CYKL- M(kariok+cytokin) Mej,Mit=podz kom Interf: G1 –zaczyna się od końca f.M poprz.cyklu i trwa do początku synt DNA/procesy biosyn zaham w f.Mtu ↑ +synt enzymów do replikacji DNA S-rozpocz się gdy start syn DNA koniec gdy wszyst ch.są zreplikow(każdy ma 2 chrom.siostrz)-2xDNA,+syn histonów G2-trwa do Mit,↑syn biał,TUBULINY-do mikrotubul G0-kom która czasowo i wsposób odwracalny zatrzymała podział-f.spoczynk

PKT KONTROL- G1/S-kont integral DNA(napraw lub apopt) G2/M-kontr. Praw segreg mat genetycznego i tworz wrzeciona

RB-pierwszy z g,supres/13q14/najczęściej mutacje nonsens i przes ramki,b.kieszonk wiąż inne b//Przejsćie kom z cyklu kom przez pkt restrykcyjny f.G1 zależy od akt cz.transk E2F-stym ekspr gen.replik.Akt E2F ham jest przez wiąz RB.Fosforyl Rb przez kompl cyklina-CDK w środ i pod koń G1 uwalnie E2F i umożliwia transkryp

P53-17p13.1/mut punkt-zmiany sens/najczęstszy defekt w nowotworach.MOLEK.STRAŻ GENOMU-czynn.transkrypc dla około 30 gen które ham cykl kom,uczest w napraw DNA i apop/Hamuje cykl kom w odp na uszkodzenie w G1-naprawa lub apoptoza

G.SUPRESOR-g.któreg utrata funkcji skutkuje transf nowotwor// TP53,RB1, APC-13q14-cz.transkr kontr przeb prolif WT1-11p13 NF1-17q11 cytoplazm b.akt GTP NF2-b.cytoszk, BRCA// G.MUTATOR-ich mut nasila mut innych gen np. MSH2-kod białka napraw 2pęk DNA+MSHb,pMS1//ONKOGEN- dosłownie: geny nowotworów. Powstają z protoonkogenów, normalnie biorących udział w regulacji podziałów komórkowych (np. w transdukcji sygnałów, jako czynniki transkrypcyjne). Mutacja zachodząca w protoonkogenie przekształca go w onkogen. Produkt onkogenu pozostaje stale w aktywnej formie, prowadząc do niekontrolowanej proliferacji. Proces przekształcenia protoonkogenu w onkogen nazywamy onkogenezą. Komórka, w której dochodzi do niekontrolowanego wzrostu ulega transformacji nowotworowej.//PROTOONKOGEN-gen obecny w prawidłowej komórce, potencjalnie (lecz nie aktualnie) zdolny do wyzwolenia procesu transformacji nowotworowe, - geny kodujące białka promujące, w warunkach fizjologicznych, wzrost i podziały komórkowe lub hamujące apoptozę.// Protoonkogeny mogą stać się onkogenami na drodze następujących mechanizmów: delecji lub mutacji punktowej,amplifikacji genu,translokacji,wprowadzenia wirusowego DNA//PRZYKŁ.PROTO- H-RAS Przekaźnik sygnału z receptora czynnika wzrostuRak jelita grubego, płuca, trzystki //L-MYC Czynnik transkrypcyjny Rak płuca//CYCD1 Cyklina D1 Rak piersi//BCL-2 Czynnik antyapoptotyczny Chłoniak//HER2 Receptor czynnika wzrostu Rak piersi, jajnika,żołądka

BRCA1-g.supr, 17q21,napr DNA / 50-80%rak cyc, 40-jajnik, ↑ryz jajow,otrzew,okręż, prostat BRCA213q12.3 rep przerw 2nic ↑rcyc,prost,trz NOTCH: 4 rodz receptorow przezbłon tworz konserw szlak przek sygn. Zwiąż z Ca2+ CHEK: geny kod kinazy ser, treo *reg podst f kom:repl DNA, Cykl kom, zmian str chromat,apoptoz

TYPY NOWOTW: TKchłoń-tk limf/potwor-zarod/mięsak-mm,kości,chrzą/białaczka-krew/rak-nabł skóry pł i gruczoł// ŁAG:powol wzrost,zwyk otoreb,bez naciek,wznów,wnik naczyń,brak przerz,bud histol podobna do prawidł wpływ na org często nieuchwyt ZŁOŚ-odwrotnie

