Zatrucie - zespół objawów chorobowych wywołanych działaniem trucizny na organizm.
Można dokonać podziału zatruć według różnych kryteriów:

• czasu działania substancji toksycznej:

• Zatrucia ostre:

• -Szybki rozwój szkodliwych zmian w organizmie

• -Po wprowadzeniu jednorazowej dawki dożołądkowo, inhalacyjnie lub po naniesieniu na skórę objawy uszkodzenia lub śmierć występuję po 24 h.

•  

• 2. Zatrucia podostre:

• -Szkodliwe zmiany występują w sposób mniej gwałtowny po podaniu jednorazowej lub kilkakrotnej dawki.

• -Możliwe wykrycie powstałych zmian patologicznych po zastosowaniu fizjologicznych badań czynnościowych narządów.

3. Zatrucia przewlekłe:

• -Powstają poprzez podawanie przez dłuższy czas małych dawek trucizny, tworząc jej kumulację w organizmie.

• -Zazwyczaj zachodzą w sposób przypakowy (np. choroby zawodowe)

• przyczyny wystąpienia zatrucia:

• 4. Zatrucia rozmyślne:

• -Samobójcze lub mordercze

• -Największa liczba tych zatruć występuje u ludzi w wieku 20-29

• -Tłumaczone słabą odpornością psychiczną w okresie młodości, problemy w rodzinie, środowisku, szkole, pracy.

• -Najczęściej stosowane w tych celach: barbiturany, chinina, leki uspokajające, tabletki od bólu głowy, tal, fosforek cynku, gaz świetlny, nieraz ze sporą dawką alkoholu etylowego. W zatruciach zbrodniczych najczęściej są używane: arszenik, strychnina, sublimat, cyjanek potasowy.

• -W dzisiejszych czasach pomoc lekarska i wykrywalność przyczyn zatrucia spowodowały, że rozmyślne zatrucia coraz rzadziej kończą się śmiercią.

 

• 5. Zatrucia przypadkowe:

• -Stanowią poważne zagrożenie, ponieważ często ulegają im nie tylko poszczególne osoby, ale całe grupy społeczne.

• -Mogą być tak ostre jak zatrucia rozmyślne i przewlekłe

• -Można się z nimi spotkać codziennie, np. przez omyłkowe podanie leków lub ich przedawkowanie

Objawy:
W zależności od rodzaju zażytej trucizny objawy zatrucie mogą się różnić. Jednak wśród najczęściej obserwowanych objawów zatrucia należy wymienić:

• bóle głowy,

• zawroty głowy,

• senność i zaburzenia świadomości,

• zaburzenia widzenia,

• uczucie zimna,

• nudności i wymioty,

• zaburzenia oddychania,

• dreszcze,

• gorączka

Podstawowe zasady leczenia zatruć:

• usunięcie z organizmu niewchłoniętej trucizny lub niedopuszczenie do jej wchłonięcia

• zastosowanie odtrutki

• usunięcie już wchłoniętej trucizny z organizmu (lub przyśpieszenie jej wydalania)

• zapobieganie i leczenie następstw toksycznego działania trucizny na organizm.

Zatrucia alkoholami

Najczęściej spowodowane są:

• alkoholem metylowym (metanolem)

• alkoholem etylowym (etanolem)

• glikolem etylenowym

Objawy:

• Euforia (pobudzenie, wzrost nastroju, zaburzenia równowagi, zaburzenia mowy)

• Senność (zwolnienie reakcji)

• Śpiączka – brak kontaktu z poszkodowanym; może dojść do:

  • niedrożności dróg oddechowych wskutek opadnięcia języka na tylną ścianę gardła

  • aspiracji wymiocin do dróg oddechowych

  • wzmożonej utraty ciepła (alkohol rozszerza naczynia skóry)

Rozpoznanie:

• zapach alkoholu w wydychanym powietrzu

• zebranie wywiadu od świadków zdarzenia

• objawy opisane wyżej

Postępowanie:

• U przytomnego:

• ochrona przed upadkiem, urazem, wychłodzeniem

• podanie ciepłych płynów do wypicia

• U nieprzytomnego:

• kontrola podstawowych parametrów życiowych, w razie potrzeby resuscytacja

• pozycja bezpieczna

• ochrona przed utratą ciepła

• wezwanie karetki pogotowia

Zatrucie alkoholem metylowym – zatrucie powstające na skutek wypicia płynu zawierającego metanol. Do części zatruć dochodzi pomyłkowo, ponieważ własności alkoholu metylowego i etylowego są podobne: konsystencja, smak i aromat jest ten sam. Alkohol metylowy ma jednak znikome działanie narkotyczne, za to jest silną trucizną.

