Odwołania i tryby nadzwyczajne

56. Podział środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym.

57. Zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym.

Kryterium wyróżniającym jest charakter rozstrzygnięcia podlegającego weryfikacji oraz podstawy prawne uruchamianego środka. Środki zwyczajne są kierowane przeciwko aktom nieostatecznym, zaś podstawą prawną jest tylko niezadowolenie z treści rozstrzygnięcia. Środki nadzwyczajne służą weryfikacji rozstrzygnięć ostatecznych; wniesienie go jest możliwe tylko przy zaistnieniu przesłanek enumeratywnie wymienionych w k.p.a. i przepisach szczególnych np. żądanie wznowienia postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, sprzeciw prokuratora.

58. Podział środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym ze względu na dewolutywność.

Dewolutywność oznacza przejście kompetencji weryfikacji aktu na organ wyższej instancji. Wyróżnia się środki bezwzględnie dewolutywne (jego wniesienie skutkuje tym, że weryfikacji dokonuje organ wyższej instancji np. stwierdzenie nieważności decyzji), względnie dewolutywne (wnosi się go za pośrednictwem organu, który wydał decyzję i posiada kompetencję autokontroli; jeżeli nie uwzględni żądań strony, przesyła akta do organu wyższego stopnia) oraz niedewolutywne (środek rozpatruje ten sam organ, który wydał decyzje np. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy).

59. Podział środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym ze względu na cechę suspensywności.

Cecha suspensywności oznacza moc prawną środka zaskarżenia. Wyróżnia się środki bezwzględnie suspensywne(wniesienie środka automatycznie powoduje wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu np. art. 130§2 k.p.a.) oraz względnie suspensywne(wniesienie środka samo w sobie nie powoduje wstrzymania wykonania aktu; wstrzymanie wykonania zależy od organu wydającego decyzję lub organu rozpatrującego zaskarżenie np. art. 143 i 152 k.p.a.)

60. Odwołanie od decyzji.

Jest to prawo przysługujące stronie niezadowolonej z rozstrzygnięcia zawartego w wydanej decyzji przez organ pierwszej instancji. Jest wyrazem zasady dwuinstancyjności. W aspekcie formalnym powoduje przejście kompetencji, zaś w aspekcie formalnym – ponowne rozpatrzenie sprawy. Przedmiotem odwołania jest decyzja nieostateczna. Uprawnionym do wniesienia odwołania jest strona(art. 28 k.p.a.) a także osoba pominięta w postępowaniu, podmiot uczestniczący na prawach strony w postępowaniu przed organem pierwszej instancji (z wyjątkiem organizacji ekologicznych ws. ocen wpływu na środowisko; niezależnie od uczestnictwa). Właściwy do jej rozpatrzenia jest co do zasady organ wyższego stopnia, chyba ze przepisy szczególne przewidują inny organ właściwy do rozpatrzenia odwołania. Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia (także co do zasady), wystarczy wyrażenie niezadowolenia strony z decyzji. Wnosi się je za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w terminie 14 dni od dnia doręczenia bądź ogłoszenia decyzji (inne przepisy mogą przewidywać inny termin). Przed upływem tego terminu decyzja nie ulega wykonaniu, zaś wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji z wyjątkiem: nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, decyzja z mocy ustawy jest wykonywalna natychmiast. Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron. O wniesieniu odwołania organ ma obowiązek zawiadomić strony.

61. Wyjątki od zasady dwuinstancyjności w postępowaniu administracyjnym.

1) Art. 127 § 3 k.p.a. mówi, że od decyzji ministra oraz SKO nie służy odwołanie, lecz strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może zwrócić się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, do którego stosuje się przepisy odnośnie odwołań od decyzji tzw. Remonstrancja.

2) powództwo do sądu powszechnego: na decyzje ZUS i KRUS ws. emerytur i rent, tzw. decyzje organów regulacyjnych(UE, prezes ochrony konsumentów)

62. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w postępowaniu administracyjnym.

Art. 127 § 3 k.p.a. mówi, że od decyzji ministra oraz SKO nie służy odwołanie, lecz strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może zwrócić się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, do którego stosuje się przepisy odnośnie odwołań od decyzji.