TR. NOW: 1)Preinicj- kom naraż na cz karcynog, istotn predysp gen np., zab napr DNA 2)Inicjacja: nagrom mut prowadz do transform nowotw-kilka kilkadzie lat

za zainicjowane kom uważ sie gdy mut w gen krytyczn:supres czy proton. 3)Promocja Aktywacja onkog i ↑czynn odp za wzr i namn kom przez

dalsz mut szczeg w obreb odp za apopt czy ham podz->nie kontr namn:↑akt mit,mutacje w coraz większ l.gen,abbera struk i licz,subklony kom,↓różnicow 4)Progresja: rozp ją wnik nacz w guz, coraz wieksz zmian w genom, selekcj klon o zdoln migracyjn.dalsza selek mut+przerzut

APOPTOZA-program śmierć kom//ROLA:uczest w embriogen,usuw kom straych i uszk//ETAPY APOP:wytwarz guzowat na pow kom,kondens chromat,fragment chroma i wytwarz c.apopt,fagocytoza///GENY W APOP: MYC-b.stym prolif kom daje 2 możliw:przeżyć lub apop BCL2-gen przeż.w błonach,zmiany konf tych biał zmiana przep dla cytoch Cdo cytopl.Cyt C łączy się z aktyw apop APAF-1kaskada kaspaz P53-reg aktyw gen: ANTYAPOP-BCL2,BCLX,BCLW,MCL1 i PROAPOP-BAX,BCLX,BAK,BOK,BAD,BID

Telomer: sekw DNA (5’TTAGGG3’) tworz niekod konce liniow chromosom, zabezp przed egzonukleaz i skrac chrom podcz replik (50-200pz) . Telomeraza

Rybonukleoproteina bud telomery jest akt w 90% kom nowotw odbudow telomer a kom nie starz się i prolif do usranej

Angiogen: rozrost pow ↑niedotl i ↓pH nastep apoptoza lub angiogen – przełączenie angiogeniczne// Angio w zal od przewagi pro/anty

Pro: VEGF, FGF,TGF,IL8 Anty:angiotens,endostatyna, trombospond,inh metaloproteaz, IL 1,2,6,10

Przerzuty: miar złoś nowot, ge zaangaż:1)oddział kom-kom, kom-macierz (CD44,NME)2)kod adhez(Kadhery E (L-CAM)3)odp za sekr 4)kod enz niszcz bł pods(kolagena

DIAG.MOLEK ZAST:wykryw wcz.fazy nowotw,ocena ryzyka zachorow,wybór terapii,monitor lecz,wykryw wznowy,analiza małej ilości mater,bad mikronaciek,prognozow.przeb chmark BIOCHEM-immunochem p/ciała monoklon MARk.GEN-zmiany iloś jakośc kw.nukleinowych

HPV-Czyn.środow biora udział w preinicj.Mogą działać całe życie—rak FIZ:RTG,JON,UV CHEM:aflatoks,aromat i BIOL-HPV.Zakaż wir brodwcz ludzk HPV jest koniecz do rozwiń się raka szyjki macicy prawie we wszyst przyp/2 typu 16,18-70%-CIN

Nowotw dziedzi:5-10%now, 1. mut w oocycie/spermatoc przed zapł – de novo lub odziedz od rodzica. Najcz mut gen supres i napr w kom rozr CECHY:tenden do zach we wczesn wieku,wieloognizkowo,obustronnie

Retinobl(RB13q14), Li-Fr (p53 17p13)-pier,mięsaki,mózg i nadner, NF1(neurofibromina,17q11)-glejak n.wzr,OUN,NF2(merlina22q12), Guz Wilmsa (WT1-11p13),CH.vonHIPPEL-Lindaua-(VHL)jasnokom nerki,chromoch,naczyniaki MEN1 gastr/insuloma,guz przys, nadcz przyt(11q13) MEN2rak rdz tarcz, pheochr, nadcz przyt (onkogen RET 10q11)