Metanol wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego, oraz przez drogi oddechowe. Po dostaniu się do krwi trafia do tkanek i kumuluje się w narządach najbardziej uwodnionych, jak gałka oczna.

Leczenie zatrucia metanolem:

• Pierwsza pomoc wg MSDS dla metanolu^[3]

• Jeśli osoba zatruta jest przytomna:

  • wywołać w dowolny sposób wymioty;

  • podać ok. 100 ml etanolu 40% (zapobiega dalszemu wchłanianiu się metanolu i spowalnia jego metabolizm);

  • zabezpieczyć funkcje życiowe;

  • wezwać pogotowie ratunkowe.

• Pierwsza pomoc, wersja alternatywna^[4]:

  • wywoływanie wymiotów;

  • podanie do 4 g wodorowęglanu sodu co pół godziny;

  • zabezpieczenie funkcji życiowych;

  • natychmiastowa pomoc specjalistyczna, medyczna.

• Leczenie szpitalne:

  • zwalczanie kwasicy metabolicznej - podawanie wodorowęglanu sodu pod kontrolą badania gazometrycznego;

  • przeprowadzenie hemodializy w celu usunięcia metanolu z krwiobiegu;

  • podawanie rozcieńczonego roztworu alkoholu etylowego dożylnie w postaci kroplówki w celu zapobiegania gromadzenia się toksycznych metabolitów metanolu.

Alkohol etylowy jest odtrutką swoistą w leczeniu zatrucia metanolem.

Zatrucia gazami

Podział: gazy duszące i drażniące.

• Gazy duszące:

• fizycznie, które przez obecność w nadmiarze zmniejszają ciśnienie tlenu (np. azot, metan, wodór, argon, hel)

• chemicznie, które blokują dostęp do tlenu na drodze różnych reakcji chemicznych. Należą do nich:

• CO2 (dwutlenek węgla), cięższy od powietrza, gromadzi się w pomieszczeniach nad podłogą, przez co utrata przytomności i upadek grożą dalszym niedotlenieniem

• CO (tlenek węgla, tzw. czad), lżejszy od powietrza, omówiony dalej

• cyjanowodór i siarkowodór, blokujące enzymy oddechowe.

• Gazy drażniące:

Reagują z powierzchnią, na którą działają (błony śluzowe, skóra). Należą do nich: amoniak, aldehyd mrówkowy, chlor, dwutlenek siarki (SO2), tlenek azotu (NO), fosgen. W zależności od czasu ekspozycji mogą drażnić:

• Spojówki i górne drogi oddechowe. Objawy:

• łzawienie, światłowstręt, pieczenie, kichanie, kaszel

• Płuca. Objawy:

• po okresie utajonym (kilka godzin) może rozwinąć się obrzęk płuc

• może pojawić się piekący ból w klatce piersiowej, duszność

Postępowanie:

1. Szybkie wyniesienie poszkodowanego z zagazowanego pomieszczenia

2. Kontrola parametrów życiowych i w razie konieczności resuscytacja (należy pamiętać o swoim bezpieczeństwie)

3. Wezwanie karetki pogotowia

Zatrucie tlenkiem węgla (popularnie nazywane zaczadzeniem) jest najczęściej spotykanym zatruciem gazowym. Stanowi 75% wszystkich zatruć samobójczych . Czad wchłania się drogą oddechową w ilości zależnej od jego stężenia w powietrzu, częstości oddechów (wentylacji płuc) i czasu narażenia. Wydalany jest tą samą drogą, w stanie niezmienionym. Objawy zatrucia to ból głowy, wymioty, utrata przytomności.