63. Postępowanie odwoławcze.

Dzieli się na dwie części: postępowanie odwoławcze przed organem I instancji oraz postępowanie przed organem II instancji:
A) Czynności wstępne: organ 2° bada wymogi formalne odwołania, termin oraz dopuszczalność. Może też wstrzymać wykonanie decyzji.
B) postępowanie rozpoznawcze, czyli badanie w sensie merytorycznym. Organ odwoławczy musi rozpatrzeć sprawę ponownie i kompleksowo, opierając się na materiale zgromadzonym przez organ I instancji. Może przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe. W razie bardzo dużych braków organ uchyla decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia.
C) rozstrzygnięcie organu odwoławczego.

64. Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji.

Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ I instancji uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżony akt. Organ może to zrobić także, gdy odwołanie wniosła jedna strona, a pozostałe wyraziły na to zgodę. Od nowej decyzji służy na nowo odwołanie. Na wydanie nowej decyzji organ ma 7 dni, po upływie których ma obowiązek przekazać wniosek wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego (nawet jeżeli stwierdzi niedopuszczalność odwołania lub uchybienie terminu).

65. Niedopuszczalność odwołania.

Niedopuszczalność odwołania stwierdza organ odwoławczy w drodze postanowienia ostatecznego. Tak samo uchybienie terminu. Wyróżnia się przesłanki przedmiotowe (nie doręczono decyzji, akt nie jest decyzją, wyczerpanie toku instancji, wyłączenie wniesienia odwołania w drodze administracyjnej) oraz podmiotowe (wniesienie odwołania przez pomiot który nie ma legitymacji w postępowaniu, strona wnosząca nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, brak upoważnienia do działania w imieniu strony)

66. Rozstrzygnięcia (decyzje) organu odwoławczego.

A) utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji

B) Uchylenie zaskarżonej decyzji w całości albo w części i w tym zakresie orzeczenie co do istoty lub umorzenie postępowania I instancji w całości albo w części

C) umorzenie postępowania odwoławczego

Jeżeli decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny zakres sprawy do wyjaśnienia ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, organ odwoławczy może uchylić decyzję w całości lub w części oraz przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Organ odwoławczy wskazuje, jakie okoliczności organ I instancji powinien brać pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Jeżeli decyzja zaskarżona była wydana na blankiecie urzędowym, organ odwoławczy może zobowiązać organ I instancji do wydania decyzji o oznaczonej treści.

67. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.

Co do zasady organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony, chyba ze decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. Nie jest to zakaz bezwzględny; odnoszą się do niego wszystkie wady kwalifikowane decyzji. Niepisanym wyjątkiem od tego zakazu jest także zastosowanie, gdy kilka stron o sprzecznych interesach wnosi odwołanie. Decyzja kasacyjna organu odwoławczego nie narusza tego zakazu.

68. Zażalenia w postępowaniu administracyjnym.

Zażalenie jest to środek odwoławczy od postanowienia wydanego w toku postępowania lub bezczynności organu. Przysługuje stronie oraz innym podmiotom, gdy kodeks tak stanowi. Wnosi się je w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia stronie. Jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie można je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ może wstrzymać jego wykonanie, jeśli uzna to za zasadne. W pozostałych sprawach stosuje się przepisy odnośnie odwołań od decyzji.

69. Wznowienie postępowania administracyjnego.

Umożliwia ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy zakończonej decyzja ostateczną, jeżeli postępowanie w którym ona zapadła, było dotknięte kwalifikowaną wadą procesową, wyliczoną wyczerpująco w przepisach (nie tylko w k.p.a.).

70. Podstawy wznowienia postępowania administracyjnego.

A) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe.
B) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa
C) decyzja została wydana przez osobę lub organ podlegający wyłączeniu
D) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
E) wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji a nie znane organowi wydającemu decyzję
F) decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego stanowiska przez inny organ
G) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte odmiennie od oceny przyjętej w wydaniu decyzji (gdy organ samodzielnie rozstrzygnął zagadnienie)
H) decyzja została oparta o inna decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione
I) orzeczenie TK o niezgodności z KRP aktu normatywnego, stanowiącego podstawę prawną decyzji
J) wydanie orzeczenia stwierdzającego naruszenie zasady równego traktowania (dyrektywy UE)

71. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania administracyjnego.