Układ AB0- antyg układu na wsz kom z wyj neuron, dziedzicz zgodn z praw mendla, za ich dziedzicz odp 3 geny o allelizmie wielokr -Allele wiel

gdy 3 lub większ liczb gen,które wyst w 1 loc,więc mogą zajmow odpow sobie poz w parze chrom.występ miedzy nimi takie zjaw jak kodomin,domin

naddomin,efekty letaln. IA,IB,0 – krzyżówka

Konfl ser - niezg w ukł rH, matka rH- dz rH+, krwink dz przed się do matk odp imm na antyg D(głowny), wytwarz p/ciał IgG(przenik prz łoż) niszcz krw dz

Antyg rH i dziedz: ukł rH warunk 47antyg z nich 5 ma znacz antygeny: C – genotypy Cc,CC/ c-cc / /d-Dd,DD (d allel niemy dd nie ma)/ E-Ee,EE/ e-ee //

najw znacz ma D-Dd,DD jego obecn warunk rH (85%ludzi rH+)

HLA-ludzk antyg leukocytarne – zesp biał MHC odp za prez antyg limf T, główn rol w odrzuc przeszcz MHC1- na wsz jj kom, obr przed patog wewnkom

MHC 2: na kom prez antyg(limf B,kom dendr,makrof) MHC3 rózn cząst zwiąż z proc prez antyg. // dopas biał MHC bior i dawc klucz znacz w transpl bo

one warunk odrzuc/przyj Rodz przeszcz: Autogen własna tk np. przeszcz skóry Izog: miedz osobn ident genet- bliźn 1jaj Allog:miedz osob tego sam gat Kseno:świnia

Znacz Trombocytów: induk zapal wpływajac na wytw cytokin,chemokin,cz adh, a przez ekspr cz CD154 indukuj dojrzew kom dendr prez a/gen

ODP IMM: Wrodz: ogran jest do tk nabłonk i tk łą pow 1. Linia obr przed patog obejm czynniki kom takie jak monoc,makrof,granul (zd fagoc)

także niekt białk: defens Laktofer, ukł dopełn. Nabyta: zwiąż z prod p/ciał uzależn od dział Limf, podstawa odp to prezent a/g i selekcj klon limf

Komórki: limfB i P/ciała , Limf Th, Tc

Agamma: pierw nied odp sprzeż z X brak p/ciał i znikom ilość limfB, kinaza tyrozyn Brutona- dojrzew prekurs Limf B i kom tuczn OBj: ok 4-6mż

Nawraz zakaż bakt dr odd(paci,gronk,pneum,menin,heam. Odp p/wirus sprawna lecz nie dotyczy enterowirus ?? – zap opon najcz przycz śm

Lecz:uzupełn immunoglob i.v, antyb.

ADA-ci nied odp w niedob deaminazy adenozynowej, autos rec, 20q, nagromadz deoksyadenozyny, w limf T przekszt do 3fosf deoksaden-tox

Dla dziel się kom

SCID:cieżk złoż nied odp, grupa chor o podł gen ukl odp/ upośl odp kom i humor/podatn na wir i grzyb/ nie lecz(przeszcz szpiku) [‘]przed 2rż

Zaburz w różnic limf B,T,NK / dzied autos rec lub sprzez z X(Agammoglob)

WISKott-Aldrich-zes chor sprzeż z X reces, mut genu WAS w Xp11.23-p11.22 Białko WASP jest na kom prog krwi limf BT,makro i tromb-niezb

do różnic się Obj:wyprysk,trompen,uposl czyn BT-nawr zakaż,H-Smeg Lecz:przet KKCz, Antybiot, immunogl i.v Rok. Śr okr przeż 4lata

Ataksj-teleang: 1:40-100k, autos rec, gen ATM 11q22-23 kinaza ser-tro –napr DNA i reg cyklu Obj: ataksj móżdż, teleangiekt(skór i gałk oczn), niedob imm

przewl inf (szcz odd), predysp do zmian nowotw(chłon i białaczk) Diag wysok[a-fetoprot i antyg karcyno-embrion.]

DiGeorge: 1:4k(szwecja) zesp mikrodel 22q11, zaburz rozw III i IV kiesz skrzel – grasica , przytarcz Obj: Niedob odp, Wad Serc, zab rozw podn,

trudn w nauc, ch.autoimm(rzs,niedokr hemol)