Leczenie

• : przerwanie kontaktu osoby zatrutej z tlenkiem węgla

• Tlenoterapia konwencjonalna i w komorze hiperbarycznej. Określenie optymalnego schematu leczenia jest kontrowersyjne^[2].

• transfuzja krwi

• zapobieganie obrzękowi mózgu

• leczenie kwasicy metabolicznej

• leczenie hipertermii

• ogólne leczenie objawowe (np. zapobieganie zapaleniu płuc, odleżynom itp.)

U zatrutych osób uratowanych przed śmiercią często występują odległe powikłania ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, obserwuje się obniżenie ilorazu inteligencji, zaburzenia pamięci, zanik mowy, uszkodzenie wzroku i węchu.

Zatrucia pokarmowe:

• pestycydami, toksynami bakterii (gronkowców, paciorkowców, bakterii z grupySalmonella);

Źródła zatrucia : pryskane owoce, nieświeże ryby, mięso, majonez, lody, kremy, ciasta;

Objawy zatrucia: bóle głowy o charakterze tętnienia, ból brzucha, biegunki, gorączka, nudności i wymioty;

Pierwsza pomoc: woda z sokiem malinowym, lekko słona woda w celu wywołania wymiotów, woda z węglem lekarskim (podawać łyżeczką), okład na głowę w przypadku gorączki, wezwanie pomocy lekarskiej.

• grzybami

Źródła zatrucia: sromotnik czerwony, sromotnik cytrynowy;

Objawy zatrucia: (zależne od rodzaju i ilości spożytego grzyba) bóle brzucha, zaczerwienienie twarzy, ślinotok, niepokój psychiczny, postępująca niewydolność nerek, zgon;

Pierwsza pomoc: wywołanie wymiotów (zabezpieczyć treść wymiotów i resztki spożywanych pokarmów do badania), woda z węglem lekarskim, natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej.

• wilczą jagodą/ pokrzykiem

Źródła zatrucia: owoce wilczej jagody, dawka śmiertelna dla dziecka: siedem jagód

dla dorosłego: dwadzieścia jagód;

Objawy zatrucia: zaczerwienienie twarzy, uczucie suchości w ustach, szerokie źrenice, przyspieszenie akcji serca, wysoka gorączka (40^oC), zaburzenia widzenia i słuchu, niepokój, utrata przytomności, śpiączka;

Pierwsza pomoc: wywołanie wymiotów, podanie mocnej herbaty, woda z węglem lekarskim, okład na głowę w przypadku gorączki, natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej.

• jadem kiełbasianym

Źródła zatrucia: nieświeże konserwy (z wybrzuszonym denkiem)mięsne, jarzynowe, rybne, dawka śmiertelna: 0,01ml;

Objawy zatrucia: (średnio po 24h od spożycia) bóle głowy i zawroty głowy, postępujące osłabienie, zaburzenia widzenia, wzdęcie brzucha, zaparcia, zatrzymanie oddawania moczu, brak perystaltyki, porażenie mięśni oddechowych;

Pierwsza pomoc: natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej, zabezpieczenie treści wymiotów i resztek pokarmowych;

• toksynami roślinnymi

Źródła zatrucia: liście lub owoce jemioły, cisu, gwiazdy betlejemskiej, tui, oleandra;

Objawy zatrucia: zaburzenia widzenia i słuchu, halucynacje słuchowe i wzrokowe, zaburzenia oddechowe, utrata przytomności;

Pierwsza pomoc: sprowokowanie wymiotów, zabezpieczenie oddechu i dopływu świeżego powietrza, wezwanie pomocy lekarskiej.

• detergentami

Źródła zatrucia: środki czystości, środki piorące;

Objawy zatrucia: ból gardła, bolesne przełykanie, uczucie szczypania i pieczenia w gardle i przełyku, ślinotok;

Pierwsza pomoc: usunięcie resztek substancji trującej z jamy ustnej, płukanie jamy ustnej, podanie niewielkiej ilość płynów do picia, wezwanie pomocy lekarskiej. UWAGA: nie prowokować wymiotów!