Wznowienie postępowania następuje na żądanie strony lub z urzędu, zaś w przypadku braku podziału w postępowaniu, orzeczenia TK lub naruszenia zasady równego traktowania – tylko na żądanie strony. Podanie wnosi się do organu, który wydał decyzję w I instancji, w terminie miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności (gdy strona nie brała udziału – gdy dowiedziała się o decyzji). Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, tak jak odmowa wznowienia postępowania(na odmowę przysługuje zażalenie; może nastąpić tylko z przyczyn formalnych). Organem właściwym do rozpoznania wniosku jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji, zaś gdy sprawa dotyczy działalności organu, organ wyższego stopnia, który może wyznaczyć do tego inny podległy sobie organ. Nie dotyczy to przypadków wydania decyzji przez ministra lub SKO. Organ może wydać decyzję: odmowy uchylenia decyzji z powodu braku podstaw, uchylenia dotychczasowej decyzji oraz wydania nowej rozstrzygającej decyzji, stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa(gdy zaistniała przesłanka negatywna). Organ może wstrzymać wykonanie zaskarżonej decyzji, gdy okoliczności wskazują na wznowienie postępowania w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

72. Stwierdzenie nieważności decyzji (postanowienia).

Jest to drugi z trybów nadzwyczajnych postępowania administracyjnego odnoszący się do decyzji(nie tylko ostatecznych) oraz postanowień o niedopuszczalności odwołania lub stwierdzeniu uchybienia terminu odwoławczego. Nie rozstrzyga co do istoty (przedmiotu) sprawy. Aby stwierdzić nieważność decyzji nie może zaistnieć przesłanka negatywna.

73. Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji (postanowienia).

A) wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości,
B) wydanie decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
C) decyzja dotyczy sprawy poprzednio rozstrzygniętej decyzją ostateczną,
D) decyzja została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie,
E) decyzja była niewykonalna w dniu wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
F) decyzja w razie wykonania wywołałby czyn zagrożony karą,
G) decyzja zawiera wadę powodującą nieważność z mocy prawa.

74. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (postanowienia).

Postępowanie to wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Organem właściwym jest organ wyższego stopnia nad organem, który wydał zaskarżoną decyzję. Nie ma takiego organu, gdy decyzję wydał minister lub SKO. Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności następuje w drodze decyzji lub postanowienia w zależności od formy zaskarżanego aktu. Jeżeli nie można tego zrobić, organ ogranicza się do stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa. Organ wstrzymuje z urzędu lub na żądanie strony wykonywanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo dotknięcia decyzji jedną z podstaw stwierdzenia nieważności decyzji. Następuje to w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie decyzji(postanowienia) z obrotu prawnego.

75. Roszczenia odszkodowawcze z tytułu wadliwych decyzji administracyjnych.

Art. 77 ust. 1 KRP przewiduje wyrównanie szkody w razie bezprawnego działania organu. Art. 153 i 160 k.p.a. przewidywały roszczenia na podstawie szkody z wadliwych decyzji, lecz przestały obowiązywać w 2004 r. Zamiast ich stosuje się art. 417 i 417¹ KC. Jednak jeżeli wadliwa decyzja zapadła przed 2004 r., a stwierdzenie nieważności decyzji lub inne orzeczenie zostało wydane po 2004 roku, stosuje się art. 160 k.p.a., licząc termin przedawnienia od dnia wydania prejudykatu.

76. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej w trybie art. 154 i 155 k.p.a.

Decyzja ostateczna, z której nie wynikają prawa strony	Decyzja, z której strona nabyła prawo
Może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona	Może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona
Przez organ, który wydał decyzję	Przez organ, który wydał decyzję
Jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony	Jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony
Organ właściwy wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji

77. Wywłaszczenie z prawa (stan wyższej konieczności administracyjnej).

Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każda decyzję ostateczną, jeżeli nie można w inny sposób usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów państwa. W zakresie decyzji wydanych przez organy JST w sprawach z zakresu administracji rządowej uprawnienie to przysługuje wojewodzie. Jeżeli strona poniosła na szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, posiada roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu który dokonał uchylenia lub zmiany decyzji(na drodze administracyjnej). Orzeka o tym w formie decyzji. Roszczenie odszkodowawcze przedawnia się z upływem trzech lat od ustatecznienia się decyzji zmieniającej lub uchylającej poprzednia decyzję.

78. Wygaśnięcie decyzji administracyjnej.

Organ, który wydał decyzje w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja:
A) stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia nakazuje przepis prawa lub wynika to z interesu społecznego lub interesu strony,
B) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia warunku przez stronę, która tego nie zrobiła. Organ stwierdza wygaśniecie w drodze decyzji.