; są to: - sytuacja ludnościowa, - gospodarka i odbywające się w niej procesy, - porządek instytucjonalny, - kultura społ., wartości, tradycje, - przemiany struktury społ., niebędące efektem prowadzonej polityki lub takie, w których polityka odgrywa trudną do ustalenia rolę.
WSKAŹNIKI SPOŁECZNE – konstrukcje statystyczne, oparte na obserwacji (gł.ilościowej), które mówią o danym aspekcie życia społecznego.
Warunki dot. wskaźników:
Wskaźnik rozwoju społecznego HDI syntetyczny miernik
- element zdrowia
- element edukacji HDI pokazuje wskaźnik w 3 wymiarach
- element ekonomii
Liderzy (???) ranking : Norwegia
MIĘDZYNARODOWE BADANIE KOMPETENCJI OSÓB DOROSŁYCH = PIAAC
* sprawdzenie prawdziwych umiejętności,
* sprawdzenie rzeczywistej efektywności systemów edukacji na świecie.