• stężonymi kwasami lub zasadami

Źródła zatrucia: niezabezpieczone kwasy i zasady z akumulatorów, kwasy stosowane do odrdzewiania, zasady stosowane do usuwania powłok lakierniczych

Objawy zatrucia: oparzenia jamy ustnej, oparzenia przełyku i żołądka, ból i pieczenie w obrębie ust i dalszych części układu pokarmowego, uczucie lęku, pobudzenie psychoruchowe.

Pierwsza pomoc: przy spożyciu kwasów: podanie wody z białkiem kurzym, mleka lub samej wody, szybki transport do szpitala;

przy spożyciu zasad: podanie wody z kwaskiem cytrynowym, szybki transport do szpitala.

Zatrucia lekami

Najczęstsze zatrucia są spowodowane następującymi grupami leków:

• nasennymi, uspokajającymi i psychotropowymi

• przeciwbólowymi, przeciwzapalnymi

• nasercowymi

Objawy są niespecyficzne:

• zaburzenia świadomości aż do śpiączki włącznie

• zwolnienie lub przyspieszenie oddechu

• zwolnienie lub przyspieszenie tętna, także nieregularne tętno

• sucha lub spocona skóra

• zwężone lub rozszerzone źrenice

Postępowanie:

1. Jeśli poszkodowany jest przytomny: próba eliminacji trucizny przez sprowokowanie wymiotów (podanie ok. litra wody po czym podrażnienie palcem tylnej ściany gardła, czynność można powtórzyć)

2. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny: NIE WOLNO prowokować wymiotów (ryzyko zachłyśnięcia!), skontrolować parametry życiowe, w razie potrzeby resuscytacja (link). Jeśli oddech i krążenie są zachowane – ułożyć w pozycji bezpiecznej i okryć

3. Wezwanie karetki pogotowia

4. Zabezpieczanie opakowań po lekach i ewentualnych wymiocin

Zatrucia środkami żrącymi i rozpuszczalnikami organicznymi

Do środków żrących zaliczamy: kwasy, zasady, lizol, fenol. Powodują oparzenia skóry i błoń śluzowych.
Rozpuszczalniki to np.: benzen, toluen, ksylen, benzyna, tetra, tri. Łatwo wchłaniają się przez skórę, działają narkotycznie.

Postępowanie:

1. Pamiętać o własnym zabezpieczaniu (rękawice gumowe)

2. Wyniesienie poszkodowanego z zabrudzonego pomieszczenia

3. Zdjęcie odzieży

4. Spłukanie dużą ilością letniej wody

5. Kontrola parametrów życiowych

6. Wezwanie karetki pogotowia

Przy zatruciu drogą pokarmową: podać do wypicia wodę (ok. 1 litra).

NIE WOLNO prowokować wymiotów!

Zatrucia środkami ochrony roślin

Najgroźniejsze są środki fosfoorganiczne

Objawy:

• wąskie źrenice

• wymioty, biegunka

• zlewne poty

• łzawienie

• obfita wydzielina w oskrzelach, tchawicy

Postępowanie:
W zatruciu przez skórę: zmycie dużą ilością letniej wody
W zatruciu przez przewód pokarmowy:

• U przytomnego:

• płukanie żołądka (podanie do wypicia ok. litra wody i podrażnienie palcem tylnej ściany gardła; czynność można powtórzyć)

• U nieprzytomnego

• kontrola parametrów życiowych, w razie potrzeby resuscytacja

• pozycja bezpieczna

• wezwanie karetki pogotowia

Zatrucie narkotykami :

Przedawkowanie narkotyków jest jedną z głównych przyczyn możliwych do uniknięcia zgonów wśród młodych ludzi. W samej tylko Europie, co roku odnotowuje się ich ponad 8000. Największe zagrożenie śmiertelnym skutkiem stanowią narkotyki przyjmowane w sposób dożylny.

Objawy przedawkowania różnią się w zależności od przyjętego narkotyku. Jego pierwszym symptomem może być nienaturalna wielkość źrenic, czyli ich rozszerzenie, skurczenie, brak reakcji na światło, a także nadmierna potliwość, pobudzenie, drgawki. Oddech może stać się płytki, ciężki lub przyspieszony. Konsekwencją zażycia zbyt dużej dawki określonej substancji może być również utrata przytomności, halucynacje lub też gwałtowne i agresywne zachowanie.

Kokaina powoduje oszołomienie, suchość gardła, nierówny oddech. Ekstazy - hiperwentylację, przegrzanie i utratę przytomności. Skutkiem przedawkowania heroiny jest ciężki lub nierówny oddech, zwężenie źrenic, półprzytomny stan z minimalną reakcją na bodźce, siność warg i skóry, a także śpiączka. Wiele narkotyków może spowodować zagrażającą życiu zapaść, objawiającą się stanem ostrej niewydolności krążenia połączonym z nagłym spadkiem ciśnienia krwi, powodującym silne osłabienie i

uczucie zamierania, często z utratą przytomnośc

Pierwsza pomoc: :

Jako jeden z najpopularniejszych środków szczególnie przy zatruciu heroiną jest podanie „naloxonu”.Blokuje on receptory opoidowe przez co odwraca działanie heroiny,szczególnie w przypadku atrzymania oddechowego przy przedawkowaniu opoidow.Osoba budzi się po okolu 30 sekundach i wchodzi w stan zespołu odstawiennego. Nie można powodować wymiotów u chorego.

Często w przypadku narkotyków halucynogennych, amfetaminie - ofiara wpada w panikę. W takim wypadku należy umieścić ją w cichym, przyciemnionym pomieszczeniu i towarzyszyć jej w czekaniu na pomoc, próbując ją uspokoić, dać wsparcie duchowe. Gdy występuje u niej przyśpieszony oddech – może dojść do tzw. hiperwentylacji, która powoduje zawroty głowy, nudności, nasila lęk. Wskazane jest wtedy nakłonienie jej do próby uzyskania spokojniejszego, regularnego oddechu.

po zażyciu ecstasy lub amfetaminy często dochodzi do przegrzania i odwodnienia. W ramach pierwszej pomocy należy ją wówczas przenieść w chłodne miejsce, obmyć twarz lub całe ciało zimną wodą. Powinno jej się również podać wodę do picia w niewielkich ilościach.

W konsekwencji zażycia tzw. dołowników, substancji wziewnych, lub tez alkoholu – dana osoba może być senna, ale przytomna. W takim przypadku istotne jest utrzymanie jej w stanie świadomości, nie pozwolenie na zaśnięcie i osunięcie się w nieprzytomność. Uważając, by się nie zakrztusiła, można podać jej kilka łyków letniej wody.

Pierwsza pomoc w przypadku zapaści i utraty przytomności powinna obejmować ułożenie ofiary na podłodze twarzą do góry, sprawdzenie przelotowości dróg oddechowych, oddechu oraz krążenia. Gdy stwierdzi się brak oddechu, należy przeprowadzić sztuczne oddychanie, metodą usta-usta, aż do momentu, gdy powróci tętno i oddech spontaniczny. Wtedy konieczne ułożenie jej w pozycji ustalonej bocznej oraz rozluźnienie odzieży, jeżeli mogłaby ona utrudniać oddychanie. Aż do przybycia karetki należy trzymać ją w cieple, zwracając uwagę by nie nastąpiło przegrzanie.

Jeżeli ofiara przedawkowania jest nieprzytomna, ale oddycha, należy ostrożnie umieścić ją w pozycji ustalonej bocznej i towarzyszenie jej do momentu przybycia fachowej pomocy. Powinno się unikać przemieszczania nieprzytomnego, chyba, że jest ono absolutnie konieczne.

Jeżeli ofiara ma drgawki, należy zapobiec uderzeniom głowy o podłoże i umożliwić wyciek z jamy ustnej wszelkich wydzielin poprzez lekkie i delikatne przechylenie głowy na bok. Nie należy wówczas krępować poszkodowanego i przeciwstawiać drgawkom. Poszkodowanemu zapewniamy komfort termiczny i psychiczny, a do przybycia służb medycznych nie podajemy mu nic do jedzenia i picia.

Gdy na miejsce zdarzenie przybędzie lekarz, jeśli wiadomo, jaki narkotyk przyjmowała ofiara, w jakiej ilości oraz kiedy – należy go o tym poinformować. Pomocne okaże się też zachowanie butelek, strzykawek i innych pojemników po zużytych narkotykach.